6 LOSY LEKÓW W ORGANIZMIE

LOSY LEKÓW W ORGANIZMIE –LADME-

Od momentu podania leku do organizmu, dochodzi do licznych następujących po sobie i związanych ze sobą procesów, które obejmują działanie leków w organizmie. Całość toczących się procesów określamy skrótem LADME.

L- uwolnienie (liberation)

A- Wchłanianie (absorption)

D- dystrybucja (distribution)

M- metabolizm (metabolizm)

E- wydalanie (excretion)

UWALNIANIE SUBSTANCJI LECZNICZYCH- L

Mianem uwalniania określa się proces przechodzenia substancji czynnej, zawartej w leku, do środowiska, z którego może zostać wchłonięta do organizmu. Jest to inaczej uwalnianie się substancji leczniczej z określonej postaci leku, w której została podana, np. przechodzenie kwasu acetylosalicylowego z tabletki aspiryny do żołądka.

Fazę uwalniania poprzedza rozpad postaci leku, np. kapsułki, drażetki, tabletki.

Szybkość uwalniania leków zależy od ich postaci i od szybkości transportu leku z miejsca podania do miejsca wchłaniania.

Ilość uwolnionego preparatu i przechodzącego do roztworu leku, określa się jako odda walność co determinuje jego dostępność biologiczną.

WCHŁANIANIE LEKU- A

Absorpcja czyli przechodzenie substancji czynnej do krwiobiegu lub tkanek, polega na je przenikaniu przez błony biologiczne. Bardzo niewiele leków wchłania się całkowicie, z reguły na tym etapie występują największe straty.

Stopień wchłaniania leku zależy od:

O szybkości wchłaniania decyduje szybkość rozpuszczania substancji czynnej w płynach ustrojowych, która zależy między innymi od wielkości cząsteczki i pH środowiska.

Substancje silniej zjonizowane wchłaniają się wolniej i w mniejszym stopniu. Ładunek utrudnia bowiem przenikanie przez membrany biologiczne. Stopnień jonizacji zależy z kolei od pH środowiska- leki będące substancjami o charakterze kwasowym są silniej zjonizowane w środowisku zasadowym, jakie panuje np. w jelitach. Po podaniu doustnym będą się więc lepiej wchłaniały w żołądku, gdzie pH jest kwasowe i lek występuje w formie słabo zjonizowanej. Leki będące zasadami- przeciwnie, lepiej wchłaniają się w jelitach niż w żołądku. Na wchłanianie mają więc duży wpływ lokalne zmiany pH w przewodzie pokamowym, wywołane np. spożytym pokarmem. Wchłanianie leków po podaniu doustnym w istotny sposób może również zależeć od wzmożonej perystaltyki jelit czy schorzeń przewodu pokarmowego.

Wchłanianie leku po podaniu domięśniowym przebiega również na drodze przenikania substancji czynnej przez błony biologiczne do krwiobiegu. Tu również ma znaczenie stopień zjonizowania wchłanianej substancji.

Istotnym czynnikiem wpływającym na wchłanianie jest stopień ukrwienia miejsca podania. Niekiedy dla zwiększenia absorpcji substancji czynnej np. z maści, dodaje się do niej substancje drażniące naskórek i tym samym zwiększające ukrwienie.

Tylko leki podane drogą dożylną nie podlegają procesom wchłaniania, ponieważ tak podane, bezpośrednio mieszają się z krwią. W tym przypadku nie zachodzą też procesy uwalniania.

  1. Wchłanianie przez skórę

  1. Wchłanianie przez płuca

  1. Wchłanianie przez błony śluzowe

  1. wchłanianie w jelitach

  1. wchłanianie z tkanki podskórnej i mięśniowej

DYSTRYBUCJA- D

Dystrybucja to inaczej rozprowadzenie leku w obrębie organizmu. Etap ten umożliwia substancji czynnej dotarcie do miejsca swojego działania. Proces dystrybucji polega na przekazaniu leków i ich metabolitów z krwi do tkanek, przez błony biologiczne na zasadzie biernego i aktywnego transportu.

O procesie dystrybucji decyduje:

Szybkość przepływu krwi

Z uwagi na to, że szybkość przepływu krwi przez poszczególne tkanki i narządy jest zróżnicowana, rozmieszczenie leków w poszczególnych tkankach i narządach jest różne. Stężenie leku w tkankach dobrze ukrwionych ustala się szybko (kilka minut po wchłonięciu) na stałym poziomie, stężenie w obszarach słabo ukrwionych osiągane jest później. Do dobrze ukrwionych narządów należą: serce, mózg, nerki, płuca oraz gruczoły wydzielania wewnętrznego. Do słabo ukrwionych należy tkanka kostna i tłuszczowa.

Przechodzenie leków przez błony biologiczne

Transport leków przez błony biologiczne odbywa się tak samo jak transport innych substancji na zasadzie:

  1. dyfuzji biernej

zgodnie z gradientem stężeń, czyli zawsze od stężenia wyższego do mniejszego i nie wymaga ze strony organizmu nakładów energii. O szybkości tego procesu decyduje wielkość cząsteczki stosowanego leku, rozpuszczalność w lipidach oraz stopień jonizacji- cząsteczki niezdysocjowane przechodzą przez błony łatwiej niż zdysocjowane. Biorąc pod uwagę fakt, że większość leków to związki o charakterze słabych kwasów lub zasad, o stopniu dysocjacji i transporcie decyduje pH środowiska.

  1. Dyfuzji ułatwionej

Podobnie jak bierna, nie wymaga nakładu energii i też odbywa się zgodnie z gradientem stężeń, przy udziale białek błonowych (nośników) do przenoszenia substancji

  1. Transportu aktywnego

Odbywa się wbrew gradientowi stężeń przy udziale nośników i nakładzie energetycznym dostarczanym przez ATP.

  1. Pinocytoza

Swoista forma transportu, przypominająca fagocytozę drobnoustrojów przez makrofagi. Małe kuleczki cieczy lub stałe wnikają w postaci wodniczki do błony, wędrują na jej drugą stronę i tam zostają usunięte do fazy wodnej. Transport głównie kwasów tłuszczowych, fragmentów białek, kwasów nukleinowych. W przypadku leków nie ma większego znaczenia.

W transporcie leków dużą rolę odgrywa dyfuzja bierna. Zależy ona od:

Głównymi barierami, które pokonuje lek są bariery:

Od szybkości i łatwości przechodzenia przez te bariery zależy efekt działania leku, jak również działanie niepożądane.

Wiązanie leku z białkami krwi i tkanek

Większość leków po wchłonięciu z miejsca podania do krwi wiąże się z białkami, głównie z albuminami. Wiązanie leków z białkami jest nieswoiste i odwracalne. Zależy od pH środowiska, temperatury oraz właściwości fizykochemicznych leku (jego powinowactwa do albumin krwi). Stopień wiązania leku z białkami osocza jest jednym z podstawowych czynników warunkujących czas i siłę jego działania. W przypadku silnego wiązania leku z białkami (np. 98%) tylko ok. 2% wchłoniętej dawki pozostaje we krwi jaki frakcja wolna i tylko ta część może przenikać do tkanek, a więc wywierać efekt farmakologiczny. Obserwuje się również powinowactwo leków do wiązania z białkami, zjawisko to stanowi jeden z powodów zachodzenia interakcji między lekami.

Leki tworzące w dużym procencie kompleks z białkami osocza działają długo, gdyż stopniowo uwalniają się z tego kompleksu. Natomiast te, które wiążą się z białkami w małym stopniu, wydalane są szybko i wywierają działanie krótkotrwałe.

Wiązanie leków z białkami krwi i tkanek jest ważnym czynnikiem warunkującym ich rozmieszczenie w organizmie i wpływa na objętość dystrybucji, która określa zależność między ilością leku w organizmie a stężeniem leku we krwi.

METABOLIZM LEKÓW- M

Metabolizm (biotransformacja) leków jest biochemicznym procesem przemian leków w organizmie. Proces ten zachodzi głównie w mikrosomach wątroby, które zawierają aktywne układy enzymatyczne. Aktywność tych enzymów zależy od wielu czynników: temperatury ciała, płci, wieku, a także stanów patologicznych ustroju, m. in. Choroby miąższu wątroby. Reakcje metaboliczne z udziałem enzymów zachodzą w mniejszym stopniu również w błonie śluzowej przewodu pokarmowego, skórze oraz łożysku.

Reakcje biochemiczne związane z metabolizmem leków zachodzą w dwóch fazach:

  1. Reakcje I fazy- to procesy rozkładu, często prowadzące do zwiększenia chemicznej reaktywności cząsteczki leku. Zalicza się do nich: utlenianie, redukcję, hydrolizę. Procesy rozkładu mogą:

W wyniku zachodzących przemian I fazy powstające metabolity mogą być farmakologicznie nieaktywne i jako takie leki zostają z organizmu wydalone. Lub mogą tworzyć związki o działaniu silniejszym, słabszym lub innym niż pierwotnie podany lek. Przykładem aktywnych metabolitów jest morfina- metabolit kodeiny.

  1. Reakcje II fazy- to procesy syntezy, do których zalicza się acetylację, sprzęganie z aminokwasami, kwasem glukuronowym czy siarkowym. Sprzęganie polega na łączeniu się leku lub jego metabolitu z endogennym substratem. W wyniku tych reakcji powstają związki nieczynne, z reguły lepiej rozpuszczalne w wodzie, które szybko ulegają wydaleniu z ustroju.

Czynniki wpływające na metabolizm leków:

  1. Czynniki genetyczne

  2. Płeć- decydujące znaczenie ma większa aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby u mężczyzn niż u kobiet, stąd szybszy metabolizm leków u mężczyzn

  3. Wiek- stwierdzono mniejszą aktywność enzymów mikrosomalnych u noworodków, co powoduje, że większość leków jest dla nich toksyczna. Aktywność tych enzymów zmniejsza się także w starszym wieku

  4. Stany patologiczne- prowadzą do upośledzenia biotransformacji leków i przedłużenia czasu ich działania

  5. Droga podania- po doustnym podaniu niektórych leków stwierdza się nasilenie metabolizmu wątrobowego

  6. Interakcje- leki wpływające na aktywność enzymów mikrosomalnych mogą zmieniać metabolizm innych podawanych równocześnie leków

ELIMINACJA- wydalanie leków- E

Czynnikami wpływającymi na wydalanie są:

  1. pH moczu- niektóre substancje w określonym pH mogą krystalizować w drogach moczowych, tworząc kamienie nerkowe, co uniemożliwia ich wydalanie oraz utrudnia wydalanie innych substancji. Odczyn moczu wpływa też na zwrotne wchłanianie leku z kanalików nerkowych.

  2. Ukrwienie nerek- większy przepływ krwi przez nerki powoduje zwiększoną filtrację i wydalanie substancji obcych z moczem

WYDALANIE PRZEZ NERKI Z MOCZEM

  1. Kłębkowe- przez przesączanie w kłębkach

  1. Kanalikowe- przez wydzielanie wybiórcze w kanalikach krętych

WYDALANIE PRZEZ WĄTROBĘ Z ŻÓŁCIĄ

WYDALANIE ZE ŚLINĄ

WYDALANIE PRZEZ JELITA

WYDALANIE PRZEZ PŁUCA

WYDALANIE PRZEZ SKÓRĘ Z POTEM

WYDALANIE Z MLEKIEM


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Losy leków w organizmie
LOSY LEKÓW W ORGANIZMIE
Losy leków w organizmie
(3) Zaburzenia biotransformacji leków w organizmie
2 c Dystrybucja leków w organizmie
Losy leku w organizmie, Kosmetologia, Notatki i wyłady, Farmakologia
LOSY LEKU W ORGANIZMIE
Losy leków w ustroju, TECHNIK FARMACEUTYCZNY, TECHNIK FARMACEUTYCZNY, FARMAKOLOGIA, Chemia leków (ga
Bubień Z Ćwiczenia z toksykologii weterynaryjnej [fragment losy trucizn w organizmie]
Losy leku w organizmie pop
Losy leku w organizmie
5 Rozmieszczenie (dystrybucja) leków w organizmie
Losy trucizn w organizmie
(5) Dystrybucja leków w organizmie(1)
1 losy substancji w organizmie WSZid 8567 pptx
Nauka o lekach Działanie leków na organizm

więcej podobnych podstron