Prawo cywilne reguluje stosunki majątkowe i niektóre niemajątkowe

Podmioty prawa cywilnego można podzielić na

`osoby fizyczne

`jednostki organizacyjne: posiadające osobowość prawną (os. prawne), nie posiadające osobowości prawnej (ułomne os. prawne)

Zdolność prawna – możność posiadania praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego np. bycie właścicielem, najemcą dłużnikiem. Posiada ją każda osoba fizyczna.

Osoba fizyczna każdy człowiek od momentu urodzenia do momentu śmierci lub uznania za zmarłego.

Zdolność do czynności prawnych – możność nabywania praw i obowiązków w drodze samodzielnie dokonanych czynności prawnych.

Zdolność prawną ma również dziecko poczęte:

a)w zakresie praw niemajątkowych np. ochrona życia, zdrowia, czci, godności itd. Jest bezwarunkowa.

b)w zakresie praw majątkowych np. nabycie spadku darowizn. Jest warunkowa tzn. dziecko nabywa ostatecznie jeżeli urodzi się żywe.

Uznanie za zmarłego jest to orzeczenie sądu, które po uprawomocnieniu powoduje takie same skutki jak śmierć człowieka. (np. otwarcie spadku, ustanie małżeństwa, dziedziczenie rachunku bankowego itd.) Jego przesłankami są:

a)zaginięcie człowieka – nie wiemy czy żyje czy zmarł

b)upływ czasu –w zasadzie 10lat, w innym przypadku krócej np.:

>>katastrofa morska, lotnicza – 6mies.

>>inne bezpośrednie zagrożenie życia: zawalenie budynku czy lawina – 1rok

>>w przypadku osób powyżej 70roku życia – 5lat

>>jeżeli zaginęło dziecko nie można je uznać za zmarłe przed rokiem kalendarzowym, w którym ukończyłoby 23lata.

Kodeks cywilny mówi, że osoba fizyczna może mieć:

a)pełną ZDCZP – wiek powyżej lat18 oraz brak ubezwłasnowolnienia

b)ograniczoną ZDCZP – wiek 13-18lat lub ubezwłasnowolnienie częściowe

c)nie mieć ZDCZP – wiek 0-13lat lub ubezwłasnowolnienie całkowite

Ubezwłasnowolnienie – orzeczenie sądu powodujące pozbawienie bądź ograniczenie zdolności do czynności prawnych. Jego przesłankami wydania są:

-choroba psychiczna

-jego rozwój umysłowy

-inne zaburzenia psychiczne np. pijaństwo, narkomania, hazard, zakupoholizm

Występujące w takim stopniu, że:

a)danej osobie potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw – ubezwłasnowolnienie częściowe

b)dana osoba nie jest wstanie prowadzić swoich spraw – ubezwłasnowolnienie całkowite

Osoba niemające ZDCZP może samodzielnie dokonywać drobnych bieżących czynności życia codziennego np. kupno gazety.

Jeżeli czynność pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby małoletniej wówczas przedstawiciel ustawowy (rodzic, opiekun) może żądać unieważnienia takiej czynności.

Osoba prawna – jednostka organizacyjna, której wyraźny przepis prawa przyznał osobowość prawną czyli odrębność prawną od osób fizycznych i je tworzący.

Osobowość prawną wyraża się:

-w byciu właścicielem majątku

-odpowiedzialności za długi

-dokonywaniu czynności prawych

Osobami prawnymi są:

a)skarb państwa – czyli państwo występujące w stosunkach cywilnoprawnych

b)jednostki samorządu terytorialnego – gminy, powiaty, województwa

c)spółki kapitałowe – spółki z.o.o. i spółka akcyjna

d)przedsiębiorstwa państwowe – spółdzielnia, inne np. partia polityczna, uczelnia wyższa

Pojęcia związane z osobą prawną:

-miejscowość – w której znajduje się organ zarządzający osoba prawną

-rejestr osoby prawnej – urzędowy zbiór najważniejszych informacji o osobie prawnej, prowadzony zazwyczaj w systemie informatycznym, jego znaczenie prawne jest ogromne gdyż:

*zawiera informacje o kapitale, właścicielu, hipotekach itd.

*zazwyczaj z chwilą wpisu jednostka uzyskuje osobowość prawną (do tego czasu jest jednostką w organizacji)

*jest jawny tzn. że każdy ma prawo wglądu oraz może żądać wypisu danych zawartych w rejestrze

-organ osoby prawnej – osoba fizyczna (najczęściej kilka), które tworzą wolę osoby prawnej, składane przez oświadczenia woli, są traktowane jako wyraz woli osoby prawnej i wywołują skutki prawne bezpośrednio np. dyrektor przedsiębiorstwa państwowego.

Ułomne osoby prawne – jednostki organizacyjne w którym niektóre przepisy prawne (np. kodeksu postępowania cywilnego) dają prawo do występowania pod własną firmą (nazwą)

-w obrocie prawnym (np. w umowach)

-w postępowaniu sądowym (np. cywilnym)

Należy jednak pamiętać, że skutki prawne czynności prawnych dokonanych przez te podmioty obciążają bezpośrednio osoby fizyczne tworzące ten podmiot – one stają się wierzycielami, dłużnikami i stronami postępowania.