PODSTAWY PRAWA CYWILNEGO (pan da pytania)
dr Piotr Reputakowski
Wykład 1 01.10.2012r.
-Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
-Kiedy możemy dokonywać zakupów lub wziąć ślub
-Jak chronić i zabezpieczać swoje dobra osobista i majątkowe
-Co wolno nam jako właścicielom i posiadaczom rzeczy
-Jak zawierać bezpiecznie umowy, jak ściągać długi ?
-Co robić aby nie paść ofiarą oszustów
I Pojęcie prawa cywilnego - charakterystyka ogólna
II Stosunek cywilno-prawny (umowa)
Prawo podmiotowe
III Podmioty Prawa cywilnego
System prawa w Polsce
Prawo
-konstytucyjne
-administracyjne -- kodeks praw administracyjnych(materialne) kodeks postępowania admini. (procesowe)
-karne -- kodeks karny(materialne) kodeks postępowania karnego (procesowe )
-cywilne -- kodeks prawa cywilnego(materialne) kodeks postępowania cywilnego (procesowe )
-rodzinne
-pracy
-finansowe
-gospodarcze
-inne gałęzie
W prawie rzymskim nazwą ius civile (prawo cywilne) oznaczano prawo obowiązujące wszystkich wolnych obywateli.
Ius civile oznaczało prawo obywatelskie
Prawo cywilne to prawo regulujące stosunki majątkowe i niemajątkowe
-st. majątkowe = własnościowe (ekonomiczne)
-st. niemajątkowe = bezwartości ekonomicznej (osobiste) np. godność, ciało, wizerunek, wolność sumienia, pseudonim
Prawo cywilne to prawo:
-regulujące stosunki majątkowe i niemajątkowe
-między osobami fizycznymi, prawnymi i innymi jednostkami nie będącymi osobami prawnymi
-na zasadzie równorzędności i równości stron (np. za pomocą umów cywilno prawnych)
Metoda administracyjna - opiera się na nierównorzedności podmiotów, szczególnie na decyzjach rządzących organów władzy, którym trzeba podporządkować się pod groźbą kar administracyjnych
Metoda karnistyczna - opiera się na nierównorzędności podmiotów oraz na sankcjach prawnych (grzywny, ograniczenie lub pobawienie wolności)
Prawo cywilne (wyspecjalizowane części)
-rodzinne
-handlowe
-rolne
-spółdzielcze
Wykład 2 08.10.2012r.
Prawo w znaczeniu przedmiotowym to zbiór
-ogólnych i uporządkowanych norm zachowania
-ustanowionych lub uznawanych przez państwo
-zabezpieczonych stosowaniem przymusu w razie ich naruszenia (zagrożonych karami)
-regulujących organizację i zakres działania instytucji oraz postępowania ludzi
Normy ustanowione przez państwo to normy prawne które są rezultatem działalności właściwych organów władzy i administracji państwowej
Prawo w znaczeniu podmiotowym to:
-uprawnienie lub zespół uprawnień przysługujących określonym osobom na podstawie obowiązujących norm zawartych w przepisach prawnych (czyli w prawie przedmiotowym)
np. sprzedaż rzeczy która jest naszą własnością
Stosunek prawny to stosunek społeczny (więź społeczna) uregulowany przez normy prawne, więź, z którą prawo łączy określone skutki prawne(np. małżeństwo, opieka, umowa kredytu)
Rodzaje stosunków prawnych
-cywilnoprawne - obowiązuje w nich zasada równorzędności stron (np. umowa sprzedaży, nieruchomości, najmu lub dzierżawy, pożyczki)
Elementy stosunku cywilno prawnego
- Podmioty (=podmioty prawa cywilnego, mające możliwość okresowego zachowania się)
-Przedmiot (=zachowania lub obiekty materialne i niematerialne, których dotyczy zachowanie podmiotu)
-Treść (=prawa i obowiązki stron)
Zdarzenie prawne to zdarzenie wywołujące skutki prawne w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.
-Jeżeli nie powoduję powstanie stosunku prawnego wykonanie umowy powoduje ustanie stosunku prawnego
Zdarzenia prawne:
niezależne od woli działania ludzi
akty prawne czyny
akty tworzenia prawa stosowania prawa czynności prawne dozwolone niedozwolone
decyzje administracyjne orzeczenia sądów jednostronne dwu lub wielo przestępstwa delikty
delikty - czyny zabronione przez prawo cywilne
przestępstwo - czyny zabronione przez prawo karne
Wykład 3 15.10.2012r.
Przykłady zdarzeń prawnych:
z różnych sfer życia
-zawarcie umowy - powstają np. obowiązek zapłaty za towar
-sporządzenie testamentu - dziedziczenie testamentowe
-zawarcie związku małżeńskiego - prawa i obowiązki stron
-narodziny dziecka - obowiązek opieki
-śmierć spadkodawcy - stwierdzenie nabycia i podział spadku
-upływ czasu - wygaśnięcie umowy, przedawnienie roszczeń
-uszkodzenie rzeczy - obowiązek naprawienia szkody, zapłaty odszkodowania
Podział zdarzeń prawnych:
-zdarzenia obiektywne (fakty) - czyli zdarzenia niezależne od woli ludzkiej (urodzenie dziecka, śmierć, upływ czasu, pożar, powódź itp. )
-działania ludzi - zdarzenia zależne od woli ludzkiej (kradzież zniszczenie rzeczy sąsiada, zawarcie umowy, wyrok sądu)
Czyny to zdarzenia prawne objęte prawem bez względu na to czy są dokonywane zamiarem wywołania skutków prawnych.
Zamiarem plagiatora jest korzyść osobista i majątkowa, a nie skutek prawny jakim jest np. wykrycie plagiatu.
Czyny dzielimy na:
czyny dozwolone (których prawo cywilne nie zabrania):
-przejawy woli podobne do oświadczeń woli,
-zawiadomienia o zdarzeniach (np. o dokonaniu przelewu)
-czynności faktyczne np. znalezienie lub porzucenie rzeczy, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
-przejawy uczuć (przebaczenie)
Deliktem prawa cywilnego może być np.:
-czerpania korzyści z publikowania czyjejś fotografii (wizerunku)
-chodzenie po gruncie sąsiada bez jego zgody
-wysyłanie immisji (smród, hałas, bród, woda itp.)
-uniemożliwianie korzystania z drogi publicznej,
Prawo podmiotowe
-wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana przez normy prawne w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego;
-to jedno uprawnienie lub zespół wielu uprawnień podmiotu przyznawane jednostce przez przepisy
Prawo własności jest prawem podmiotowym obejmującym takie uprawnienia właściciela jak:
1.uprawnienie do korzystania z rzeczy (czyli posiadania, używania, zużycia , zniszczenia , pobierania pożytków (np. zbieranie owoców) i pobierania innych dochodów (np. odsetek)
2. uprawnienie do rozporządzania rzeczą (właściciel może ją użyć, pożyczyć, podarować, sprzedać, zastawić, wynająć, itp.)
3. Prawo żądania od innych osób aby nie naruszały jego własności
4.prawo dochodzenia ochrony swego prawa przed sądem
Z kolei uprawnienie do pobierania pożytków z rzeczy może wchodzić w skład:
-prawa własności
-prawa użytkowania
-prawa użytkowania wieczystego
Podmioty prawa cywilnego
Podmiotami stosunku cywilnoprawnego są:
-Osoby fizyczne (ludzie)
-Osoby prawne
-Ułomne osoby prawne
Na podmiotowość prawną składają się:
-posiadania zdolności prawnej
-zdolności do czynności prawnych
Zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych np. możność bycia właścicielem, użytkownikiem, dzierżawcą, bycia czyimś dłużnikiem itd.
Zdolność prawną posiada:
-każda osoba fizyczna
-każda osoba prawna
-każda ułomna osoba prawna
Zdolność do czynności prawnych to:
przyznana prawem zdolność (możliwość) do:
-wywoływania skutków prawnych własnym działaniem i we własnym imieniu
-nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą określonych działań czyli czynności prawnych.
Czynności prawny z zakresu prawa cywilnego
-nabywanie praw (np. zakup na własność, przyjęcie spadku)
-zaciąganie zobowiązań (np. zaciągnięcie kredytu, wzięcie pożyczki, najem lokalu, poręczenie)
-czynności procesowe (np. pozew, zeznanie, odwołanie, apelacja, skarga )
Osoba fizyczna to każda konkretna indywidualna jednostka ludzka, która zdolność prawną uzyskuje z chwilą narodzin
Zdolność prawna osoby fizycznej:
- Podmiotowość współcześnie jest przyznawana na świecie każdej osobie fizycznej
-Każdy człowiek ma zdolność prawną od chwili urodzenia
-Zdolności prawnej nie można się zrzec ani jej ograniczyć
Zdolności do czynności prawnych
Osoba fizyczna może mieć:
-pełną zdolność do czynności prawnych
-ograniczoną zdolność do czynności prawnych
-nie mieć zdolności do czynności prawnych
Zakres zdolności do czynności prawnych osoby fizyczne jest zależny od:
wieku
zdrowia psychicznego
Zdolność do czynności prawnych:
-pełna (osoby pełnoletnie, osoby nieubezwłasnowolnione)
-ograniczona ( Osoba małoletnia, która ukończyła 13lat, a nie ukończyły 18lat, osoby ubezwłasnowolnione częściowo)
-brak (osoby małoletnie które nie ukończyły 13lat osoby całkowicie ubezwłasnowolnione)
Pełną zdolność posiadają osoby pełnoletnie i te które nie są ubezwłasnowolnione
Nabywa się ją z chwilą:
-uzyskania pełnoletniości (ukończenia 18 lat)
-zawarcia małżeństwa przez kobietę powyżej 16lat po zezwoleniu sądu)
Osoba mająca pełna zdolność do czynności prawnych może dokonywać wszystkich czynności prawnych w zakresie prawa cywilnego.
Ograniczoną zdolność posiadają osoby małoletnie które ukończyły 13lat i osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych może dokonywać czynności prawnych:
-niektórych samodzielnie (zawierać umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, dysponować zarobkiem kieszonkowym, przyjęcie darowizny)
-niektórych za zgodą opiekuna prawnego
Brakiem zdolności do czynności prawnych odznaczają się osoby:
-małoletnie które nie ukończyły 13lat
-całkowicie ubezwłasnowolnione
Osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych:
-każda czynność tej osoby jest nieważna (wyjątek - zawarcie powszechnie zawieranej w drobnych bieżących sprawach)
Wykład 4 22.10.2012
Osoba prawna to jednostka organizacyjna (organizacja)
-której prawo przyznaje zdolność prawną, lub
-która uzyskuje zdolność prawną z chwilą jej powstania i wpisu do rejestru
Cel tworzenia osób prawnych
-umożliwienie osobom fizycznym pełniejszego realizowania wspólnych celów (interesów) we wspólnym działaniu z innymi osobami
-łączenie i koncentracja kapitału
-ograniczenie odpowiedzialności do wysokości wniesionych wkładów
-zapewnienie trwałości, bezpieczeństwa i sukcesu gospodarczego warunkach dużego ryzyka i konkurencji
Osobowość prawna to nadana przez prawo zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
Jeśli jakaś jednostka ma osobowość prawną to ma zdolność prawną
Zakres zdolności prawnej osoby prawnej: podobny do osoby fizycznej (wyjątki stosunki rodzinne itp.)
Osobowość prawną uzyskują np. :
-spółka z o.o. (z chwilą wpisu do rejestru)
-spółka akcyjna (z chwilą wpisu do rejestru)
-powiaty, gminy (zgodnie z ustawą o samorządzie)
-związki zawodowe
-stowarzyszenia fundacje
-przedsiębiorstwa państwowe
-samodzielne publiczne ZOZ-y
-i wiele innych
Sposób działania osoby prawnej:
Osoba prawna może działać tylko poprzez swoje organy (np. zarząd, dyrektor) w sposób przewidziany w ustawie ( np. k.s.h.)
Organ osoby prawnej składa się z jednej lub wielu osób fizycznych i reprezentuje ją.
Podmiotem stosunków cywilno prawnych jest jednak osoba prawna, a nie jej organ.
Aby dowiedzieć kto reprezentuje osobę prawną możemy to sprawdzić w KRS.
Organy spółki z o.o.
1.Organ zarządzający
-zarząd
2.organy nadzoru
-komisja rewizyjna i rada nadzorcza (te organy obowiązkowe jeżeli:
-kapitał zakładowy spółki większej niż 500000
-liczba wspólników większa niż 25
3.organ uchwałodawczy
-zgromadzenie wspólników
Organy spółki akcyjnej:
1.zarząd
2.rada nadzorcza
3.zgromadzenie akcjonariuszy
Organy przedsiębiorstwa państwowego:
1.ogólne zebranie pracowników (delegatów, załogi)
2.rada pracownicza
3.dyrektor
Osoba prawna:
-może mieć swój majątek
-musi mieć oznaczenie indywidualizujące (nazwę)
-siedzibę
-ma zawsze pełną zdolność do czynności prawnych
Powstanie osoby prawnej
O powstaniu osoby prawnej decyduje:
-wydanie ustawy przez Sejm (np. o samorządzie gminnym, o NBP itp.)
-inicjatywa założycieli (np. wspólników spółki z o.o.)
O ustaniu osoby prawnej może decydować
-wydanie ustawy
-reorganizacja (fuzja, przekształcenie, podział)
-likwidacja
-upadłość
Rodzaje osób prawnych:
Przykłady:
-PZU S.A.
-PGNiG S.A.
-PKP S.A.
-Bank Pekao s.a.
Osoby prawne(rodzaje):
-prawa publicznego(np. Skarb Państwa)
-prawa prywatnego(np. spółki handlowe)
-zarobkowe (np. banki, spółki, przedsiębiorstwa)
-niezarobkowe (np. partie, szkoły, stowarzyszenia)
-państwowe(np. przedsiębiorstwa państwowe)
-komunalne (np. gminy, powiaty, województwa)
-niepaństwowe(np. spółdzielnie, fundacje)
"Ułomne osoby prawne"
-Jednostki organizacyjne inne niż osoba prawna, to jednostka, która nie posiada osobowości prawnej, lecz której przepisy przyznają zdolność prawną.
Do jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej należą:
-spółka osobowa (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna)
-sp. z o.o. w organizacji, spółka akcyjna w organizacji
-wspólnoty mieszkaniowe
-główna oddziały zagranicznego zakładu ubezpieczeń
Ułomna osoba prawna:
-może mieć majątek
-może nabywać prawa (np. własność) i zaciągać zobowiązania
-może pozywać i być pozywana
Ułomna osoba prawna:
-uzyskuje zdolność prawną z chwilą wpisu do KRS
-uzyskuje także (podobnie jak osoby fizyczne i prawne) zdolność sądową i do czynności procesowych
-nie posiada organów, może działać przez swoich przedstawicieli
Podmioty prawa cywilnego:
1.Osoby fizyczne (to indywidualne konkretne jednostki ludzkie)
2.Osoby prawna (to jednostki, którymi przepisy szczególne przyznają osobowość prawną
3.Inne jednostki organizacyjne (jednostki, nieposiadające osobowości prawnej, którymi przepisy przyznają zdolność prawną)
Chwila uzyskania zdolności prawnej (podmiotowości)
1.Osoba fizyczna (zdolność prawną nabywa z chwilą narodzin)
2.Osoba prawna (osobowość prawną uzyskuje na podstawie przepisów lub z chwilą wpisu do KRS)
3.Inne jednostki organizacyjne (zdolność prawną uzyskują na podstawie przepisów lub z chwilą wpisu do KRS)
Klasyfikacja spółek ze względu na to, na czym się opierają (osoby lub kapitał)
1.Spólki osobowe (cywilna - nie jest podmiotem prawa cywilnego - podmiotami są jej wspólnicy, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna)
2.Spólki kapitałowe(z o.o. , akcyjna)
Wykład 5 29.10.2012r.
Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych są:
-określone zachowania podmiotu (działania lub zaniechania, dozwolone lub nie dozwolone)
-przedmioty (obiekty), których to zachowanie dotyczy
Przedmioty (obiekty) stosunków cywilnoprawnych
-rzeczy materialne
-przedmioty (dobra) materialne niebędące rzeczami
-przedmioty (dobra) niematerialne (np. prawa)
-zorganizowane zespoły majątkowe
Przedmioty stosunków cywilnoprawnych:
-rzeczy materialne
-przedmioty (dobra) materialne niebędące rzeczami
-przedmioty (dobra) niematerialne
-zorganizowane zespoły majątkowe ( przedsiębiorstwo - zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej)
Rzeczami w rozumienie kodeksu są tylko przedmioty materialne (art. 45 k.c.)
Rzecz jest przedmiotem materialnym wyodrębnionym, zindywidualizowanym, mogącym występować i być traktowane samoistnie.
Dobra niematerialne (np. prawa) nie są rzeczami
Energia ( i jej różne postacie) nie jest rzeczą.
Stosuje się do niej przepisy dotyczące rzeczy.
Przedmioty materialne niebędące rzeczami
Rzeczami nie są:
-człowiek
-dobra wolne
-zwierzęta w stanie wolnym
-różne postaci energii
-zbiory rzeczy
-człowiek, jego ciało, zwłoki ?
-części ciała ludzkiego, tkanki, narządy - ustawa z 01.07.2005r. o pobieraniu, przechowywaniu, o przeszczepianiu komórek, tkanek, narządów
-dobra wolne (powietrze, gazy, ciecze, wody płynące, morze, złoża mineralne - niezamknięte w zbiornikach naturalnych lub sztucznych)
-ciecze i gazy zamknięte w zbiornikach to rzeczy
-zwierzęta w stanie wolnym
(ale w obrocie zwierzętami stosuje się odpowiednio przepisy o rzeczach)
-różne postacie energii (elektryczne cieplna, itd.)
-ale mogą być przedmiotem obrotu
-zbiory rzeczy (np. rój pszczół, stado , księgozbiór)
-ale mogą być przedmiotem obrotu
-części składowe rzeczy (np. elementy układu scalonego)
-dobra niematerialne (wytwory działalności twórczej) np. utwory literacki, muzyczne, plastyczne, architektoniczne, urbanistyczne, kartograficzne, projekty, wynalazki, wzory przemysłowe, znaki towarowe, znaki graficzne (np. logo) itd.
-poszczególne znaki pieniężne np. monety lub banknoty w sensie numizmatycznym są rzeczami materialnymi
-pieniądz jako jednostka pieniężna jest przedmiotem niematerialnym (pełni np. funkcje płatniczą spłaty zobowiązań).
-ruchome i nieruchomości
-oznaczone co do tożsamości i co do gatunku
-podzielone i niepodzielone
-proste i złożone
ruchome - samochód
nieruchomości - grunt
Rzeczy oznaczone co do tożsamości (niezastępowane , posiadające indywidualne, niepowtarzalne cechy) np. obraz, nieruchomość, książka z autografem autografem autora, samochód na zamówienie)
Rzeczy oznaczone co do gatunku (zastępowalne, produkowane seryjnie) np. tona buraków cukrowych, soli itd.
podzielne - mogą być podzielone bez istotnej zmiany i utraty wartości
niepodzielne
zbiory rzeczy i rzeczy zbiorowe
(np. warsztat, biblioteka, kolekcja)
zbiór rzeczy - przedmiotem prawa własności są wtedy poszczególne elementy takiego zbioru ( np. narzędzia, książki, znaczki)
rzecz zbiorowa - ich pojedyncze elementy nie posiadają wartości ekonomicznej (np. kryształ soli) stąd w obrocie występują w większej, dającej się mierzyć ilości (np. tona soli)
-przedmiotem prawa własności ( i innych praw rzeczowych, a także posiadania) jest cała rzecz zbiorowa
NIERUCHOMOŚCI
Prawo cywilne wyróżnia trzy rodzaje nieruchomości
-gruntowe
-budynkowe
- lokalowe
Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. art 46 §1 k.c.
Nieruchomość gruntowa - część powierzchni ziemskiej wyodrębniony przy pomocy granic przedmiot materialny, występujące samodzielnie w obrocie
Granice nieruchomości gruntowej wyznaczają linie na powierzchni ustalone przy rozgraniczeniu:
-bądź umową właścicieli gruntów sąsiednich
-bądź w stosownym postępowaniu administracyjnym lub sądowym
Działka w sensie prawnym to jednostka geodezyjna:
-oznaczająca obszar gruntu oznaczony na mapie ewidencyjnej
-najmniejsza jednostka powierzchniowa podziału kraju dla celów ewidencji gruntów i budynków
-wydzielona liniami granicznymi, a fizycznie na gruncie oznaczona punktami (granicznikami)
-mająca swój numer, powierzchnie i klasę gruntu
-mogąca być odrębnym przedmiotem własności lub wchodzić w skład większej nieruchomości.
Niekiedy linią graniczną jest linia ukształtowana w sposób naturalny
Trójwymiarowa konstrukcja własności nieruchomości
własność gruntu rozciąga się:
-na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią
-w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenia gruntu.
Nieruchomość:
-słup powietrza ponad gruntem
-powierzchnia gruntu
-oraz sam grunt na głębokość wyznaczoną społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
-Własność słupa powietrza nad gruntem określa ustawa Prawo lotnicze
-Własność gruntu pod powierzchnią określają
-art.143 kc - "złoża kopalin w granicach nieruchomości nalezą do właściciela:
-art 7 1. ustawy prawo geologiczne i górnicze -"złoża kopalin niestanowiące części składowych nieruchomości gruntowej są własnością Skarbu Państwa..."
Szczególny rodzaj nieruchomości gruntowej stanowi: nieruchomość rolna (grunt rolny) nieruchomość, która jest lub może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej (art 46.1)
-wystarczy możliwość wykorzystania
-bez względu na obszar
Grunty rolne to:
-grunty orne, sady, łąki, pastwiska
-grunty pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami
-grunty pod budynkami mieszkalnymi i innymi wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnych.
Wykład 6 05.11.2012
Nieruchomość budynkowa - budynek trwale z gruntem związany jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności.
Zasada: superficies solo cedit (to co jest na powierzchni przypada gruntowi)
Do części składowych gruntu należą w szczególności:
-budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane
-drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania (art 48 kc)
-złoża kopalin w granicach nieruchomości (art 143 kc)
-służebności czyli prawa związane z nieruchomością
-udział we współwłasności lub współużytkowaniu wieczystym gruntu
-udział we współwłasności części budynku i innych urządzeń niesłużących wyłącznie do użytku właścicieli lokali
Części składowe gruntu:
-budynki i inne urządzenia
-drzewa i inne rośliny
-kopaliny
-prawa:
-służebności (drogi, osobista)
-udział we współwłasności gruntu, budynku itp.)
Wyjątkiem od zasady superficies solo cedit:
Odrębnym przedmiotem własności mogą być nieruchomości budynkowe i lokalowe
Nieruchomość budynkowa
-budynek trwale z gruntem związany
=takie techniczne połączenie że odłączenie spowodowałoby jego zasadniczą zmianę lub zniszczenie
fundamenty, sieć wodno-kanalizacyjna itp. (dom letniskowy)
-"nietymczasowość" = przeznaczenie nieograniczone w czasie
Budynek według art. 3 ustawy prawo budowlane to:
-obiekt budowlany który:
-jest trwale związany z gruntem
-jest wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych
-posiada fundamenty i dach.
Nieruchomością budynkową są budynki i inne urządzenia znajdujące się na gruncie
nie jest nieruchomością budynkową:
-budynek tymczasowy przewidziany jako przenośny
-skonstruowany z założenia jako rozbieralny
Wzniesienie budynku na cudzym gruncie powoduje że właścicielem budynku staje się właściciel gruntu.
-w takiej sytuacji samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przekraczającej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może jednak żądać aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzenie.
-właściciel gruntu na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przekraczającej znacznie wartość zajętej na ten cel działki może żądać aby ten kto wzniósł budynek lub inne urządzenie nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem
"w przypadku budynku wzniesionego na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste prawo własności nieruchomości budynkowej jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym"
Nieruchomość lokalowa - część nieruchomości budynkowej (czyli lokal mieszkalny, użytkowy, a nie część budynku np. dach) jeżeli stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności.
Ustawa o własności lokali z 24.06.1994r. określa:
-sposoby ustanawiania odrębnej własności...
Samodzielny lokal mieszkalny (może stanowić odrębną nieruchomość)
-to wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi
nieruchomości:
-prowadzi się dla nich księgi wieczyste
-tylko ich dotyczy użytkowanie wieczyste
-na nich ostanawia się tzw. służebności
-dożywocie dotyczy tylko nieruchomości
ruchomości(=rzeczy nie będące nieruchomościami)
-zestaw dotyczy tylko rzeczy ruchomych
-wiele zobowiązań dotyczy tylko rzeczy ruchomych np. użyczenie, pożyczka.
-rzeczy proste (stanowiące jednolitą całość nie mające samodzielnych części)
-rzeczy złożone - mają wiele dających się wyróżnić części składowych które mogą funkcjonować samodzielnie
-w obrocie handlowym (i nie tylko) mamy do czynienia z rzeczami złożonymi składającymi się z wielu części (np. meble, maszyny, agregaty, układy scalone itp.)
Części składowe rzeczy po zespoleniu fizycznym w jedną nierozdzielną całość
-stają się elementami innej rzeczy
-tracą swój samodzielny byt prawny
-dzielą los całej rzeczy dopóki nie zostaną odłączone
-nie stanowią odrębnego przedmiotu własności ( nie można np. zasiedzieć części budynku)
Częścią składową rzeczy jest to wszytko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej przedmiotu odłączonego (np. silnik w samochodzie)
- po odłączeniu część składowa stanie się rzeczą samoistną, rzecz od której ją odłączono straci swój dotychczasowy charakter ( a nawet wartość)
Przedmiotu połączone z rzeczy tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowe
Część składowa rzeczy nie może być przedmiotem:
-własności
-innych praw rzeczowych
-samoistnego posiadania ( nie można jej zasiedzieć)
Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne ( np. okablowanie TV, drenażowe)
-nie należą do części składowych nieruchomości gruntowych lub budowlanych
-jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa (np. przedsiębiorstwa dostarczającego wodę gaz energię usługi TV)
-stają się one częściami składowymi przedsiębiorstwa, a przestają być częściami składowymi nieruchomości art 49 kc - wyjątek od zasady ogólnej
Wykład 7 12.11.12
Pożytki z rzeczy.
-Pożytki naturalne rzeczy - są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy
-Pożytki cywilne rzeczy - są dochody które rzecz przynosi na podstawi stosunku prawnego np. czynsz z najmu lokalu lub dzierżawy gruntu
-Pożytki prawa - są dochody, które prawo to przynosi ze swymi społeczno - gospodarczym przeznaczeniem. np. odsetki od kredytu, tantiemy od praw autorskich, opłaty licencyjne od udostępniania patentu
Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają:
-pożytki naturalne, które zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia
-pożytki cywilne - w stosunku do czasy trwania tego uprawnienia.
-Czynności prawne to zdarzenia polegające na świadomym zachowaniu się jakiegoś podmiotu (np. osoby fizycznej, prawnej) mające na celu wywołanie skutków prawnych w zakresie prawa cywilnego.
- Nie mogą to być skutki pozaprawne np. obietnica towarzyska lub grzecznościowa wykonania czegoś (zrobienia zakupów) nie powoduje skutków prawnych (tylko moralne)
Oświadczenie woli.
-Koniecznym składnikiem każdej czynności prawnej jest oświadczenie woli zakomunikowanie innej osobie.
-Jest to każde zachowanie się osoby, z którego wynika zamiar wywołania skutków prawnych.
-Milczenia(niedziałanie) nie jest w zasadzie traktowane jako oświadczenie woli
Wola (chcenie) to nie to samo co przejaw woli.
np. chcemy kupić przez Internet "wyborczą" ale piszemy że zamawiamy "wyborową"
Nabywamy to o co prosiliśmy a nie to co chcieliśmy
Czynność zakupu "wyborowej" jest ważna.
Od kiedy oświadczenie woli staje się skuteczne ?
-Oświadczenie woli złożone innej osobie jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w sposób umożliwiający jej zapoznanie się z jego treścią.
-Odwołanie oświadczenia jest skuteczne jeśli doszło jednocześnie z oświadczenie lub wcześniej.
Przy pomocy umów poszczególne podmioty:
-kształtują między sobą stosunki majątkowe i niemajątkowe
-doprowadzają do powstania zmiany lub ustania różnych stosunków prawnych
Forma czynności prawnych
-zasadą jest że oświadczenie woli (np. umowa) może być złożone w dowolnej formie (np. przez podniesienie ręki na aukcji, ustnie lub pisemnie)
Wyjątki zachodzą wtedy gdy przepisy ustawy wymagają zachowania formy szczególnej.
Cztery rodzaje pisemnej formy szczególnej czynności prawnych
-pisemna zwykła
-pisemna z datą pewną
-pisemna w postaci aktu notarialnego
-pisemna z poświadczonym podpisem
Zwykła forma pisemna wymagana jest przy takie czynności jak udzielenie pełnomocnictwa ogólnego.
Do jej zachowania wystarczy wyrażenie woli na dokumencie oraz złożenie własnoręcznego podpisu złożonego pod oświadczeniem.
Podpis musi identyfikować konkretną osobę tzn. obejmować imię i nazwisko osoby podpisującej się pod oświadczeniem woli lub samo nazwisko gdy z dokumentu wynikają dane tej osoby.
-oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej musi zawierać bezpieczny podpis elektroniczny
Forma pisemna z datą pewną - mamy z nią do czynienia:
-gdy nasze oświadczenie woli wraz z zawartą w nim datą poświadczy notariusz
-gdy organ państwowy (rządowy lub samorządowy) umieści na piśmie jakąkolwiek wzmiankę.
Akt notarialny to spisana przez notariusza treść oświadczenie woli.
Forma aktu notarialnego wymagana jest przez prawo dla:
-umowy przeniesienia własności (sprzedaży ) nieruchomości
-umowy zobowiązującej do przeniesienia własności (sprzedaży) nieruchomości
-dla umowy założenia sp. z o.o. , spółki akcyjnej
-dla wielu innych
Pismo z poświadczonym podpisem - dokument zawierający oświadczenie woli osoby zawierający klauzulę notarialną lub innego organu, stwierdzająca własnoręczność podpisu osoby składający oświadczenie.
-wymagane np. do umowy sprzedaży lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa
W zależności od konsekwencji niezachowania formy szczególnej wyodrębniamy trzy rodzaje formy czynności prawnej:
-forma pod rygorem nieważności (ad solemnitatem)
-forma dla celów dowodowych (ad probationem)
-forma dla wywołania oznaczonych skutków prawnych (ad eventum)
Niezachowanie formy ad solemnitatem pociąga za sobą bezwzględną nieważność czynności prawnej
-np. niezachowanie formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości powoduje nieważność transakcji sprzedaży
Niezachowanie formy pisemnej czynności prawnej dla celów dowodowych (ad probationem) w sytuacjach gdy jest ona wymagana nie powoduje nieważności tej czynności
-jej niezachowanie ogranicza jedynie a nawet często uniemożliwia w razie sporu obronę swoich racji przez sądem i przedstawianie niektórych dowodów na pimie.
(chodzi o dowód ze świadków i z przesłuchania stron)
- w konsekwencji osoba która nie zawarła umowy na piśmie dla celów dowodowych przegra spór w sądzie.
Przedstawicielstwo
Rodzaje przedstawicielstwa
Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się:
-na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe)
-na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo)
Pełnomocnictwo - stosunek prawny między mocodawcą a pełnomocnikiem, powstający w wyniku jednostronnej czynności prawnej mocodawcy
Stosunek prawny pełnomocnictwa:
-daje pełnomocnikowi prawo do działania w imieniu mocodawcy
-nie nakłada na niego obowiązku takiego działania.
Obowiązek działania w imieniu mocodawcy może jednak wynikać z treści innego stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa (umowy o pracę, zlecenia, innej umowy)
-Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi działają przez swoich przedstawicieli
-przedsiębiorcy będący osobami prawnymi działają przez swoje organy
-członkami organów osoby prawnej są zawsze osoby fizyczne.
Wykład 8 19.11.2012
Rodzaje pełnomocnictwa:
-ogólne
-rodzajowe
-szczególne
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu.
Czynności zwykłego zarządu to działania polegające na:
-zwykłej codziennej eksploatacji rzeczy (i przedsiębiorstwa)
-dokonywaniu czynności niezbędnych do kontynuowania działalności
-na zaciąganiu zobowiązań w związku z taką działalnością, zawieraniu umów, płaceniu podatków itp.
-spłacaniu bieżących należności ( rachunków za gaz, wodę, energię, telefony itp.)
Pełnomocnictwo rodzajowe to pełnomocnictwo do czynności określonych według rodzaju
-musi ono określać rodzaj czynności jakich może dokonywać pełnomocnik
Pełnomocnictwo szczególne - to pełnomocnictwo do dokonania poszczególnej tylko jednej konkretnej czynności prawnej
Forma pełnomocnictwa
W jakiej formie powinno być udzielone pełnomocnictwo ?
Pełnomocnictwo ogólne - pod rygorem nieważności - powinno być udzielone na piśmie
Pełnomocnictwo szczególne ( czyli w formie aktu notarialnego) musi być udzielone wtedy jeżeli wymagają tego przepisy.
PROKURA
Prokura:
-to szczególny rodzaj pełnomocnictwa
-może być udzielona tylko przez przedsiębiorcę, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.
-obejmuje umocowanie do podejmowania wszystkich czynności sądowych i pozasądowych jakie związane są z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
(art. 109 kc)
Rodzaje prokury:
-łączna
-samoistna
-mieszana
-oddziałowa
Prokura łączna: może być udzielona kilku osobą
- w ramach prokury łącznej koniczne jest współdziałanie prokurenta z innym prokurentem (lub prokurentami)
Prokura samoistna: może być udzielona kilku osobą oddzielnie.
-prokurent samoistny może samodzielnie podejmować wszelkie czynności w zakresie swojego umocowania.
Prokura mieszana: prokurent jest upoważniony do łącznego działania z członkiem zarządu
Prokura oddziałowa: to prokura której zakres można ograniczyć jedynie do spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
Własność i inne prawa rzeczowe.
Prawa rzeczowe:
-są prawami majątkowymi
-dotyczą rzeczy
-są bezwzględne (skuteczne wobec nieograniczonego kręgu osób)
Rodzaje praw rzeczowych (katalog zamknięty):
-własność
-użytkowanie wieczyste
-użytkowanie
-służebność
-zastaw
-hipotek
-spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
Prawa rzeczowe ze względu na ich treść
-własność
-użytkowanie wieczyste
-prawa rzeczowe ograniczone
Prawa rzeczowe ze względu na to czy ich przedmiotem są:
-ruchomości i nieruchomości 1.własność
2.użytkowanie
-tylko nieruchomości ---> 3.użytkowanie wieczyste
4.służebność
5.hipoteka
6.spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
tylko ruchomości ---> 7.zastaw
POSIADANIE
Posiadanie to władanie rzeczą:
-faktyczne (stan faktyczny, a nie prawo)
-trwałe (nieprzypadkowe)
-realne (np.jazda samochodem) lub potencjalne (posiadanie kluczyków i swobodny dostęp do samochodu
"Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny)" (art 336 kc)
Złodziej jest posiadaczem samoistnym bo włada rzeczą jak właściciel (to posiadacz samoistny w złej wierze)
Właściciel = posiadacz
gdy:
-właściciel ma prawo własności swojej rzeczy
-faktycznie włada rzeczą
-nie istnieją inni posiadacze jego rzeczy
Właściciel ≠ posiadacz samoistny
Właściciel:
-ma prawo własności rzeczy
-nie włada faktycznie rzeczą (chociaż może)
-rzeczą włada faktycznie posiadacz samoistny
Posiadacz samoistny:
-nie jest właścicielem rzeczy
-włada faktycznie cudzą rzeczą jak właściciel (np. złodziej)
Właściciel ≠ posiadacz zależny (użytkownik, najemca, dzierżawca)
Właściciel:
-ma prawo własności rzeczy
-nie włada faktycznie rzeczą (chociaż może)
-rzeczą włada faktycznie posiadacz zależny
Posiadacz zależny:
-włada faktycznie cudzą rzeczą
-nie jest Właścicielem rzeczy
-przysługuje mu inne prawo rzeczowe (np. użytkowania)
Przedmiot posiadania:
-rzecz
-służebność
np.
samochód
nieruchomość gruntowa
nieruchomość budynkowa
Sposoby ochrony posiadania:
-obrona konieczna (odeprzeć samowolne naruszenie posiadania - nie może jednak stosować przemocy wobec osób naruszających samowolnie posiadanie) art 343 kc
-niezbędna samopomoc
-pozew do sądu (o przywrócenie posiadania lub o zaniechanie dalszych naruszeń)
Posiadacz rzeczy ruchomej może zastosować niezbędną samopomoc w celu ochrony posiadania które zostało już naruszone i przywrócić stan poprzedni:
-jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody. (np. jeśli ktoś założył nowy zamek w drzwiach może zdemontować go i założyć ponownie swój)
Dzierżenie -władanie rzeczą za kogoś innego (za właściciela lub posiadacza zależnego)
Ten kto rzeczą faktycznie włada za kogoś innego jest dzierżycielem
Dzierżycielem, a nie posiadaczem jest np.
-zarządca nieruchomości
-kierowca samochodu służbowego
-pracownik w stosunku do rzeczy powierzonych mu przez pracodawcę
Pojęcie własności
własność w znaczeniu prawnym to prawo majątkowe
własność może stanowić mienie (majątek) :
-prywatne
-publiczne (państwowe i komunalne)
Własność:
-Publiczna (służy użyteczności publicznej dobru ogółu)
-państwowa
-komunalna
-prywatna (służy interesom właścicieli)
Jakie uprawnienia składają się na prawo własności?
Na prawo własności składają się:
1.prawo korzystania z rzeczy
2.prawo rozporządzania rzeczą
3.prawo posiadania rzeczy
Na treść prawa własności składają się:
1.prawo korzystania z rzeczy czyli pobierania przez właściciela pożytków (np. zbierania owoców) pobierania innych dochodów z rzeczy (np. odsetek)
2.prawo rozporządzania rzeczą (właściciel może sprzedać podarować zastawić wynająć itp.)
3.prawo posiadania rzeczy ( faktycznego władztwa nad rzeczą używania zużywania zniszczenia)
Wykład 9 26.11.2012
Ograniczenia prawa własności:
-prywatnoprawne:
-stan wyższej konieczności
-prawo sąsiedzkie
-publicznoprawne:
-prawo podatkowe (właściciel musi płacić podatki: od nieruchomości, rolny, leśny)
-prawo budowlane (np. trzeba uzyskać pozwolenie na budowę itp.)
-o ochronie dóbr kultury (ograniczenia dot. konserwacji i przebudowy zabytków)
-o gospodarce przestrzennej (wynikające z planu)
-o gospodarce nieruchomościami (państwo może wywłaszczyć w celach publicznych)
-prawo geologiczne i górnicze (wymóg uzyskania koncesji na wydobycie)
-o ochronie środowiska (standardy emisji zanieczyszczeń)
-o ochronie przyrody (zakaz budowy na terenie parków narodowych i krajobrazowych)
-o ochronie powierzchni ziemi (warunki rekultywacji zapobiegania erozji)
-prawo łowieckie (pozwolenie na polowanie, nawet we własnym lesie)
-prawo wodne (warunki melioracji, budowy wałów przeciwpowodziowych)
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może z wyłączeniem innych osób:
-korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa
-w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy
-w tych samych granicach może rozporządzać rzeczą
Stan wyższej konieczności.
Właściciel nie może się sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego:
-dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej
-dobrom majątkowym tych osób
-chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza aniżeli uszczerbek który mógłby ponieść właściciel wskutek użycia uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy (art. 142 p.1 kc)
Prawo sąsiedzkie.
1.Zakaz immisji.
-właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę wynikająca ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
Zakaz immisji (wtargnięcia sferę cudzej własności):
-bezpośrednich (wodą ściekami, zanieczyszczeniami)
-pośrednich ( zapachami, hałasami, dymami, wibracjami, wstrząsami)
-właścicielowi nie wolno dokonywać robót ziemnych w taki sposób żeby to groziło nieruchomościom sąsiednim utratą oparcie
-(w konsekwencji zawaleniem się budynku, obsunięciem się skarpy itp.)
2.Dostęp do drogi publicznej
Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna)
Przeprowadzenie drogi koniecznej (dostępu prawnie zagwarantowanego) następike:
-wbrew woli właścicieli gruntów sąsiednich
-za wynagrodzeniem na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej
-z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów przez które droga ma prowadzić.
-Owoce spadłe z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki chyba że grunt sąsiedni jest przeznaczony na użytek publiczny.
3.Właściciel gruntu może:
-wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców
-obciąć i zachować dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu oraz gałęzie i owoce zwieszające się z sąsiedniego gruntu (uprzednio wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia)
Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody
4.Przekroczenie granicy przy budowie budynku
Właściciel sąsiedniego gruntu którego granice przekroczono bez winy umyślnej podczas budowy budynku
-nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego chyba że:
-sprzeciwił się niezwłocznie przekroczeniu granicy
-grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda
Właściciel gruntu, którego granice przekroczono nieumyślnie podczas budowy budynku może żądać:
-albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej
5.Przygraniczne pasy gruntów.
Właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do:
-współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów oraz utrzymywaniu stałych znaków granicznych
-ponoszenia po połowie kosztów rozgraniczenia oraz kosztów urządzania i utrzymywania stałych znaków granicznych
-Jeżeli granice gruntów stały się sporne a stanu prawnego nie można stwierdzić ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania.
6.Urządzenia granicy nieruchomości gruntowych.
-domniemywa się że mury płoty miedze rowy i inne urządzenia podobne oraz drzewa i krzewy znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących służą do wspólnego użytków sąsiadów
Umowa sprzedaży zamiany darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły
Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Jednakże gdy rzeczy zgubiona skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia skradzenia lub utraty nabywca może uzyskać własność
Zasiedzenie
Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność:
-jeżeli nieruchomość nieprzerywanie od dwudziestu lat jako posiadacz samoistny
-chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze to po trzydziestu latach
Posiadacz rzeczy ruchomej nie będący jej właścicielem nabywa własność
-nieprzerwanie po upływie trzech lat w dobrej wierze
Inne wypadki nabycia i utraty własności
-właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to że w tym zamiarze rzecz porzuci
-własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne
Rój pszczół staje się niczyim jeżeli właściciel nie odszukał go przed upływem trzech dni od dnia wyrojenia
właścicielowi wolno w pościgu za rojem wejść na cudzy grunt powinien jednak naprawić wynikłą stąd szkodę.
Wykład 10 03.12.2012r.
Użytkownik wieczysty może
-korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób
-rozporządzać swoim prawem
-w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego
Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje
-na okres 90 dziewięciu lat
-dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy co najmniej jednak na lat czterdzieści w wypadkach wyjątkowych
-w ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od 40 do 99 lat
Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną
Jeżeli oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje w celu wzniesienia na gruncie budynków lub innych urządzeń, umowa powinna określać:
1.termin rozpoczecia i zakończenia robót
2.rodzaj budynków lub urządzeń
3.warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków
4.wynagrodzenie należne wieczystemu użytkownikowi za budynki lub urządzenia istniejące na gruncie w dniu wygaśnięcia użytkowania wieczystego.
Umowa o oddanie gruntu Skarbu Państwa [...] w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu przed upływem określonego w niej terminu jeżeli wieczysty użytkownik:
-korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie
-wbrew umowie nie wzniósł...
Ograniczone prawa rzeczowe
-zastaw
-hipoteka
Zastaw (prawo zastawu)
jest uregulowany w art. 306-335 ustawy Kodeks cywilny
Zastaw to ograniczone prawo rzeczowe które ustanawia się:
-w celu zabezpieczenia wierzytelności (spłaty długu)
-tylko na rzeczach ruchomych
-i na niektórych prawach zbywalnych np. prawach akcji i obligacji.
Zastaw jest prawem zależnym od istnienia wierzytelności tzn. że z chwilą zaspokojenia wierzyciela (zapłaty długu) zastaw przestaje istnieć
Stronami stosunku zastawu są:
-zastawnik czyli wierzyciel którego
-zastawca
Celem ustanowienia zastawy jest zabezpieczenie spłaty wierzytelności (długu) tzn. wierzyciel:
-w razie niemożności zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika ma prawa do sprzedaży rzeczy objętej zastawem w trybie egzekucji sądowej i odzyskania długu z uzyskanej sumy
-ma pierwszeństwo do zaspokojenia się z rzeczy zabezpieczonej zastawem przed innymi wierzycielami
Zastawy można ustanowić na podstawie
-umowy
-ustawy
Zastaw umowny
Do ustanowienia zastawu umownego potrzebna jest umowa między właścicielem przedmiotu zastawu a wierzycielem
-wydanie rzeczy wierzycielowi bądź osobie trzeciej na którą strony się zgodziły.
Zastawnik, któremu rzecz została wydana powinien:
-czuwać nad jej zachowaniem zgodnie z przepisami o przechowaniu za wynagrodzeniem
-po wygaśnięciu zastawu zwrócić rzecz zastawcy
Jeżeli rzecz obciążona zastawem zostaje narażona na utratę lub uszkodzenie, zastawca może żądać od zastawnika:
-bądź złożenia rzeczy do depozytu sądowego
-bądź zwrotu rzeczy za jednoczesnym ustanowienie innego zabezpieczenia
-bądź sprzedaży rzeczy
Zastaw ustawowy
-powstaje na mocy przepisów szczególnych z mocy samego prawa
-przysługuje wynajmującemu na zabezpieczenie czynszu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najemcy i w innych przypadkach
Rodzaje zastawów
-zastaw zwykły na rzeczy lub na prawie
-zastaw skarbowy (w celu zabezpieczenia zaległości podatkowych)
-zastaw rejestrowy
Zastaw rejestrowy
-np. bank udziela pożyczki na zakup samochodu pod zastaw tego samochodu
-zastawnik ma obowiązek zgłoszenia zastawu do rejestru zastawów
-rejestr zastawów prowadzą sądy rejonowe
-przedmiot zastawu ujętego w rejestrze pozostaje w posiadaniu zastawcy który może go używać
Zastaw wygasa:
-z chwilą wygaśnięcia wierzytelności
-w razie przeniesienia wierzytelności zabezpieczonej z wyłączeniem zastawu
-w przypadku zwrócenia przez zastawnika rzeczy zastawcy
Hipoteka:
Ustawa z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece
-Hipoteka to zabezpieczenie rzeczowe wierzytelności
-ustanowienie hipotek prowadzi do odpowiedzialności rzeczowej
Przedmioty hipoteki
Hipotek to ograniczone prawo rzeczowe na:
1) na nieruchomości
2)na prawach takich jak:
-użytkowanie wieczyste (w tym wypadku hipoteka obejmuje również budynki i urządzenia na użytkowanym gruncie stanowiąca własność użytkowania wieczystego
-własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu
-spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
-prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
-wierzytelność zabezpieczona hipoteką
Hipoteka jako ograniczone prawo rzeczowe
-służy do zabezpieczenie oznaczonej wierzytelności
-daje wierzycielowi hipotecznemu możliwość dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości
wierzyciel hipoteczny - osoba uprawniona z tytułu hipoteki
dłużnik hipoteczny (rzeczowy) - właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką
wierzyciel hipoteczny ----wierzytelność zabezpieczona hipoteką---->dłużnik rzeczowy (hipoteczny)
nieruchomość będąca własnością dłużnika na której ustanowił on hipotekę w celu zabezpieczenia wierzytelności
Wykład 11 10.12.2012
Rola i rodzaje umów w prawie cywilnym
Rola umów
Przy pomocy umów poszczególne podmioty:
-kształtują między sobą stosunki majątkowe i niemajątkowe,
Na czym polega swoboda zawierania umów?
-strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania czyli bez przymusu
-jego treść lub cel nie mogą sprzeciwiać się własności (naturze) stosunku, ustawie zasadom współżycia społecznego art. 335 k.c.
Wolność ta dotyczy:
-samego faktu zawarcia
-składników treści umowy
-wyboru formy umowy
-wyboru kontrahenta
Podział rodzaje umów
-umowy zobowiązujące
-umowy rozporządzające
-umowy konsensualne-dochodzą do skutku przez samo oświadczenie woli stron
-umowy realne
-umowy negocjowane
-umowy adhezyjne (przez przystąpienie)
-umowy nazwane
-umowy nienazwane
Cztery rodzaje pisemnej formy szczególnej umów:
-zwykła
-z datą pewną
-w postacie aktu notarialnego
-z poświadczonym podpisem
Odmienność trybu zawierania umów:
-gospodarczych (handlowych) między przedsiębiorcami
-niegospodarczych - gdy stronami umów nie są przedsiębiorcy
Umowę można zawrzeć na cztery sposoby (tryby)
1)przez ofertę i jej przyjęcie
2)przez negocjacje
3)przez aukcje
4)przez przetarg
Zawarcie umowy przez negocjacje tym różni się od trybu ofertowanego, że:
-nie mamy tu da czynienia z gotową treścią oferty i stanowczą wolą zawarcia umowy przez składającego ofertę, lecz
-strony dochodzą do uzgodnienia jednolitych oświadczeń woli w procesie dyskusji rozciągniętym w czasie
Zawarcie umowy w drodze aukcji i przetargu
-aukcji i przetarg regulują przepisy art 70 kc
-aukcja pozwala osiągną sprzedawcy najwyższą cenę za oferowany towar
-przetarg pozwala z kolei osiągnąć od wykonawcy najniższą cenę na zamówione prace, roboty, usługi
Umowy możemy podzielić na
1.dwustronnie gospodarcze
2.jednostronnie gospodarcze
3.niegospodarcze
Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową ( art 22 k.c.)
Konsument w sensie prawnym to:
-wyłącznie osoba fizyczna
-każda która dokonuje czynności prawnych nie związanych z jej działalności
-podlega ochronie prawnej UOKiK
Pojęcie wierzytelności i zobowiązania
-Wierzytelność obok prawa własności stanowi odmienną formę korzystania z dóbr majątkowych
-wierzytelność to prawo jednego podmiotu wierzyciela do żądania od drugie podmiotu dłużnika spełnienia świadczenia
-świadczeniem tym jest określone zachowanie pozytywne (działanie) lub negatywne (zaniechanie)
-wierzytelność i odpowiadający jej dług to elementy podstawowe stosunku zobowiązaniowego
-np. pożyczkodawca ma wierzytelność w stosunku do pożyczkobiorcy a pożyczkobiorca ma dług w stosunku do pożyczkobiorcy
Umowa sprzedaży
Do istotnych cech tego stosunku należą także
-obowiązek sprzedawcy przeniesienia własności i wydania rzeczy
-obowiązek kupującego odebrania rzeczy i zapłacenia ceny
-prawo sprzedawcy tj. możliwość żądania od kupującego odebrania rzeczy i zapłaty ceny
-prawo kupującego tj. możliwość żądania od sprzedawcy wydania rzeczy
Wykład 12 17.12.2012r.
Umowa zlecenia
Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej
np. prowadzić sprawy majątkowe, reprezentować przed sądem
Samo faktycznie świadczenie usług bez składania oświadczeń woli nie jest wykonywaniem zlecenia
-Jeżeli ktoś świadczy usługi doradztwa prowadzi księgi podatkowe i rachunkowe, prowadzić dokumentacje u jakiegoś przedsiębiorcy usługi turystyczne edukacyjne
Umowa zlecenia:
a)jest wykonywana całkowicie samodzielnie (bez kierownictwa zleceniodawcy)
b)jest umową starannego działania (tzn. że zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonych czynności prawnych i nie odpowiada za to że rezultat do jakiego dąży zleceniodawca nie zostanie osiągnięty
c)opiera się na duży zaufaniu
Odpowiedzialność zleceniobiorcy dotyczy niezachowania należytej staranności (trzeba mu udowodnić, że działał niekompetentnie nie dochował terminów nie dokonał opłat popełnił jakieś błędy merytoryczne lub formalne itd.)
Umowa zlecenia jest umową:
-zobowiązującą
-konsensualną
-wzajemną
-odpłatną
Zleceniobiorca dokonuje czynności w imieniu dającego zlecenie ( nie działa na swoją rzecz lecz w imieniu i na rzecz zleceniodawcy )
-Zleceniodawca może dodatkowo dać (udzielić) zleceniobiorcy pełnomocnictwo.
-Za wykonane zlecenie zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie (odpowiadające wykonanej pracy lub obowiązującej taryfie)
-Wykonywaniem zleceń można trudnić się zawodowo
-Zlecenie powinno być wykonywane przez zleceniobiorcę samodzielnie ale w sposób określony przez zleceniodawcę (który może udzielić mu wskazówek do których będzie musiał się zastosować)
-Zleceniobiorca może bez zgody zleceniodawcy zmienić sposób wykonania zadania, jeżeli nie ma możliwości uzyskania zgody, a są powody aby przypuszczać że zgodziłby się on na zmianę
Zleceniobiorca powinien wykonać zlecenie osobiście
Może on jednak powierzyć wykonanie zlecenia innej osobie (zastępcy, pomocnikowi) tylko wtedy gdy:
a)wynika to z umowy lub zwyczaju
b)gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności
Zleceniobiorca powinien:
a) udzielić zleceniodawcy potrzebnych informacji o przebiegu sprawy ( o wykonywaniu zlecenia)
b) złożyć sprawozdanie po wykonaniu zlecenia
c) wydać wszystko co uzyskał od zleceniodawcy
Umowa o dzieło
-przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła
Dzieło to wynik, efekt indywidualnego wysiłku przyjmującego zamówienie
Rezultat może być:
a) materialny (rzeźba w kamieniu, garnitur )
b) niematerialny lecz utrwalony w materialnym podłożu
Dzieło (rezultat) może posiadać charakter:
a)twórczy i niepowtarzalny
b)odtwórczy, powtarzalny
Przyjmujący zamówienie (wykonawca dzieła) zobowiązuje się:
a) wykonać dzieło w terminie
b) przenieść własność rzeczy (dzieła) na zamawiającego
c) informować o przeszkodach w wykonaniu dzieła
Przyjmujący zamówienie ma prawo do:
a) samodzielnego działania ( nie podlega kierownictwu dającego zamówienie nie musi stosować się do wskazówek dającego zamówienie)
b) wynagrodzenia nawet mimo nie wykonania dzieła
c) odstąpienia od umowy w razie braku współdziałania dającego zamówienie
Obowiązki zamawiającego dzieło:
-dostarczyć niezbędne materiały potrzebne do wykonania dzieła
-współpracować przy jego wykonaniu ( np. pozować )
-odebrać dzieło
-zapłacić wynagrodzenie za wykonane dzieło
Zamawiający ma prawo:
a) kontrolować jakość i termin wykonania dzieła
b) żądać dokonania poprawek lub usunięcia wad
c) żądać obniżenia wynagrodzenia w razie wad dzieła
d) odstąpienia od umowy przed wykonaniem działa ( co powoduje unieważnienie umowy)
Umowa najmu
-przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz
Wynajmujący zobowiązuje się
a) wydać najemcy rzecz ( nie tylko lokal) w stanie przydatnym do umówionego użytku
b) utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu (np. dokonywać naprawa bez których rzecz nie jest przydatna do umówionego użytku)
Najemca:
a) może żądać od wynajmującego dokonania napraw powodujących przydatność rzeczy do użytku
b)ma obowiązek dokonywać drobnych nakładów połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy
c) może żądać obniżenia czynszu jeżeli rzecz ma wady które ograniczają jej przydatność do użytku
Najemca:
a) zobowiązuje się płacić czynsz
b) powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób określony w umowie lub ( gdy umowa nie określa sposobu używania) w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.)
Najemca może wypowiedzieć umowę najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia:
a) jeżeli w chwili wydania najemcy rzecz miała wady uniemożliwiające używanie rzeczy albo
b) jeżeli wynajmujący nie usunął wad które powstały później mimo otrzymanego zawiadomienia albo
c) jeżeli wady nie dadzą się usunąć
Wynajmujący może wypowiedzieć umowę najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia jeżeli najemca
a) używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub przeznaczeniem rzeczy
b) zaniedbuje rzecz do tego stopnia że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie
c) dopuszcza się zwłoki w zapłacie czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności ( jeżeli terminu nie określono w umowie - to płatność z góry co miesiąc do dziesiątego dnia miesiąca)
Po zakończeniu najmu najemca jest zobowiązany :
a) zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym
b) przywrócić (na żądanie wynajmującego) rzecz do stanu poprzedniego jeśli dokonał ulepszeń rzeczy
(a wynajmujący nie chce za ulepszenia zapłacić ich równowartości)
Najemca ma prawo (jeżeli umowa tego nie zabrania) oddać rzecz najętą osobie trzeciej
a) do bezpłatnego używania
b) w podnajem
Najemca lokalu jest zobowiązany do drobnych nakładów do których należą w szczególności:
-drobne naprawy podłóg drzwi i okien
-malowanie ścian podłóg oraz wewnętrznej strony drzwi wejściowych
-drobne naprawy instalacji i urządzeń technicznych zapewniających korzystanie ze światła ogrzewania lokalu dopływu i odpływu wody
Najemca może założyć w najętym lokalu oświetlenie elektryczne gaz telefon radio i inne potrzebne urządzenia chyba że sposób ich założenia:
a)sprzeciwia się obowiązującym przepisom
b)zagraża bezpieczeństwu nieruchomości
Najemca lokalu powinien:
a) stosować się do porządku domowego jeżeli nie jest on sprzeczny z postanowieniami umowy
b) liczyć się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów
Najemca lokalu może wypowiedzieć umowę bez zachowania terminów wypowiedzenia jeżeli wady najętego lokalu zagrażają:
a)zdrowiu najemcy lub jego domowników
b)osób u niego zatrudnionych
Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków
W przeciwieństwie do umowy najmu dzierżawca jest uprawniony nue tylko do uzywania rzeczy lecz także do pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy
-przedmiotem dzierżawy może być rzecz która przynosi pożytki