Probioza

Probioza polega na spożywaniu w odpowiedniej ilości żywych mikroorganizmów, które wywierają korzyst­ny wpływ na zdrowie człowieka. Mikroorganizmy uznawane za probiotyczne, to naj­częściej gatunki należące do bakterii fermentacji mlekowej z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Są to grupy bakterii endogennie związanych z mikroflorą jelitową, czyli występują­ce jako grupy typowe w przewodzie pokarmowym człowieka. Należy jednak pamiętać, że probiotykiem jest szczep bakte­rii a nie gatunek. W świecie mikroorganizmów, tak jak w ca­łym świecie, zróżnicowanie między różnymi osobnikami jest ogromne. Można to obrazowo porównać do właściwo­ści różnych ras psów: są rasy psów obronnych, pasterskich i wiele innych. Każda z ras ma inne cechy i inne przeznacze­nie. Podobnie jest w przypadku probiotyków. Jest to cecha szczepu, a nie właściwość gatunku. Wobec tego, tak jak nie każdy pies jest odpowiedni do wszystkich zadań, tak i nie wszystkie szczepy danego gatunku bakterii wywołują identyczne efekty poprawy stanu zdrowia człowieka. Procedury badań szczepów probiotycznych, kryte­ria jakie muszą spełniać, zostały ustalone w 2001 i 2002 roku przez grupę roboczą FAO/WHO. W opracowanych przez tę grupę dokumentach dokładnie określono procedury badań oraz oceniono efekty, jakich możemy oczekiwać po spożywaniu bakterii probiotycznych. Procedury badań ujęte w tych dokumentach są w tej chwili obowiązujące dla naukowców, którzy izolują, badają i wprowadzają szczepy probiotyczne do żywienia człowieka.

Zgodnie z wytycznymi FAO/WHO niezbędna jest:

- dokładna identyfikacja szczepu

- ocena bezpieczeństwa stosowania szczepu

- ocena cech funkcjonalnych szczepu (czy jest odporny na nie­korzystne warunki przewodu pokarmowego, czy jest zdolny do działania antagonistycznego w stosunku do mikroflory, którą ma hamować, czy też jest zdolny do wywoływania efektu zasiedlania przewodu pokarmowego)

- przeprowadzenie badań klinicznych na zwierzętach i na ludziach, dokumentujących korzystne dla zdrowia efekty stosowania probiotyku.

W tej chwili w zależności od szczepu probiotycz­nego możemy oczekiwać:

- hamowania rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych w przewodzie pokarmowym

- rekonstrukcji składu i liczebności mikroflory jelitowej po różnego rodzaju schorzeniach jelitowych i stosowa­niu antybiotyków

- obniżenia poziomu cholesterolu

- stymulacji układu immunologicznego

- zwiększenia perystaltyki jelita grubego/udział w zapobie­ganiu zaparciom

- obniżenia aktywności enzymów fekalnych, które są odpo­wiedzialne za karcynogenezę

- utrzymania ciągłości błon śluzowych jelit

Szczepy probiotyczne można stosować w postacifarmaceutyków, o gęstości komórek około 1010/1 g pre­paratu lub suplementów żywności. Najczęściej stosuje się suplementację bakteriami probiotycznymi produktów mlecznych lub warzywnych. Ponadto bakterie dodaje się do paszy w celu poprawy stanu zdrowia zwierząt. W tej chwili panuje opinia, że najkorzystniejszym nośnikiem bakterii probiotycznych są produkty mleczne. Po pierwsze, jest to naturalne środowisko występowania bakterii fermentacji mlekowej i jest z nimi skojarzone eko­logicznie. Po drugie, łatwość podania dość wysokiej liczby żywych bakterii mlekowych. W jednym gramie jogurtów probiotycznych powinno znajdować się co najmniej 108 bakterii, co oznacza, że spożycie 100 g porcji produktu daje już znacznie powyżej 1010 bakterii – żywych, aktywnych i sprawnych metabolicznie. Ponadto dzięki wprowadzeniu bakterii do organizmu razem z żywnością następuje buforo­wanie treści żołądkowej podczas pasażu, czyli zmniejszamy ryzyko zabicia mikroorganizmów w niekorzystnych warun­kach środowiskowych. Obecność laktozy w produktach mlecznych, która jest substratem wzrostowym dla bakterii mlekowych, stymuluje ich rozwój. O wiele korzystniejsze dla zabezpieczenia żywotności bakterii są też warunki przecho­wywania produktów mlecznych (chłodzenie i stosunkowo krótki okres przechowywania). Dodatkowo konsumentom o wiele łatwiej zaakceptować obecność żywych bakterii w fermentowanych produktach mlecznych - o wiele lepiej zdają się rozumieć ich rolę w tego rodzaju żywności.