Nakłucie lędźwiowe (ang. lumbar puncture) – wprowadzenie igły punkcyjnej do przestrzeni podpajęczynówkowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa w celu diagnostycznym (pobrania do badań płynu mózgowo-rdzeniowego), leczniczym (podanie leków lubzewnątrzoponowe nastrzyknięcie krwi własnej) lub wykonania znieczulenia (znieczulenie podpajęczynówkowe).
Pomiędzy IV a V kręgiem lędźwiowym, tj. poniżej dolnego końca rdzenia kręgowego, jama podpajęczynówkowa zawiera jedynie nić końcową i korzenie nerwów rdzeniowych, tworzące ogon koński. W tym odcinku pobiera się zwykle do badania płyn mózgowo-rdzeniowy bez obawy, że zostanie uszkodzony rdzeń kręgowy. Igłę wprowadza się do kanału, poniżej II kręgu lędźwiowego (zwykle pomiędzy III i IV kręgiem) przebijając więzadło żółte kręgosłupa oraz oponę twardą i pajęczynówkę rdzenia kręgowego. Korzenie nerwów rdzeniowych przy tym na ogół nie ulegają uszkodzeniu, gdyż będąc zawieszone w płynie mózgowo-rdzeniowym, usuwają się przed ostrzem igły.
Wskazania diagnostyczne do nakłucia lędźwiowego
podejrzenie zakażenia OUN
podejrzenie choroby autoimmunologicznej OUN
podejrzenie choroby metabolicznej (zwłaszcza typu leukodystrofii)
podejrzenie krwawienia do przestrzeni podpajęczynówkowej
podejrzenie neuropatii
napady drgawkowe przygodne o niejasnej etiologii
drgawki gorączkowe o przypuszczalnym związku z zakażeniem oun
podejrzenie innych chorób oun, w których diagnostyce przydatne może być badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
Wskazania terapeutyczne do nakłucia lędźwiowego
zakażenia OUN wymagające dokanałowego stosowania antybiotyków
choroba nowotworowa oun wymagająca dokanałowego stosowania cytostatyków
doraźne obniżenie ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego
Przeciwwskazania do nakłucia lędźwiowego
objawy wzmożonego ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, zwłaszcza podejrzenie guza tylnego dołu czaszki
zakażenie tkanek w okolicy nakłucia
wady rozwojowe kręgosłupa i rdzenia kręgowego
zaburzenia krzepnięcia krwi
niewydolność krążeniowa lub oddechowa u niemowląt
Możliwe powikłania
nasilające się objawy oponowe
krwawienie podpajęczynówkowe
krwawienie podtwardówkowe
uraz więzadeł kręgosłupa
uchwycenie korzeni nerwowych przez uszkodzoną oponę twardą
ostre ropne zapalenie kręgów
pogorszenie przebiegu poprzecznego zapalenia rdzenia
guz epidermoidalny (kilka lat po)
Przygotowanie do nakłucia lędźwiowego i nakłucia mostka. Udział pielęgniarki w badaniu. Przygotowanie do nakłucia jamy brzusznej i jamy opłucnowej.
Nakłucie lędźwiowe Punkcja lędźwiowa służy do pobrania małej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego z okolicy kręgosłupa lędźwiowego. Igła jest wkłuwana pomiędzy dwa kręgi lędźwiowe do przestrzeni zawierającej płyn mózgowo-rdzeniowy.
Opis badania Pacjent jest układany na boku z kolanami podkurczonymi do klatki piersiowej. Lekarz odkaża miejsce wkłucia, następnie wstrzykuje lek miejscowo znieczulający. Igła do pobrania płynu jest wkłuwana do przestrzeni z płynem mózgowo-rdzeniowym. Następnie płyn mózgowo-rdzeniowy jest pobierany do próbówek do dalszych badań laboratoryjnych.
Po badaniu należy leżeć płasko przez 12-24 godziny. Przez kolejną dobę należy unikać forsownych ćwiczeń. Jeżeli pojawi się ból głowy powinno się położyć na kolejne 12 do 24 godzin lub dopóki ból nie ustanie. Należy pamiętać o wypijaniu dużej ilości płynów. Jeżeli ból głowy utrzymuje się, należy powiadomić lekarza domowego, lub lekarza w szpitalu, który wykonywał nakłucie lędźwiowe.
Przygotowanie do badania Przed badaniem pacjent może spożywać normalnie posiłki, powinien też przyjmować zapisane leki normalnie o ile lekarz nie zaleci inaczej.
Wyniki Dzięki badaniu możemy: -sprawdzić wartość ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego -uzyskać próbkę do dalszych badań (stwierdzających np. zakażenie lub krwawienie) -zmniejszyć ciśnienie płynu uciskającego mózg przez upuszczenie płynu -wprowadzić lekarstwa docierające bezpośrednio do układu nerwowego