ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE UNII EUROPEJSKIEJ (dr M. Pietras-Eichberger)
Początki UE: 1) Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) 25.01.1949-28.06.1991
2) Deklaracja (Plan) Schumana > 1950
3) Układ Warszawski (1955) > (1991 rozpad ZSRR)
Traktat ustanawiający EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ WĘGLA I STALI (TEWWiS) – Paryż 18.04.1951, wszedł w życie 23.07.1952, wygasł 50 lat później
Kraje które podpisały traktat: Włochy, Francja, RFN oraz Belgia, Holandia, Luksemburg
Na mocy traktatu EWWiS sektory węgla i stali państw członkowskich zostały poddane wspólnej kontroli sprawowanej przed ponadnarodowe organy; wprowadzona została wolna konkurencja na rynku węgla i stali; zniesiono opłaty przewozowe i wywozowe oraz wszelkie ograniczenia wywozowe dotyczące węgla i stali; wprowadzono swobodę przepływu pracowników węgla i stali.
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA (TEWG) – Rzym 25.03.1957, później przemianowana na WSPÓLNOTĘ EUROPEJSKĄ w 1992, a następnie w UNIĘ EUROPEJSKĄ
Ustanowienie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych państw członkowskich; prowadzenie wspólnej polityki konkurencji, wspólnej polityki rolnej i transportowej; wprowadzenie swobody przepływu osób, towaru, usług i kapitału.
Traktat EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ (EUROATOM) – Rzym 25.03.1957
Miała zapewnić rozwój przemysłu jądrowego i wprowadzenie nad nim wspólnej kontroli tak, aby była wykorzystywana wyłącznie do celów pokojowych.
Trybunał Sprawiedliwości i Zgromadzenie Parlamentarne (25.03.1957) – zawarto konwencję o niektórych wspólnych instytucjach. Każda ze wspólnot miała swoją Radę i Komisję; 8.04.1965 – Traktat ustanawiający jednolitą Radę i Komisję Wspólnot Europejskich
Jednolity Akt Europejski (17 i 28 luty 1986) Najważniejszym postanowieniem JAE, było uzgodnienie środków prowadzących do progresywnego utworzenia jednolitego rynku do 31 grudnia 1992 roku. W kwestii podejmowania decyzji rozszerzał zakres stosowania kwalifikowanej większości zamiast jednomyślności w Radzie Ministrów; nieznacznie wzmocniono też kompetencje Parlamentu Europejskiego. W kwestiach instytucjonalnych uznawał za organ istniejącą od 1974 roku Radę Europejską i wprowadzał koncepcję europejskiej współpracy politycznej.
FEDERACJA KONFEDERACJA
I ı
państwo związkowe związek państw
Suwerenność państwa – niezależność sprawowania nad określonym . Suwerenność obejmuje niezależność w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych.
CHARAKTER PRAWNY UE:
- nie jest konfederacją
- nie jest państwem federalnym
- jest organizacją międzynarodową o charakterze ponadnarodowym
By można było mówić o państwie, musi ono mieć suwerenną władzę, określone terytorium oraz ludność.
UE nie jest państwem federalnym bo nie jest suwerenne.
ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA to:
- z założenia trwały związek co najmniej dwóch podmiotów prawa międzynarodowego publicznego (czyli państw!!!)
- oparty na umowie międzynarodowej stanowiącej jej statut
- dysponujący stałymi organami
- zmierzający do realizacji wspólnych celów w stosunkach międzynarodowych
ORAGNIZACJA PONADNARODOWA to taka, która:
- tworzy samodzielny porządek prawny
- prawo to stosowane jest bezpośrednio w państwach członkowskich i ma pierwszeństwo przed prawem wewnętrznym tych państw
- posiada autonomię sądową
- posiada autonomię finansową
TYLKO UE ma charakter ponadnarodowy.
Organizacje międzynarodowe mają podmiotowość prawną jeśli:
- mogą zawierać umowy z państwami trzecimi
- mają prawo korzystać z przywilejów i immunitetów
- mają bierne i czynne prawo legacji (wysyłanie swoich (legacja czynna) i przyjmowanie cudzych (legacja bierna) )
- mają zdolność do czynności prawnych
UNIA EUROPEJSKA:
- ma zdolność do zawierania umów międzynarodowych (Art. 216 TFUE)
- ma prawo do legacji (Art. 221 TFUE)
- posiada przywileje i immunitety w stosunkach międzynarodowych
- może być członkiem innych organizacji międzynarodowych (WTO [Światowa Organizacja Handlu], FAO [Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa])
Art. 47 TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ stanowi, że: „Unia Europejska ma osobowość prawną”.
CELE UNII EUROPEJSKIEJ:
- wspieranie pokoju, wartości UE i dobrobytu jej narodów
- Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości
- Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności, zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp naukowo-techniczny
- wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między państwami członkowskimi
- szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy
- ustanawia unię gospodarczą i walutową
- w stosunkach wewnętrznych Unia umacnia i propaguje swoje wartości i interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich obywateli
- przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, a w szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania rozwoju prawa międzynarodowego
TEORIE UNII EUROPEJSKIEJ
- funkcjonalizm
- federalizm
- konfederalizm
- teoria wielopoziomowego modelu rządzenia
FUNKCJONALIZM – zgodnie z tą koncepcją integracja europejska powinna koncentrować się na konkretnych sektorach gospodarczych, którymi łatwiej zarządzać niezależnej kadrze funkcjonariuszy międzynarodowych. Prowadzić to miało do stopniowego przekazywania przez integrujące się państwa swoich uprawnień na rzecz władz ponadnarodowych.
FEDERALZM – zakładał stworzenie w Europie Zachodniej państwa związkowego na wzór Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, w tym wypadku Stanów Zjednoczonych Europy.
KONFEDERALIZM – dążył do oparcia integracji europejskiej na porozumieniu niezależnych państw (Europa ojczyzn). W przeciwieństwie do fukcjonalizmu, a zwłaszcza federalizmu, konfederaliści wykluczali przeniesienie centrum decyzyjnego na ponadnarodowe organy.
TEORIA WIELOPOZIOMOWEGO MODELU RZĄDZENIA – podkreśla rolę nie tylko państw, ale i wielu różnych uczestników oraz instytucji (regionalnych, wewnątrzkrajowych itp.) w procesie integracji, w tym w tworzeniu prawa Unii Europejskiej.
Twórcy integracji europejskiej:
Robert Schuman
Jean Mounet
Konrad Adenauer
Alcide de Gasperi
Paul-Henri Spaak
MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA REGIONALNA
Rada Europy (1949 r.)
Unia Celna (1944 r.) i Unia Gospodarcza Beneluksu (1958 r.)
Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej – OEEC (1948 r.), później przemianowana na Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – OECD (1960 r.)
Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego – NATO (1949 r.)
Unia Zachodnioeuropejska – UZE (1954 r.)
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu – EFTA (1960 r.)
Europa środkowo-wschodnia
- Rada wzajemnej pomocy gospodarczej (1949) / odpowiedź na integrującą
- Układ przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej (1955) / się Europę zachodnią
- Deklaracja (Plan) Schumana (1950) /
Traktat ustanawiający EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ WĘGLA I STALI (TEWWiS) – Paryż 18.04.1951, wszedł w życie 23.07.1952, wygasł 50 lat później
Kraje które podpisały traktat: Włochy, Francja, RFN oraz Belgia, Holandia, Luksemburg
Na mocy traktatu EWWiS sektory węgla i stali państw członkowskich zostały poddane wspólnej kontroli sprawowanej przed ponadnarodowe organy; wprowadzona została wolna konkurencja na rynku węgla i stali; zniesiono opłaty przewozowe i wywozowe oraz wszelkie ograniczenia wywozowe dotyczące węgla i stali; wprowadzono swobodę przepływu pracowników węgla i stali.
EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA (TEWG) – Rzym 25.03.1957, później przemianowana na WSPÓLNOTĘ EUROPEJSKĄ w 1992, a następnie w UNIĘ EUROPEJSKĄ
Ustanowienie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych państw członkowskich; prowadzenie wspólnej polityki konkurencji, wspólnej polityki rolnej i transportowej; wprowadzenie swobody przepływu osób, towaru, usług i kapitału.
Traktat EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ (EUROATOM) – Rzym 25.03.1957
Miała zapewnić rozwój przemysłu jądrowego i wprowadzenie nad nim wspólnej kontroli tak, aby była wykorzystywana wyłącznie do celów pokojowych.
Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) 7.02.1992, wszedł w życie 1.11.1993; powołał do życia Unię Europejską.
W Traktacie z Maastricht, postawione zostały przed Unią następujące cele:
- zapewnienie trwałego i zrównoważonego postępu gospodarczego i społecznego poprzez utworzenie rynku wewnętrznego oraz unii gospodarczej i walutowej
- potwierdzenie swej tożsamości na arenie międzynarodowej poprzez realizowanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólne określenie polityki obronnej
- umocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii
- współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych dla zapewnienia w Unii wolności i bezpieczeństwa
Struktura UE wg Traktatu z Maastricht:
I FILAR – tworzony przez Wspólnoty Europejskie (EWWiS, EWG, EWEA)
I FILAR miał charakter ponadnarodowy, który wynikał z kilku elementów:
- wspólnoty posiadały własne organy (instytucje), działające w sposób niezależny od państw członkowskich
- Wspólnoty uzyskały znaczne kompetencje, wyłącznie w zakresie, którym mogą działać powołane do tego organy
Prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym i może stać się podstawą praw i obowiązków dla jednostek, które mogą się na nie powoływać przed sądami krajowymi
- na straży przestrzegania prawa wspólnotowego stoi Trybunał Sprawiedliwości, wyłącznie uprawniony do orzekania o interpretacji lub ważności tego prawa .
II FILAR – wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
II FILAR nie miał charakteru ponadnarodowego. Integracja państw w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, opierała się na współpracy międzynarodowej przy pełnym poszanowaniu suwerenności państw członkowskich UE.
III FILAR – współpraca w zakresie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
III FILAR podobnie jak IIFILAR oparty był na współpracy na płaszczyźnie międzynarodowej i nie miał charakteru ponadnarodowego. Głównym celem było zapewnienie obywatelom UE wysokiego poziomu bezpieczeństwa osobistego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
Zmiany w prawie materialnym wprowadzone Traktatem z Lizbony:
Zwiększenie zakresu kompetencji Wspólnot w ramach I filaru, m.in. o zagadnienia dotyczące polityki społecznej, ochrony konsumenta, zdrowia, kultury, edukacji, problematyki badań, rozwoju i ochrony środowiska
Wprowadzenie obywatelstwa UE z którym wiązały się:
Prawo przemieszczania się i pobytu na terenie UE
Bierne i czynne prawo wyborowe do Parlamentu Europejskiego
Prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej
Prawa w kontaktach z instytucjami UE
Wprowadzenie do Traktatu zasady pomocniczości (subsydiarności)
Zgodnie z tą zasadą, Unia miała podejmować działania w dziedzinach, które nie należą do jej kompetencji wyłącznych, tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogły być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skutki lub rozmiar proponowanych działań, możliwe było lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii.
Zmiany instytucjonalne wprowadzone Traktatem z Maastricht:
- wzmocnienie pozycji Parlamentu Europejskiego (do jego zadań należało od tej pory zatwierdzanie członków Komisji Europejskiej i jej przewodniczącego)
- wydłużenie kadencji członków Komisji Europejskiej (z 4 do 5)
- rozszerzenie zakresu spraw, w przypadku których Rada podejmowała decyzje większością kwalifikowaną
- stworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania Trybunału Obrachunkowego poprzez umieszczenie go wśród głównych instytucji Wspólnot
- określenie potrzeby utworzenia nowych organów pomocniczych: Rzecznika Praw Obywatelskich, Komitetu Regionów, Komitetu Ekonomiczno-Finansowego oraz Europejskiego Banku Centralnego
TRAKTAT AMSTERDAMSKI 2.10.1997, wszedł w życie 1.05.1999
- „uwspólnotowił: dorobek prawny Schengen poprzez włączenie do do I filaru
- wyłączył politykę wizową, imigracyjną i azylową z III filaru, przez co została mieniona nazwa III filary na WSPÓŁPRACĘ POLICYJNĄ I SĄDOWĄ W SPRAWACH KARNYCH
TRAKTAT NICEJSKI 26.02.2001, wszedł w życie 1.02.2003
- określił sposób reprezentowania państw członkowskich w instytucjach UE po poszerzeniu o 12 państw kandydujących
- ograniczył liczbę komisarzy (po przystąpieniu 27-go państwa)
- przewidział możliwość tworzenia wyspecjalizowanych izb sądowych
TRAKTAT Z LIZBONY 13.12.2007, wszedł w życie 1.12.2009 zmodyfikował:
- Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej (TWE), zmieniając jego nazwę na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
- Traktat o Unii Europejskiej (TUE), nie zmieniając jego nazwy
Traktat z Lizbony:
- zlikwidował trójfilarową strukturę UE
- z dawnego I filaru UE wyłączył EWEA (EUROATOM), która stała się odrębną organizacją międzynarodową
- wzmocnił Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa (dawny II filar)
- nadał UE jednolitą osobowość prawną. UE zastąpiła Wspólnotę Europejską i stała się jej następcą prawnym
- wprowadził procedurę wystąpienia z UE przez państwo członkowskie
- przyznał grupie 1-go miliona obywateli prawo inicjowania procesu prawotwórczego
- wprowadził nowy sposób rozumienia zasady pomocniczości (subsydiarności)
Zgodnie z nowym sposobem rozumienia zasady subsydiarności w dziedzinach, które nie należą do wyłącznych kompetencji Unii, podejmuje ona działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, jakim cele zamierzanego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnym oraz lokalnym i jeżeli ze względu na rozmiary lub Skurki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii.
Na mocy zmienionego Traktatu z Lizbony Traktatu o Unii Europejskiej:
Karta praw podstawowych UE uzyskała moc prawnie wiążącą, a także wprowadzono możliwość przystąpienia UE do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Karta Praw Podstawowych (przyjęto po raz pierwszy jako akt o charakterze niewiążącym na szczycie w Nicei w 2000 r.) składa się z 7-miu rozdziałów:
Godność człowieka
Wolność
Równość
Solidarność
Prawa obywatelskie
Wymiar sprawiedliwości
Postanowienia ogólne
Schengen (Luksemburg): Jako pierwsi zapoczątkowali zniesienie granic wewnętrznych Belgia, Holandia i Luksemburg. Na granicach zewnętrznych zwiększono i ujednolicono kontrolę graniczną (celną).
Nordycka Unia Paszportowa (Norwegia, Dania, Finlandia, Szwecja, Islandia)
Terytorialny zakres STREFY SCHENGEN – obecnie 22 państwa UE: Austria, Belgia, Czechy, Dania Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, POLSKA, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja. Państwa UE pozostające poza Schengen: Bułgaria, Cypr, Rumunia, Irlandia, Wielka Brytania.
W 1975 Komisja Europejska złożyła raport o zniesieniu granic. Etapy:
Ograniczenie kontroli samochodów osobowych do kontroli wzrokowej
Układ z Schengen (16.06.1985 – Francja, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg) wprowadził obowiązek stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach 5-ciu państw EWG. Początkiem współpracy było ograniczenie do kontroli samochodów na granicach wewnętrznych, wprowadzenie dodatkowych ułatwień na przejściach granicznych oraz wzmocnienie współpracy służb policyjnych i celnych w walce nielegalnym handlem środkami odurzającymi, bronią oraz innymi formami przestępczości.
Konwencja wykonawcza do Układu z Schengen (Schengen II – 19.06.1990) zawierała przepisy dotyczące:
- znoszenia kontroli na wewnętrznych granicach państw członkowskich,
- współpracy policyjnej i celnej w zakresie bezpieczeństwa, prowadziła SIS (System Informacyjny Schengen),
- przepływu i transportu towaru oraz ochrony danych osobowych.
Współpraca policyjna obejmuje:
- udzielanie pomocy w wykrywaniu przestępstw
- obserwację i pościg trans graniczny
- przesyłkę kontrolowaną
- stosowanie środków przymusu (zatrzymanie, aresztowanie, przeszukanie)
Kodeks Graniczny Schengen – 2006
VIS – system wizowy Schengen
Schengen III – Konwencja z Prűn (27.05.2005) zawarta przez 7 państw członkowskich (Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy, Austria, Hiszpania). Cele: pogłębienie współpracy trans granicznej w szczególności w dziedzinach walki z terroryzmem, przestępczością trans graniczną i nielegalną imigracją.
Państwa członkowskie UE, traktaty akcesyjne:
- 1957: (powstanie UE): Włochy, Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg
- 1973: Dania, Irlandia, Wielka Brytania
- 1981: Grecja
- 1986: Hiszpania, Portugalia
- 1995: Austria, Finlandia, Szwecja
- 2004: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry
- 2007: Bułgaria, Rumunia
Kryteria minimalne, jakie muszą spełnić państwa starające się o przyłączenie do UE:
Europejski charakter geograficzny
Europejski charakter polityczno-kulturowy (Europa była budowana na podstawie filozofii chrześcijańskiej)
Kryteria dodatkowe opracowane przez RE w 1993 w Kopenhadze, tzw. Kryteria Kopenhaskie:
Stabilne funkcjonowanie w państwie kandydującym instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, poszanowanie praw człowieka i praw mniejszości
Funkcjonowanie w państwie kandydującym sprawnej gospodarki rynkowej zdolnej do sprostania konkurencji na rynku wewnętrznym UE
Zdolność państwa kandydującego do wywiązywania się ze zobowiązań traktatowych w tym wejścia do Unii Gospodarczej i Walutowej
Uregulowane stosunki państwa kandydującego z państwami sąsiednimi, zwłaszcza brak sporów terytorialnych
UE musi spełniać gotowość polityczną do przyjęcia nowych członków
Jeśli wszystkie kryteria są spełnione, można przejść do procedury akcesyjnej.
Etapy procedury akcesyjnej:
formalny wniosek do RE o przyjęcie do Unii Europejskiej państwa kandydującego, następnie zostaje poinformowany PE i parlamenty narodowe (PL – 1997)
Rada wydaje decyzję o przyznaniu państwu statusu państwa kandydującego (PL – 2000)
Długotrwałe negocjacje warunków umowy o przystąpienie państwa kandydującego z państwami już należącymi do UE (koordynatorem jest KE), RE zamyka negocjacje (PL – 1998-2002)
Wynegocjowany projekt traktatu jest redagowany przez służby prawne oraz specjalny komitet i jest przedstawiany Radzie, która po uzyskaniu opinii KE oraz zgody PE i podejmowany jest przez decyzję jednogłośną o przyjęciu do UE (PL – 14.04.2003)
Decyzja Rady otwiera drogę do uroczystego podpisania traktatu na konferencji szczytowej przez przedstawicieli wszystkich państw członkowskich i państw przystępujących (PL – 16.04.2003 Ateny)
Traktat akcesyjny wchodzi w życie w stosunku do danego państwa przystępującego pod warunkiem ratyfikacji umowy(traktatu) akcesyjnej przez wszystkie państwa członkowskie oraz to państwo i złożenia dokumentów ratyfikacyjnych u depozytariusza, w tym przypadku jest to Rząd Republiki Włoskiej (PL – 1.05.200
SWOBODY EUROPEJSKIE
- osób (pracowników)
- kapitału (płatności)
- usług (przedsiębiorczości)
- towaru
Towar – to taka rzecz, która jest legalnym przedmiotem obrotu
Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.
Swoboda przepływu TOWARÓW – jest bezpośrednio związana z Unią Celną.
UNIA CELNA – oznacza stowarzyszenie co najmniej dwóch państw, które znoszą wobec siebie cła i ograniczenia ilościowe orz środki o podobnych skutkach i wprowadzają wobec krajów trzecich wspólną taryfę zewnętrzną (jednakowe cła na wszystkie produkty we wszystkich krajach Unii Celnej), a ponadto prowadzą wspólną politykę w zakresie ograniczeń ilościowych i innych środków wynikających z ceł i ograniczeń ilościowych.
Każdy towar legalnie wprowadzany lub wyprodukowany na terenie jednego z państw członkowskich ma zagwarantowaną swobodę przepływu bez żadnych ograniczeń/barier w obrocie w pozostałych państwach członkowskich.
Realizując swobodę przepływu towarów w krajach UE, przewidziane zostały określone zakazy:
Zakaz stosowania ceł i opłat o skutkach równoważnych do ceł (za badania, testy towarów, opłaty administracyjne, badania weterynaryjne)
Zakaz opodatkowania dyskryminującego
Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i środków równoważnych do ograniczeń ilościowych
Swoboda przepływu OSÓB (migracji, pracowników) obejmuje:
Nieskrępowane prawo do przekraczania granic pomiędzy państwami członkowskimi UE (wjazd-wyjazd)
Podróżowanie (krótko-, średnio-, długoterminowe)
Prawo pobytu
Prawo legalnego zatrudnienia
Zakaz dyskryminowania ze względu na obywatelstwo w dziedzinach zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy
Zagranicą wykonywanie legalnie zawodu związanego z wykonywaniem władztwa publicznego jest dopuszczalne, ale ograniczone.
Zakres podmiotowy przepływu osób:
- pracownik migrujący (musi spełniać 2 kryteria: posiada obywatelstwo państwa członkowskiego, musi świadczyć pracę podporządkowaną na rzecz innego podmiotu w zamian za wynagrodzenie)
- emeryci i renciści, którzy uzyskali prawo do emerytury i renty w jednym z państw członkowskich
- studenci
- członkowie rodziny pracownika
Kategorie prawa pobytu:
Krótkoterminowe (okres do 3 miesięcy)
Średnioterminowe (od 3 miesięcy)
Długoterminowe (nieprzerwanie przez okres 5 lat legalne zamieszkiwanie [można utracić prawo stałego pobytu w wyniku nieobecności w państwie członkowskim przez 2 lata])
Sytuacja rodzin pracowników migrujących (współmałżonek, zstępni [dzieci do 21 lat na utrzymaniu pracownika], wstępni [rodzice na utrzymaniu pracownika], partner związku partnerskiego)
Prawa dla rodzin są takie same jak dla pracownika. Pomoc zdrowotna jest zabezpieczona najczęściej w państwie, w którym taka osoba pracuje.
Swoboda przepływu USŁUG/PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Zadaniem przepływu przedsiębiorczości jest zagwarantowanie wolnego wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium UE przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa. W zakresie pojęcia swobody przepływu przedsiębiorczości można wskazać 3 podstawowe elementy:
Samodzielna działalność gospodarcza (ma charakter odpłatny, jest poza stosunkiem podporządkowania)
Stały charakter działalności gospodarczej
Transgraniczność działalności gospodarczej
Zasady (dyrektywy) uznawania kwalifikacji
Dyrektywa ta ustanawia system uznawania kwalifikacji zawodowych, który ma na celu zwiększenie elastyczności rynku pracy, dalszą liberalizację w zakresie świadczenia usług, rozszerzenie automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych oraz uproszczenie procedur administracyjnych.
Swoboda świadczenia USŁUG (uregulowana w TFUE)
Pojęcie usług: w rozumieniu prawa unijnego usługą jest wszelka działalność gospodarcza prowadzona na własny rachunek, spełniająca 3 podstawowe kryteria:
Działalność ta jest odpłatna
Ma charakter czasowy
Wykonywana jest transgranicznie
Ma ona 4 formy:
Czynna swoboda świadczenia usług (usługodawca)
Bierna swoboda świadczenia usług (usługobiorca)
Usługa (np. przesłanie tekstu tłumaczenia, projektu itp.)
Dwóch obywateli różnych państw spotykają się w innym państwie i świadczą wzajemnie usługę.
Swoboda przepływu KAPITAŁU/PŁATNOŚCI
PŁATNOŚĆ – wynagrodzenie za usługę, umowa kupna-sprzedaży
KAPITAŁ – operacja finansowa np. inwestycje
Przepływ kapitału:
Inwestycje bezpośrednie (wnoszenie kapitału do majątku spółki)
Inwestycje w nieruchomości
Czynności odnoszące się do papierów wartościowych
Czynności dotyczące jednostek uczestniczących w funduszach inwestycyjnych
Operacje na rachunkach bieżących i depozytowych
Kredyty związane z transakcjami handlowymi, w których uczestniczą obywatele
Kredyty i pożyczki (tzw. konsumpcyjne)
Poręczenia, zastawy, gwarancje
Transfery wynikające z wypełnienia umów ubezpieczeniowych
Przepływy kapitału o charakterze osobistym
STREFA EURO
Do strefy wspólnej waluty – euro, należy 17 państw członkowskich: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy,
Poza strefą euro pozostałe państwa członkowskie: Bułgaria, Czechy, Dania, Polska, Rumunia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania.
Władzę nad wspólną walutą sprawuje Europejski Bank Centralny (z siedzibą we Frankfurcie). Odpowiada za emisję środka płatniczego i kontrolę obrotu.
Sposoby wejścia państwa do strefy euro:
Euroizacja - jednostronne przyjęcie euro przez dane państwo w miejsce waluty krajowej. Oznacza rezygnację z kontroli monetarnej (państwa nienależące do UE, zawarły umowę w porozumieniu z Unią: San Marino, Monako, Watykan, natomiast bez porozumienia z Unią: Andora, Czarnogóra, Kosowo)
Konwergencja. Kryteria:
Stabilność cen
Kryterium fiskalne (wysokość deficytu budżetowego nie przekracza 3 % PKB, a dług publiczny 60 % PKB)
Kryterium stopy procentowej
Kursu walutowego (nie większe niż 15 % wartości euro)
Prawnej (ustawa wewnętrzna państwa członkowskiego jest zgodna z prawem unijnym w teorii i w praktyce)
Plusy i minusy wspólnej waluty euro:
Plusy (głównie dla przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych): ujednolicenie środka płatniczego prowadzi bowiem do zmniejszenia ryzyka kursowego, spadek kosztów transakcyjnych, nominalnych stóp procentowych oraz minimalizacji ryzyka makroekonomicznego poprzez bardziej przejrzyste ceny, mniej zauważalne różnice w cenie produktów między państwami członkowskimi (przeliczanie ze złotówek na euro)
Minusy (głównie dla obywateli uboższych): duży szok cenowy, utrata stabilizującej roli, jaką w gospodarce odgrywa płynny kurs walutowy