Łączniki elektryczne – do załączania lub wyłączania prądu w jednym lub większej liczbie obwodów elektrycznych. Może być przeznaczony do jednej lub obu tych czynności łączeniowych.
Przestawienie – przemieszczenie styków ruchomych łącznika z jednego położenia granicznego w drugie położenie graniczne nazywa się przestawieniem.
Łączniki dzielą się na:
Wyłączniki – w normalnych warunkach pracy obwodu (przeciążenie lub zwarcie).
Odłączniki – łączniki mechanizmowe, służą do wyłączania i załączania prądu, pracują w stanie bezprądowym.
Rozłączniki – w normalnych warunkach pracy i w warunkach przeciążenia. Mogą przewodzić i załączać prądy zwarciowe ale nie mogą ich wyłączać.
Styczniki – łączniki mechanizmowe o dużej trwałości, przestawiane w sposób inny niż ręczny, w normalnych warunkach pracy i przy przeciążeniach.
Wyłącznik mocy – stosowany gdy moce wyłączeniowe osiągają duże wielkości, w celu ochrony urządzeń elektrycznych oraz w celu sterowania rozpływu mocy. Jest charakteryzowany przez parametry: napięcie znam., prąd znam. i zwarciowy, dopuszczalna temperatura otoczenia. Wyłączniki:
Niskonapięciowe – do 1000V, podział ze wzgl na zasadę przerywanie łuku elektrycznego: z wyłącznikiem łukowym - najprostsze (magnetowydmuchowe, gazowydmuchowe, pneumatyczne, wodne), z wyłącznikiem bezłukowym (półprzewodnikowe, hybrydowe, próżniowe).
Z wyłącznikiem łukowym – wykorzystywany efekt wpływu chłodzenia, dzielenia i rozciągania łuku na opór wewnętrzny kolumny łukowej. Magnetowydmuchowy – łuk jest wypychany siłami indukcji do komory gaszeniowej. Komora jest zbudowana w postaci kilku przewodzących płytek na których łuk dzieli się na kilka odcinków. Największy opór łuku występuje w strefie przyelektrodowej, takie podzielenie zwiększa opór kolumny łukowej.
Średnionapięciowe – próżniowe, wyłączenie w obecności łuku par materiałów styków. Gdy prąd łuku zanika, zanikają pary i następuje rozłączenie, zanik następuje tuż przed przejściem prądu przez zero i trwa bardzo krótko. Odległość między stykami nie musi być duża. Żywotność 10000 wyłączeń.
Wysokonapięciowe wyłączniki mocy (olejowe, małoolejowe, powietrzne, SF6 jednociśnieniowe, SF6 samowydmuchowe) – 2 technologie: dead-tank (jednostka przerywająca znajduje się w metalowej uziemionej obudowie, podłączenia do obwodów wysokonapięciowych są wykonane w technice napowietrznej); live-tank (jednostka przerywająca jest umieszczona w izolowanej obudowie podłączona do obwodów pod napięciem elektrycznym).
Zastosowanie SF6 umożliwia gaszenie łuku prądu o wartościach do 100 x większych niż w powietrzu. Ponadto SF6 w wyłącznikach spełnia funkcję izolacji. Wytrzymałość elektryczna jest 2-3 x większa niż powietrza. Wyłączniki z SF6 mają komory: dwuciśnieniowe, samosprężne, saamowydmuchowe, samogaszeniowe. Zalety: prosta budowa, krótki czas palenia się łuku, duża niezawodność, prosta obsługa, trwałość, małe wartości przepięć.
Stycznik – tylko jedno położenie spoczynkowe styków ruchomych, zdolny do załączania, wyłączania i przewodzenia prądu w normalnych warunkach pracy obwodu, a także przy przeciążeniach obwodu. Przez załączanie przekazują dalej sygnał. Zależnie od konstrukcji może to być np. sygnał prądowy albo napięciowy. Różnica polega na tym, że stycznikami nazywa się urządzenia do załączania układów silnoprądowych, a przekaźnikami urządzenia, które załączają sygnały noskoprądowe.
Wyłącznik różnicowoprądowy – urządzenie rozłączające obwód, gdy wykryje że prąd wypływający nie jest równy prądowi wpływającemu. Służy do ochrony ludzi przed porażeniem. Wykrywa znacznie mniejsze prądy upływu, które mogłyby nie spowodować zadziałania wyłączników nadprądowych.
Bezpiecznik topikowy – element topikowy wbudowany we wkładkę topikową. W momencie przepalenia topika następuje zapalenie łuku elektrycznego, gdy wartość prądu spadnie do zera łuk gaśnie, prąd przestaje płynąć. Im wyższa wartość prądu, tym szybciej działa. Element topikowy – miedziane lub srebrne taśmy posiadające nacięcia. Aby szybko zgasić łuk, topik jest zasypany piaskiem kwarcowym, który w wysokiej temp wytwarza gaz, który chłodzi i wydmuchuje łuk.
Bezpiecznik gazo-wydmuchowy – opracowany dla sieci średnich i wysokich napięć. Topik znajduje się w rurce z materiału gazującego. Zapalający się łuk powoduje silne gazowanie materiału ścianek i wydmuchiwanie łuku, topik napinany jest sprężyną i w chwili przepalenia jest wyciągany z gazującej rurki. Zaleta-szybkość, wada-zależność skuteczności od wartości prądu.