POKOLENIE PRYSZCZATYCH <socrealiści> to grupa pisarz urodzonych między 1925-1930r. Na przełomie lat 40. i 50. popierali z zapałem program realizmu socjalistycznego i tworzyli wg jego zasad. Formacja ta odznaczała się głoszeniem agitacyjno – propagandowej pochwały socjalizmu i władzy ludowej, afirmacją przemian społ.- gospod. PRL-u, a także negacją wrogów klasowych. Ideałem twórcy jest pisarz zajmujący się tematyką robotniczą. W połowie lat 50. większość pisarzy zrozumiała wyznawane dotąd poglądy i zaczęła tworzyć dzieła o całkowicie antysocjalistycznym wydźwięku. Grupa przestała istnieć w 1956r. PRZEDSTAWICIELE: Tadeusz Konwicki, Wisława Szymborska, Andrzej Braun, Wiktor Woroszylski, Witold Wirpsza, Witold Zalewski.

POKOLENIE 56 < POKOLENIE „WSPÓŁCZESNOŚCI”> nazwa grupy powstała od czasopisma, które przez pewien czas było ich trybuną. Debiutowali w 1956 roku. Daty urodzenia członków grupy przypadają na lata 1930-1935. Wojna przypadała na ich dzieciństwo(w utworach widziana oczami dziecka), a dojrzewanie na czas Odwilży. Pokolenie 56 było zespołem indywidualności twórczych, nie potrzebowali zbiorowego programu twórczego. Dopiero Jan Błoński określił wspólne składniki ich postaw: świadomy antyestetyzm, zainteresowanie kulturą peryferyjną, nadwrażliwy bohater literacki. Także termin „pokolenie 56” sformułował Jan Błoński. Przedstawicieli tego pokolenia łączył wspólny wróg, wspólna historia, uczucie osaczenia i braku wolności, bunt przeciwko socrealizmowi. W 1965r. pokolenie się rozpadło. PRZEDSTAWICIELE: Jerzy Krasiński, Andrzej Kijowski, Sławomir Mrożek, Jan Błoński, Włodzimierz Odojewski, Bohdan Drozdowski, Jerzy Harasymowicz, Stanisław Grochowiak, Ernest Bryll, Edward Stachura, Jarosław Marek Rymkiewicz, Miron Białoszewski, Zbigniew Herbert, Władysław Terlecki.

KONTYNENTY- należeli do tej grupy pisarze urodzeni między 1925-1938. Tylko kilku z nich brało czynny udział w wojnie. Swoją działalność rozpoczęli na emigracji. Byli dwujęzyczni, ale pisali po polsku (celowo). Wielu z nich Polski nie pamiętało, doświadczyli tułaczki, uczucia zawszenia w czasie i kulturze. W ich biografii zespołowej wyróżnia się trzy okresy: okres wstępny 1952-19657(młodzi poeci zaczynają się spotykać w KPPnO, kierowanym przez Floriana Śmieję oraz w cukierni Dakowskiego. Ukazują się wówczas pierwsze utwory: „Czuwanie u drzwi”(1953)F. Śmieja; Pismem grupy był Merkuriusz Polski), okres integracyjny 1957-1962(pismo Merkuriusz Polski obejmuje Adam Czerniawski, zmienia się jego nazwa na „Kontynenty-Nowy Markuriusz”), okres dezintegracyjny 1962-1966(grupa przestaje istnieć, ukazują się antologie: „Ryby na pisaku” i „Opisanie z pamięci” oraz ostatni nr Kontynentów). Pisali po polsku, bo chcieli aby ich poezja była prawdziwa i niezakłamana. Ich poezja jest „poezją nagą” zbudowaną ze słów prostych. PRZEDSTAWICIELE: Andrzej Bursa, Bogdan Czaykowski, Adam Czerniawski, Florian Śmieja, Jan Dorawski, Wojciech Gniatczyński, Zygmunt Ławrynowicz , Mieczysław Paszkiewicz, Janusz Ihnatowicz, Bolesław Toborski.

ORIENTACJA POETYCKA HYBRYDY <POKOLENIA 60> należeli do niej poeci, którzy urodzili się na początku wojny lub krótko przed nią. Grupa debiutowała w latach 1962-65. Ich nazwa pochodzi od warszawskiego klubu sportowego Hybrydy. Dla nich sprawą najbardziej dramatyczną jest fakt, iż są pokoleniem bez historii. Ich poezję cechowała kunsztowność, obecność sentencji, bogata metaforyka. Krytycy ich twórczość określili mianem FORMULIZMU(tworzenie nowych, ładnych form). Grupa rozpadła się w 1965r. PRZEDSTAWICIELE: Krzysztof Gąsiorowski, Jerzy Leszin- Koperski, Jerzy Górzański, Barbara Sadowska, Jarosław Markiewicz, Erwin Kruk, Ryszard Krynicki, Maciej Zenon Bordowicz, Zenon Jerzyna.

NOWA FALA <POLOKENIE 68> formacja poetycka obecna w polskim życiu literackim w latach 1968-1976. Skupiała poetów debiutujących w połowie lat 60., dla których przeżyciem pokoleniowym był Marzec 1968 i Grudzień 1970. PRZEDSTAWICIELE: Ewa Lipska, Stanislaw Barańczak, Adam Zagajewski, Julian Kornhauser, Ryszard Krynicki, Jacek Bierezin, Jerzy Gizella, Leszek Szaruga, Stanisław Stabro.

TEMAT WOJNY I OKUPACJI W LITERATURZE:

Seweryna Szmagleska „ Dym nad Birkenau”(1945), Pola Gojawiczyńska „Krata”(1945), Zofia Nałkowska „Medaliony”(1946)

Gustaw Herling-Grudziński „Inny świat” (1951)

Tadeusz Borowski „Byliśmy w Oświęcimiu”, „Pożegnanie z Marią”

Krystyna Żywulska „Przeżyłam Oświęcim”

Zofia Kossak-Szczucka „Z otchłani” (1946)

Jarosław Iwaszkiewicz „Młyn nad Lutynią”, „Ikar”, „Stara Cegielnia”, „Sława i chwała” Józef Czapski „Na nieludzkiej ziemi” (1949)

Adolf Rudnicki „Szekspir”(49), „Ucieczka z Jasnej Polany”(49), „Żywe i martwe”(52), „Wielki Stefan Konecki”, „Autoportret z dwoma kilogramami złota”, „Uśmiech żandarma”

Leopold Buczkowski „Czarny potok’(54), „Dorycki krużganek”(57), „Pierwsza świętość”(66).

Arkady Fiedler „Dywizjon 303” Wojciech Żurkowski „Z kraju milczenia”

Stefan Kisielewski „sprzysiężenie”(46), Artur Sandauer „Śmierć liberała”

Stanisław Dygat „Jezioro Bodeńskie”(46), „Pożegnanie”(48)

Miron Białoszewski „Pamietnik z powstania warszawskiego”

Leon Kruczkowski „Niemcy”(49), „pierwsze dzieci wolności”(59)

REPORTAŻ WOJENNY: Melchior Wańkowicz „Bitwa o Monte Casino”(45-47); „Wrzesień żagwiący”(47);

Hanna Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem” (77),

Kazimierz Moczarski „Rozmowy z katem”(77).

ROZRACHUNKI INTELIGENCKIE:

Stanisław Dygat „Jezioro Bodeńskie”, „Pożegnanie”;

Kazimierz Brandys „Drewniany koń”,

Stefan Kisielewski „Sprzysiężenie”,

Paweł Hertz „Sedan” oraz

Artur Sandauer „Śmierć liberała”,

Jerzy Andrzejewski „Popiół i diament”,

Zofia Nałkowska „Węzły życia”,

Tadeusz Breza „Mury Jerycha”.

DZIEŁA SOCREALIZMU/ POWIEŚCI PRODUKCYJNE

Jan Wilczek „NR 16 produkuje”,

Aleksander Ścibor- Rylski „Węgiel”,

Tadeusz Konwicki „Władza”, „Przy budowie”,

Władysław Borowski „Słowo o Stalinie”,

Bogdan Hamera „Plewa”,

Mirosław Kowalewski „Kampania znaczy walka”,

Anna Kowalska „Wielka próba”,

Marian Brandys „Początek opowieści”,

Kazimierz Brandys „Obywatele”.