PRAWO PODATKOWE SEM.VI

PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH

1)Podmiot opodatkowania

 Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, chyba że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów.

▫ nieograniczony obowiązek podatkowy- na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości uzyskanych dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. 

▫ ograniczony obowiązek podatkowy-  osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

▫ podwójne opodatkowanie- sytuacja gdy ten sam dochód został opodatkowany zarówno w państwie jego uzyskania jak i w kraju zamieszkania. Zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu dochodów osób fizycznych służyć mają przede wszystkim zawierane w tym celu bilateralne umowy w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu.

▫ małżonkowie jako podatnicy-możliwe jest ich łączne opodatkowania jeżeli:

-pozostaną przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim;

-pozostaną w ciągu całego roku podatkowego we wspólności majątkowej małżeńskiej

-wspólne i w terminie złożenie wniosku o łączne opodatkowanie;

-żaden z małżonków (ani osoba samotnie wychowująca dzieci) nie korzysta jednocześnie z opodatkowania na zasadach określonych w ustawie z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

= nie korzystają z opodatkowania pozarolniczej działalności gospodarczej 19% stawką podatkową.

Śmierć małżonka przed złożeniem wspólnego zeznania nie stanowi przeszkody do łącznego opodatkowania, brak wniosku o łączne opodatkowanie małżonka uniemożliwia wspólne rozliczanie się małżonków.

2)Przedmiot opodatkowania

Do zakresu przedmiotowego podatku od dochodów osób fizycznych należą wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkami dochodów, które zostały zakwalifikowane przez ustawę do kategorii zwolnień przedmiotowych.

 Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów. Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

• źródła przychodów

 Źródłami przychodów są:

- stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,

-działalność wykonywana osobiście,

-pozarolnicza działalność gospodarcza,

-działy specjalne produkcji rolnej,

-najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,

-kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit.a)-c),

-odpłatne zbycie (z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 10 ust. 2 ustawy):

a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d) innych rzeczy,

-    jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit.a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany,

-inne źródła.

• przychody

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów:

▫ z pozarolniczej działalności gospodarczej,

▫ z działów specjalnych produkcji rolnej,

▫ z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 ustawy,

▫ z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy,

▫ nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

3)Zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych

Zwolnienia podmiotowe związane są głównie. z tzw. immunitetem podatkowym przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych wynikającym przede wszystkim z postanowień prawa międzynarodowego publicznego.

Zwolnienia przedmiotowe można podzielić na następujące grupy:

=o charakterze socjalnym (np. świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów, stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie ),

=o charakterze odszkodowawczym i z tytułu ubezpieczeń gospodarczych (np. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę, renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,),

=niektóre przychody związane z pracą (np. wartość otrzymanych przez pracownika od pracodawcy bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania na ich podstawie posiłków, artykułów spożywczych lub napojów bezalkoholowych,

=niektóre przychody związane ze sprzedażą (np. przychody uzyskane z zamiany budynku mieszkalnego),

=niektóre przychody rencistów i emerytów (np. dodatek pieniężny dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny),

=związane z dietami (np. podróż służbowa pracownika)

=niektóre przychody z kapitałów i praw majątkowych,

=niektórych przejawy działalności gospodarczej,

=zwolnienia niektórych dochodów osiąganych za granicą (np. dochody pochodzące od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy)

4)Podstawa opodatkowania

Podstawą opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasadniczo suma dochodów z poszczególnych źródeł przychodów. Dochód ustawodawca definiuje jako dodatnią różnicę między sumą przychodów a kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym.

Przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W przypadku pozarolniczej działalności gospodarczej przychodem są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Na przedsiębiorcach ciąży obowiązek podatkowy od kwot należnych z tytułu prowadzonej działalności, bez uzyskania rzeczywistego przychodu. W przypadku nieruchomości odstąpionych bezpłatnie do używania innym osobom - przychodem jest tzw. wartość czynszowa, a więc równowartość czynszu, jaki podatnik otrzymałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. Przychodem natomiast z zamiany rzeczy i praw majątkowych jest zamieniana rzecz lub prawo majątkowe o wyższej wartości, pomniejszona o koszty zamiany.

Specjalną kategorią podstawy opodatkowania jest przychód z tzw. źródeł nieujawnionych, który ustala się, przyjmując za podstawę sumę poniesionych w roku podatkowym wydatków i wartość zgromadzonych w tym roku zasobów finansowych, nieznajdujących pokrycia w już opodatkowanych bądź wolnych od opodatkowania źródłach przychodów i posiadanych przedtem zasobach majątkowych.

Kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty ponoszone w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych przez ustawę. Podatnik ma możliwość odliczenia do celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednak warunkiem, iż wykaże ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą lub inną działalnością zarobkową, a ich poniesienie ma lub może mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Ustawodawca zawarł też katalog wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodu, są nimi:

•wydatki na nabycie składników majątku trwałego, nakłady tego typu mogą być w kosztach podmiotów gospodarczych uwzględniane zasadniczo poprzez odpisy amortyzacyjne;

•wydatki związane z wykonaniem przez podatnika zobowiązań wobec jego wierzycieli oraz strat związanych z niewykonaniem zobowiązań przez dłużników podatnika (np. spłata pożyczek, kredytów, wierzytelności odpisane jako nieściągalne, rezerwy tworzone na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona);

•wydatki mających charakter sankcji finansowych (np. grzywny i kary pieniężne, koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań, kary umowne i odszkodowania);

•wydatki związanych z regulowaniem zobowiązań podatkowych (np. z tytułu podatku akcyzowego od nadmiernych ubytków lub zawinionych niedoborów wyrobów, podatku dochodowego, podatku od spadków i darowizn oraz podatku od sprzedaży akcji w publicznym obrocie oraz podatku od towarów i usług);

•wydatków przekraczających ustalony przez prawodawcę limit (np. koszty reprezentacji i reklamy przekraczające zasadniczo 0,25% przychodu, wysokość diet z tytułu podróży służbowych);

•różnych innych wydatków (np. darowizny i wszelkiego rodzaju ofiary, składki na rzecz organizacji, do których przynależność podatnika nie jest obowiązkowa).

W przypadku podmiotów zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz księgi przychodów i rozchodów koszty uzyskania przychodu rzeczywiście poniesione powinny mieć pokrycie w rzetelnych i prawidłowych księgach, mających oparcie w dokumentach księgowych.

Istnieje też możliwość ryczałtowego określenia kosztów uzyskania niektórych przychodów (np. przychody z tytułu praw autorskich - 50%, z umów o dzieło - 20%). Jeżeli podatnik wykaże, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej, koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych.

W niektórych przychodach koszty są przez ustawodawcę traktowane jednocześnie jako dochód (np. dochody z kapitałów pieniężnych), w takich przypadkach w ogóle nie ustala się kosztów uzyskania przychodu.

Dochód w zależności od rodzaju działalności objętej opodatkowaniem oraz osób je prowadzących może być różnie ustalany. U podatników sporządzających bilans i rachunek wyników, dochodem z działalności gospodarczej jest dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów zaliczone uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów. U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej oraz prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów - dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania, z uwzględnieniem różnic remanentów początkowego i końcowego oraz sprzedaży składników majątku trwałego związanego z prowadzoną działalnością.

W stosunku do osób, które nie są obowiązane do prowadzenia ksiąg, dochód może być dokumentowany wszystkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Ordynacji podatkowej. Ponadto koszty uzyskania przychodu mogą być potrącone jedynie w tym roku podatkowym, w którym zostały faktycznie poniesione.

5)Ulgi

Państwo za pomocą odpowiedniej polityki finansowej może posłużyć się podatkami do realizacji celów innych niż fiskalne. Służyć temu mogą ulgi podatkowe, faworyzujące określone kierunki działalności, jej przejawy lub sytuacje, w których znaleźli się określeni podatnicy. Konstrukcje prawne interwencji podatkowej polegać mogą na zastosowaniu preferencji okresowych lub bezterminowych dla określonych podatników lub dla określonej działalności. Ulgi podatkowe o charakterze podmiotowym lub przedmiotowym, okresowe lub bezterminowe, mogą polegać na:

=możliwości odliczenia pewnych ściśle określonych wydatków od podstawy opodatkowania przed opodatkowaniem;

=możliwości zastosowania w niektórych przypadkach niższej stawki podatkowej od powszechnie obowiązującej;

=możliwości odliczenia określonych wydatków od należnego podatku.

Przez ulgę podatkową należy rozumieć przewidziane w przepisach prawa podatkowego zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku (taką definicję formułuje ordynacja podatkowa).

Według kryterium podmiotowo-przedmiotowego ulgi podatkowe przysługujące podatnikom podatku od dochodów osobistych można podzielić na dwie grupy:

■ przysługujące podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą (np. ulgi z tytułu nauki zawodu czy dochody z tytułu prowadzenia szkół), ustawodawca przewidział tu m.in.:

× ulgę polegająca na odliczeniu od uzyskanego dochodu (np. składki na ubezpieczenia społeczne);

× ulgę polegająca na odliczeniu od podatku

× ulgę polegająca na zastosowaniu niższych stawek podatkowych

■ przysługujące podmiotom nieprowadzącym działalności gospodarczej, kategorie ulg są tu takie same jak w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.

Od dochodu można odliczyć:

► składki na ubezpieczenia społeczne

=zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących,

=potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe

► dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika,

► wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne,

► wydatki ponoszone przez podatnika z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł,

► darowizny przekazane na cele (nie więcej jednak niż 6% dochodu):

+określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele,

+kultu religijnego

► faktycznie poniesione w roku podatkowym wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi, na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych

ulga podatkowa dla rodziców

Od obliczonego już podatku można odliczyć:

-kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne,

-wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego do wysokości 1% kwoty obliczonej,

-od 1 stycznia 2007 r. podatnicy wychowujący dzieci własne lub przysposobione, rozliczający się na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej, mogą odliczyć od podatku kwotę stanowiącą iloczyn liczby wychowywanych dzieci i kwoty 1 112,04 zł (stan na rok 2009).

6)Zryczałtowany podatek (w wysokości mniejszej od stawek podstawowych) pobiera się m.in. od:

=wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, w wysokości 10% wygranej lub nagrody,

=od świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, z zastrzeżeniem - w wysokości 10% należności,

Ulgi można podzielić na:

-uwzględniające poniesione przez podatnika koszty związane z uzyskaniem przychodu (np. ulgi z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne);

-stanowiące zwrot kosztów związanych z egzystencją podatnika (np. ulgi z tytułu rehabilitacji podatnika będącego osobą niepełnosprawną i ulgi związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych);

-ulgi o charakterze rodzinnym, takie np. jak związane z rehabilitacją niepełnosprawnych członków rodziny;

-ulgi o charakterze stymulacyjnym (np. darowizny na cele społecznie użyteczne);

-ulgi mające charakter zabiegu technicznego (np. zwrot nienależnie pobranych rent, przez co zapobiega się opodatkowaniu nieistniejącego dochodu).

7)Skala podatkowa

określona w art. 27 ust. 1 i 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma zastosowania do dochodów opodatkowanych w formach uproszczonych, lecz jedynie w odniesieniu do dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych. Stawki podatkowe określają wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania i mają w tym podatku charakter stawek progresywnych (progresja łączna, szczeblowa). Obecnie (od 1 stycznia 2009) wynoszą one odpowiednio: 18% i 32%. W latach 2003-2006 nie waloryzowano progu dochodów (od którego zależy wysokość stawki) zgodnie ze wskaźnikiem wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Na lata 2009 i 2010 tzw. kwota wolna od opodatkowania wynosi: 3091,00 zł Dochody, które nie realizują w polskim podatku dochodowym zasady powszechności przedmiotowej i nie są włączone do dochodu globalnego podatnika oraz opodatkowane są oddzielnie zostały obciążone stawkami proporcjonalnymi o różnej wysokości. Są to m.in.

=w przypadku zryczałtowanego podatku dochodowego ze sprzedaży lub zamiany nieruchomości i praw majątkowych - 19% uzyskanego przychodu

=dochodów z działalności literackiej, z uprawiania sportu, dziennikarstwa również nie łączy się z innymi dochodami i ustala się w formie ryczałtu w wysokości 20% uzyskanego przychodu;

=z tytułu praw autorskich w wysokości 50% uzyskanych przychodów;

=wygrane w konkursach i grach oraz nagrody związane ze sprzedażą premiową obciążone są 10% stawką;

=wynagrodzenia za udzielanie pomocy policji, organom kontroli skarbowej, straży granicznej, odpowiednim służbom wywiadu i kontrwywiadu opodatkowane są w wysokości 20% wynagrodzenia;

=od dochodów z nieujawnionych źródeł przychodu podatek ustala się według 75% stawki w relacji do tego dochodu (tzw. stawka sankcyjna)

Wszystkie dochody kapitałowe (np. odsetki z lokat bankowych, zyski ze sprzedaży akcji) są oprocentowane według 19% stawki podatkowej, przy czym w niektórych przypadkach możliwe jest uwzględnienie kosztów uzyskania przychodów.

Specjalne metody obliczania podatku dochodowego oraz stawki podatkowej związane są z unikaniem podwójnego opodatkowania dochodu. Istnieją tu dwie możliwości:

▪ pierwsza z tych metod, zwana metodą zwolnienia z progresją (tzw. exemption with progression), polega na tym, że dochód opodatkowany w jednym państwie jest zwolniony od podatku w drugim, jednakże przy ustalaniu stawki od dochodu osiągniętego w drugim państwie uwzględnia się również dochód osiągnięty w tym drugim państwie. I tak dla ustalenia stawki procentowej - do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku ze źródeł położonych za granicą (dochód łączny); od dochodu łącznego oblicza się podatek według właściwej progresywnej skali podatkowej (kwota podatku); oblicza się stopę procentową podatku, którą wyraża stosunek kwoty podatku do dochodu łącznego; stopa procentowa podatku stosowana jest do dochodu uzyskanego ze źródeł przychodu położonych w Polsce, co daje należny podatek dochodowy.

▪ druga metoda to tzw. kredyt podatkowy (tax credit), zwana też metodą odliczenia, polega na tym, że dochody osiągnięte w kraju łączy się z dochodami osiągniętymi za granicą, od tak uzyskanej sumy oblicza się podatek, a następnie od tego podatku odlicza się kwotę podatku zapłaconego za granicą. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym (taką metodę przewiduje obecna umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Wielką Brytanią.

8)Pobór podatku dochodowego od osób fizycznych

Ustawa ustanawia płatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych przede wszystkim zakłady pracy (w tym i indywidualnych pracodawców), rolnicze spółdzielnie produkcyjne, organy rentowe, banki wypłacające renty zagraniczne, organy zatrudnienia od wypłacanych przez nie zasiłków, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jednostki organizacyjne wypłacające stypendia, centra integracji społecznej. Organy te są obowiązane jako płatnicy w ciągu całego roku do obliczania, potrącania podatnikom z wypłacanych sum należnych zaliczek na poczet podatku dochodowego oraz odprowadzania tych kwot na konto urzędu skarbowego.

Niektóre grupy podatników są obowiązane do samodzielnego obliczania zaliczek na poczet podatku, składania deklaracji o miesięcznych dochodach i terminowej zapłaty owych zaliczek. Do takiego samodzielnego, bez udziału płatnika, obliczania zaliczek na podatek dochodowy zobowiązane są m.in.: osoby prowadzące działalność gospodarczą, w tym i w zakresie wolnych zawodów; osoby otrzymujące wynagrodzenie z tytułu najmu lub dzierżawy; osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej; osoby otrzymujące wynagrodzenia z zagranicy; osoby otrzymujące renty i emerytury z zagranicy bez pośrednictwa płatników.

Podatnicy mają też obowiązek w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie na odpowiednim druku o wysokości osiągniętego dochodu (straty) w roku podatkowym. Osoby prowadzące księgi rachunkowe (handlowe) do zeznania dołączają roczny bilans z rachunkiem wyników. Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania podatkowego, są obligowani jednocześnie do wpłacenia różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również pobranych przez wszystkich płatników (także np. zleceniodawców). Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, urząd skarbowy wydaje decyzję deklaratoryjną, określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym. W stosunku do podatnika nieskładającego zeznań podatkowych możliwe jest zastosowanie sankcji karnych wynikających z kodeksu karnego skarbowego.

9)Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Prawo do opłacania podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przysługuje osobom fizycznym prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą. Ustawodawca stawia podatnikowi cały szereg warunków aby korzystać z tej formy opodatkowania, m.in.

=rozpoczynają działalność lub ich przychody z danej działalności w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekraczają 150 000 euro, ponadto nie opłacają podatku w formie karty podatkowej,

=nie prowadzenie działalności określonej przez ustawę takiej jak: apteki, wykonywanie wolnego zawodu, pośrednictwa finansowego, prawnicze, rachunkowo-księgowe, detektywistyczne i ochroniarskie itp.

Stawki podatku płaconego w systemie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, wynoszą odpowiednio: 20%, 17%, 8,5%, 5,5% i 3% przychodów z określonej działalności. Dla ustalenia przychodu podatnicy zobowiązani zostali do prowadzenia ewidencji przychodu odrębnie za każdy rok podatkowy, a ponadto wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także przechowywania dowodów zakupu towarów.

Podatnikom płacącym podatek w tej formie przysługuje prawo pomniejszania przychodu ewidencjonowanego z tytułu spłaty odsetek od komercyjnych kredytów mieszkaniowych na nowe budownictwo czy z tytułu darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego oraz na cele kultu religijnego, prawo do odliczenia m.in.: składek na ubezpieczenie zdrowotne, 1% ryczałtu w przypadku wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego, na remont i modernizację zasobów mieszkaniowych w ramach limitu obowiązującego na lata 2003-2005

Podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są zobowiązani do samoobliczenia należnego świadczenia podatkowego, obliczania ryczałtu w okresach miesięcznych i złożenia zeznania rocznego w terminie do 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.

W razie nieprowadzenia ewidencji lub prowadzenia ewidencji bez zachowania warunków do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym, organ podatkowy określa przychód na podstawie innych niż ewidencja dowodów lub w drodze oszacowania, opodatkowując tak określony przychód sankcyjną stawką podatkową w wysokości pięciokrotności stawki właściwej dla danej działalności, jednak nie większą niż 75% przychodu.

10)Karta podatkowa

Z tej formy opodatkowania mogą korzystać jedynie podmioty wymienione przez ustawę w odpowiednim załączniku (jest to głównie działalność usługowa lub wytwórczo-usługowa). Ponadto trzeba spełnić jeszcze dodatkowe warunki, takie jak:

-nieprzekroczenie określonego limitu zatrudnienia pracowników najemnych,

-nieprowadzenie innej pozarolniczej działalności gospodarczej,

-nieprowadzenie działalności w tym samym zakresie co małżonek podatnika.

Podatek jest płacony miesięcznie według stawek kwotowych wynikających z tabel stanowiących załącznik do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wysokość miesięcznych stawek karty podatkowej uzależniona jest od rodzaju wykonywanej działalności, miejsca jej wykonywania oraz liczby zatrudnionych pracowników. Dlatego podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych czy wpłacania zaliczek. Obowiązani są jedynie do prowadzenia książki ewidencji zatrudnienia. Podatek dochodowy w formie karty podatkowej wynikający z decyzji uwzględniającej wniosek podatnika o zastosowanie karty podatkowej obniża się o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Płacony jest on bez wezwania w terminach miesięcznych na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Naruszenie warunków, na których przyznano prawo do opodatkowania w formie karty podatkowej, powoduje wygaśnięcie decyzji o wysokości podatku dochodowego w formie karty podatkowej i opodatkowanie podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.

Korzystanie z karty podatkowej

Przejście na kartę podatkową jest możliwe po otrzymaniu stosownej decyzji z urzędu skarbowego. Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić:

=osoby fizyczne oraz

=spółki cywilne osób fizycznych,

spełniające ustawowe warunki uprawniające do skorzystania z tej formy opodatkowania. Karta podatkowa w przeciwieństwie do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest fakultatywną formą opodatkowania, co oznacza, że jej zastosowanie zależy od wyboru podatnika, który by móc skorzystać z tej formy opodatkowania musi złożyć stosowny wniosek.

Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:

+usługową lub wytwórczo – usługową,

+usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,

+usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,

+gastronomiczną - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,

+w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,

+w zakresie usług rozrywkowych,

+w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,

+w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego,

+w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych wymienionych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym,

+w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,

+w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.

PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH

1)Podmiot opodatkowania

=osoby prawne,

=jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji,

=podatkowe grupy kapitałowe

=spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

▪ podatkowe grupy kapitałowe- związki co najmniej 2 spółek prawa handlowego posiadających osobowość prawną, które są połączone ze sobą interesami kapitałowymi. Ponadto grupa kapitałowa, aby być podatnikiem musi spełnić następujące warunki:

=grupę taką mogą tworzyć jedynie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, jeżeli przeciętny kapitał zakładowy (akcyjny) przypadający na każdą z tych spółek jest nie niższy niż 1 mln zł; spółka dominująca (tzw. spółka matka) posiada bezpośredni 95% udział w kapitale zakładowym (akcyjnym); spółki zależne (tzw. spółki córki) nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym (akcyjnym) innych spółek tworzących grupę; w spółkach tworzących grupę kapitałową nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód budżetu państwa;

=wymagane jest także zawarcie przez spółkę dominującą i spółki zależne umowy o utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej w formie aktu notarialnego na okres co najmniej 3 lat podatkowych i jej zarejestrowanie w urzędzie skarbowym;

=spółki tworzące grupę kapitałową nie mogą korzystać ze zwolnień od podatku dochodowego i VAT na podstawie odrębnych przepisów oraz nie mogą stosować praktyk przerzucania dochodu na innych podatników podatku dochodowego nie wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej;

=podatkowa grupa kapitałowa powinna osiągać co najmniej 3% dochód w relacji do przychodów podatkowych.

2)Zwolnienia

Podmiotami zwolnionymi z tego podatku są:

+Skarb Państwa

+Narodowy Bank Polski,

+jednostki budżetowe, fundusze celowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw,

+przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami,

+gminy w zakresie dochodów własnych,

+Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja Rynku Rolnego,

+Zakład Ubezpieczeń Społecznych, fundusze emerytalne i inwestycyjne.

3)Zasada rezydencji

Przy ustalaniu istnienia obowiązku podatkowego i jego zakresu duże znaczenie ma stwierdzenie czy podatnik lub zarząd mają swoją siedzibę na terytorium RP (tzw. rezydent). Podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terytorium RP podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy). Jeżeli podatnik nie ma siedziby lub zarządu na terytorium RP wówczas będzie on podlegał obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów osiągniętych w RP (tzw. ograniczony obowiązek podatkowy).

4)Przedmiot opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich ten dochód został osiągnięty. Czasami przedmiotem opodatkowania może być przychód. Sytuacja taka będzie miała miejsce przy niektórych rodzajach przychodów osiąganych na terytorium RP przez podatników mających swe siedziby za granicą (np. przychody z tytułu praw autorskich, czy dywidend) oraz podmiotów krajowych (np. w wypadku przychodów z tytułu dywidend i innych udziałów w zyskach osób prawnych). Dochód został w ustawie zdefiniowany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

Przychodem są natomiast wszystkie otrzymane przez podatnika pieniądze, wartości pieniężne (w tym również różnice kursowe walut), wartość otrzymywanych nieodpłatnie świadczeń, wartość przychodów w naturze, wartość umorzonych zobowiązań, wartość zwróconych wierzytelności. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej uważa się przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Ustawodawca polski wyłączył z opodatkowania przychody z: działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, z gospodarki leśnej oraz z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Aby obliczyć dochód podlegający opodatkowaniu od przychodów należy odliczyć koszty ich uzyskania. Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych przez ustawę. Koszty uzyskania przychodów budzą liczne wątpliwości i sądy administracyjne były niejednokrotnie zmuszone do zabierania głosu w tej kwestii. Ustalono że: przy ustaleniu kosztów uzyskania przychodu, każdy wydatek – poza wyraźnie wskazanymi w ustawie – wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego związku z tymi przychodami i racjonalności działania dla osiągnięcia tego przychodu. Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się także poniesione przez spółkę wydatki na cele produkcyjne, których produkcja nie została zakończona wyprodukowaniem wyrobu fiskalnego z uwagi na brak zbytu.

Gdy osoba prawna ze swej działalności poniesie stratę, ma możliwość pokrycia jej z dochodu uzyskanego w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.

W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych przewidziano także zwolnienia przedmiotowe z opodatkowania, tak więc nie podlega opodatkowaniu:

=działalność organizacji pracodawców i partii politycznych – w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej;

=dochód z tytułu prowadzenia szkół – w części przeznaczonej na cele szkoły;

=dochody narodowych funduszy inwestycyjnych;

=dochody sportowych spółek akcyjnych w części przeznaczonej na ich działalność sportową;

=dochody osób prawnych, których celem statutowym jest działalność w sferze pożytku publicznego;

=dochody kościelnych osób prawnych;

=dochody ze sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.

5)Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi osiągnięty przez osobę prawną dochód (przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania) w danym roku podatkowym, z możliwością dokonania pewnych odliczeń (m.in. z tytułu: darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10%; w bankach w wysokości 20% kwoty umorzonych kredytów (pożyczek) w związku z realizacją programu restrukturyzacji; darowizn na cele kultu religijnego łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu).

6)Stawka podatku

Stawka podatku od osób prawnych wynosi obecnie 19%. Ustawa przewiduje też 50% stawkę sankcyjną w przypadku zaniżenia przez podmioty powiązane wysokości zobowiązania podatkowego. Rozliczenie podatku następuje po zakończeniu roku podatkowego. Podatnicy składają wtedy wstępne zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (straty) do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie wpłacić podatek należny albo różnicę pomiędzy podatkiem należnym a sumą wpłaconych zaliczek. Zeznania o ostatecznej wysokości dochodu podatnicy są obowiązani złożyć w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania, nie później jednak niż przed upływem dziewięciu miesięcy od zakończenia roku podatkowego. Podatnicy z reguły obowiązani są również do dołączenia do zeznania rocznego bilansu i rachunku wyników wraz z opinią i raportem audytora oraz odpis uchwały walnego zgromadzenia.

PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH

Podatek od czynności cywilnoprawnych - rodzaj podatku uregulowanego przez "Ustawę z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych

Zakres przedmiotowy

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

=umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

=umowy pożyczki,

=umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

=umowy dożywocia,

=umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

=ustanowienie hipoteki,

=ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

=umowy depozytu nieprawidłowego,

=umowy spółki (akty założycielskie);

Ponadto powstanie obowiązku podatkowego powodują również:

+zmiany wyżej wymienionych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,

+orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione powyżej,

Zwolnienie przedmiotowe

Nie podlegają podatkowi:

1. Czynności cywilnoprawne w sprawach:

× alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,

× ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i poborowych odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,

× wyborów powszechnych,

× powszechnego obowiązku obrony,

× zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,

× nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,

× podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych,

× podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,

2. Umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranej w związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska;

3. Umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym;

4. Czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

=opodatkowana podatkiem od towarów i usług,

=zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem

-umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część,

-umowy spółki i jej zmiany,

-umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;

5. Umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy, które w rozumieniu przepisów prawa celnego stanowią towary:

+wprowadzone do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego,

+objęte procedurą składu celnego.

Dodatkowo zwolnione z podatku są m.in. takie czynności cywilnoprawne jak:

•sprzedaż walut obcych;

•przeniesienie własności nieruchomości lub ich części, wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych lub ich części znajdujących się na obszarze miast, w drodze umów: sprzedaży, dożywocia, o dział spadku - w części dotyczącej spłat lub dopłat, o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, zamiany - do wysokości wartości rynkowej nieruchomości wraz z jej częściami składowymi. Pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy;

•sprzedaż nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli nabywcą jest były właściciel (wieczysty użytkownik): nieruchomości wywłaszczonej, któremu przyznano odszkodowanie, a nie przyznano nieruchomości zamiennej; nieruchomości sprzedanej na cele publiczne określone w przepisach o gospodarce nieruchomościami, który w razie wywłaszczenia spełniałby warunki do przyznania nieruchomości zamiennej; nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, wykupionych na podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska. Zwolnienia te dotyczą kwoty w wysokości otrzymanego odszkodowania (uzyskanej ceny), pod warunkiem że nabycie nastąpiło w ciągu 5 lat od daty otrzymania odszkodowania (zapłaty);

•sprzedaż budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli następuje ona: w wykonaniu lub w związku z wielostronną umową o zamianie budynku lub praw do lokalu lub w celu uzyskania w zamian spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu albo budynku mieszkalnego lub jego części, zajmowanego przez nabywcę na podstawie umowy najmu, określonej w przepisach o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych ;

•zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn;

•sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1 000 zł;

•sprzedaż bonów i obligacji skarbowych;

•sprzedaż bonów pieniężnych Narodowego Banku Polskiego;

•umowy spółki: zawarte wskutek przekształcenia, podziału lub łączenia w części dotyczącej kapitału zakładowego, którego wartość przed dokonaniem czynności została opodatkowana podatkiem kapitałowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

Zwolnienie podmiotowe

Zwolnione z podatku są następujące strony czynności cywilnoprawnych:

▫ państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem wzajemności;

▫ organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

▫ jednostki samorządu terytorialnego;

▫ Skarb Państwa;

▫ osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu;

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy powstaje:

=z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej;

=z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną;

=z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki;

=z chwilą uprawomocnienia się odpowiedniego orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody

=z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania.

Podmioty na których ciąży obowiązek podatkowy

+przy umowie sprzedaży - na kupującym;

+przy umowie zamiany - na stronach czynności;

+przy umowie darowizny - na obdarowanym;

+przy umowie dożywocia - na nabywcy własności nieruchomości;

+przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności - na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności;

+przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności;

+przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - na biorącym pożyczkę lub przechowawcy;

+przy ustanowieniu hipoteki - na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki;

+przy umowie spółki cywilnej - na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki - na spółce.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowią odpowiednio:

1. Przy umowie sprzedaży:

=wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego

2. Przy umowie zamiany:

=wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek

3. Przy umowie darowizny - wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego;

4. Przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego;

5. Przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku;

6. Przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;

7. Przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - kwota lub wartość pożyczki albo depozytu;

8. Przy umowie spółki:

=przy zawarciu umowy - wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo wartość kapitału zakładowego,

=przy zmianie umowy - wartość wkładów powiększających majątek spółki albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,

=przy dopłatach - kwota dopłat,

=przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika lub akcjonariusza - kwota lub wartość pożyczki,

=przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania - roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania,

=przy przekształceniu, podziale lub łączeniu spółek - wartość majątku wniesionego do spółki albo wartość kapitału zakładowego,

=przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby - wartość kapitału zakładowego;

9. Przy ustanowieniu hipoteki - kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Stawki podatku

Stawki podatku zostały zróżnicowane ze względu na rodzaj czynności cywilnoprawnej i wynoszą odpowiednio:

■ od umowy sprzedaży:

-nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,

-innych praw majątkowych - 1%;

■ od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

-przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,

-przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1%;

■ od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności - 1%,

■ od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego - 2%,

■ od ustanowienia hipoteki:

-na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności - 0,1%,

-na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej - 19 zł;

■ od umowy spółki - 0,5%.

PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTU

Podatek od środków transportowych – podatek od środków transportowych, których dopuszczalna masa całkowita (DMC) wynosi powyżej 3,5 t. Podatek płacą zarówno osoby fizyczne jak i prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, na które środek transportowy jest zarejestrowany. W przypadku, gdy środek transportowy stanowi współwłasność, obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na współwłaścicielach. Obowiązek podatkowy nie ciąży natomiast na podmiotach, które czasowo wycofały środek transportowy z ruchu (na podstawie decyzji organu rejestrującego wydanej na wniosek na okres od 2 do 9 miesięcy). Podatek jest płatny w dwóch równych ratach t.j. do 15 lutego i do 15 września każdego roku. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej kwotę podatku zaokrągla się do pełnych złotych.

Obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia. Jeżeli nabycie pojazdu następuje w ciągu roku, obowiązek podatkowy od pierwszego dnia kolejnego miesiąca. Jeśli obowiązek podatkowy powstał:

=po dniu 1 lutego, a przed 1 września danego roku, podatek ze ten rok płatny jest w dwóch równych ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego w terminie:

-w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego - I rata

-do dnia 15 września danego roku - II rata

=od dnia 1 września danego roku, podatek jest płatny jednorazowo w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których obowiązek istniał.

Opodatkowaniu podlegają

▪ samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton,

▪ samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton,

▪ ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton,

▪ ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton,

▪ przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,

▪ przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego,

▪ autobusy.

Ustawowe zwolnienia

=pod warunkiem wzajemności - środki transportowe będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji zagranicznych;

=środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne;

=pojazdy specjalne oraz pojazdy używane do celów specjalnych w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym;

=środki transportowe (oprócz autobusów) wykorzystywane w dowozie i odwozie na maksymalną odległość w linii prostej do 150 km na terytorium Polski w transporcie kombinowanym w rozumieniu przepisów o transporcie drogowym;

=pojazdy zabytkowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym (czyli wpisane do rejestru zabytków lub ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków).

Inne zwolnienia przedmiotowe mogą być wprowadzane przez rady gmin w drodze uchwał. Zakaz statuowania zwolnień o charakterze generalnym.

Podstawa opodatkowania

stanowi ją liczba posiadanych przez podatnika środków transportowych; - stawki mają charakter kwotowy, ich wysokość określają w drodze uchwały rady gmin

Obowiązek podatkowy

=powstaje od pierwszego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został zarejestrowany, a w przypadku nabycia pojazdu zarejestrowanego- od pierwszego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w który środek transportowy został nabyty;

=lub od pierwszego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym środek transportowy został ponownie dopuszczony do ruchu; - wygaśnięcie następuje z końcem miesiąca, w którym środek transportowy został wyrejestrowany lub wydana została decyzja o jego czasowym wycofaniu z ruchu.

Organ podatkowy

organ gminy, na której terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika; - współwłasność - organ gminy miejsca zamieszkania osoby, która została wpisana jako pierwsza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu

Zobowiązanie podatkowe

powstaje z mocy prawa; - podatek płatny bez wezwania

OPŁATY

Opłata uzdrowiskowa – jest nową o.l., wprowadzoną ustawą z 28.07.2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych.

Opłata uzdrowiskowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących sie na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ww. ustawie, za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach. A zatem, opłata uzdrowiskowa może byc pobierana po spełnieniu dwóch warunków: miejscowość musi mieć status uzdrowiska w rozumieniu nowej ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym oraz rada gminy podejmie i wprowadzi w życie uchwałę w sprawie stawek opłaty uzdrowiskowej.

Opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się:

=pod warunkiem wzajemności-od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównoważonych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium RP

=od osób przebywających w szpitalach

=od osób niewidomych i ich przewodników

=od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę uzdrowiskową

=od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej

Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach.

Targowiskami są wszelkie miejsca, w których jest prowadzony handel, przy czym opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub częściach budynków, z wyjątkiem targowisk pod dachem oraz hal używanych do targów, aukcji i wystaw. Z opłaty zwolnieni są podatnicy płacący podatki od nieruchomości znajdujących się na targowisku.

Rada gminy, w drodze uchwały określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek powyższych opłat, z tym, że w 2008 r.

=stawka opłaty targowej nie może przekroczyć 631,94 zł dziennie,

=stawka opłaty miejscowej nie może przekroczyć 1,78 zł dziennie, w miejscowościach =uzdrowiskowych zaś - 2,55 zł dziennie,

=stawka opłaty uzdrowiskowej nie może przekroczyć 3,54 zł dziennie.

Akcyza- lub podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne.
W krajach Unii Europejskiej podatek akcyzowy podlega harmonizacji, co oznacza wspólne zasady produkcji, przemieszczania i przechowywania wyrobów akcyzowych oraz wymiaru i poboru akcyzy od tych wyrobów. Stawki akcyzy na poszczególne wyroby są określane przez poszczególne państwa członkowskie, nie mogą one jednak być niższe od poziomów ustalonych w dyrektywach.
Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:
- produkty energetyczne (ogólnie wszystkie wyroby służące dla celów napędowych lub grzewczych), - energia elektryczna, - napoje alkoholowe (piwo, wino, produkty pośrednie, wyroby spirytusowe), - wyroby tytoniowe (papierosy, cygara, cygaretki, tytoń do palenia,

Ponadto polskie przepisy przewidują specyficzne regulacje krajowe dotyczące opodatkowania akcyzą innych produktów, przede wszystkim samochodów osobowych i niektórych kosmetyków - określanych jako wyroby akcyzowe "niezharmonizowane". Zasady wymiaru i poboru podatku od tych wyrobów wynikają z wyłącznie z krajowych, autonomicznych regulacji, do których nie ma zastosowania system akcyzy unijnej.
Stawki akcyzy wyrażone są w: - kwocie na jednostkę wyrobu (paliwa, alkohol, energia elektryczna), - procencie maksymalnej ceny detalicznej (wyroby tytoniowe), - procencie ceny wyrobu (tylko wyroby "niezharmonizowane").

Produkcja wyrobów akcyzowych może odbywać się jedynie w składzie podatkowym, czyli miejscu posiadającym autoryzację odpowiednich władz podatkowych danego kraju. W takiej sytuacji pobór akcyzy podlega zawieszeniu. Zawieszenie poboru akcyzy może być stosowane również w odniesieniu do przemieszczania oraz magazynowania produktów akcyzowych. Podatek staje się wymagalny w momencie zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy, przez co zasadniczo rozumie się wyprowadzenie towarów na rynek.

Powyższe zasady nie odnoszą się jednak do wyrobów "niezharmonizowanych", w stosunku do których akcyza jest wymagalna w związku z ich sprzedażą w Polsce, importem albo przywozem z innego kraju Unii Europejskiej.
Cechą charakterystyczną podatku akcyzowego jest jednofazowy charakter jego poboru, tzn. akcyza uiszczana jest jednokrotnie, a następnie traktowana jest jako koszt wliczany do ceny zbycia, który finalnie ponoszony jest przez ostatecznego nabywcę produktu akcyzowego. Powyższe nie dotyczy jednak opodatkowania akcyzą sprzedaży samochodów osobowych przed ich pierwszą rejestracją.
Niektóre wyroby akcyzowe podlegają obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy (banderolami), które umieszcza się na jednostkowych opakowaniach produktów. Są to napoje alkoholowe (oprócz piwa) oraz wyroby tytoniowe.
Powyższe zasady opodatkowania akcyzą zostały wprowadzone w związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r. i dokonały zasadniczego przekształcenia regulacji wcześniej obowiązujących w zakresie podatku akcyzowego.
Celem akcyzy jest ograniczenie konsumpcji niektórych dóbr ze względu na ich szkodliwość zdrowotną bądź też wyczerpywanie się ich rezerw. Często stanowi ona obszerny i łatwy wpływ pieniędzy dla budżetu państwa.