ZADANIA DOTYCZĄ NASTĘPUJĄCYCH ARKUSZY:
Arkusz - Beskid Sądecki - Krynica - próbna matura - Kraków 2004, żródło: strona OKE Kraków
Arkusz - Suwalski Park Krajobrazowy - próbna matura Poznań 2002, źródło: strona OKE Poznań
Arkusz - Pojezierze Kaszubskie - próbna matura maj 2003, źródło: strona CKE
Arkusz - Słowiński Park Narodowy - próbna matura maj 2002, źródło: strona CKE
Arkusz - Park Narodowy Gór Stołowych - próbna matura styczeń 2005, źródło OKE Poznań
Arkusz - Okolice Płocka - próbna matura grudzień 2004, źródło OKE Warszawa
1. Arkusz BESKID SĄDECKI (Krynica)
Zadanie 1. (3 pkt)
Zadanie 2. (3 pkt)
Na podstawie mapy zapisz przebieg trasy, którą można najszybciej samochodem osobowym dojechać ze szkoły w Jastrzębiku (D2), do szpitala miejskiego w Krynicy (D4). W opisie uwzględnij: kierunek jazdy i orientacyjne punkty, w których go zmieniamy, rodzaj lub numer drogi.
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt)
Czerwony szlak turystyczny na odcinku z Jaworzyny (C2) na Runek (B1) biegnie:
A. grzbietem górskim.
B. doliną potoku.
C. żlebem.
D. wąwozem.
Zadanie 4. (4 pkt)
Porównaj środowisko geograficzne w polach E4 i E5 uzupełniając tabelę według podanego przykładu oraz zapisz wniosek uogólniający, wynikający z tego porównania.
Wniosek
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)
Turysta, który wyruszył z punktu informacji turystycznej (przy szlaku niebieskim) w Krynicy, tak opisał trasę wędrówki.
Początkowo szlak prowadził wzdłuż drogi krajowej na północ. Po niespełna jednym kilometrze zmienił się jego kierunek. Nadal jednak przebiegał wśród zabudowań. Od miejsca, w którym skończyły się zabudowania wędrując lasem, pokonaliśmy różnicę wysokości około 210 metrów docierając na szczyt wzniesienia.
Podaj nazwę szczytu, na który dotarł turysta i kolor szlaku, którym wędrował.
Szczyt ..........................................., kolor szlaku .............................................. .
Zadanie 6. (3 pkt)
Podaj trzy argumenty świadczące o tym, że Słotwiny są miejscowością szczególnie atrakcyjną dla uprawiających sporty zimowe.
a) ...........................................................................................................................................
b) ...........................................................................................................................................
c) ...........................................................................................................................................
Zadanie 7. (3 pkt)
Na przykładzie Muszyny wykaż wpływ rzeźby na rozmieszczenie w terenie trzech wybranych przez Ciebie elementów antropogenicznych.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (4 pkt)
Przeanalizuj przebieg szlaku zielonego na trasie od Jaworzyny (C2) do głównej drogi w Krynicy. Wybierz z niżej podanych, te obiekty, które zaznaczono na przekroju i wpisz w odpowiednie elipsy numery, którymi je oznaczono.
1. Przełęcz Krzyżowa
2. Schronisko PTTK
3. Diabelski Kamień
4. Hotel
5. Jaskinia Diabla Dziura
Zadanie 9. (1 pkt)
Analizując przebieg szlaku zielonego na trasie od Jaworzyny (C2) do głównej drogi w Krynicy podaj numer, którym oznaczono brakujący na profilu (w zadaniu 6) fragment przekroju.
Numer rysunku uzupełniającego profil ..................
2. Arkusz SUWALSKI PARK KRAJOBRAZOWY
Zadanie 1. (2 pkt)
„Obszar Polski północno-wschodniej jest odwadniany przez Niemen i jego dopływy. Przez teren Suwalskiego Parku Krajobrazowego przepływają dwa dopływy Niemna. Pierwszy z nich przepływa przez najgłębsze polskie jezioro, płynie następnie na południe dobrze wykształconą doliną glacjofluwialną przez Suwałki, skręca na południowy wschód, przepływa przez Wigry i 18 km za granicę Polski uchodzi do Niemna. Drugi ma swoje źródła w południowej części parku, skąd płynie na północny wschód, przepływając przez kilka małych jezior, następnie wkracza na terytorium Litwy, skręca na północ i uchodzi do dolnego Niemna”.
Odczytaj z mapy nazwy opisanych dopływów Niemna:
pierwszy – ............................., drugi – ...............................
Zadanie 2. (1 pkt)
Na obszarze o urozmaiconej rzeźbie występują dość licznie jeziora bezodpływowe. Odczytaj z mapy nazwy dwóch takich jezior na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego (sprawdź dokładnie, czy rzeczywiście są one bezodpływowe).
I ......................................................, II ...............................................................
Zadania 3. i 4. wykonaj, wykorzystując mapę i zamieszczony niżej profil podłużny rzeki Jacznówki, lewego dopływu Szeszupy.
Zadanie 3. (1 pkt)
Na profilu wpisz nazwy dwóch jezior, przez które przepływa Jacznówka.
Zadanie 4. (2 pkt)
Opisz skalę pionową profilu, wpisując w oznaczone miejsca przy osi pionowej odpowiednie wartości. Przedziały skali na osi pionowej zaznaczono co 10 m.
Zadanie 5. (2 pkt)
Liczne wzniesienia występujące na obszarze Suwalskiego Parku Krajobrazowego (SPK) mają dwojaką genezę. Porównaj poniższą mapę geomorfologiczną z kolorową mapą SPK i napisz, jakiego pochodzenia są niżej wymienione wzniesienia:
Góra Tabaczyna..............................................., Góra Zalewki ..................................................,
Góra Walik......................................................., Góra Cmentarna...............................................
Zadanie 6. (2 pkt)
Korzystając z mapy, określ charakter osadnictwa wiejskiego na Suwalszczyźnie. Uwzględnij wielkości wsi oraz koncentrację zabudowy we wsiach.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (2 pkt)
Posługując się legendą do mapy topograficznej, odczytaj umieszczone na mapie cztery rodzaje obiektów służących turystom, znajdujące się na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego i wpisz je poniżej.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
3. Arkusz POJEZIERZE KASZUBSKIE (Kartuzy)
Wstęp
Informacje potrzebne do rozwiązania zadań odczytuj z załączonej barwnej mapy turystycznej w skali 1:100 000 oraz innych materiałów źródłowych zamieszczonych w arkuszu.
Uczestniczysz w wycieczce po Pojezierzu Kaszubskim. Podróż rozpoczynasz w Kościerzynie, z której udajesz się pociągiem do miejscowości Gołubie, skąd rozpoczynasz spływ kajakowy po największych jeziorach Pojezierza Kaszubskiego. W dalszej części trasy odbędziesz również wycieczki piesze.
Zadanie 1. (2 pkt)
Zespół jezior Raduńsko–Ostrzyckich ma wiele wspólnych cech. Spośród podanych poniżej określeń podkreśl te cztery, które dotyczą wymienionych jezior. (Wykorzystaj również plan batymetryczny jeziora)
· wydłużony kształt
· przeważają niskie brzegi
· przeważają wysokie brzegi
· płytko położone płaskie dno
· duża liczba wysp
· urozmaicone dno z licznymi przegłębieniami
· ułożenie z NE na SW
· ułożenie z SE na NW
Zadanie 2. (1 pkt)
Spływ kajakowy kończy się przy drodze u południowego krańca Jeziora Raduńskiego Dolnego. Stąd rozpoczynasz podróż do Kartuz. Najpierw dochodzisz do czarnego szlaku turystycznego, wędrujesz nim przez Wieżycę aż do linii kolejowej, a następnie jedziesz koleją do Kartuz. Na całej trasie, zarówno pieszej wędrówki jak i jazdy koleją, obserwujesz krajobraz. Uporządkuj przedstawione poniżej krótkie charakterystyki obszarów, przez które wiedzie Twoja trasa, w kolejności zgodnej z jej przebiegiem. (Podaj właściwą kolejność liter A, B, C, którymi oznaczono te obszary).
Charakterystyki obszarów:
A. Szerokie obniżenie, teren podmokły, niezalesiony.
B. Teren zalesiony (lasy ze świerkiem i modrzewiem), o powierzchni słabo urozmaiconej niewysokimi pagórkami i płytkimi obniżeniami.
C. Obszar częściowo zalesiony o bardzo zróżnicowanej rzeźbie, dużych deniwelacjach terenu, z licznymi pagórkami i obszarami bezodpływowymi.
4. Arkusz – SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY
Zadanie 1 (2 pkt.)
Na podstawie mapy Słowińskiego P.N., podaj następujące informacje:
a). nazwę i wysokość najwyższego wzniesienia ..................................................................
b). kierunek drogi na odcinku Wicko - Główczyce ...........................................................
c). nazwy dwóch wydm: .......................................................................................................
Zadanie 2 (3 pkt.)
Opisy w tabeli odnoszą się do czterech miejscowości widocznych na mapie Słowińskiego P.N. Obok każdego opisu wpisz nazwę właściwej miejscowości.
Opis
Nazwa miejscowości
1. Duża wieś rybacka i letniskowa zawdzięczająca owe funkcje położeniu na SE
brzegu drugiego pod względem powierzchni jeziora; w centrum wsi znajduje
się kościół.
2. Jest to duże kąpielisko morskie, leży na prawym brzegu głównej rzeki;
w centrum położona końcowa stacja linii kolejowej.
3. Mała wieś położona na SW brzegu największego jeziora; znajduje się tu
skansen budownictwa i kultury regionalnej oraz leśniczówka.
4. Duża gminna wieś leżąca nad rzeką Łupawą. We wsi mieści się Dyrekcja
Słowińskiego Parku Narodowego oraz Muzeum Przyrodnicze; blisko położony
atrakcyjny punkt widokowy.
Zadanie 3 (4 pkt.)
Na obszarze Słowińskiego Parku Narodowego znajdują się różnorodne formy rzeźby terenu. Uzupełnij tabelę, podając dla każdego z wymienionych obszarów:
nazwę formy terenu (formę terenu rozpoznaj na podstawie informacji odczytanych z mapy SPN);
nazwę procesu rzeźbotwórczego (właściwą nazwę procesu wybierz spośród podanych: abrazja, erozja, akumulacja, wietrzenie, denudacja);
uwaga:
nie musisz wykorzystać wszystkich nazw
nazwy mogą się powtarzać
główny czynnik rzeźbotwórczy, który doprowadził do utworzenia danej formy:
Zadanie 4 (2 pkt.)
Ze względu na przedmiot ochrony wydziela się różne rodzaje rezerwatów. Na podstawie mapy Słowińskiego P.N., wymień 4 rodzaje rezerwatów występujących na tym obszarze.
............................................................
............................................................
............................................................
............................................................
5 – ARKUSZ GÓRY STOŁOWE
Zadanie 1. (3 pkt)
Uzupełnij zdania nazwami obiektów geograficznych położonych na obszarze Parku Narodowego Gór Stołowych lub w pobliżu jego granic.
Najwyższym szczytem Gór Stołowych jest a) .................................................................. (919 m n. p. m.), który wznosi się na północ od miejscowości b) ................................. . Na wierzchowinie, w bliskim sąsiedztwie Kręgielnego Traktu, znajduje się rezerwat przyrody c) ....................................................................................., a na SE od tego rezerwatu wznosi się skała d) ..................( 751 m n.p.m.). Przez południowo-wschodnią część Parku Narodowego Gór Stołowych płynie potok e)................................................., a na południe od niego rozciąga się niezbyt wysoki, wznoszący się na wysokość 733 m n.p.m., f) ................................................
Zadanie 2. (3 pkt)
Spośród podanych zdań wybierz i podkreśl tylko te, które są prawdzie i charakteryzują Góry Stołowe.
A. Góry Stołowe to typowe góry o budowie płytowej.
B. Najważniejszą skałą Gór Stołowych jest bazalt.
C. Góry Stołowe charakteryzuje inwersyjna budowa rzeźby.
D. Góry Stołowe mają budowę płaszczowinową.
E. Kształty form skalnych w Górach Stołowych to skutek wietrzenia chemicznego.
F. Góry Stołowe zbudowane są z piaskowca ciosowego.
Zadanie 3. (3 pkt)
Korzystając z zamieszczonych fotografii oraz mapy, podaj trzy elementy rzeźby, charakterystyczne dla obszaru Parku Narodowego Gór Stołowych.
Źródło: Praca zbiorowa pod redakcją Puskarza J., Geografia , Encyklopedia szkolna PWN, PWN, Warszawa,2003.
Grudzińska D., Kowalik W., Krynicka - Tarnacka T., Świat i Polska, Środowisko przyrodnicze, SOP, Toruń, 2003.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 4. (3 pkt)
Szosa Stu Zakrętów należy do jednych z najbardziej turystycznie atrakcyjnych dróg, które prowadzą przez Park Narodowy Gór Stołowych. Na podstawie mapy podaj trzy przyczyny turystycznej atrakcyjności tej drogi.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (4 pkt)
Zaproponuj wycieczkę pieszą po parku narodowym, szlakiem turystycznym (lub szlakami turystycznymi w przypadku ich łączenia się), z którego najlepiej można obserwować krajobraz Gór Stołowych. Swoją propozycję uzasadnij, podając trzy argumenty.
Propozycja ...................................................................................................................................
Uzasadnienie ...............................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (5 pkt)
Oceń znaczenie (przyrodnicze, społeczne) ścieżek dydaktycznych i spacerowych, które poprowadzono przez park narodowy oraz tereny do niego przylegające. Oceniając, podaj pięć argumentów.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (4 pkt)
Uzasadnij, dlaczego Radków i okolice mogą być uznane za atrakcyjne miejsca dla turystów. Uzasadniając, podaj cztery przyczyny.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (3 pkt)
Drogi: Praski Trakt i Kręgielny Trakt w minionych wiekach ze względu na położenie obszaru, przez który prowadzą, spełniały rolę strategiczną. Obecnie ich znaczenie ogranicza się do ruchu lokalnego. Utworzenie Parku Narodowego Gór Stołowych wiąże się z potrzebą zmian w wykorzystaniu dróg, które prowadzą przez jego obszar. Zaproponuj trzy zmiany wykorzystania części Praskiego Traktu i Kręgielnego Traktu, położonych na obszarze parku.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
6 – ARKUSZ – OKOLICE PŁOCKA
Zadanie 2. (3 pkt)
Wykorzystując informacje zamieszczone na mapie, zaprojektuj trasę dwudniowej rowerowej wycieczki rekreacyjno-krajoznawczej na Pojezierzu Dobrzyńskim. Uzasadnij wybór miejsca noclegu i trasy.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (3 pkt)
Przez Brudzeński Park Krajobrazowy przepływa Skrwa. Na podstawie analizy mapy opisz bieg rzeki i cechy jej doliny.
Bieg rzeki
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Dolina rzeczna
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 4. (4 pkt)
W lutym 1982 roku na obszarze Kotliny Płockiej wystąpiła rozległa powódź, która objęła m.in. Radziwie (dziś dzielnicę Płocka) i Popłacin.
a) Na podstawie analizy mapy wyjaśnij, dlaczego powódź objęła właśnie tę część Płocka.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Wymień dwie przyczyny występowania zimowych powodzi w Polsce.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)
Pod koniec lat 60. taras zalewowy między Płockiem a Włocławkiem po prawej stronie Wisły został przekształcony w zbiornik retencyjny nazywany Jeziorem Włocławskim. Podpiętrzenie Wisły kończy się nieco powyżej Płocka.
Na podstawie analizy mapy podaj dwa przykłady świadczące o zmianach środowiska przyrodniczego w wyniku powstania zbiornika retencyjnego.
1. .......................................................................................................................................................
2. .......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (6 pkt)
W południowej części Kotliny Płockiej znajdują się liczne jeziora polodowcowe, tworzące Pojezierze Gostynińskie.
W tabeli przedstawiono dane dotyczące trzech z przedstawionych na mapie jezior Pojezierza Gostynińskiego, a poniżej ich plany batymetryczne wykonane w różnych skalach, innych niż skala mapy.
a) Rozpoznaj na mapie jeziora opisane w tabeli i przedstawione na planach. Podaj ich nazwy oraz odpowiedni numer planu
batymetrycznego. Literą R oznacz jezioro rynnowe, a literą W jezioro wytopiskowe.
b) Na podstawie analizy mapy określ kierunek przebiegu wymienionych jezior.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (4 pkt)
W Murzynowie na zachód od Płocka znajduje się Obserwatorium Geograficzne Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzone są tam m.in. obserwacje meteorologiczne o godzinie 06, 12 i 18 czasu uniwersalnego (UTC).
a) Odczytaj z mapy i podaj z dokładnością do jednej minuty współrzędne geograficzne Obserwatorium Geograficznego w Murzynowie.
.......................................................................................................................................................
b) Podaj, o której godzinie czasu urzędowego letniego oraz zimowego prowadzone są w Obserwatorium Geograficznym
obserwacje meteorologiczne.
Godziny obserwacji według czasu letniego .........................................................................................
Godziny obserwacji według czasu zimowego .....................................................................................
c) Oblicz (z dokładnością do jednej minuty), która godzina miejscowego czasu słonecznego będzie w porze obserwacji