GEOLOGIA- W3

Produkty wietrzenia:

1. Mechanicznego- okruchy skalne

2. Chemicznego- zmiana składu chemicznego

Profil zwietrzelinowy:

• Humus

• Glina zwietrzelinowa z rumoszem- przewaga kawałków iłowych

• Rumosz zagliniony- kawałki skały macierzystej z kawałkami iłowymi

• Rumosz nie zorientowany- okruchy z położenia pierwotnego są wytrącane np. przez wodę

• Rumosz zorientowany- kawałki skały macierzystej mimo, że są oddzielone od siebie nie ruszają się ze swojego miejsca

• Skała In site

DZIAŁALNOŚĆ LODOWCÓW

Lodowce powstają powyżej granicy wiecznych śniegów, tam gdzie występują znaczne ilości opadów. Granica ta w rejonie równika znajduje się na wysokości 5000-6000m i stopniowo obniża się w stronę biegunów.

Obszary, na których śnieg przekształca się ostatecznie w lód lodowcowy, nazywamy polami firnowymi. Spływające z nich masy lodu na obszarach górskich nazywamy jęzorami lodowcowymi.

Rodzaje lodowców:

1. Lodowce górskie- występują w górach i zajmują stosunkowo niewielkie powierzchnie. W ich skład wchodzi pole firmowe występujące z reguły w zagłębieniu podszczytowym i jeden lub kilka jęzorów. Znajdują się a Alpach, Himalajach, na Kaukazie

2. Lodowce kontynentalne- pokrywają wielkie obszary warstwą lodu. Mają one kształt czaszy. Ruch ich jest promienisty i najszybszy na krawędzi. Znajdują się na Grenlandii i Antarktydzie.

Trzy stadia ruchu:

1. Transgresja- ruch do przodu, w klimacie zimnym i wilgotnym, przewaga świeżego lodu nad topnieniem

2. Postój- równowaga pomiędzy dopływem, a topnieniem lodu, w czasie niewielkich zmian klimatycznych

3. Regresja- cofanie, znaczne ocieplenie, przewaga topnienia nad dopływem lodu, lodowiec rozpada się wzdłuż szczelin.

Rzeźby polodowcowe na obszarach górskich:

• Cyrki polodowcowe powstają na miejscu dawnych pól firnowych, często wypełnia je woda, tworząc jeziora cyrkowe, np. Czarny Staw

• Doliny U-kształtne- są głębokie o stromych zboczach i płaskich dnach. W przekroju mają kształt litery U

• Doliny zawieszone- ich dna położone SA wyżej niż dna doliny głównej. Powstały one w miejscach łączenia się dwóch jezior lodowcowych, u ich wylotu z reguły powstają wodospady, np. Wodogrzmoty Mickiewicz

Osady lodowcowe(glacjalne)

Osady typowo lodowcowe osady wodnolodowcowe

Wypadły bezpośrednio z lodowca wypadły z lodowców ale były transportowane przez wodę

Osady osady jeziorno-lodowcowe

Rzeczno-lodowcowe(fluwioglacjalne) (limnoglacjalne)

Formy akumulacji lodowcowej:

• Morena czołowa- powstaje podczas postoju czoła lodowca, występują tu liczne wzniosłości i zagłębienia często wypełnione wodami jezior. W skład moreny czołowej wchodzą wszystkie frakcje z przewagą frakcji piaskowej i żwirowej.

• Morena spiętrzona- występuje w sąsiedztwie moreny czołowej, po jej północnej stronie. Tworzy ją morena denna, która ulega spiętrzeniu, bądź osady fluwioglacjalne lub starsze utwory podłóża.

• Morena denna- powstaje podczas wycofania się lodowca. W morfologii stanowi obszar lekko falisty z licznymi niewielkimi wzniesieniami i zagłębieniami często wypełnionymi wodami jezior. Zbudowana przede wszystkim z gliny zwałowej

• Ozy- należą do form wodnolodowcowych, rzeczno lodowcowych. Powstają one w wyniku erozji wód znajdujących się pod lodowcem i akumulacji wyerodowanego materiału w sąsiedztwie. Zbudowane są głównie z frakcji żwirowej i piaskowej

• Sandry- występują na południu od moren czołowych w formie rozległych stożków napływowych, usypanych przez wody wypływające spod lodowca. W rzeźbie terenu stanowią rozległe równiny pocięte licznymi dolinkami i najczęściej pokryte lasem sosnowym. Zbudowane są głównie z piasków selekcjonowanych pod względem frakcji.

• Kemy- formy geomorfologiczne mające postać wałów lub garbów o nieregularnym kształcie w planie lub płaskim powierzchni tarasowych. Pagórki lub wały kemów powstają w obniżeniach lub szczelinach lodowca, a także pomiędzy bryłami martwego lodu. Do zagłębień tych wody spływające z powierzchni lodu znoszą materiał o różnej frakcji, od pyłowej do drobnych na ogół żwirowych

• Pradoliny- szerokie doliny, zostały one wyżłobione w okresach postojów lodowców przez wielkie rzeki powstałe z połączenia potoków lodowcowych z rzekami płynącymi z południa Polski. Pradoliny mają kierunek prawie równoległy do czoła lodowca i wypełnione są głównie osadami dostarczonymi przez rzeki lodowcowe

Glacitektonika- zaburzenia w układzie przestrzennym warstw skalnych, wywołane naciskiem nasuwającego się lodowca.

Zlodowacenia na terenie Polski: