OUN – pytania

1. klasyfikacje neo OUN i przyklady do kazdej klasy

Nowotwory OUNu możemy podzielić na glejaki (nowotwory neurglejowe), nowotwory

neuronalne, oponiaki i rdzeniaki.

1.Glejaki dzielimy na:

a)Gwiaździaki włókienkowe, zwane rozlanymi, wśród których rozróżniamy gwiaździaki wysoko

dojrzałe – słabo odgraniczone, ze zwiększoną liczbą nieregularnie rozmieszczonych astrocytów,

o atypowych jądrach; gwiaździaki anaplastyczne o większej liczbie komórek i aktywności

mitotycznej oraz gwiaździaki wielopostaciowe – o nieregularnym kształcie z występującą

ogniskową proliferacją drobnych naczyć i obecnością martwicy palisadowej.

b)Gwiaździaki włosowato komórkowe występujące głownie u dzieci, najcześciej

zlokalizowane w móżdżku, morfologicznie dobrze odgraniczone zmiany, często torbielowate,

nazwa od wypustek na astrocytach, występują tu włókna Rosenthala oraz tzw. szkliste ciała

ziarniste, zazwyczaj o łagodnym przebiegu

c)Skąpodrzewniaki – lepiej odgraniczone niż gwiaździaki naciekające, z obecnymi

zwapnieniami, mikroskopowo złożona z komórek o okrągłych jądrach otoczonych jasną

obwódką (halo). Komórki skupiają się wokoło neuronów.

d)Wysciółczaki – wewnątrzczaszkowe – głównie do 20 roku życia oraz wewnątrzrdzeniowe

– głównie u dorosłych. Zazwyczaj zlokalizowane w komorze czwartej. Mikroskopowo

zbudowane z wydłużonych jąder z wypustkami promieniście otaczającymi naczynia

krwionośne (pseudorozety). W częsci końcowej rdzenia mogą występować jako nowotwory

śluzakowobrodawkowe.

2.PNET – prymitywne nowotwory neuroepitelialne – to np. rdzeniak, szyszyniak, wyściółczak

zarodkowy, mięsak Ewinga.

3. Nowotwory neuronalne – pochodzące z komórek neuronalnych. Zwojakoglejaki, zwojaki o

łagodnym przebiegu, dysembrionalny guz neurepitelialny DNT, nerwiak ośrodkowy.

4. Oponiaki pochodzące z komórek pajęczynówki, dobrze odgraniczone, często związane z

oponą twardą.

5.Inne nowotwory – takie jak Chłoniaki OUNu, nowotwory germinalne, potworniaki, naczyniaki.

drugi podzial:

Podział noe OUN. Dzielimy na pierwotne i wtórne (przerrzutowe) Neo pierwotne dzielimy na 1) neuroepitelialne (60%) 2) nowotwory opon mózgowych – oponiaki (atypicum, anaplasticum), 3) nowotwory nerwów obwodowych (niektórzy autorzy, nerwiak) 4) neo nieneuroepitelialne np. chłoniaki i n. germinalne i inne . Nowotwory neruroepitelialne dzielimy na gwiaździaki (z astrocytów – np. glioblastoma) neo z oligodendrogleju - oligodendroglioma wyściółczaki – ependymoma celulare, slotu naczynówkowego-brodawczak splotu naczynówkowego oraz o niewyjaśnionej histogenezie – przyzwojak, mieszane. Przykłady germinalnych – medulloblastoma (rdzeniak zarodkowy).

2. Zasady stopniowania złośliwości nowotworow OUN (kryteria złośliwości histologicznej)

Kryteria złośliwości histologicznej. Bierze się pod uwagę w ocenie hist-pat: atypia jąder, indeks mitotyczny, naciekanie naczyń do guza, obecność martwicy, stopień dojrzałości komórek i polimorfizm z których się wywodzi. W praktyce parametry te odzwierciedlają stopniowanie wprowadzone przez WHO – I-IV stopnia. Na przykładzie nowotrorów wywodzących się z neurogleju (astrocytoma) tworzy się ciąg typów o wzrastającej złośliwości: Gwiaździak włosotwato komórkowy (1) Gwiaźdźiak rozlany (2) anaplastyczny (4) glejak zarodkowy.

3. Podaj char guzow podnamiotowych mozgu z uwzględnieniem wieku i przebiegu klinicznego

. 1) GUZY PÓŁKUL MÓŻDŻKU- wcześnie dają objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, zaburzenia

równowagi, ataksję, oczopląs poziomy, podwójne widzenie, niezborność ruchową, zmniejszenie napięcia

mięśniowego

-GWIAŹDZIAKI WŁOSOWATOKOMÓRKOWE (Astrocytoma pilocyticum)

-każdy wiek, głównie dzieci i młodzi dorośli,

-Móżdżek, lub w nerwie wzrokowym i skrzyżowaniu nerwów wzrokowych,

-łagodniejszy przebieg, mimo atypii i proliferacji naczyń, zmiany zachodzą raczej w kierunku regresji guza,

-rokowanie zależne od lokalizacji,

-Morfologia: guz jest dobrze odgraniczony, torbielowaty, mikroskopowo obecność astrocytów z wydłużonymi

wypustkami, intensywnie eozynochłonne włókna Rosenthala, ziarniste ciałka eozynochłonne

2)GUZY ROBAKA MÓŻDŻKU I OKOLICY IV KOMORY

-dominują objawy nadciśnienia śródczaszkowego

-często dochodzi do wklinowania mózgu,

-ataksja tułowia i kończyn dolnych,

-skandowana mowa lub spowolnienie mowy,

2a) WYŚCIÓŁCZAKI (Ependymoma)

-każdy wiek, ale podnamiotowo gł. dzieci

-jamy komór mózgu, gł. komora IV → wzrost ciśnienia śródczaszkowego i wodogłowie

-wywodzą się z komórek wyściółki komór mózgu lub z pozostałości kanału centralnego rdzenia

-guzy dobrze odgraniczone, miękkie, szaro-czerwone,

wpuklają się do jam komór w formie litych mas, czasem o dostrzegalnej budowie brodawkowatej

-Mikroskopowo: komórki o monotonnej morfologii z owalnymi jądrami i ziarnistą chromatyna

-ROZETKI PRAWDZIWE: utworzone z komórek nowotworowych, układających się promieniście wokół pustego

światła w środku. Rzęski wystają do światła rozetek. U ich podstawy znajdują się blefaroplasty w postaci

ziarnistości.

-PSEUDOROZETKI: komórki nowotworowe (bez rzęsek i blefaroplastów) ułożone są promieniście wokół naczynia

znajdujące się w centrum.

2b) RDZENIAK ZARODKOWY (Medulloblastoma)

-należy do grupy niedojrzałych guzów neuroektodermalnych (PTEN)

-niskozróżnicowany, jest najczęstszym neo OUN u dzieci

-ok 75% przypadków zlokalizowanych w robaku móżdżku, im dzieci starsze, tym większe prawdopodobieństwo

ulokowania w półkulach móżdżku,

-Objawy: bóle głowy, ranne wymioty, wzrost ciśnienia śródczaszkowego

-Rozprzestrzenia się drogą PMR, nie tylko w tylnym dole czaski, ale nad całym mózgiem i rdzeniem kręgowym,

rokowanie raczej niekorzystne, zwłaszcza jeśli to wariant wielkokomórkowy medulloblastoma magnocellulare

-guz jest kruchy i miękki

na przekroju ogniska martwicy i zmiany krwotoczne

-Mikroskopowo: nowotwór drobnookrągłokomórkowy, jądra komórek są okrągłe, owalne lub wydłużone

-komórki nowotworowe wykazują cechy złośliwości i mogą tworzyć rozetki,

-liczne mitozy, także patologiczne,

-komórki z cechami apoptozy.

3) GUZY PNIA MÓZGU

-mogą objawiać się podwójnym widzeniem, niewyraźną mową, zaburzeniami w połykaniu, niedowładem spastycznym

kończyn, zaburzeniami czucia, objawami móżdżkowymi (bo uszkodzenie jąder czaszkowych w moście i opuszce)

-częściej u młodszych chorych

-dominują złośliwe gwiaździaki i wyściółczaki

W zasadzie niemal każdy typ nowotworu OUN może wystąpić podnamiotowo, najczęściej lokalizacja o dzieci 70% u dorosłych 30%. Nowotwory te w związku z lokalizacją newralgicznym punkcie (móżdżek, komora 4, pień mózgu, ważne ośrodki) przebieg jest dynamiczny nawet jeśli guz jest niezłośliwy. Występują klinicznie: zawroty głowy, zaburzenia równowagi, ostre wodogłowie, oczopląs, podwójne widzenie, wymioty. Przykład często występujących: Rdzeniak zarodkowy, rdzeniak móżdżku, oponiaki.

4. histoklinika oponiaków

Oponiaki – pochodzenie histo: nabłonek opony pajęczej, zwykle zrasta się z oponą twardą, są zazwyczaj łagodne, występują w kanale kręgowym lub w czaszce, częstość 6 na milion, częściej u kobiet, przylegająca tkanka ulega zanikowi, powierzchnia gładka lub ziarnista, kolor szaroróżowy, przyległa kość może zanikać lub ulegać pogrubieniu (obraz RTG) wyróżnia się 15 typów histo jednak większość bez znaczenia prognostycznego. Najczęstsze/ważniejsze: Meningoepitelialny – komórki tworzą labiryny swoimi wypystkami cienkimi zazębiając się, wodniczki śródjądrowe, struktura cebuli oraz domieszka tk łącznej. Wariant Fibroblastyczny( włóknisty) – komórki robią wiry, występuja kom wrzecionowate, odkładanie kolagenu itp. Wariant przejściowy: Meingoepitelialny+fibroblastyczny. Dodatkowo mogą występować zwapnienia w formie ciałek piszczakowatych. Wariant anaplastyczny – mitozy itp... Klinika: w zal od lokalizacji. Wpływ na rokowanie: wiek, leczenie chirurg Włóknisty (I) ->Atypowy(II) ->anaplastyczny (III) ciąg o wzrastającej złośliwości

Oponiak (meningiomata) : wywodza się z kom pokrywających pajęczynówkę (meningiotelium) ; dlatego poza miąższem mozu. Zazyczaj u dorosłych zarówno wewnątrz czaszki jaki i w kanale kregowym . Czesciej umiejscawia się u kobiet , zwłaszcza widac to w kanale kregowym być może chodzi o receptory dla progesteronu i wpływ troficzny progesteronu na te komorki. Czesciej u pacjentow z nerwiakowlokniakowatoscia (NF) typu II. U chorych na NFII oraz na oponiaki sporadyczne stwierdza się brak genu NF2 i jego produktu merliny. NF2 jest na dlugim ramieniu 22q11. MORFO: twarde, zrazowate zmiany przyczepione do opony twardej. Widoczna zazwyczaj jest granica miedzy guzem a przylegającym mozgiem / rdzeniem. Kosci czaszki ponad mogą być pogrubiale. Często spotykane w nich miany wirowate, tj w pajęczynówce. Postacie: a) syncytjalna b) fibro blastyczna c) jeżeli zawieraja mieszane postaci oponiak przejściowy(meningioma transitionale). Delecja genu NF2 char dla fibr blastycznego oraz przejściowego. !! zwapnienia ziarnistosci z koncentrycznie ulozonymi blaszkami (cialka piaszczakowate, corpora psammomatosa) . Duzo odmian histo, agresja : zwiekszona komorkowosc , polimorfizm jader, aktywność mitotyczna, martwica , struktury brodawkowate, naciekanie miąższu mózgu. KLINIKA : ojaw: wykładniki wzrostu cisnienia , czasem z padaczk a , ogniskowym obj neurologicznym . rokowanie klasyko: wielk i lokalizacja guza, chir st dojrzałości. Inne pierwotne : heamangioblastoma, naciekajacy oponowy obłoniak.

5. Glejak wielopostaciowy – histoklnika

Gwiazdziaki to najczestsze pierwotne nowotwor OUN. Takim jest tez glejak .Jest to bardzo złośliwy, naciekajacy nowotwor . Nowotwory te rozrastaja się przez naciekanie. Mogą pojawic się w każdym wieku , najczęściej choruja dorosli. Guzy te rozwijaja się w półkulach mozgu, ale ale mogą tez pojawiac w każdym miejscu oun. Często postacie lagodniejsze glejakow , wysoko dojrzale włókienkowe nowotwory astrocytarne maja tendencje do stawania się guzami coraz bardziej agresywnymi. Często bez zmian prekursorowych i wtedy glejak wielopostaciowy stanowi forme pierwotna guza. Wazna role w tym pelni mutacja w genie supresorowym TP53. MORFO: w radiograficznym badaniu : zmiana nieregularna, ze wzmocnieniem po podaniu kontrastu . Wokół zmiany mozg jest bardziej obrzekniet. Makroskopowo ma char naciekający , widoczne sa obszary krwotokow , martwicy i zmian torbielowatych. Mikrosopowo jednak rozni się od gwiazdziaka anaplastycznego ogniskowa proliferacja drobnych naczyn oraz obecnością martwicy. Ogniska martwicy otoczone często pasem jader Komorek nowotworowych (pseudopalisada) martwica palisadowata. KLINIKA : może ujawnic się przez wzrost cisn wewntrzczaszk (bole Glowy) oraz ognikowe objawy neurologiczne związane z lokaziacja guza (napady padaczkowe) . Rokowanie: miejsce zmiany, st złośliwości histologicznej oraz wiek chorego. Guz o takiej samej lokalizacjo zwykle rokuje gorzej u starszych pacjentow. Leczenie: zalezy od st zlosl. polega na resekcji chirurgicznej guza oraz nastepowa radioterapia oraz chemioterapia.

6. Zakazenia układu nerwowego.

Infekcje OUN

Wirusowe: najczęściej zapalenie mózgu/oponowo-mózgowe, u uprzednio zdrowych lub obniżona odporność, długa lista wirusów o różnym powinowactwie do różnych komórek oun, obiawy słabiej wyrażone niż w bakreryjnym, płyn przejrzysty z białkiem, glukoza ok, bez mleczenów, posiew ujemny. Morfologia: zal od przyczyny, okołonaczyniowe nacieki zapalne, guzki neurogleju, niekiedy ciałka wtrętowe (wscieklizna/cytomegalia), Nacieki: komórki jednojądrowe, lim, plazmo, makrofagi, także w oponach miekkich, guzki mikroglejowe skojarzone fagocytozą kom ner. Cechy kliniczne: Arbowirusy – przenoszą stawonogi, latem, nieswoiste nacieki około naczyciowe, nasilone w pniu mózgu, HSV- skłonność do zmian krwotocznych i martwiczych skroniowo, czołowo w części oczodołowej (płaty mózgu) CYTOMEGALIA- noworodki i immunosup, typowo w ADIS, może zakazic każdą część układu nerwowego, wysciółkę komór. HIV- dodatkowo prowokuje oportunistow – candida, cryptokoki. Infekcja klinicznie taka sama jak innych wirusowych zapaleń, może przemijać we wczesnych fazach. Ale w czasie postępuje otępienie, encefalopatia, niekiedy są to pierwsze objawy infekcji wirusem, utrata pamięci, (wszystki związane z HIV-1) Morfologia: Zanik mózgu, istota biała i jadra podstawy :((( , zblednięcie mieliny, standardowy naciek i kom olbrzymie wielojądrowe ( w nich replikacja wirusa), mielopatia wakuolarna w sznurach tylnych i bocznych rdzenia – jak w niedoborze B12.

Zakażenia oun: Moze być ostre i przewlekłe. patogeneza: drogi wniknięcia: krew, przez ciągłość (zatoki) urazy, operacja, zapalenie opon to zapalenie opony miękkiej!! występuje naciek kom zapalnych z występowaniem ich w PMR mogą to być: wirusy, grzyby, bakrerie, toksyny. Uszkodzenie komórek może być w sposób bezpośredni przez wirusy, enzymy proteolityczne bakrerii lub cytokiny i naciek zapalny. Bakteryjne: S. penumoniae, H influenze, N. meningitidis. Morfologia: w przestrzeni podpajęczynówkowej ropny wysięk żółto-śmietankowa (zwykle okolica czołowa) liczne neutrofile, szerzenie się przez naczynia mózgu, najpierw kora potem istota biała, występuje przekrwienie opony miekkiej, może przechodzić do światła komór. Klinika: objawy oponowe, gorączka, zaburzenia świadomiści, neurologiczne, w płynie spada glukoza rośnie kw mlekowy, białko, czasami zapalenie jest powikłane włóknieniem i zrostami co może prowadzic do wodogłowia, Neiseria – powikłanie- zarostowe zapalenie opon. Przewlekłe zap opon: zwykle przez gruźlice (martwica ziarniniaki, ser), kiłe (wiąd rdzenia) i cryptococcus neoformans (nieznaczny naciek zapalny) w ADIS. Morfologia: pogrubienie opony, zrosty, limfocyty dominują, zmieny proliferacyjne naczyń → ZAWAŁY. Klinika: skąpe objawy.

7. Opisz obraz mofologiczny mięsaka Ewinga.

Jest to grupa nowotworów: 1. miesak kosci Ewinga (EWS) 2. pozakostna postac 3. prymitywny owotwor neuroektodermalny (PNET) 4. neuroepithelioma 5. guz Askina. Najcz : Ewing oraz PNET. Sa one na drugim miejscu co do wystepowania nowotworow kosci w dzieciństwie. Wspolne cechy : 1. pochodzenie ektodermalne 2. obencosc translokacji chromosomalncyhc prowadzacych do fuzji genow EWS na chromosomie 22q12. Powstaja wtedy chimeryczne bialka, które zaburzaja akt transkrypcyjna wielu innych genow rozregulowanie procesow roznicowania oraz dojrzewania Komorek .

Miesak Ewinga : GL dzici i młodzież , szczy to druga dekada zycia. Niezwykle złośliwy.

MORFO: I :a) rozwija się w jamie szpikowej –miekki rosnący ekspansywnie guz b) kosc udowa piszczelowa miednica ale może być wszedzie nawet w tkankach miękkich c) najcz trzon kosci dlugich i stad rozszerza się dalej d) najcz wychodzi poza jame szpikowa przechodzi do warstwy kowej kosci i pod oskostna tutaj mogą powstawac blaszki reaktywnej kosci ,tzw. ŁUPINY CEBULI II. Histo: a) Male , prymitywne komorki , z dosc jenorodnymi jadrami oraz was km rabkiem cytoplazmy b) cytoplazma – glikogen , można to wykazac reakcja PAS albo mikroskopem elektronowym c) nie produkuja osteoidu , ale może im towarzyszyc tworzenie kosci w jamie szpiku d) odróżnienie Ewinga od niebieskokomorkowych,np. neuroblastoma , Chłonia trzea immunohistochemią : Ewing wykazuje ekspresje markera tkanki nerwowej w psotaci antgenu MIC2 (CD99), a on rozpoznawalny przez przeciwciała monoklonalne . KLINIKA: bol, miejsc reakcja zapana, goraczka, wycinek do histopatologii, ocena cytogenetyczna , 5-letnie przezycie wynosi około 75 %..

8. Wymień zmiany przedczerniakowe , podaj cechy „niepokoju onkologicznego” oraz wymien typy czerniaka przedinwazyjnego.

Zmiany przedczerniakowe: 1. Znamię barwnikowe łączace (Naevus pigmentosus junctionalis), 2. Znamię błękitne bogatokomórkowe (Naevus coeruleus celluralis),3. Znamię barwnikowe wrodzone (Naevus pigmentosus congenitus), 4. Znamię barwnikowe dysplastyczne (Naevus pigmentosus dysplasticus)- ale! większość zmian dysplastycznych nieulega przemianie złośliwej, chyba że u osób z genetycznie uwarunkowanym zespołem czerniaka złośliwego.

Ogólnie: znamiona dysplastyczne, znamiona barwnikowe wrodzone, niektóre znamiona nabyte (zawierające

komponent brzeżny) oraz znamiona błękitne bogatokomórkowe

Niepokój onkologiczny:

- nieostre odgraniczenie i ząbkowany obrys zmiany barwnikowej,

- średnica powyżej 5-6 mm

- nierównomierne przebarwienia lub odbarwienia,

- asymetria zmiany,

- postępujący wzrost zmiany,

- obwódka zapalna,

- krwawienie i owrzodzenie,

- świąd, ból

Typy czerniaka przedinwazyjnego (czyli w fazie radialnej):

-Plama soczewicowata złośliwa (Lentigo maligna)

-Czerniak szerzący się powierzchownie (superficiali spreading melanoma)

-Czerniak akralny, rozwijający się na podłożu plam soczewicowatych (melanoma acrolentiginosum)

9. Czerniak – histoklinika oraz opisac skale Breslova i Clarka.

Czerniak histoklinika: przebieg kliniczny nieprzewidywalny, uchodzi za mega złośliwy nowotwór, najbardziej złośliwy nowotwor skory, może występować w śluzówkach, oponach mózgu, jasna karnacja predysponuje i kompiele słoneczne (oprócz typu akralnego) powstaje zwykle ze znamion wrodzonych, dysplastycznych i nabytych lub de novo. Predysponuje tez immunosupersja oraz choroby genetyczne. Morfologia: wyróżnia się w czerniaku 2 fazy wzrostu: Horyzontalna – przedinwazyjna oraz wertykalna- inwazyjna przejście jedną w druga zajmuje 1-2lata ale to zależy od typu histolog i potencału przerzutowego. TYPY: Plama soczewicowata złośliwa: zwykle twarz, grniazda na granicy skórno naskórowej, w skórze właściwej nacieki zapalne, atypia melanocytów, polimorfizm itp. długi czas do fazy wertykalnej, nie powstaje wtórnie do zimian dysplastycznych/ zwykłych. Czerniak szerzący się powierzchownie> najczęstszy, atypowe malanocyty na całej grubości naskórka razem z górnymi warstwami, do fazy wertykalnej czas pośredni. Czerniak Akralny: na podłożu plam soczewicowatych, dłonie, podeszwy, pod paznokciami, histologicznie: plama soczewicowata + melanocyty w górnej warstwie naskórka, szybsze przejście w fazę wertykalną, przerzuty tracą zdolnośc do dojżewania. Czerniak Guzowaty: guzek z owrzodzeniami lub bez wzrost horyzontalny jest minimalny za to wertykalny szybki, duża różnorodność obrazów. OBIE SKALE przy ocenie klinicznej czerniaka dotycza głębokości naciekania

Skala Clarka: I zmiany dotyczą wyłącznie naskórka II zmiany przechodzą do górnych części warstwy brodawkowatejvIII zmiany zajmują całą warstwę brodawkowatą skóry IV zmiany przechodzą do warstwy siateczkowatej V zmiany sięgają tkanki podskórnej

Skala Breslowa: I < 0,75 mm II 0,76 - 1,50 mm III 1,51 - 3,99 mm IV > 4,0 mm Breslow – fizycznie mierzysz ile mm od warstwy ziarnistej pokrywajacego naskórka do ostatniej kom jaka nacieka

Dodatek: mogą odgrywać rolę poprzednio istniejące znamiona (znamię dysplastyczne),

czynniki dziedziczne, niektóre czynniki rakotwórcze; występuje sporadycznie, uwarunkowanie genetyczne i występowanie rodzinne ; u ok. 50% mutacje CDNK2A i PTEN ;jest zwykle bezobjawowy, wczesny objaw – swędzenie; najważniejszy objaw –zmiana koloru lub rozmiarów; granice są nieregularne, wrębiaste ;klinicznie ostrzegawcze objawy: powiększenie poprzednio istniejącego znamienia a) swędzenie lub bolesność poprzednio istniejącego znamienib) powstanie u osoby dorosłej nowego znamienia c)nieregularne granice zmiany barwnikowej d) różnice w kolorze w obrębie zmiany barwnikowej

- rozrost horyzontalny między naskórkiem a powierzchowną warstwą skóry, w tym okresie nie dają przerzutów ,

nie ma oznak angiogenezy

- wzrost pionowy - z czasem, wrasta w głębsze warstwy skóry w postaci ekspansywnych mas, bez cech

dojrzewania komórek. gdy przedostaną się do warstwy siateczkowej nie mają tendencji do zmniejszenia

swoich wymiarów - zdolny do dawania przerzutów, dołącza angiogeneza.

- przerzuty zajmują nie tylko regionalne węzły chlonne ale też wątrobę, płuca, mózg i każde miejsce dr.

krwionośną.

10. Wymien roznice w obrazie morfologicznym pomiedzy znamionami melanocytarnymi a czerniakiem: • Komórki czerniaka sa większe niż komórki znamienia • Komórki czerniaka mają duże jądra o nieregularnych obrysach, zbylonej chromatynie i wyraźne jąderka, a komórki znamienia mają jądra jednakowe, okrągłe, słabo widoczne jąderko i niewielką aktywność mitotyczną • Komórki czerniaka tworzą słabo uformowane gniazda lub leżą pojedynczo we wszystkich warstwach naskórka, a komórki znamienia układają się w zwartych skupiskach lub gniazdach • Znamiona zazwyczaj są małe, a czerniak zazwyczaj ma >6mm • W czerniaku może dochodzić do owrzodzenia znamienia, a w znamionach nie • Czerniak zazwyczaj ma kształt nieregularny, znamiona regularny • Komórki czerniaka nie wykazują cech dojrzewania, natomiast komórki znamiona wykazują (w miarę przesuwania się wgłąb skóry) • Czerniak rośnie w sposób niesymetryczny, natomiast znamiona rosną zawsze w sposób symetryczny • Czerniak u podstawy nacieka skórę i tkankę podskórną w sposób nieregularny, natomiast znamię zawsze w sposób regularny • Komórki czerniaka są polimorficzne, a znamiona nie • W komórkach czerniaka zachodzą liczne mitozy, w znamionach nie • W czerniaku dochodzi do transepidermalnej migracji indywidualnych komórek nowotworowych i gniazd komórek, czego nie ma w znamionach • W czerniaku — brak ostrego odgraniczenia brzegu, charakterystycznego dla znamion • W czerniaku dochodzi do nieregularnego nacieku limfocytarnego w skórze właściwej .

11. Rak płaskonabłonkowy skóry – najczestszty u starszych , rozwija się tam, gdzie kontakt z promieniami słonecznymi. Czesciej kobiety niż mężczyźni (z wyjątkiem dolnej czesci golenie Lol ) . inne czynn kancerogenne : a) przemysłowe – oleje , smoły b) przewlekle owrzodzenie c) zap kosci z przetoami d) blizny po oparzeniach e) prod z arsenem f) jonizujące itd. Rak kolczystokomorkowy, który nie przenika przez bl podstawna na granicy naskorkowo skornej (c. in situ) postac odgraniczonej czerwonej plytki. Bardziej zaawansowana naciekajaca zmiana jest guzowata – duzo keratyny nadmierne rogowacenie ale może ulec tez owrzodzeniu. MORFO: 1. wysoce atypowe komorki na CALEJ GRUBOSCI naskorka 2. gdy przejda przez bl podstawna wtedy mowi się wtedy o naciekaniu; naciekajacy różny st zrozn : od guzow zbudowanych z wielokątnych Komorek kolczystych ułożonych w Platy z licznymi, duzymi obszarami rogowacenia do nowotworow zbud z anaplastycznych okrągłych kom , liczne ogniska martwicy i poronne rogowacenie poj kom.(dyskeratosis); naciekajacy zwykle wykrywany jako maly guzek do usuniecia; <5% rozpoznanie i przerzuty. Najczesciej egzogenną przyczyną jest ekspozycja na działanie promieni ultrafioletowych , z następowym nie do naprawienia uszkodzeniem DNA. Ryzyko : immunosupresja z chemioterapia /przeszczepem narzadu , xero derma pigmentosum . Uniemozliwienie preneztacj antygenu przez kom Langerhansa.

12. Wymienić nowotwory kości i przedstawic ich podział:

1. nowotwory kościotwórcze łagodne

a) kostniak

b) kostniak kostninowy

c) kostniak zarodkowy

2. nowotwory kościotwórcze złośliwe

a) kostniakomięsak pierwotny

b) kostniakomięsak wtórny

3.nowotwory chrzęstnotwórcze łagodne

a) wyrośl chęstnokostna

b) chrzęstniak

4. nowotwory chrzęstnotwórcze złośliwe

a) chrzęstniakomięsak

5. inne

a) guz olbrzymiokomórkowy (łagodny)

b) guz Ewinga (złośliwy)

13. Lipoma i liposarcoma

LIPOMA - najczęstszy nowotwór tkanek miękkich, moga rozwinąć się w kazdym miejscu, ale najczęściej w tk. podskórnej u dorosłych. - rzadziej w mm. szkieletowych, narzadach j. brzusznej i klatki piersiowej oraz

OUN - wystepujące sporadycznie pojedyncze guzy - sporadyczne przypadki rodzinne, AD, jako guzy mnogie - rosną wolno, rzadko wywolują dolegliwości w angiolipoma występuje ból w miejscu zmiany - miękka, żółta masa - zmiany powierzchowne zazwyczaj otorebkowane; głębsze nie są wyraźnie odgraniczone - wystepują odmiany zawierające tk.:fibrolipoma, angiolipoma, myelolipoma, myolipoma # szczególna postać angiomyolipoma - w utkaniu zawiera tk. tł., mm. gładkie i naczynia krwionośne; najczęściej w nerkach u pacjentów ze stwardnieniem guzowatym (typu hamartoma)

LIPOSARCOMA - tluszczakomięsak - złosliwy nowotwór z adipocytów, zwykle u doroslych, szczyt 50-60 r.ż. - powstają w głębokich tk. miękkich lub trzewiach - szczegolnie często zlokalizowane na kończynach dolnych i w jamie brzusznej # dobrze odgraniczony - tluszczakomięsak wysoko dojrzaly - tłuszczakomięsak śluzowaty - duża ilość śluzowej macierzy pozakom. # wysoki stopień złośliwości - tłuszczakomięsak okrąglokomórkowy

- tłuszcakomięsak polimorficzny ++wariant wysoko dojrzały i śluzowaty rosna raczej powoli i maja znacznie lepsze rokowanie niż bardziej złosliwe postacie (okragłokom. czy polimorficzne) wznowa miejscowa oraz przerzuty dr. naczyń krwionośnych zwlaszca do pluc są cechą postaci o wyższej złośliwości

14. rhabdomyosarcoma i leiosarcoma

Rhabdomyosarcoma - złośliwy mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy jest nowotworem różnicującym się w kierunku mięśni szkieletowych. Dotyczy przede wszystkim wieku dziecięcego i niemowlęcego. Jest najczęstszą postacią mięsaka tkanek miekkich u dzieci. Wyróżniamy kilka rodzajów: mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy zarodkowy, pęcherzykowy oraz postać pleomorficzna. Wykazano występujące w tym mięsaku zaburzenia genetyczne dot. regulacji w kierunku różnicowania mięśni. Makroskopowo jest

zmienny, niektóre guzy mogą być miękkimi galaretowatymi masami przypominającymi kiści winogron - mięsak groniasty, w innych przypadkach może być słabo odgraniczony i naciekający.

Postać zarodkowa zbudowana jest z małych komórek, z których część ma ex centrycznie położone wypustki przypominające wstępgi. Komórki mają tendencję do skupiania się pod powierzchnią śluzówki - warstwa kambialna. Rozpoznanie opiera się na wykazaniu różnicowania w kierunku mięśni szkieletowych.

Postać pęcherzykowa - rabdomioblasty są porozdzielane przez łącznotkankowe przegrody, co przypomina obraz pęcherzyków płucnych

Postać pleomorficzna jest zbudowana z wysoce pleomorficznych komórek, w tym

dziwacznych olbrzymich

Leyosarcoma - mięsak gładkokomórkowy?? (leyomyoma - mięśniak) wywodzi się bezpośrednio z komórek mezenchymalnych mięśniówki macicy, a nie z istniejących mięśniaków. Prawie zawsze są to guzy pojedyncze. Makroskopowo występują jako guzy naciekające ścianęmacicy, zmiany polipowate lub jako odosobniony guz. Mikroskopowo prezentuje szerokie spektrum zróżnocowania - od guzów przypominających mięśniaki do

postaci skrajnie anaplastycznych, niekiedy plasują się na pograniczu form łagodnych i złośliwych. Stosunkowo często występują mitozy z atypią komórkową. Mięsaki dają wznowy po usunięciu i odległe przerzuty.

15. Znamię dysplastyczne: sporadyczne lub rodzinne, rodzinne 100% uważa się za prekursora czerniaka. Sporadyczne- małe prawdopodobieństwo. Średnica tych znamion jest zwykle wieksza niż nabytych, powyżej 5mm, mają nieregularne granice, mogą być lekko wynisłe, nieregularne i niewyraźne kontury, na skórze osłoniętej i nieosłoniętej, Morfologia: zmiana złożona, asymetryczny rozrost duże zlewające się gniazda śródnabłonkowe, atypia komórkowa, włóknienie blaszkowate w warstwie brodawkowatej, zlewanie się z plamami soczewicowatymi, kanciastę jądra, hiperchromazja, w głębszych warstwach skóry występuja nacieki limfocytarne, utrata melaniny z uszkodzonych kom. fagocytoza, linijne włóknienie wokół sopli naskórkowych.

Znamię Wrodzone – 12% złośliwieje duża powierzchnia, rozrosty w głębokich warstwach skóry, zwykle wokół przydatków i pęczków naczyniowo-nerwowych, obecne przy urodzeniu, cechy cytologiczne jak w zamieniu nabytym: utrata wypustek, rozrost melanocytów, gnizada, ulegają one dojrzewaniu podróżując w głąb skóry od granicy skórno naskurkowej (róznicujące – czerniaka) w zależności od lokalizacji anatomicznej wykazują różnice. Nabyte + wrodzone + dysplastyczne = głównie z tych powstaje czerniak.

16. krzywice i osteomalacje - zarówno krzywica (rachitis) jak i rozmiękanie kości (osteomalacia) są objawami niedoboru witaminy D. Podstawowym zaburzeniem w tych chorobach jest niedostateczna mineralizacja kości, której towarzyszy nadmiar niezmineralizowanego osteoidu. Jest to sytuacja inna niż w zrzeszotnieniu kości, w którym masa kości się zmniejsza, a zawartość minerałów pozostaje prawidłowa. Generalnie Krzywica występuje u dzieci, osteomalacja u dorosłych. Mogą one być

skutkami niedoboru wit D w diecia ale rółnież niedostateczną ekspozycja na światło słoneczne,. Niezależenie od przyczyny niedoboru wit D w stanach hipowitaminozy istnieje tendencja do hipokalcemii. PTH: 1. pobudza osteoklasty i wzrasta resorpcja plus uwalnianie wapnia. 2. wzrost resorpcji Ca w cewkach nerkowych 3. wzrost syntezy aktywnej postaci Wit D3 w nerkachto zwieksza absorpcje Ca w jelicie i uwalnianie go z kosci

Wzrasta wapn we krwi , srzega zwrotnie ujemnie hamuje dalsza synteze i uwalnianie PTH. Ogolnie jeszcze zwieksza wydalanie fosoforanow. Nadmiar PTH czy to pierwotna nadcz przytarczyc czy wtorna – zawsze powoduje niepr akt osteoklasotow. Dodatkowo hiperfosfatemia oslabia akt alfa 1 hydroksylazay nerkowej – Malo akt postaci Wit D, odkladanie glinu. MORFO: 1. wzrost akt osteoklastow i resorpcja kosci – najsilniejsza reoprcpja w obszarach podokostnowych , najlepiej widoczne zmiany po stronie promieniowej 2. i 3. paliczka reki. 2. wzrost liczby osteoklastowi i towarzyszaca im erozja pow kosci – przestrznie jam szpikowych duzo luznej tk lacznej oraz naczyn ; zlogi hemsyderyny 3. często hemosyderyna , osteoklasty , reaktywne kom olbrzymie tworza guz brunatny. Zmiany torbielowate przez co mylone z guzem olbrzymiokomorkowym kosci.

17. Raki skóry:

Raki skóry:

Kolczystokomórkowy/płaskonabłonkowy – 90% skóra odsłonięta, typowo ludzie starsi, mogą prowokować: kancerogeny przemysłowe, blizny, przetoki, przewlekłe zapalenia. In situ – ma wygląd czerwonej płytki, ostro odgraniczony. Bardziej zaawansowany może ulegać rogowaceniu i owrzodzeniom. Morfologia:rozwija się w formia egzo lub endofitycznej. komórki atypowe na całej grubosci naskórka, naciekający ma różne stopień zróżnicowania (np komórki wielokątne ułożone w płaty, buduje mostki między komórkowe, perły rakowe ) różnej wielkości obszary rogowacenia, możliwy wariant anaplastyczny z okrągłych komórek z martwicą. Liczne mitozy, potrzebna immunohistochemia w różnicowaniu. Przy rozpoznaniu 5% ma przerzuty. Predyspozycja: immunosupresja (upośledzenie kom langerhansa) , chemia, kseroderma pigmentosum, prawdopodobieństwo przerzutu wrzarasta gdy przekroczy naciek warstwę siateczkowatą.

Rak podstawnokomórkowy: rzadko przerzuty, wolno rosnący, czynniki ryzyka podobne jak w innch rakach, morfologcznie przypomina grudki pod naskórkiem z unaczynieniem (pajączki) niekiedy zawierają melanine (różnicowanie – czerniak) mogą ulegać owrzodzeniu, może naciekać okoliczne kości. Nie stwierdza się ich w śluzówkach ze zwgledu na pochodzenie, przypominają histologicznie warstwę podstawną (pochodzenie) 2 formy guza: Ogniskowa(powierzchniowa) lub guzowata – czyli rosnąca w głąb skóry w postaci sznórów z komórek z hiperchromatycznymi jądrami, komórki te otoczone są śluzowatą materią, fibroblastami i limfocytami. Komórki na obwodzie układają się palisadowato. Okolica nacieku może uledz obkurczeniu przez co powstaj szczelina.