Prawo rodzinny i opiekuńcze – podstawowe pojęcia

1.Charakterystyka prawa opiekunczego i rodzinnego
Prawo rodzinne opiera się na normach moralno-obyczajowych. Okresla obowiazki i prawa wynikajace ze stosunku władzy rodzicielskiej i opieki. Utrwala postawy i typy stosunkow pożądane z punktu widzenia zaakceptowanego przez panstwo model rodziny.
2. Rodzaje stosunkow prawnorodzinnych
pokrewienstwo – stosunek prawny wynikajacy z faktu pochodzenia jednego czlowieka od drugiego
powinowadztwo- stosunek prawny pomiedzy dana osoba a krewnymi jej malzonka
malzenstwo-trwaly, egalitarny zwiazek kobiety i mężcz. powstały z ich woli w sposób sformalizowanyokreslany jako swoista dwustronna czynność

prawna zbliżona do kategorii umów.
3. Zawarcie małżeństwa
Małżeństwo zostaje zawarte gdy kob i meżcz jednoczesnie obecni złożą przed kierown. USC oswiadczenia ze wstepuja ze soba w zwiazek małż.
Przesłanki ważności:
*odmienność płci, *złozenie zgodnego oswiadczenia woli, *jednoczesna obecnosc, *przyjecie oświadczenia przez kierownika USC
Przeszkody zawarcia małż.
*przeszkoda wieku, *ubezwłasnowolnienia, *choroby psychicznej, *pozostawania w innym związku małżeńskim, pokrewienstwa, *powinowactwa, *przysposobienia
Forma zawarcia małżeń.
*Cywilna w USC przed jego kierownikiem lub zastepcą. Dla obywateli polskich przebywających za granicą: w polskiej placówce konsulowej przed konsulem lub osoba wyznaczoną do wykonywania tej funkji.
*konkordatowa jest to małżeństwo sakramentalne (kościelne), które wywiera skutki cywilno-prawne.
*forma cywilna i wyznaniowa: ślub w kościele lub w siedzibie związku wyznaniowego przed duchownym pod warunkiem ze ratyfikowana umowa miedzynarodowa lub ustawa regulujaca zwiazekmiedzy panstwem a kosciolem lun innym zwiazkiem wyznaniowym to przewiduje pod warunkiem spelnienia dalszych czynnosci z udzialem kierownika USC.
Dokumentowanie stanu cywilnego: dokumenty stwierdzajace tozsamosc, odpis aktu urodzenia, pisemne zapewnienie o braku dolegliwosci wylaczajacych zawarcie malzenstwa, obecnosc 2 swiadków.
4.prawa i obowiazki małzonkow
Prawa majatkowe: *obowiazek wspolnego zycia: wspolnota dzielona, wzajemna lojalnosc i więź duchowa miedzy małżonkami; wspólnota fizyczna, faktyczne współżycie fizyczne małżonków; wspolnota gospodarstwa, posiadanie wspólnego miejsca zam. I prowadzenie wspólnego gosp. domowego.
Prawa niemajatkowe: *obowiazek przyczyniania się do zasp. podst. potrzeb rodziny: praca we wspólnym gosp.domowym ; dostarczanie srodkow materialnych potrzebnych do utrzymania rodziny; osobiste zaangazowanie w wychowanie dzieci, umozliwienie malzonkowi korzystania z mieszkania i przedmiotów znajdujacych się w gospod.do których prawo ma tylko jednemu małżonkowi.
5.Stosunki majątkowe:
Wspólnosc ustawowa
*ustawowa - powstaje z mocy prawa w chwili zawarcia małzeństwa
*umowna-powstaje na podst. Umowy zawartej miedzy malzonkami. Umowa może być rozszerzona lub ograniczona.
Rozdzielnosc majatkowa powstaje w wyniku zaistnienia wskazanych przez k.r.i o zdarzen:
*Ubezwlasnowolnienie 1 z małżonków; ogloszenie upadlosci 1 z małż; wydanie przez sad orzeczenia znoszacego wspólnosc majatkowa malzenska; orzeczenie separacji miedzy malzonkami
W razie umownego ustanowienia o rozdzielnosci majatkowej każdy z malzonkow zachowuje zarówno majatek nabyty przed zawarciem małz jak i majatek nabyty pożniej
Odpowiedzialnosc za długi: jeżeli wierzytelnosc powstala przed rozszerzenie wspólnosci majatkowej wierzyciel którego dłuzycielem jest tylko 1 malzonek może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów, które nalezałyby do majatku osobistego dłuznika, gdyby wspólnosc majatkowa nie zastała rosrzerzona.
6. Ustanie małżeństwa:
Uniewaznienie: wady oswiadczenia woli wstapienia w zwiazek malz; przeszkody malżenskie; wady pełnomocnictwa do zawarcia małz
!Ustanie:
*smierc 1 z małż-dowód odpis aktu zgonu lub odpis prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu zgonu malzonka * uznanie 1 z malż za zmarłego dowód odpis prawomocnego postanowienia sadu o uznaniu malzonka za zmarlego *rozwód dowod: odpis aktu malzenstwa z adnotacja o jego rozwiazaniu lub odpis wyroku rozwodowego *rozwód jeżeli miedzy malzonkami nastapil zupelny i trwaly rozklad pozycia każdy z malzonkow może żądać aby sad rozwiazal malzenstwo przez rozwód *separacja polega na uchyleniu wspólnoty malzenskiej jednak bez prawa wstepowania przez malzonkoe w nowy zwiazek małż.
7 Pokrewienstwo: w linii prostej:spokrewnione sa osoby które pochodza jedna od drugiej
w linii bocznej spokrewnione sa osoby które pochodza od wspolnego przodka
Pokrewienstwo w linii bocznej istnieje także pomiedzy rodzenstwem przyrodnim i pozamałżenskim. Pokrewienstwo a powinowadztwo:w ramach powinowadztwa wyróżnia się linie i stopnie. Powinowatymi w linii prostej x-a w 1 stopniu sa rodzice jego malzonka a także dzieci malzonka z wczesniejszego małżeństwa. W linii bocznej x-a powinowatymi jest rodzenstwo jego małzonka(2stopien)
8. Ustalenie poch. dziecka
ojcostwo meza matki: ojcem dziecka jest mąż matki, gdy dziecko urodziło się w okresie od zawarcia związku małżeńskiego do 300 dni po jego ustaniu (wskutek zgonu małżonka, separacji lub rozwodu);
uznanie dziecka: oswiadczenie o uznaniu dziecka jest czynnoscia jednostronna prawa rodzinnego: oswiadczenie woli- celem jest wywołanie skutku prawnego polegajacego na ustaleniu ojcostwa; oswiadczenie wiedzy za pomoca którego skladajacy przyznaje fakt ze jest rzeczywistym ojcem dziecka
9. Władza rodzicielska – prawa i obowiazki jakie ma zwgledem osoby niepelnoletniej jej opiekun m.in. piecza nad jego majatkiem, przedstawienictwo ustawowe. Władza rodzicielska przusługuje obojgu rodzicom. *Piecza nad osoba dziecka : ksztaltowanie osobowosci dziecka, ochrona zycia i zdrowia dziecka, nadzór na d trybem życia dziecka * zarzad nad majatkiem dziecka: przedmioty wyjete z zarzadu rodziców-zarobki dziecka*przedmioty objete zarzadem rodzicow;przedmioty oddane mu do swobodnego uztyku *reprezentacja dziecka: zakres przedmiotowy:czynnosci prawne:zatwierdzanie i dokonywanie; zakres czynnosci przed organami panstwowymi
10 Przysposobienie -to dobrowolne, uregulowane prawem uznanie dziecka biologicznie obcego za własne. Przysposobienie dziecka jest równoznaczne z przyjęciem do rodziny oraz przyznaniem mu wszelkich praw i obowiązków. Przysposobieniu może podlegać wyłącznie osoba małoletnia. Rodzaje przysposobienia: Pełne-powstaje stosunek jak pomiedzy rodzicami a dziecmi. Cechą tego przysposobienia jest to, że rozciąga się także na zstepnych przysposobionego. Powstają wzajemne prawa i obowiązki alimentacyjne. Niepełne- powoduje powstanie stosunku rodzinnego tylko między przysposabianym i przysposabiającym, nie rozciąga się na krewnych przysposabiającego Całkowite-powstaje skutek pomiedzy rodzicami a dziecmi,skutki przysposobienia razciagaja się na zstepnych przysposobionego, nastepuje maksymalne upodobnienie sytuacji przysposobionego do sytuacji dziecka naturalnego. Jest nierozwiazywalne. Pełne i niepełne może być rozwiazane w drodze orzeczenia sadu opiekunczego w nastepstwie wniesienia stosownego powództwa.
11. Opieka kuratela rodz.zastep.
Rodzina zastepcza –forma prawnej opieki nad dzieckiem z domu dziecka. Przyjęcie dziecka, następuje najczęściej bez zrywania więzi z rodziną biologiczną dziecka. Dziecko zamieszkuje z rodzina która staje za nie się w pełni odpowiedzialna ale jednoczesnie ma obowiazek utrzymywania kontaktów z rodzicami biologicznymi. Kuratela-sadownie ustanowiona forma ochrony osób lub praw majatkowych osób które nie mogą same prowadzic swoich spraw. Kuratele stprawuje kurator ustanowiony przez sad. Opieka nad maloletnim *brak rodziców nie zyja lub sa nieznani *rodzice nie maja zdolnosci do czynnosci prawnych *wladza rodzicielska rodziców została zawieszona * władza rodz.pomimo sadowego ustalenia ojcostwa nie została ojcuprzyznana a nie przysługuje także matce.
12 Obowiazek alimentacyjnyto regularne obligatoryjne swiadczenie na rzecz osob fiz. Do których zobowiazane sa inne osoby fiz. Obowiazek aliment pomiedzy małzonkami: *małzonek względem drugiego małżonka: co do zasady przez cały okres trwania malzenstwa w ramach obowiazku przyczyniania się do zasp. potrzeb rodziny; prawo co do równej stopy zyciowej z zobowiazanym.*po rozwodzie: malzonek uznany za wylacznie winnego rozkladu pozycia; obowiazek wygasa gdy uprawniony malzonek zawrze naoe malzenstwo; malzonek nie jest wyłacznie winny za rozklad pozycia:stan niedostatku u malzonka uprawnionego; obowiazek wygasa w razie zawarcie przez malzonka 2 malzenstwa a także po upływie 5 lat od orzeczenia rozwoduale sad może ten termin wydłuzyc.*separacja brak ograniczenia czasowego obowiazku alimentacyjnego; regulacja analogiczna jak przy rozwodzie *uniewaznienie malz:malzonek zawarl malzenstwo w zlej wierze: istotne pogorszenie sytuacji materialnej malzonka niewinnego-wygasa gdy zawrze malzenstwo kolejny raz; oboje zawarli malzenstwo w zlej wierze lub malzonek nie zawarł malzenstwa w zlej wierze stan niedostatek u malzonka uprawnionego-wygasa gdy uprawniony zawrze zwiazek małż. lub po 5 latach od orzeczenia uniewaznienia malz ale sad może przedłuzyc termin.
Alimenty-pokrewienstwo: *rodzice wzgl. dziecka :do osiagniecia przez dziecko samodzielnosci finansowej; uprawniony ma co do zasady do rownej stopy zyciowej z zobowiazanymi *krewniw wzgl innych w linii prostej:stan niedostatku u uprawnionego *brat\siostra wzg rodzenstwa: stan niedostatku u uprawnionego; swiadczenia alimentacyjne nie mogą być polaczone z nadmiernym uszczerbkiem dla zaobowiazanego dla jego najblizszej rodziny Obowiazek aliment wynikajacy z powinowactwa: *ojczym\macocha wzgl pasierba: żadanie swiadczenia odpowiada zasada wspolzycia społ:stan niedostatku u uprawnionego
*pasierbica\pasierb wzgl ojczyma\macochy: stan niedostatku u uprawnionego; ojczym\macocha przyczynił(a) się do wychowania i utrzymywania pasierba\pasierbicy; żądanie swiadczenia odpowiada zasada wspolzycia społ.