Zagadnienia z wykładu trzeciego

L.C. Peltier – Klimat –Proces

działanie zamrozu, wietrzenie chemiczne, wietrzenie fizyczne

- Dziedziny klimatyczne – cechy termiczne i opadowe wg Peltiera (1950)

• Selwa

• Morski

• Umiarkowany itd.

Proste systemy morfologiczne wg L. Wilsona (1968)

System – Typ klimatu – Panujące procesy morfogenetyczne – Charakteystyczne formy

Strefy morfo klimatyczne J. Tricart i A. Cailleux (1965)

1. Strefa zimna:

• dziedzina glacjalna

• dziedzina peryglacjalna z permafrostem

• dziedzina peryglacjalna poza permafrostem

• dziedzina leśna z czwartorzędowym permafrostem

1. Strefa leśna średnich szerokości geograficznych:

• dziedzina morska o łagodnej zimie

• dziedzina kontynentalna o surowej zimie

• dziedzina śródziemnomorska o suchym lecie

1. Strefa sucha i półsucha średnich i niskich szerokości geograficznych:

• stepy i półstepy z łagodnymi zimami

• stepy z ostrymi zimami

• pustynie z łagodnymi zimami

• pustynie z ostrymi zimami

1. Regiony górskie:

• górskie regiony

Reginy klimatyczne Budela (1977) :

1. Strefa glacjalna

2. Strefa subpolarna intensywnego formowania dolin

3. Strefa tajgi – formowania dolin w regionie permafostu

4. Strefa pozazwrotnikowa spowolnionego formowania dolin

5. Strefa subtropikalna – formowanie rzeźby mieszanej

6. Strefa subtropikalna – formowanie rzeźby mieszanej, region monsunowy

7. Strefa sucha, zimna – konserwowanie i wgłębienie zrównań oraz form sedymentów

Wpływ człowieka na krajobraz Ziemi

Obszary o b. dużym wpływie antropogenicznym:

1. Obszar XIX – wiecznej rolniczej kolonizacji z Europy do: USA, Kanady, płd. Afryki, Australii, Argentyny, Brazylii, Nowej Zelandii

• nastąpiły szybkie zmiany naturalnej roślinności i np. erozja po zaoraniu stepów

1. Przeludnione obszary z tradycyjną agrokulturą: Apeniny, Indie, Meksyk, Góry Telskie w Algierii, małe obszary w Grecji, Turcji, Hiszpanii

• obszary o nadmiernej erozji

1. Obszary słabo rozwinięte – gdzie las jest wypalany lub spalany dla celów domowych. Obszary wylesione w Indiach, Afryce, obszar na pograniczu Sahary i Sahelu

2. Obszary o intensywnej uprawie, położone w monsunowej Azji o intensywnej erozji.

3. Obszary stałych osiedli i gospodarstw w Europie z intensywną lokalną erozją

Denudacja lokalna

Fourier wziął pod uwagę opady roczne w danym obszarze i ile jest transportowanej zawiesiny w wodzie

Strakhov – wziął pod uwagę ilość wody odpływającej ze zlewni i ilość mat. przetransportowanego

Biogeomorphic response to climatic change – schematy

Strukturalne uwarunkowania rzeźby

Na podstawie kryteriów morfograficznych (góry, równiny), morfometrycznych (góry, wyżyny, niziny) oraz tektonicznych (fazy poch. wulkanicznego i tektonicznego)

Duże jednostki tektoniczne

Formy pochodzenia tektonicznego

Niziny, Wyżyny, Góry – procentowy udział, powiązania z budową geologiczną, podział gór na małe, średnie, wysokie itp.

Budowa inwersyjna

Inwersja rzeźby

Budowa Gór Zrębowych

Uskoki

Ostańce na przedpolach gór

Odporność geologiczna podłoża: flisz, wapienie, margle, lessy, bazalty, granity itd.

Zagadnienia z wykładu czwartego:

Procesy fluwialne i stokowe – 2 rozdziały z podręcznika „Geomorfologia” M. Klimaszewskiego

Główne obszary w umiarkowanej strefie klimatycznej:

Zielony obszar – przejściowy pomiędzy strefą umiarkowaną i zimną – dziedzina borealna – można go zaliczyć do zimnej strefy (zmarzlina) i umiarkowanej (las)

Półpustynie, stepy i prerie wewnątrz kontynentów – obszary tranzytowe, przejściowe

Podział strefy umiarkowanej

Dziedzina (obszar) – Klimat – Zasadnicze cechy

1. Leśna na czwartorzędowej zmarzlinie

2. Leśna na średnich szer. geograf.

3. Leśna średnich szer. geograf.

itd.

Strefy morfogenetyczne – strefy krajobrazowe (w nawiasach % pow. lądów):

• tundra (3,8)

• lasotundra (3,0)

• Lasy klimatu umiarkowanego (24,2)

• Lasostepy i stepy (7,6)

• Półpustynie i pustynie (33,1)

• sawanny (17,3)

• Lasy tropikalne (11)

Cechy charakterystyczne umiarkowanej strefy klimatycznej

Współczesne strefy klimatyczno – morfologiczne Ziemi wg J. Budela

Mapa współczesnych procesów geomorfologicznych i ich powiązań wg H. Posera i J. Hagedorna (1974), uproszczona

Strefy:

1. Intensywnych procesów fluwialnych i ruchów masowych itd. (tego chyba nie będzie ;D )

Schematy jakiś teraz zalewowych trzecio- i czwartorzędowych

Generacja form rzeźby w Europie Środkowej wg J. Budela

Rola przepuszczalności podłoża i głębokości infiltracji w typie modelowania stoków

Wpływ roślinności na spływ powierzchniowy

Wpływ kształtu stoków na rozmiary spłukiwania (schemat) wg T. Gerlacha (1966)

Rozwój dolin denudacyjnych w klimacie umiarkowanym (schemat)

Schematyczny przekrój stoku o terasowym układzie pól (Beskidy) wg T. Gerlacha (1966)

Schemat facji osadów rzek roztopowych i meandrujących

Schemat budowy teras późno plejstoceńskich i holoceńskich

Koryta, które ulegają pogłębieniu, stanowią duży problem. Powodują:

• obniżanie poziomu wód gruntowych

• uniedostępnienie wód gruntowych dla starych drzew

• w konsekwencji obumieranie starszych drzew

• zmiany w użytkowaniach gruntu

• przekształcenia krajobrazu

Zagadnienia z wykładu piątego:

„Geomorfologia” P. Migoń str. 108-198

Góry

Kryteria wysokości względnej

• Góry niskie

• Wzgórza- hills – wys. wzgl. < 700 m

• Highlands – obsz. górskie, wyżynne, wys. wzgl 700 – 1000 m

• Alpins – góry wysokie – wys. wzgl. > 1000 m

Troll – definicja obszarów wysokogórskich

Plesnik – wprowadził dodatkową cechę gór wysokich

Karl Ratiens „Hoch Gebirge”

Tatry

Piętra roślinne - Piętra geoekologiczne – p. klimatyczne – wysokość

Podział gór na młode i stare

Wydzielenie w obrębie gór: łańcuchów, bloków, masywów, pasm i grup

Zasięgi pięter wg Trolla

Asymetrie w górach wysokich

1. Wyróżnienie pięter geomorfologicznych w górach na podstawie wyraźnych granic.

Granice proste – jeden proces i jego skutki, np. żłobki krasowe itp.

1. Na podstawie pełnego inwentarza form

2. Występowanie pięter w górach wysokich – piętrowość geoekologiczna

Warunki rozwoju rzeźby w obszarze górskim:

• cyrkulacja

• nasłonecznienie

• ekspozycja

Inwersje opadowe w górach

Zróżnicowanie opadów na stokach dowietrznych i zawietrznych

Schematy asymetrii procesów na stokach w obszarach górskich

Wielkie nasunięcia lodowców w Alpach

Tatry – góry niezlodowacone – a spełniają kryterium Trolla

Formy polodowcowe:

• nunataki

• cyrki glacjalne

• mutony

• gliny zwałowe

Typy rzeźby górskiej:

• Alpejski

• Hindukuski

• Pirenejski

• Irański

Działalność człowieka w górach:

• nadmierny wypas owiec;

• wyręb lasów

• turystyka górska (zdeptywanie szlaków)

• uruchamianie wyciągów narciarskich itd.

Rekultywacja :

• MECHANICZNA (dezintegracja twardych fragmentów, nawożenie materiału z zewnątrz, wyrównywanie powierzchni)

• CHEMICZNA (wapnowanie, nawożenie itp.)

• ROŚLINNA (fitoremediacja) – fito ekstrakcja itp.

Cztery zasadnicze piętra fizycznogeograficzne:

• niwalne

• subniwalne

• leśne

• pustynne i stepowe