Wpływ wyziębienia na czynność pracy serca
Aby dobrze zrozumieć mechanizm pracy serca oraz układu krążenia w stanie wyziębienia zajmijmy się najpierw pojęciem samego wyziębienia czyli tzw. hipotermią. Hipotermia jest to dolegliwość, w wyniku której temperatura ciała (u ludzi) spada poniżej bezwzględnego minimum normy fizjologicznej czyli 35 °C. Stan taki jest spowodowany zbyt szybkim ochładzaniem organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła. Najczęściej jest to spowodowane działaniem zimnego powietrza a zwłaszcza zimnej wody i/lub zahamowaniem procesów przemiany materii. Praca serca jak i ogólna reakcja fizjologiczna zmienia się w poszczególnych stadiach wyziębienia. Hipotermia najczęściej pojawia się u osób, które żyją w zimnych regionach świata, gdzie stale utrzymuje się bardzo niska temperatura. Zdarzają się jednak przypadki, że dochodzi do obniżenia temperatury ciała, mimo iż temperatura powietrz utrzymuje się powyżej zera. O wiele szybciej hipotermia może rozwinąć się u osób starszych, przy temperaturze powietrza między 10°C a 18°C. Hipotermia bardzo często pojawia się u alkoholików, narkomanów, u chorych na choroby psychiczne, u osób, które przebywają długi czas w zimnej wodzie oraz u topielców. Ofiarami hipotermii są często bezdomni. Zwykle hipotermia dotyka osób powyżej 65. roku życia, głównie są to mężczyźni.
Optymalna temperatura człowieka powinna wahać się między 36,1° C a 37,8° C. Przeżycie zależy od utrzymania tej temperatury, zarządzania ciepłem, które jest wytwarzane przez metabolizm oraz zapobieganie utracie ciepła przez skórę i płuca. Kiedy środowisko lub inne czynniki spowodują utratę ciepła, mózg próbuje przywrócić równowagę pobudzając reakcje fizjologiczne i behawioralne. Pierwsze stadium występuje w temperaturze 34 - 36°C i jest to okres obronny. Skóra jest wtedy blada i zimna, występuje "gęsia skórka", wargi są sine, tętno i oddech przyśpieszone. Objawy te spowodowane są przyspieszoną pracą serca oraz przepływem krwi przez duże naczynia w celu ukrwienia narządów niezbędnych do przetrwania a niedokrwienia pozostałych organów. Podstawowym, najwcześniejszym objawem wychłodzenia są dreszcze. Organizm reaguje w ten sposób, gdy nie jest w stanie utrzymać normalnej temperatury ciała i stara się wygenerować więcej ciepła przez ruch. Innymi łagodnymi objawami są zimne ręce i stopy, drżenie mięśni, osłabienie ramion i nóg, zawroty głowy, dezorientacja i niepokój. W tym stanie osoba ma możliwość udzielenia sobie pomocy. Przy obniżeniu temperatury do 30-34°C pojawiają się tzw. umiarkowane objawy. Są to m.in. ból z zimna, brak wrażliwości na bodźce, skurcze mięśni, utrata poczucia czasu i zachowania energii, apatyczne zachowanie i zaburzenia świadomości. Już przy takich objawach osoba nie jest w stanie sobie pomóc. Spadek temperatury ciała w granicach 28-30 °C świadczy o bardzo złym stanie ofiary. Pojawiają się ostre objawy: usztywnienie mięśni, postępująca utrata świadomości, bradykardia, zaburzenia rytmu serca oraz wszystkie poprzednie- nasilone do granic wytrzymałości. Przy spadku temperatury poniżej 28°C następuje utrata świadomości, stan ogólny przypominający śmierć, nikłe lub niewyczuwalne oddychanie, puls wolny i słaby lub niewyczuwalny, brak reakcji źrenic na światło, spowodowany niedotlenieniem mózgu, zimna skóra, przyjmująca sino-zielony kolor. Przy tej temperaturze pojawia się migotanie przedsionków i komór co może doprowadzić do śmierci.
Hipotermię można podzielić na dwa rodzaje: pierwotną i wtórną. Pierwotna hipotermia występuje, gdy mechanizmy bilansowania ciepła pracują prawidłowo, ale w skrajnie zimnych temperaturach nie potrafią ich uruchomić. Hipotermia pierwotna rozwija się zwykle w wyniku ekspozycji na zimne powietrze lub zanurzenia w zimnej wodzie. Dolegliwość, w przypadku narażenia na zimne powietrze, pojawia się po upływie kilku godzin, natomiast w przypadku dłuższego kontaktu z zimną wodą, objawy zaczynają się już po godzinie od ekspozycji. Woda bowiem, ochładza ciało o wiele szybciej niż powietrze. Wtórna hipotermia natomiast, pojawia się w momencie, gdy mechanizmy bilansowania ciepła nie funkcjonują tak jak trzeba i nie potrafią one odpowiednio zareagować nawet na łagodnie niską temperaturę. Najczęściej, przyczynami rozwoju hipotermii wtórnej są różne zaburzenia zdrowotne, w tym: udar mózgu, cukrzyca, niedożywienie, zakażenie bakteryjne, choroby tarczycy, urazy rdzenia kręgowego, a ponadto przyjmowanie różnego rodzaju leków i innych substancji, które wpływają na mózg i rdzeń kręgowy. Jedną z takich substancji jest alkohol, który ogranicza zdolność człowieka do postrzegania zimna, a w większych ilościach zaburza pracę mechanizmów bilansowania ciepła. Hipotermia jest dość poważnym zagrożeniem dla osób starszych, które przyjmują różne leki na pewne dolegliwości zdrowotne, które wpływają na zdolność ich organizmu do zachowania ciepła. Ponadto, dużym zagrożeniem dla starszych ludzi jest niedożywienie. Badania wykazały, że dzieje się tak ze względu na fakt, iż u takich osób, najważniejsze mechanizmy obronne przed zimnem (dreszcze i zwężenie naczyń krwionośnych) nie są uruchamiane. Dlatego właśnie osoby starsze, które żyją w niedogodnych warunkach (w źle ogrzewanych domach, itp.), bardzo często padają ofiarą hipotermii. Hipotermia często mylona jest z udarem, który jest powszechną chorobą wieku starczego.
Podczas opieki nad wychłodzonym człowiekiem obowiązuje ogólna zasada unikania wszelkich zbędnych ruchów poszkodowanego. Przy obniżonej temperaturze ciała organizm pracuje mało wydajnie i ledwo utrzymuje krążenie krwi w sercu, płucach i mózgu. Nawet nieznaczne ruchy, powodują przepływ ciepłej jeszcze krwi z tułowia w wyziębione kończyny. Powrót zimnej krwi do środka ciała (tzw. "afterdrop") może doprowadzić do ostatecznego załamania się czynności życiowych i zahamowania krwiobiegu.
Ze względu na to, że hipotermia znacznie spowalnia metabolizm, znalazła zastosowanie w medycynie. Kontrolowana hipotermia umożliwia przeprowadzanie operacji takich jak przeszczep serca. Obniżenie temperatury ciała do 32-34 °C na 12-24 godziny stosuje się w przypadku zatrzymania akcji serca. Zwiększa to przeżywalność pacjentów i poprawia ich stan neurologiczny. Taką terapię coraz częściej stosuje się w szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz na oddziałach intensywnej opieki medycznej.
Źródła:
http://www.cai.pl/hipotermia-91.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Hipotermia
http://www.zdrowastrona.pl/index.php?site=goraczka