Hermeneutyki redukcyjne
Redukcyjna metoda koncepcji psychoanalitycznej – redukuje symbolizację do czegoś symbolizowanego, a pozbawionego tajemnic; do danych naukowych, a symbol redukuje do znaku
Elementy doktryny Freuda:
Istnieje przyczynowość specyficznie psychiczna – wydarzenia psychiczne lub fizjologiczne nie muszą być pochodzenia organicznego
Istnieje nieświadomość psychiczna, w której gromadzą się wszystkie „zapomniane” przyczyny psychiczne
Cenzura (przeważnie zakaz społeczny rodziców) jest przyczyną zapominania, spycha w nieświadomość to, w co wymierzony jest zakaz
Dążność seksualna / libido – przyczyna życia psychicznego, popęd krępowany przez cenzurę, dąży do zadowolenia swoich potrzeb
Popęd zepchnięty do nieświadomości przez zakazy i przez wydarzenia wywołujące urazy szuka zaspokojenia okrężnymi drogami; wtedy zaspokojenie popędu przedzierzga się w „obrazy” (np. marzenia senne), które są symbolem konfliktowej przyczyny, która przeciwstawiła (najczęściej w 5 pierwszych latach życia) libido i przeciw-popędy cenzury
Freud poddane pojęcie symbolu dwojakiej redukcji za pomocą dwóch metod: skojarzeniowej i symbolicznej.=> symbol stale odsyła do seksualności (niedojrzałej, bo niezaspokojonej), wszystkie symbole sprowadzają się do obrazowych aluzji męskich i żeńskich organów płciowych, dalej Freud redukuje obraz do tego, że jest on zwierciadłem tylko okaleczonej seksualności.
Freud używa słowa znak w znaczeniu skutek-znak, a to redukuje nieskończenie otwarte pole symbolizmu. Po pierwszej redukcji symbolizmu do czystego wyobrażenia skojarzeniowego, w imię zasady przyczynowości odwraca się powszechne znaczenie symbolu: to, co symbolizuje, zostaje logicznie zrównane z tym, co symbolizowane, a wtedy można zastąpić jedno drugim. Symboliczny skutek-znak sprowadza się w ostateczności do wcielenia libido
Psychoanaliza odkryła wagę symbolu, ale jednocześnie ograbiła to, co oznaczane, na rzecz indywidualnej biografii i przyczyn libidinalnych
***
Etnografowie krytykowali uniwersalność kompleksy edypa (symbolizm Edypa jest kulturowym epizodem ściśle zlokalizowanym w przestrzeni i czasie)
Językoznawstwo redukuje symbolizm do społeczeństwa, na którym się on wspiera (symbol jest ściśle związany z językiem, który go wyraża i objawia, symbloizm „filologiczny” odsyła do znaczenia socjologicznego)
metody redukcji symbolicznej:
Andre Piganiol: w starożytności rzymskiej były dwa szeregi symbolizmu: a) symbole rytualne lub mityczne odnoszące się do kultów chtonicznych (rytuały ofiarnicze, misteria, orgie, grobowce itp.) b) symbole „izomorficzne” w ich antagonizmie wobec poprzednich. Odpowiednio ukształtowane przez społeczeństwa indoeuropejskie (romulus) i azjatyckie (sabini, agrarność)
Georges Dumezil: wyróżnił trzy warstwy symboliczne; dla jego funkcjonalizmu mit, rytuał, symbol jest bezpośrednio zrozumiały od chwili, gdy dobrze poznało się jego etymologię, symbolizm jest działem semantyki lingwistycznej
Levi-Strauss: redukcja translingwistyczna w jego strukturalizmie: mit wymyka się lingwistycznej przypadkowości, nie jest zakotwiczony w materiale języka, zachowuje swą wartość mitu nawet przy najgorszym tłumaczeniu
Strukturalna metoda fonologii:
Hermeneutyka socjologiczna przechodzi od badania zjawisk świadomych do badania nieświadomej infrastruktury
Hermeneutyka strukturalna bierze pod uwagę relacje między członami; to daje możliwość rozszyfrowania zespołu symbolicznego, jakiegoś mitu poprzez sprowadzenie go do znaczących relacji.
***
Redukcja socjologiczna (nieświadomość jest pusta) jest odwrotnością redukcji psychoanalitycznej (nieświadomość jest pełna energetycznym potencjałem libida)
I psychoanaliza, i socjologia: symbol odsyła tylko do pewnego epizodu o char. regionalnym; obie starają się sprowadzić symbol do znaku lub do alegorii
Hermeneutyki ustanawiające
Cassirer: pomiędzy h.r. a h.u., skierował filozofię ku zainteresowaniom symbolizmem; problemem symbolu nie jest problem jego podstaw, ale problem ekspresji immanentnej samego symbolizującego, przedmiot symboliki nie jest rzeczą poddającą się analizie, lecz jest fizjonomią rzeczy martwych i bezwładnych
Wybujałość symboliczna – niemoc naocznego uchwycenia w obiektywny sposób jakiejś rzeczy, ponieważ myśl natychmiast integruje ją w pewne znaczenie
Animal symbolicus
***
Doktryna nadśwadomości symbolicznej Junga
Mętna i płynna terminologia!
Wyraźne rozróżnienie: znak-objaw i symbol-archetyp
Symbol: wieloznaczny, odsyła do czegoś, ale nie tylko do jednej rzeczy, archetyp to niejednoznaczna struktura niejednoznaczności symbolicznej, jest dynamiczną formą, strukturą organizującą obrazy, która zawsze przekracza indywidualne, biograficzne, regionalne i społeczne konkretyzacje ukształtowania obrazu
Libido- energia psychiczna, nieruchoma siła napędowa archetypu
Archetyp-symbol pełni rolę pośrednika: dzięki zdolności symbolicznej człowiek należy jednocześnie do powierzchownego świata linearności znaków, świata fizycznej przyczynowości, oraz do świata symbolicznego wyłaniania się, ciągłej twórczości symbolicznej
Symbolizm jest główną cechą procesu indywiduacji, dokonuje syntezy jasnej świadomości ukształtowanej przez obyczaje, metody, język (=> wychowanie) i zbiorowej nieświadomości (tzn. libido i jej archetypicznymi kategoriami)
Choroby umysłowe pochodzą z niedomogów funkcji symbolicznej
Symbol jest więc zapośredniczeniem, ponieważ jest równowagą rozjaśniającą nieświadome libido (nadaje mu znaczenie), a zarazem wypełnia świadomość energią psychiczną, która przenosi obrazy; jest też pośrednikiem, który konstytuuje osobowość w procesie indywiduacji. => Jung mała zbyt szeroka koncepcję wyobraźni symbolicznej
Fenomenologia języka poetyckiego Bachelarda