Wpływ kolorystyki barw na komfort pracy

Kolor jest to odbite światło, widzimy je i czujemy poprzez oczy, zmysły i mózg. Dostrzegamy zaledwie 40 % spektrum światła tęczy kolorów. Ta elektromagnetyczna fala przybywa do nas ze słońca, penetruje nasze ciało za pośrednictwem oczu i skóry, które przesyłają natychmiast sygnały do mózgu. Wszystkie jasne, ciepłe kolory posiadają wysoką energię. Mają one najdłuższe fale ze wszystkich barw widzialnych. Inaczej jest z chłodnymi, które mają znaczenie mniejszą energię, a ich fale należą do krótszych. Nasz mózg reaguje na każde drgnienie elektronów, akceptując lub odrzucając wywoływane przezeń światła, źródło pasywnej energii słonecznej. Poszczególne barwy mają bowiem różnoraki wpływ na psychikę człowieka. Przed wyborem kolorystyki ścian lub mebli w biurze warto się więc najpierw dobrze zastanowić. Tymczasem rzadko zdarza się, by szefowie firm lub dyrektorzy administracyjni, decydując o wyborze kolorów, w pełni zdawali sobie sprawę, że tym samym stają się odpowiedzialni za dobre samopoczucie, a nawet zdrowie pracowników biurowych. Zastosowanie odpowiedniej kolorystyki w miejscu pracy może pozytywnie wpływać na wydajność pracowników, zmienić ich nastawienie oraz poprawić samopoczucie, ale też odwrotnie – powodować zniechęcenie, a nawet nerwowość. Dobierając odpowiednie kolory w miejscu pracy należy też pamiętać o roli oświetlenia ponieważ poszczególne barwy prezentują sie inaczej w świetle naturalnym i w różnych odcieniach światła sztucznego.

Barwa jest to cecha wrażenia wzrokowego, umożliwiająca różnicowanie poszczególnych

części pola widzenia, przy pominięciu różnic przestrzennych. Barwy oddziaływają na psychikę człowieka i jego zachowanie się. Stąd poszczególne barwy mogą być wykorzystane do podniesienia estetyki miejsc pracy, do poprawy oświetlenia przez dobór odpowiednich odcieni. Barwy w dużym stopniu wpływają na psychikę i odczucia człowieka. Każda barwa wpływa inaczej na nasz nastrój psychiczny, na wrażenie ciepła (czerwona, żółta, pomarańczowa) i odległości, a także na nasz nastrój. Im większe jest nasycenie barwy, tym silniejszy ma ona wpływ na usposobienie.

Barwy mają wpływ na wiele aspektów naszego życia, w tym na nasze zachowanie, samopoczucie, wydajność oraz jakość pracy.
Kolorystyka w miejscu pracy i w miejscach użyteczności publicznej ma ogromne znaczenie. Odpowiedni dobór barw daje pożądany nastrój w pomieszczeniu. Barwy wprowadzają w pomieszczeniu nastrój :

• przytulny lub nie,

• ciepły lub chłodny,

• spokojny lub agresywny,

• pogodny lub przygnębiający.

Ciemne kolory wpływają na człowieka przygnębiająco i zniechęcająco, barwy jasne zaś robią wrażenie lekkich, przyjemnych i działają pobudzająco. Ciemne barwy utrudniają utrzymanie czystości, jasne zachęcają do porządku. Oko powiększa barwy ciepłe i jasne sprawiając, że przedmioty w tych kolorach wydają się większe. Silne barwy kontrastowe wywołują szybką akomodację wzroku, są więc bardzo korzystne przy monotonnej pracy wymagającej pobudzenia. Z kolei, kolory jasne, jednolite ułatwiają koncentrację.

Oddziaływanie psychologiczne barw

Lp.	Barwa	Wrażenie odległości	Wrażenie ciepła	Nastrój
1	niebieska	oddala	zimna	uspokajająca
2	zielona	oddala	bardzo zimna i neutralna	uspokajająca
3	czerwona	przybliża	ciepła	bardzo drażniąca i niepokojąca pobudzająca
4	pomarańczowa	bardziej przybliża	bardziej ciepła	pobudzając
5	żółta	bardziej przybliża	bardziej ciepła	pobudzająca
6	fioletowa	bardziej przybliża	zimna	zniechęcająca, niepokojąca, agresywna

Każdy kolor niesie z sobą odpowiednią energię, np:

• żółcienie wprowadzają słoneczny, pogodny nastrój,

• czerwienie działają pobudzająco,

• brązy i beże wprowadzają ciepło i przytulność,

• zielenie wnoszą świeży i ożywczy nastrój,

• błękity uspokajają.

Znaczenie kolorów

• Kolor biały przynosi spokój i dobre samopoczucie, łagodzi emocje. Jest dobrym

lekarstwem na stres, daje poczucie swobody, jednak zbyt dużo bieli - na przykład wszystkie

ściany w tym kolorze - może budzić poczucie osamotnienia i smutku.

• Kolor żółty wzmacnia system nerwowy, wątrobę i trzustkę. Stymuluje mózg, rozjaśnia

myślenie i poprawia pamięć. Kolor żółty jest kolorem ciepła i życia. Wywołuje w nas radość i

pobudza do życia. Żółty jest jaśniejszy od innych, dlatego rzadziej stosuje się go jako kolor

sygnałowy. Wskazany dla potrzebujących zastrzyku pewności siebie i woli podejmowania

decyzji. Pomocny w przezwyciężaniu konfliktów. Niewskazany dla wrażliwych na krytykę,

mających poczucie braku stabilizacji, skoncentrowanych na dobrach materialnych, gdyż może

powodować irytację i pogarszać samopoczucie

• Kolor pomarańczowy zwiększa naturalną odporność organizmu, przeciwdziała

zatrzymywaniu płynów ustrojowych. Przywraca chęć do życia. Zwiększa motywację do

działania, podnosi poczucie własnej wartości.

• Kolor czerwony pobudza akcję serca, krążenie krwi, wzmacnia organizm, zwiększa jego

wytrzymałość. Pomaga pokonywać złe myśli, ale wzmaga też siłę przeżywania gniewu. Jest symbolem ognia, ciepła. Wskazany dla przemęczonych, ospałych, pozbawionych woli walki, spragnionych sukcesu i doznań zmysłowych.

• Kolor fioletowy wpływa korzystnie na mózg i układ nerwowy. Działa oczyszczająco i

antyseptycznie. Tłumi uczucie głodu, reguluje przemianę materii, pomaga przezwyciężyć lęki i obsesje. Niewskazany dla przewrażliwionych, pragnących akceptacji i potrzebujących przyjaciół, dla osób o niskiej samoocenie.

• Kolor zielony służy sercu. Reguluje krążenie krwi, ułatwia głębokie oddychanie.

Działa odprężająco, gdyż kojarzy się z naturą. Naturalnie zielone rzeczy wywołują uczucie spokoju i bezpieczeństwa. Czysta, nieskażona zieleń jest uważana za kolor neutralny, który nie jest ani ciepły, ani zimny i w związku z tym pełni rolę koloru równoważącego. Jest to kolor wskazany dla nadmiernie aktywnych, mających trudności z podejmowaniem decyzji i zachowaniem jasności sądów, zwiększa optymizm, wiarę w siebie i innych. Niewskazany dla potrzebujących energii do działania, sprzyja nudzie, powolności i bierności.

• Kolor niebieski pobudza umysł do pracy. Zbyt dużo niebieskiego może działać

przygnębiająco. Niebieski zwykle wygląda chłodno. Związany jest z wodą i morzem. Niebieskie światło daje wrażenie lekkości, a ciemnoniebieskie - spokoju i relaksu. Wskazany dla wyczerpanych psychicznie, potrzebujących spokoju i wypoczynku. Sprzyja samodzielności, wspiera intuicję, ułatwia podejmowanie decyzji. Niewskazany dla przygnębionych i zdenerwowanych

Zastosowanie barw w pomieszczeniach pracy

Badania psychotechniczne wykazały, że kolorystyczne wykończenie pokoi biurowych

powinno opierać się na ciepłych, jasnych tonach o małym nasyceniu barw. Takie wykończenie oddziałuje na pracownika aktywizująco, sprawiając wrażenie ciepła i czystości oraz czyni pomieszczenie bardziej przytulnym. Sufity w biurze powinny być pomalowane na biało, natomiast biurka powinny mieć blaty w kolorach jasnych i spokojnych. W pomieszczeniach biurowych nie powinno stosować się barw ciemnych, jak również kolorów jaskrawych. Również malowanie całego wnętrza budynku biurowego na jeden kolor nie jest właściwe, gdyż sprzyja monotonii.. Duże znaczenie ma również dobór właściwej barwy oświetlenia. Przy różnych rodzajach światła zmieniają się częściowo warunki widzenia, a przede wszystkim możliwość zróżnicowania barw. Światło najbardziej zbliżone do naturalnego uzyskujemy stosując lampy fluoroscencyjne. Barwa ścian, sufitu i podłogi może zwiększać lub zmniejszać natężenie oświetlenia w pomieszczeniu, a także wpływać na jego równomierność. Dlatego, iż poszczególne barwy w różny sposób odbijają światło, np.: białe sufity i ściany odbijają światło w 80%, podczas gdy np. szara betonowa podłoga tylko w 12%.

W odniesieniu do pomieszczeń produkcyjnych podstawowym kryterium doboru barw są

zasady prawidłowego rozkładu jasności w polu widzenia w całym pomieszczeniu. Dla komfortu pracy wzrokowej duże powierzchnie barwne powinny zapewniać dobre wykorzystanie oświetlenia, dzięki właściwemu odbijaniu światła. Zaleca się stosować w pomieszczeniach pracy kolory jasne, odbijające powyżej 50% światła. Stwarzają one również dobre tło dla ciemniejszych maszyn i urządzeń technicznych, podkreślające ich przestrzenne usytuowanie. Istotnym elementem kolorystyki stanowiska pracy jest odpowiedni dobór barw do korpusów maszyn i urządzeń technicznych. Ponieważ korpus stanowi najczęściej dużą

płaszczyznę w polu widzenia – nie należy stosować barw nasyconych oraz wystrzegać się

nieuzasadnionego różnicowania kolorów korpusów maszyn, znajdujących się w jednym

pomieszczeniu. Ważną częścią maszyn i urządzeń jest powierzchnia robocza, która powinna stanowić tło dla przedmiotu obrabianego lub urządzenia sygnalizacyjnego. Barwa tych powierzchni powinna być jaśniejsza od korpusu maszyny i nie może męczyć wzroku.

Barwy bezpieczeństwa

Barwy bezpieczeństwa są stosowane w celu zapobiegania wypadkom przy pracy ostrzegając i informując pracowników o różnych niebezpieczeństwach. Spełniają one funkcję pomocniczą i nie zastępują istotnych środków zapobiegania wypadkom przy pracy. Rozróżnia się następujące kody barw:

• barwa czerwona - jest sygnałem kategorycznego zakazu wykonywania określonych czynności, z wyjątkiem wyłączników maszyn i urządzeń,

• barwa żółta - stanowi ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem,

• barwa zielona - oznacza miejsca i przejścia bezpieczne,

• barwa niebieska - jest barwą informacyjną.

Natomiast barwy kontrastowe (czarna i biała) stosowane są do wzmocnienia oddziaływania barw bezpieczeństwa.

Bibliografia:

1. J. Krzysiek, „Oświetlenie i barwa”, Kraków, 2001.

2. M. Szafarz, „Kolory w biurze”( www.zdrowebiuro.pl)

3. B. Rączkowski „BHP w praktyce”