Typy rozmnażania:Bezpłciowe - powstające osobniki są identyczne z osobnikami rodzicielskimi, gdyż materiał genetyczny osobników potomnych pochodzi od jednego osobnika.Sposoby rozmnażania bezpłciowego: Podział komórek; Spory ;Pączkowanie Fragmentację Wegetatywne u roślin Płciowe - wiąże się z tworzeniem gamet - komórek jajowych i plemników, ten typ rozmnażania warunkuje zmienność osobniczą. Sposoby rozmnażania płciowego:Hermafrodytyzm (obojnactwo) Partenogeneza (dzieworództwo) Rozdzielnopłciowość Budowa układu rozrodczego człowieka: Narządy płciowe męskie: Wewnętrzne Jądra - wytwarzają plemniki, produkują hormon testosteron Najądrza - magazynują plemniki Gruczoł krokowy - produkuje wydzielinę wchodzącą w skład spermy Pęcherzyki nasienne - są gruczołami pomocniczymi, wytwarzają wydzielinę odżywczą i pobudzają plemniki do ruchu Nasieniowody - transportują plemniki Gruczoły opuszkowo - cewkowe - wytwarzają lepką wydzielinę, która bierze udział w oczyszczaniu cewki moczowej i przygotowuje do przejścia plemników Zewnętrzne Prącie - narząd kopulacyjny, służy do wprowadzania nasienia do dróg rodnych kobiety Moszna - powstaje przez uwypuklenie przedniej części jamy brzusznej, chroni jądra i stwarza im właściwe warunki, utrzymuje temperaturę od 2,5 do 4,0 0C niższą niż w jamie brzusznej, co umożliwia produkcję plemników Cewka moczowa - zaczyna się w pęcherzu a kończy w prąciu Spermatogeneza - jest to proces powstania plemników z pierwotnych komórek rozrodczych męskich. U człowieka i większości zwierząt proces spermatogenezy zachodzi ciągle, a jeden pełny cykl trwa około 3 tygodni. Podczas tego procesu komórki rozrodcze ulegają podziało mitotycznym i mejotycznym. Powstałe plemniki przechodzą z kanalika do najądrzy gdzie dojrzewają i są magazynowane. Narządy płciowe żeńskie: Wewnętrzne Jajniki - wytwarzają komórki jajowe, produkują hormony płciowe estrogen i progesteron. Jajnik zbudowany jest z dwóch warstw: zewnętrznej (pęcherzykowej) i wewnętrznej (rdzennej). Jajowody - są to długie kanaliki prowadzące komórki jajowe do macicy Macica - silnie umięśniony narząd, w którym w czasie ciąży rozwija się płód Pochwa - narząd kopulacyjny umożliwiający wprowadzenie nasienia do dróg rodnych Zewnętrzne (srom) Wzgórek łonowy Wargi sromowe mniejsze i większe Łechtaczka Cykl menstruacyjny: Jajeczkowanie (owulacja) - dojrzewający pęcherzyk jajnikowy wydziela hormon - estrogen, który wpływa na rozwój błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Co miesiąc w jajniku dojrzewa tylko jeden pęcherzyk. Gdy osiągnie on dojrzałość tzn. około 14 dnia cyklu pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Pod wpływem hormonu przysadki mózgowej - hormonu lutenizującego, pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte. Ciałko to produkuje hormon zwany progesteronem, pod wpływem, którego ściana macicy grubieje i staje się mocno ukrwiona. Progesteron zwany jest hormonem ciąży i przygotowuje on błonę śluzową macicy na zapłodnienie. Menstruacja - jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia to ciałko żółte ulega zanikowi a błona śluzowa macicy złuszcza się ponieważ pękają naczynia krwionośne. Następnie dochodzi do wydalenia błony śluzowej i niezapłodnionej komórki jajowej. Rozwój prenatalny człowieka: Faza jaja płodowego Bruzdkująca zygota przemieszcza się w kierunku macicy, bruzdkowanie trwa około 10 dni Zarodek przechodzi przez stadium moruli a następnie blastocysty Dojrzałe jajo zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy (implantacja) W czasie implantacji komórki dzielą się intensywnie, a w 12 dniu rozpoczyna się gastrulacja i tworzą się trzy listki zarodkowe i błony płodowe. Listki zarodkowe: Ektoderma (zewnętrzna) - z której rozwinie się układ nerwowy, narządy wzroku i słuchu, naskórek, włosy, paznokcie, gruczoły skórne, przysadka mózgowa, szkliwo zębów Mezoderma (środkowa) - z niej powstają kości, mięśnie, tkanka łączna, krew, narządy moczowe, narządy płciowe Entoderma (wewnętrzna) - z niej powstaje przewód pokarmowy, wątroba, trzustka, płuca Błony płodowe: Owodnia - przestrzeń, która otacza bezpośrednio zarodek, wypełniona jest wodami płodowymi Omocznia - powstaje między owodnią a kosmówką Kosmówka - jest najbardziej zewnętrzną błoną, wytwarza na powierzchni stykającej się z błoną śluzową macicy wyrostki zwane kosmkami, które tworzą następnie łożysko Okres rozwoju zarodkowego (4 - 8 tygodnia): Od 4 tygodnia ustala się symetria ciała oraz wytwarzanie zawiązków kończyn, głowy, oczu, uszu, gruczołów układu pokarmowego 18 - 28 dniem to stadium neuruli, wtedy rozwija się układ nerwowy, powstają mięśnie W 22 dniu powstają nerki W 24 dniu zaczyna pracować serce W 40 dniu funkcjonuje już mózg i układ nerwowy Faza rozwoju płodowego (8 tygodnia - 9 miesiąca): Intensywny wzrost płodu Wykształcenie narządów Około 16 tygodnia odczuwalne są ruch płodów W 4 miesiącu płód ma zarysy twarzy W 9 miesiącu pojawiają się skurcze macicy Poród dzieli się na 3 etapy: Rozwarcie szyjki macicy tak, aby dziecko mogło przejść przez drogi rodne Poród Wydalenie z dróg rodnych łożyska z błonami płodowymi Rozwój postnatalny: Wiek niemowlęcy (0-1 roku) Dzieciństwo (1 - 3 lat) Wiek przedszkolny (3 - 6 lat) Wiek szkolny (6 - 16 lat) Okres młodzieńczy (16 - 18 lat) Okres dojrzałości Starzenie się Starość Śmierć
Typy rozmnażania:Bezpłciowe - powstające osobniki są identyczne z osobnikami rodzicielskimi, gdyż materiał genetyczny osobników potomnych pochodzi od jednego osobnika.Sposoby rozmnażania bezpłciowego: Podział komórek; Spory ;Pączkowanie Fragmentację Wegetatywne u roślin Płciowe - wiąże się z tworzeniem gamet - komórek jajowych i plemników, ten typ rozmnażania warunkuje zmienność osobniczą. Sposoby rozmnażania płciowego:Hermafrodytyzm (obojnactwo) Partenogeneza (dzieworództwo) Rozdzielnopłciowość Budowa układu rozrodczego człowieka: Narządy płciowe męskie: Wewnętrzne Jądra - wytwarzają plemniki, produkują hormon testosteron Najądrza - magazynują plemniki Gruczoł krokowy - produkuje wydzielinę wchodzącą w skład spermy Pęcherzyki nasienne - są gruczołami pomocniczymi, wytwarzają wydzielinę odżywczą i pobudzają plemniki do ruchu Nasieniowody - transportują plemniki Gruczoły opuszkowo - cewkowe - wytwarzają lepką wydzielinę, która bierze udział w oczyszczaniu cewki moczowej i przygotowuje do przejścia plemników Zewnętrzne Prącie - narząd kopulacyjny, służy do wprowadzania nasienia do dróg rodnych kobiety Moszna - powstaje przez uwypuklenie przedniej części jamy brzusznej, chroni jądra i stwarza im właściwe warunki, utrzymuje temperaturę od 2,5 do 4,0 0C niższą niż w jamie brzusznej, co umożliwia produkcję plemników Cewka moczowa - zaczyna się w pęcherzu a kończy w prąciu Spermatogeneza - jest to proces powstania plemników z pierwotnych komórek rozrodczych męskich. U człowieka i większości zwierząt proces spermatogenezy zachodzi ciągle, a jeden pełny cykl trwa około 3 tygodni. Podczas tego procesu komórki rozrodcze ulegają podziało mitotycznym i mejotycznym. Powstałe plemniki przechodzą z kanalika do najądrzy gdzie dojrzewają i są magazynowane. Narządy płciowe żeńskie: Wewnętrzne Jajniki - wytwarzają komórki jajowe, produkują hormony płciowe estrogen i progesteron. Jajnik zbudowany jest z dwóch warstw: zewnętrznej (pęcherzykowej) i wewnętrznej (rdzennej). Jajowody - są to długie kanaliki prowadzące komórki jajowe do macicy Macica - silnie umięśniony narząd, w którym w czasie ciąży rozwija się płód Pochwa - narząd kopulacyjny umożliwiający wprowadzenie nasienia do dróg rodnych Zewnętrzne (srom) Wzgórek łonowy Wargi sromowe mniejsze i większe Łechtaczka Cykl menstruacyjny: Jajeczkowanie (owulacja) - dojrzewający pęcherzyk jajnikowy wydziela hormon - estrogen, który wpływa na rozwój błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Co miesiąc w jajniku dojrzewa tylko jeden pęcherzyk. Gdy osiągnie on dojrzałość tzn. około 14 dnia cyklu pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową. Pod wpływem hormonu przysadki mózgowej - hormonu lutenizującego, pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte. Ciałko to produkuje hormon zwany progesteronem, pod wpływem, którego ściana macicy grubieje i staje się mocno ukrwiona. Progesteron zwany jest hormonem ciąży i przygotowuje on błonę śluzową macicy na zapłodnienie. Menstruacja - jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia to ciałko żółte ulega zanikowi a błona śluzowa macicy złuszcza się ponieważ pękają naczynia krwionośne. Następnie dochodzi do wydalenia błony śluzowej i niezapłodnionej komórki jajowej. Rozwój prenatalny człowieka: Faza jaja płodowego Bruzdkująca zygota przemieszcza się w kierunku macicy, bruzdkowanie trwa około 10 dni Zarodek przechodzi przez stadium moruli a następnie blastocysty Dojrzałe jajo zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy (implantacja) W czasie implantacji komórki dzielą się intensywnie, a w 12 dniu rozpoczyna się gastrulacja i tworzą się trzy listki zarodkowe i błony płodowe. Listki zarodkowe: Ektoderma (zewnętrzna) - z której rozwinie się układ nerwowy, narządy wzroku i słuchu, naskórek, włosy, paznokcie, gruczoły skórne, przysadka mózgowa, szkliwo zębów Mezoderma (środkowa) - z niej powstają kości, mięśnie, tkanka łączna, krew, narządy moczowe, narządy płciowe Entoderma (wewnętrzna) - z niej powstaje przewód pokarmowy, wątroba, trzustka, płuca Błony płodowe: Owodnia - przestrzeń, która otacza bezpośrednio zarodek, wypełniona jest wodami płodowymi Omocznia - powstaje między owodnią a kosmówką Kosmówka - jest najbardziej zewnętrzną błoną, wytwarza na powierzchni stykającej się z błoną śluzową macicy wyrostki zwane kosmkami, które tworzą następnie łożysko Okres rozwoju zarodkowego (4 - 8 tygodnia): Od 4 tygodnia ustala się symetria ciała oraz wytwarzanie zawiązków kończyn, głowy, oczu, uszu, gruczołów układu pokarmowego 18 - 28 dniem to stadium neuruli, wtedy rozwija się układ nerwowy, powstają mięśnie W 22 dniu powstają nerki W 24 dniu zaczyna pracować serce W 40 dniu funkcjonuje już mózg i układ nerwowy Faza rozwoju płodowego (8 tygodnia - 9 miesiąca): Intensywny wzrost płodu Wykształcenie narządów Około 16 tygodnia odczuwalne są ruch płodów W 4 miesiącu płód ma zarysy twarzy W 9 miesiącu pojawiają się skurcze macicy Poród dzieli się na 3 etapy: Rozwarcie szyjki macicy tak, aby dziecko mogło przejść przez drogi rodne Poród Wydalenie z dróg rodnych łożyska z błonami płodowymi Rozwój postnatalny: Wiek niemowlęcy (0-1 roku) Dzieciństwo (1 - 3 lat) Wiek przedszkolny (3 - 6 lat) Wiek szkolny (6 - 16 lat) Okres młodzieńczy (16 - 18 lat) Okres dojrzałości Starzenie się Starość Śmierć