Niepłodność małżeńska

W praktyce klinicznej, za niepłodną uznaje się parę, u której nie dochodzi do ciąży po roku regularnego współżycia płciowego bez stosowania środków antykoncepcyjnych. Niepłodność dzieli się na pierwotną, gdy u danej pary nigdy nie doszło do ciąży i wtórną, gdy stwierdza się ją po uprzednim zaistnieniu co najmniej jednej ciąży. W populacji par będących w wieku rozrodczym w ok. 60% przypadków dochodzi do ciąży w ciągu ok. 6 m-cy od rozpoczęcia współżycia płciowego, a u 80-85% w ciągu 1-2 lat. Niepłodność małżeńska dotyczy więc ok. 15-20% par. W około połowie przypadków za niepłodność odpowiedzialny jest tzw. „czynnik męski”, podobnie także za blisko połowę przypadków odpowiada „czynnik żeński”.

Przyczyny niepłodności małżeńskiej mogą mieć podłoże: genetyczne, hormonalne (np. niedobór PRL, TSH u kobiety), anatomiczne (np. zwężenie szyjki macicy), mechaniczne (np. niedrożność jajowodów), immunologiczne (np. przeciwciała przeciwko plemnikom), środowiskowe (np. ekspozycja na czynniki mutagenne i toksyczne) oraz psychiczne. W trakcie wizyty w Poradni Genetycznej istnieje możliwość wykluczenia (lub rzadziej potwierdzenia) genetycznego podłoża obserwowanej w rodzinie niepłodności małżeńskiej. Badania pozwalające potwierdzić bądź wykluczyć przyczyny należące do pozostałych kategorii wykonywane są w Poradni Ginekologicznej.

Niepłodność może być pierwotna lub wtórna.

Niepłodność pierwotna dotyczy osób, które na skutek wrodzonych zaburzeń nie są zdolne do posiadania potomstwa; czasowo lub trwale. Niepłodność wtórna dotyczy osób, które już posiadają potomstwo, ale wskutek innych chorób i/lub uszkodzeń narządów rodnych utraciły zdolność posiadania dalszego potomstwa.

PRZYCZYNY NIEPŁODNOŚCI U KOBIET

Zaburzenia owulacji

W około 1/3 przypadków niepłodność jest wynikiem zaburzeń hormonalnych i zaburzeniami jajeczkowania ( niezdolnością pęcherzyka do pęknięcia, wzrastaniem pustego pęcherzyka, zaburzeniem uwalniania komórki jajowej z pęcherzyka w czasie owulacji).

Zespól policystycznych jajników

Torbiele jajników

Choroby zapalne miednicy mniejszej

Endometrioza

Niewydolność jajników

Hiperprolaktynemia

Zaburzenia układu odpornościowego =czasami kobiety wytwarzają przeciwciała przeciwko plemnikom :D

Zaburzenia fazy lutealnej

Mięśniaki macicy

Wady anatomiczne

Problemy chirurgiczne

Choroby tarczycy

Choroby nowotworowe

Radioterapia i chemioterapia

Choroby ogólnoustrojowe

Zaburzenia płodności obserwuje się również w przewlekłym zapaleniu nerek, niedokrwistości, gruźlicy, chorobach trzustki czy wątroby, zaburzenia tarczycy, nadciśnienie tętnicze.

Leki

Czynnik szyjkowy

Niedostateczne otwarcie szyjki macicy, mała produkcja śluzu lub jego brak oraz śluz o zbyt dużej gęstości może być przyczyną niepłodności

PRZYCZYNY NIEPŁODNOŚI U MĘŻCZYZNY

Czynniki środowiskowe

Substancje chemiczne

Czynnikami ryzyka dla spermatogenezy jest między innymi ekspozycja na pestycydy oraz organiczne środki chemiczne.

Metale ciężkie

Nawet śladowe ilości metali ciężkich (ołów, kadm, arszenik) w nasieniu hamują czynność enzymów zawartych w akrosomie i mogą toksycznie wpływać na spermatogenezę.

Radioterapia i chemioterapia

Zaburzenia hormonalne

Podwzgórzowy niedobór GnKJH

Niewydolność przysadki

Przeciwciała przeciwplemnikowe

Zakażenia

Stany zapalne jąder i najądrzy spowodowane wniknięciem czynnika infekcyjnego

Zapalenie gruczołu krokowego

Przebycie po okresie dojrzewania zapalenia jąder, związanego ze świnką może spowodować azospermię lub oligospermii. Natomiast zapalenie jąder do którego dojdzie w następstwie przebycia rzeżączki lub gruźlicy może prowadzić do całkowitego zaniku funkcji jąder.

Wady

Wady wrodzone

Przyczyną niepłodności mogą być wrodzone wady, z których najczęściej obserwuje się:

* anorchizm - wrodzony brak jąder

* monorchizm - wrodzony brak jednego jądra

* dysgenezje jąder - nieprawidłowe funkcjonowanie jąder zarówno pod ich zdolności do wytwarzania prawidłowych plemników

* wnętrostwo (criptorchismus)- umiejscowienie jądra poza moszną. Im dłużej jądra pozostają poza workiem mosznowym, tym większe jest zagrożenie dla procesu spermatogenezy.

* wrodzony wodniak jądra hydrocele testis) - nagromadzenie płynu surowiczego pomiędzy osłonkami jądr

Wady nabyte jąder

Przyczyną niepłodności mogą być również wady nabyte, do których dochodzi w wyniku różnych przyczyn. Najczęściej obserwuje się:

* nabyty wodniak jądra - nagromadzenie płynu surowiczego pomiędzy osłonkami jądra jest najczęściej wynikiem stanów zapalnych jąder

* zmniejszenie objętości i zanik jądra (hypoplasia et atrophia testis) najczęściej związany jest ze stanami zapalnymi jądra

* nowotwory jąder

Wady wrodzone prącia

Przyczyną niepłodności mogą być również wady w budowie prącia, s których najczęściej występuje:

* stulejka (phimosis) – stan w którym dochodzi do zrośnięcie się napletka z żołędzią, co może zaburzać prawidłowy wytrysk nasienia

* krótkie wędzidełko (frenulum breve) – zbyt krótkie wędzidełko łączące napletek z zewnętrznym ujściem cewki moczowej może uniemożliwiać odbycie prawidłowego stosunku płciowego powodując ból i ewentualne krwawienie jeśli dojdzie do naderwania wędzidełka

* wierzchniactwo (epispadiasis) –stan w któym ujście zewnętrzne cewki moczowej znajduje się na grzbietowej powierzchni prącia lub na żołędzi

* spodziectwo (hypospadiasis) –stan w któym ujście zewnętrzne cewki moczowej znajduje się na brzusznej powierzchni prącia.

Wady wrodzone i nabyte dróg wyprowadzających nasienie

Przyczyną niepłodności mogą być również wady dróg wyprowadzających nasienie, z których najczęściej występuje:

* jednostronny lub obustronny, wrodzony brak nasieniowodów - wada dróg wyprowadzających nasienie najczęściej występująca u chorych na mukowiscydozę

* zespół Younga - zaburzenie rozwojowe polegające na brak ruchu witki plemnika

* wodniak powrózka nasiennego (hydrocele funiculi spermatici)- nagromadzenie płynu surowiczego pomiędzy częściowo zrośniętymi blaszkami wyrostka pochwowego otrzewnej

* żylaki powrózka nasiennego (varicocele) - Dotyczą około 20% wszystkich mężczyzn oraz od 25% do 40% mężczyzn niepłodnych. Żylaki powrózka nasiennego mogą pogarszać jakość plemników oraz zmniejszają płodność u mężczyzn. Najprawdopodobniej dochodzi do tego w wyniku ocieplenia jąder przez zalegającą w nadmiarze krew w żylakach, która doprowadza do zaburzeń budowy i ruchliwości plemników oraz może również blokować enzymy akrosomalne uniemożliwiając w ten sposób zapłodnienie.

Nowotwory

Niektóre nowotwory narządów płciowych męskich w szczególności rak jądra, naciekając jądra zaburzają jego funkcje plemnikotwórcze.

Choroby ogólnoustrojowe

Zaburzenia płodności obserwuje się również w przewlekłym zapaleniu nerek, niedokrwistości, gruźlicy, chorobach trzustki czy wątroby.

Narkotyki i leki

Czynniki genetyczne

Problemy seksualne

Około 1% niepłodności mężczyzn wynika z trudności związanych z samym stosunkiem płciowym, czy jego techniką. Często są one związane z przedwczesnym wytrysk, bolesnym wzwodem. Do czynników odpowiedzialnym za niepłodność należy również częstość zbliżeń seksualnych, popęd obojga partnerów oraz czynniki związane najczęściej ze stresem.

Ejakulacja wsteczna to zaburzenie polegające na wytrysku nasienia do pęcherza moczowego, który może być spowodowany przebytymy zabiegami chirurgicznymi w okolicy pęcherza, cukrzycą a także stosowanie niektórych leków.

Styl życia

* Stres może zmniejszać spermatogenezę i liczbę plemników

* Palenie tytoniu zmniejsza ruchliwość plemników i skraca czas ich przeżycia.

* Otyłość oraz zbyt intensywne ćwiczenia wytrzymałościowe ograniczają produkcję plemników.

* Dieta uboga w selen i cynk zwiększa ryzyko niepłodności.

* Zbyt wysoka temperatura moszny jest odpowiedzialna za niską jakość nasienia u osób poruszających się na wózku inwalidzkim oraz bardzo otyłych.

LECZENIE NIEPŁODNOSCI

* Dokładne badanie ogólne obojga partnerów. Należy wykonać pomiary ciśnienia krwi, masy ciała, wzrostu, oznaczyć indeks masy ciała (masa w kilogramacblwzrost2 w metrach). Oceniamy rozłożenie tkanki tłuszczowej, typ owłosienia. Dalsze badanie przebiega wg schematów stosowanych przez lekarzy internistów. Ważne są wyniki podstawowych badań laboratoryjnych (szczególnie poziomu glukozy we krwi i wydolności wątroby). Jeżeli stwierdzamy jakiekolwiek odchylenia od normy, włączamy do procesu terapeutycznego lekarzy odpowiednich specjalności. Szczególnie istotne są zaburzenia w funkcjonowaniu układu hormonalnego (np. nadczynność i niedoczynność tarczycy, cukrzyca, hyperprolaktynemia). W uzasadnionych przypadkach kieruje się pacjentów na badania genetyczne.

* Badanie ginekologiczne kobiety. Pozwala ono na stosunkowo szybkie wykrycie wad wrodzonych narządu rodnego, przewlekłych stanów zapalnych, podejrzenie endometriozy. Oprócz typowego badania należy zawsze pobrać materiał do oceny cytologicznej i bakteriologicznej, a jeżeli istnieją takie możliwości, wykonać kolposkopię.

* Badanie andrologiczne mężczyzny. Skiada się z kilku etapów, z których najważniejsze to ocena jąder pod względem ich objętości, położenia, obecności stanów zapalnych, dróg wyprowadzaj ących nasienie. Istotna jest również obecność żylaków powrózka nasiennego uważanych przez wielu specjalistów za jedną z głównych przyczyn niepłodności męskiej.

* Badania hormonalne. Do najczęściej oznaczanych hormonów należą: FSH, LH, prolaktyna, estradiol, testosteron, progesteron oraz hormony tarczycy. Jednak każdy z ośrodków zajmujących się leczeniem niepłodności proponuje trochę inny sposób postępowania zarówno pod względem rodzaju oznaczanych substancji, jak i dni cyklu, w których badania te należy wykonać. Lekarz praktyk musi zachować tu pewien umiar i ostrożnie kierować się najnowszymi doniesieniami literatury fachowej, pamiętając zarówno o własnych ograniczeniach laboratoryjnych jak i finansowych pacjentów. Zdaniem wielu wybitnych fachowców jeżeli badanie przesiewowe podstawowych hormonów mieściły się w granicach normy, to można przejść do następnych etapów postępowania bez wielkiego ryzyka pominięcia czegoś istotnego. Jeżeli podejrzewamy istnienie stanów patologicznych, należy wykonać hormonalne testy diagnostyczne. Ich główną zasadą jest oznaczanie poziom hormonów po uprzednim podaniu substancji wpływających pobudzająco lub hamująco na gruczoły wydzielania wewnętrznego. Reakcja, jaką obserwujemy, informuje nas o stanie hormonalnym pacjenta.

* Badania oceniające występowanie owulacji. Pomimo burzliwego rozwoju najnowszych technik laboratoryjnych, nadal jednymi z najistotniejszych badań pozostają w tym przypadku: pomiar podstawowej temperatury ciała, ocena śluzu szyjkowego i konsystencji szyjki macicy. Do ich podstawowych zalet, oprócz wiarygodności, należy łatwość wykonania, powtarzalność, a także niskie koszty.

* Badanie ultrasonograficzne. Opisane w poprzednim punkcie obserwacje owulacji można znakomicie uzupełnić badaniem ultrasonograficznym z wykorzystaniem głowicy dopochwowej (endoyaginalnej). Oprócz oceny wzrastającego pęcherzyka Graafa pozwala ona również na: określenie struktury jajników, co jest niezwykle istotne przy podejrzeniu występowania zespołu policystycznych jajników; stwierdzenie zmian płynowych w obrębie jajowodów (np. pozapalnych) upośledzających ich drożność; ocenę endometrium (czyli błony śluzowej wnętrza macicy); stwierdzenie zmian wrodzonych (wady rozwojowe macicy) i nabytych (np. mięśniaki), diagnostykę zmian żylnych w powrózkach nasiennych u mężczyzn; ocenę gruczołu krokowego.

* Histerosaipingografia. Jest metodą polegającą na podaniu od strony pochwy do wnętrza macicy kontrastu z następowym wykonaniem zdjęć rentgenowskich. Pozwala na uwidocznienie kształtów wewnętrznych zarówno jamy macicy, jak i jajowodów. Do czasu wprowadzenia metod endoskopowych była to najdoskonalsza metoda oceny drożności dróg rodnych.

* Badania endoskopowe. Polegają one na wprowadzeniu do dróg rodnych kamer telewizyjnych ze światłowodami, a także mikronarzędzi chirurgicznych, umożliwiających wykonywanie zabiegów operacyjnych. Istnieją dwie podstawowe grupy tych zabiegów: laparoskopowe — gdy kamera i narzędzia wprowadzana jest do wnętrza ciała poprzez powłoki jamy brzusznej po jej uprzednim napełnieniu dwutlenkiem węgla.

* hysteroskopowe — gdy dostęp uzyskujemy poprzez kanał szyjki macicy, a jamę macicy wypełniamy specjalnymi, najczęściej płynnymi mediami. Obie te metody mogą być stosowane łącznie, pozwalając nie tylko na bardzo dokładną ocenę stanu anatomicznego narządów rodnych, lecz także na ich chirurgiczną korekcję. Ich największym minusem jest możliwość powikłań pooperacyjnych i brak powszechnej dostępności.

* Inne badania radiologiczne. Najczęściej mają na celu określenie stanu przysadki mózgowej, gdy występuje podwyższony poziom prolaktyny. Wykonuje się wtedy, zależnie od możliwości danego ośrodka, jedno z poniższych badań: zwykłe rtg siodła tureckiego, tomografię komputerową lub tomografię rezonansu magnetycznego. Obecnie rezygnuje się z pierwszego z wymienionych, przyjmując za standard tomografię komputerową.

* Badania męskiego nasienia. Prawidłowo przeprowadzone badanie nasienia powinno być wykonane po 2-5 dniowej abstynencji seksualnej. Material do badania należy pobrać bezpośrednio w pracowni. Pacjent przez ostatnie trzy miesiące powinien być w dobrym ogólnym stanie zdrowia, nie poddawany farmakoterapii. Do badania standardowego należy ocena objętości ejakulatu, liczby plemników, odsetka o szybkim i wolnym ruchu oraz ich morfologii. W wielu laboratoriach rozszerza się tę ocenę o kolejne parametry. Służą do tego systemy komputerowe o bardzo dużych możliwościach obliczeniowych oceniających równocześnie trajektorię i charakterystykę ruchu kilkunastu plemników. Proponuje się również testy czynnościowe oceniające ruch plemników w śluzie szyjkowym (testy Simsa-Huhnera i Kurzoka-Millera).

* Badania immunologiczne. Wraz z postępem wiedzy medycznej coraz częściej zwraca się uwagę na immunologiczne podłoże niepłodności. Chociaż powszechna dostępność tego typu badań jest jeszcze ciągle ograniczona, to wydaje się, że ten kierunek postępowania ma wielką przyszłość w najbliższych latach.

Zapłodnienie pozaustrojowe, zwane zapłodnieniem in vitro, zakłada realizację w laboratorium tego, co fizjologicznie ma miejsce w jajowodach, tzn. zapłodnienie komórki jajowej oraz pierwsze etapy rozwoju zarodka. Jest to nowa metoda leczenia niepłodności, w której kontakt komórek rozrodczych, tzn. oocytów i plemników, odbywa się w inkubatorze w specjalnych naczyniach z płynem do hodowli. Tak więc, zapłodnienie i pierwsze podziały zarodka, co trwa 2 do 3 dni, odbywają się nie w ustroju lecz poza nim, in vitro. Po tym okresie zarodki są przenoszone do macicy matki, gdzie kontynuują swój rozwój tak jak przy zapłodnieniu naturalnym. Po około 6-7 dniach od zapłodnienia następuje zagnieżdżenie (implantacja) zarodka w macicy

Zapłodnienie pozaustrojowe umożliwia posiadanie potomstwa parom małżeńskim uważanym do niedawna za definitywnie niepłodne. Załączona rycina obrazuje przebieg zapłodnienia naturalnego oraz poszczególne etapy zapłodnienia poza ustrojem

SZTUCZNE UNASIENIENIE polega na wprowadzeniu spreparowanego nasienia do macicy kobiety

Kochani nie mam odpowiedzi na pytanie TYPY ZABURZEN NASIENIA