Prawo celne dotyczy problematyki obrotu towarami i uslugami za granice (wymiana miedzynarodowa) podstawowym jego ccelem jest stymulowanie gospodarki i cel fiskalny. Cło jest daniną publiczną bezzwrotną powszechną przymusową i nieodpłatną (nieekwiwalentną) nie można go utorzsamiac z podatkiem ponieważ posiada odmienną regulacje, klasyfikacje i organy celne, ale w niektórych przypadkach stosujemy ordynacje podatkową. Cło to nie opłata celna ponieważ za opłate celną otrzymuje się czynności ekwiwalentne (badanie lub ekspertyza towaru itp)

Klasyfikacja ceł:

Wg. instrumentów polityki celnej :

Cła fiskalne – przynoszące wyłączni dochód (wprowadzenie zbyt wysokich ceł może ograniczyć popyt i podaż)

Cła ochronne – albo bardzo wysokie cła, zamknięty przepływ tego co ma przybyć, albo odwrotnie. szczególnym rodzajem są cła antydumpingowe i cła wyrównawcze:

Antydumping – przeciwdziałanie sztucznego zaniżenie ceny , cło ma to wyrównać, aby w konsekwencji cena była równa na rynku

Cła wyrównawcze – subsydiowanie eksportu – wspomaganie przepływu towarów, dopłata do towarów produkowanych w UE

Wg. kryterium pojmowania cła ze względu na przemieszczania się towaru:

Cło importowe –przywozowe

Cło eksportowe- wywozowe

Cło tranzytowe – przewozowe, np. przy przekraczaniu granicy

Wg. kryterium decyzji kto ustanawia dane cło:

Cło suwerenne, autonomiczne – tworzy je państwo wtedy kiedy istnieje taka potrzeba

Cło konwencyjne – wysokość cła jest umowna,

Wg. szczególnych zadań jakie spełnia cło:

Cło preferencyjne – uprzywilejowane niższe np. Francja

Cło bojowe – element walki negocjacyjnej między suwerennymi krajami, wali politycznej

Cło retorsyjne – zwrotne, odpowiedź na bojowe

Na konstrukcje prawna cła składa sie 5 elementów uregulowanych we wspólnotowym kodekcie celnym.

1.Podmiot cła

bierny-podmiot zobowiązany do zapłaty cła i czynny-organ celny

2.Przedmiot jest to towar który podlega ocleniu (unijny bądź nie unijny)

3.podstawa naliczania cła -wartość celna towarów

4.stawka celna-taryfa celna

5. ulgi celna np. towary organizacji charytatywnych, bagaz podręczny.

Taryfa celna-urzędowe zostawienie towarów i stawek celnych do nich dopisnych wydawane w formie decyzji

wartość celna twoarów -wartość transakcyjna cena faktycznie zapłacona za towary jak sie nie da jej określić to sie stosuje metody zestępcze

Dług celny-Nałożony na osobę obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych (dług celny w przywozie) lub należności celnych wywozowych ( dług celny w wywozie), które stosuje się do towarów określonych zgodnie z przepisami obowiązującymi we Wspólnocie.

Organy celne - Należą do organów administracji publicznej właściwych w sprawach celnych oraz w sprawach niektórych podatków , organami służby celnej są :

· Minister właściwy do spraw finansów publicznych

· Szef służby celnej

· Dyrektorzy Izb celnych

· Naczelnicy urzędów celnych

Zadania organów celnych określa ustawa o służbie celnej.

1. Finanse publiczne a prawo finansowe

Finanse publiczne pozostają pod wpływem 3 wzajemnie ze sobą powiązanych czynników- gospodarki, polityki oraz prawa.

Prawo finansowe jako prawo publiczne ma daleko idące związki z prawem administracyjnym, z którego się wywodzi.

Dzieli się na :

a) podatkowe, służące pozyskiwaniu publicznych środków pieniężnych, żyje z rezultatów prawa cywilnego, jest prawem skutkowym wobec tego prawa.

b) bankowe . Znaczna część jego regulacji to to prawo prywatne, głównie cywilne. ( umowa rachunek bankowy, taka sama jak sprzedaż! , przedmiotem tej umowy jest przechowywanie czyiś pieniędzy i możliwość korzystania z nich jeżeli właściciel rachunku wyrazi na to zgodę )

c) budżetowe, pomimo silnych związków z prawem publicznym , głównie administracyjnym ma też powiązania z prawem prywatnym . Podmioty sektora finansów publicznych uzyskują wreszcie środki publiczne - przychody budżetu państwa i budżetów j.s.t(gmina, powiat, woj)- ze sprzedaży majątku SP i majątku j.s.t , z emisji papierów wartościowych czy też kredytów i pożyczek

2. Zakres regulacji normatywnej finansów publicznych

Ustawę o finansach publicznych należy ściśle wiązać z Konstytucją RP. Chodzi zarówno o wynikające z ustroju politycznego i gospodarczego ogólne związki konstytucji jako ustawy zasadniczej z finansami publicznymi, jak i o samą treść zamieszczonych w konstytucji przepisów prawnych regulujących działalność organów państwowych i samorządowych w dziedzinie finansów publicznych .

Bezpośrednia regulacja konstytucyjna dotyczy głównie budżetu państwa oraz w mniejszym zakresie budżetu samorządowego. Prawo finansowe publiczne normuje ustrój ( budowę) jednostek sektora publicznego , klasyfikuje wydatki budżetowe , a także wykazuje wzajemne relacje między prawem podatkowym, bankowym a finansowym.

- art. 146 Konstytucji

- art. 221 Konstytucji

- art.220 Konstytucji ,

3. Pojęcie i ewolucja budżetu państwa

Powszechnie przyjmuje się , że pierwszymi próbami uregulowania procesu planowania dochodów publicznych były akty wydawane w średniowiecznej Europie, zwłaszcza w XII w. w Angliii. W XVIII w. w Polsce wszczęto prace, które współcześnie można by nazwać planowaniem finansowym, obejmujące prognozowanie dochodów publicznych (państwa, a nie władcy) oraz wskazywanie celów i wysokości wydatków publicznych.

W okresie II RP brakowało ustawy , która ujednoliciłaby przepisy dotyczące budżetu państwa. Każda dzielnica miała inną ustawę.

Po II wojnie światowej budżet państwa pełnił rolę planu finansowego związanego z planami społeczno- gospodarczymi. Plany stanowiły istotę gospodarki planowej w której ujmowano długofalowo programowane cele i zadania rozwoju gospodarki narodowej.

Budżet- publiczny plan finansowy obejmujący swym zakresem przedmiotowym dochody i wydatki, przychody i rozchody, uchwalany w formie ustawy przez parlament na okres jednego roku budżetowego. Nie wykonywanie ustawy jest zagrożone odpowiedzialnością konstytucyjna w tym min. skrócenie kadencji sejmu , senatu bądź rozwiązanie rady ministrów.

Funkcje budżetu:

a) rozdzielcza tzn. fiskalno redystrybucyjna, wykorzystywana do alokacji środków publicznych wcześniej pobranych na rzecz budżetu. Pełni tu podwójną rolę; jest sposobem zapewniania państwu środków publicznych, lecz tylko po to by te środki dystrybuować na realizację zadań publicznych.

Fiskalna- wszystkie środki w budżecie wyrażane są w formie pieniężnej a nie rzeczowej

redystrybucja- polega na podziale środków finansowych zgromadzonych w budżecie na poszczególne jednostki sektora finansów publicznych , np. na cele edukacyjne, zdrowotne , budowy dróg

a) alokacja - finansowanie określonych działań i "wmpmopowywanie" pieniędzy nie na dane cele np. zdrowotne , ale na określone działania np. alokacja pieniędzy SP na budowę szpitala we Wrocławiu

b) ewidencyjno- kontrolną, polega na tym że budżet dostarcza inf na temat kształtowania się źródeł dochodów publicznych, jest również miernikiem wysokości i kierunków wydatków publicznych. Ile osob pracuje, jakie maja dochody, koszty,

c) interwencyjna tzn. stymulacyjna, obecnie bardzo ważna i stała się przewodnią, ze względu na to , że budżet stał się narzędziem oddziaływania na zjawiska zachodzące w gospodarce.

Wydatki budżetowe wpływają na syt gospodarcza, problem np. dziur budżetowych w postaci np. tragedii smoleńskiej, wymagają interwencji SP i tym samym w sposób nagły zmieniają dotychczasowy plan. SP musi interweniować ze względu na to iż jest jedynym dysponentem środków publicznych.

4. Struktura i zakres budżetu państwa

Ustawa budżetowa zbudowana jest z części normatywnej i części rachunkowej. W części opisowej wskazane są ograniczenia w zaciąganiu zobowiązań czy też wysokości rezerwy ogólnej budżetu . Cz. opisowa zawiera upoważnienia do dokonywania określonych działań finansowych.

Cz. rachunkowa skonstruowana jest w postaci tabel, zawiera przede wszystkim wykaz dochodów i wydatków,ale również inne dane rachunkowe , np. wydatki na rzecz osób fizycznych czy wysokość dotacji budżetowej.

OBIE części mają taką samą moc prawną.

Rezerwa ogólna- środki finansowe które w chwili uchwalania budżetu nie zostały przyznane na dany cel, a w momencie jego wykonywania zostaną rozdysponowane na określone działania

Jeżeli chodzi o kwestie finansową budżet obejmuje nastepujacy zakres:

przychody- ogólna suma pieniężna uzyskiwana z określonego działania np. 2100 netto wynagrodzenia

- dochod = przychód - koszty jego uzyskania np. 2100 - 100 bilet mpk - 200 bilet pkp= 1800 - to jest czysty dochód

wydatki - określone stanowczo ( na stałe) koszty związane z określonymi działaniami np. wynagrodzenia pracowników

rozchody- pieniądze przeznaczane na działania nieprzewidziane wcześniej np. odszkodowania z tytułu śmierci pracownika , coś nieprzewidzianego

5. Wieloletnie planowanie finansowe

Począwszy od 2010r. przyjmowany jest przez RM Wieloletni Plan Finansowy Państwa. Jest to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe. Stworzenie tego planu ma pozwalać na ocenę realnych możliwości finansowych państwa w perspektywie kilku lat oraz prowadzeniu długookresowej polityki finansowej i inwestycyjnej.

Co określa WPFP:

• Podstawowe wielkości makroekonomiczne

• Kierunki polityki fiskalnej

• Prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa

• Kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu oraz źródła ich finansowania

• Prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich

• Wynik budżetu środków europejskich

• Kwotę państwowego długu publicznego

Wieloletni plan finansowy stanowi podstawę przygotowania ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

6. Opracowanie projektu i uchwalanie budżetu

Pierwszym etapem opracowywania ustawy budżetowej jest opracowanie przez ministra finansów, na podstawie art. 138 ust.1 u.f.p oraz przedstawienie Radzie Ministrów założeń do projektu ustawy budżetowej. Następnie minister finansów opracowuje projekt ustawy budżetowej na podstawie materiałów przedłożonych mu przez dsyponentów części budżetowych. Minister finansów przedkłada RM właściwy projekt ustawy budżetowej wraz z uzasadnieniem oraz dochodami i wydatkami organów wskazanych w art. 139 ust. 2 u.f.p. Ewentualne zmiany do budżetów tych instytucji może wprowadzić wyłącznie SEJM. Po przyjęciu przez RM projektu ustawy budżetowej ( ewentualnie ustawy o prowizorium budżetowym), zgodnie z art.141 u.f.p , RM przedkłada go Sejmowi najpóźniej dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.

7. Tryb wykonywania budżetu państwa

Zasady wykonywania budżetu państwa - W toku wykonywania budżetu państwa obowiązują następujące zasady gospodarki finansowej: zasady dot.zarówno gromadzenia dochodów,jak i dokonywania wydatków z budżetu państwa. W odniesieniu do procedury ustalania,pobierania i odporowadzania dochodów ustawodawca formułuje dwie zasady: zasadę legalności oraz zasadę terminowości.Zgodnie z tymi zasadami dochody budżetu państwa muszą być gromadzone na podstawie obowiązujących przepisów prawa i w terminach z nich wynikających. Ponadto ustawodawca nakłada na podmioty wykonujące budżet obowiązek przestrzegania zasady celowości i oszczędności – wydatki z budżetu państwa powinny być dokonywane wyłącznie w związku z realizacją konkretnego,wyznaczonego zadania państwa oraz wydatkowania w taki sposób,aby osiągnąć jak najlepsze efekty,a więc zgonie z zasadą max.efektu przy danych nakładach lub min.nakładu przy danych efektach.

Podmioty wykonujące budżet – Podmiotami wykonującymi budżet są podmioty,które gromadzą dochody budżetowe oraz dokonują wydatków. Wszystkie organy wykonujące budżet można podzielić na cztery grupy :organy ustalające zasady prawne wykonania budżetu (Sejm, Senat, Rada Ministrów, Minister Finansów, Ministrowie Resortowi) ;organy sprawujące nadzór nad wykonaniem budżetu (Rada Ministrów, Minister Finansów wraz z urzędami i Izbami Skarbowymi – organami kontroli skarbowej) ;organy wykonujące kasową obsługę budżetu (NBP) ;organy bezpośrednio pobierające dochody i realizujące wydatki.

Zmiany budżetu w trakcie jego wykonywania - budżetowych.Zmiany te mogą być rezultatem zmiany samej ustawy budżetowej.Zmiana taka dokonuje się przez nowelizację ustbudz w trybie właściwym dla jej uchwalenia.Znacznie częściej dokonywanie są zmiany w budżecie. Zmian tego rodzaju można dokonać wyłącznie przy wykorzystaniu instrumentów finansowoprawnych wskazanych w ustawie o fp. Zmiany w wykonywaniu budżetu mogą mieć formę: przenoszenia wydatków budżetowych ;dodatkowych wydatków ;dysponowania rezerwą oraz blokowanie planowanych wydatków budżetowych.

Przeniesienie planowanych wydatków budżetowych- polega na zwiększeniu wydatków budżetowych w określonej podziałce klasyfikacji budżetowej,przy jednoczesnym zmniejszeniu o tę samą kwotę wysokoći wydatków w innej podziałce.Przeniesienia nie powodują zmian w saldzie budżetu państwa.Przeniesienia może dokonać MF,Prezes RM oraz RM w stanie nadzwyczajnym.

Zwiększenie planowanych wydatków z rezerw budżetowych- możliwość zastosowania tego instrumentu uzależniona jest od wcześniejszego przeniesienia pwb.Tworzenie rezerw ogólnych wynika z troski ustawodawcy o sfinansowanie wydatków budżetowych oraz z potrzeby zabezpieczenia się przed popełnionymi błędami planistycznymi. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2 % wydatków budżetu.Suma tych rezerw celowych nie może być większa niż 5% wydatków budżetu.Rezerwą ogólną dysponuje RM, przy czym może ona upoważnić w drodze rozporządzenia prezesa RM i ministra finansów do dysponowania rezerwą ogólną do wysokości określonych kwot. Podziału rezerw celowych dokonuje minister finansów w porozumieniu z właściwymi ministrami bądź innymi dysponentami części budżetowych.

Blokowanie planowanych wydatków budżetowych- zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków.Jest to instrument represyjny,ma wymuszać przestrzeganie ustawowych wymogów determinujących wydatkowanie środków.Decyzję o blokowaniu planowanych wydatków mogą podjąć:MF,dysponenci części budżetowych oraz RM.

8. Kontrola wewnętrzna i audyt państwa

Osobą odpowiedzialną za prawidłowe prowadzenie gospodarki finansowej w każdej jednostce sektora finansów publicznych jest główny księgowy tej jednostki, osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje w zakresie księgowości.

Kontrola działalności jednostek sektora finansów publicznych prowadzona jest w 2 formach prawnych:

a) zarządcza, zgodnie z art. 68 u.f.p , ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem , efektywny, oszczędny i terminowy. Jest rodzajem kontroli wewnętrznej i obejmuje wszystkie aspekty działalności jednostek .

Audyt wewnętrzny to działalność niezależna i obiektywna , której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze.

- art. 272 u.f.p

SWOISTA KONTROLA WEWNĘTRZNA, STAŁY MONITORING KONTROLI ZARZĄDCZEJ.

- art. 282 ust.1 u.f.p

W jednostkach sektora finansów publicznych tworzy się jednoosobowe lub wieloosobowe komórki audytu wewnętrznego. Kierownik komórki audytu podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki (art.280 u.f.p). Rozwiązanie stosunku pracy bądź zmiana warunków pracy i płacy kierownika może nastąpić tylko za zgodą właściwego komitetu audytu (art.281)

AUDYTOREM może być osoba spełniająca warunki określone w art. 286.

9. Budżet środków europejskich

- art. 117 u.f.p

Nowa instytucja traktowana jako odrębny plan finansowy stanowiący element składowy budżetu państwa. Jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich , z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej.

- art. 117 ust.2 u.f.p

Dochodami w budżecie środków eu są prognozowane dochody powiązane funkcjonalnie z realizacją określonych programów finansowych z udziałem środków eu.

10. Pojęcie i charakter prawny odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Dyscyplina finansów publicznych- przestrzeganie zgodności z przepisami prawnymi projektowania i wykonywania zadań finansowych z budżetu lub obowiązek przestrzegania ogółu przepisów w zakresie budżetu, katalog zasad odnoszących się do prawidłowego gospodarowania środkami publicznymi sformułowany w obowiązujących przepisach regulujących nie tylko prawo finansowe, ale i system zamówień publicznych czy zasady rachunkowości.

Za naruszenie dyscypliny finansów publicznych należy rozumieć takie działania bądź zaniechania podmiotów wskazanych w art. 4 u.d.f.p , które są niezgodne z przepisami prawa regulującymi gospodarowanie mieniem i środkami publicznymi.

- art. 5-18a u.d.f.p

Najwięcej argumentów przemawia za nadaniem jej charakteru administracyjnego .

11. zasady ogólne odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Podstawowe reguły związane z ponoszeniem i egzekwowaniem odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

-odpowiedzialność może ponieść osoba, która popełniła czyn naruszający tę dyscyplinę

-odpowiedzialność ponosi osoba, której można przypisać winę w czasie naruszenia

-wymagane jest udowodnienie zawinienia

-odpowiedzialność ponosi osoba, która wydała polecenia lub nie zgłosiła sprzeciwu do wykonania czynu naruszającego dyscypliny finansów publicznych

12. Zakres przedmiotowy i podmiotowy odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

a) podmiotowy

-art 4 u.d.f.p odpowiedzialności tej podlegają osoby wchodzą w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek, kierownicy jednostek sektora finansów publicznych, pracownicy j.s.f.p, którym powierzono określone obowiązki, osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych.

b) przedmioty

Katalog czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest zamknięty

- art. 5-18a u.d.f.p

Do czynów tych należą:

- zaniechanie ustalenia należności publicznych

- nieprzekazanie budżetowi należnych dochodów

- dokonanie zmiany w planie finansowym bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia, a także wykorzystywanie środków publicznych niezgodne z przeznaczeniem lub przekroczeniem uprawnień w zakresie dysponowania środkami publicznymi, w tym także środkami rezerwy budżetowej

- dopuszczenie się zwłoki

- przekazywanie i wykorzystywanie dotacji

- nieprawidłowe przeprowadzenie i rozliczenie inwentaryzacji oraz nieprawidłowe sporządzenie sprawozdań budżetowych i finansowych

- naruszenie zasad lub trybu postępowania przy udzielaniu zamówienia publicznego

13. Organy właściwe w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

- art. 46 u.d.f.p.

- postępowanie dwuinstancyjne

- w 1-szej instancji organem orzekającym są komisje orzekające

- w 2-iej instancji jest Główna Komisja Orzekająca

- ostateczne orzeczenia i postanowienia GKO kończące postępowanie mogą być zaskarżone do WSA.

14.Zasady postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Stronami postępowania przed komisjami orzekającymi są obwiniony o naruszenie dyscypliny finansów publicznych i oskarżyciel. Funkcję oskarżyciela spełnia rzecznik dyscypliny finansów publicznych. Obwinionym jest osoba , wobec której oskarżyciel wystąpił do właściwej komisji orzekającej z wnioskiem o ukaranie za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wymierzają karę uznaniowo , ale w granicach określonych w ustawie , uwzględniając skutki i stopień szkodliwości naruszenia finansów publicznych, stopień winy, a także cele kary. Orzeczenie zapada zwykłą większością głosów . W przepisach

15. Pojęcie długu publicznego

- art. 3 pkt 6 u.f.p

- zjawisko o charakterze zarówno prawnym jak i ekonomicznym

- finansowanie zobowiązania władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek, zagregowana i skonsolidowana wartość zobowiązań sektora publicznego z określonych tytułów, czy też suma pozostałych do spłacenia pożyczek państwowych

Przyczyny długu:

- deficyt budżetowy,

- wzmożone wydatki publiczne w okresach kryzysów gospodarczych, wojen

- świadomą politykę utrzymywania deficytu budżetowego jako narzędzia interwencjonizmu państwowego

- niepodnoszenie podatków i jednoczesne powstrzymywanie się od cięć budżetowych

Skutki:

- wzrost inflalcji

- wzrost stóp procentowych

16. Dług publiczny a deficyt budżetowy

Deficyt budżetowy jest rozumiany jako różnica między sumą dochodów budżetowych a sumą wydatków w budżecie na dany rok budżetowy. Jeżeli deficyt budżetowy nie jest pokryty nadwyżką z lat poprzednich, to na koniec roku powiększa dług publiczny. Gdy budżet zamyka się z nadwyżką - dług publiczny zmniejsza się o wysokość tej nadwyżki. Poziom deficytu budzetu panstwa okreslany jest w WPFP.

źródła:

- zbyt niskie, niewystarczające dochody publiczne( spadek tempa rozwoju gospodarczego)

- nadmierne wydatki budżetowe ( kosztowne reformy, wypłaty zasiłków dla bezrobotnych)

17. Źródła finansowania długu publicznego i deficytu budżetowego.

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa oznaczają wysokość zobowiązań niezbędną do zrównoważenia przychodów i rozchodów w danym roku budżetowym.

Skarbowe papiery wartościowe- są podstawowym instrumentem zaciągania długu publicznego. Jest papierem wartościowym. w którym Skarb Państwa stwierdza , że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny ( art. 95 ust 1 u.f.p).

- art. 98 u.f.p

Bon skarbowy- krótkoterminowy skarbowy papier wartościowy oferowany do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupowanym wg. wartości nominalnej po upływie okresu , na jaki został wyemitowany.

Obligacja skarbowa- papier wartościowy o okresie wykupu dłuższym niż rok, oferowanym do sprzedaży w kraju lub za granicą, oprocentowanym w postaci dyskonta lub odsetek. Sprzedawana jest na rynku pierwotnym z dyskontem ( po cenie niższej od wartości nominalnej), wykupywana po upływie okresu , na jaki została wyemitowana. Oprocentowanie może mieć charakter stały lub zmienny.

obligacje komunalne- emitowane przez gminy znajdujące się we względnie dobrej kondycji finansowej i stanowią uzupełnienie dochodów własnych, umożliwiając sfinansowanie określonych inwestycji ( m.in budowy dróg, modernizacji komunikacji miejskiej).

Kredyty i pożyczki mogą być zaciągane przez Skarb Państwa wyłącznie na finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa. W imieniu SP pożyczki i kredyty zaciągane są wyłącznie przez ministra finansów.

18. Procedury ostrożnościowe lub sanacyjne

Procedury ostrożnościowe lub sanacyjne - stosuje się w przypadku gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto: 1. jest większa od 50 %, a nie większa od 55 %, wówczas: na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa (t+2) nie może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku bieżącego wynikająca z ustawy budżetowej (t+1); 2. jest większa od 55 %, a mniejsza od 60 %, wówczas: a) na kolejny rok (t+2) Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym: nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy (t+2), będzie niższa od relacji długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto dla roku t, nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej, waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, , wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich,nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach(m.in. Kancelarii Sejmu i Senatu, Kancelarii Prezydenta RP, Trybunału Konstytucyjnego,Sadu Najwyższego), na poziomie wyższym niż w administracji rządowej,b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich,c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie powyższej relacji,d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi (innych niż m.in. środki unijne),e) Rada Ministrów dokonuje przeglądu obowiązujących przepisów w celu przedstawienia propozycji rozwiązań prawnych mających wpływ na poziom dochodów budżetu państwa, w tym dotyczących stosowania stawek podatku od towarów i usług, f) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych otrzymuje dotację celową z budżetu państwa na realizację zadania w

wysokości do 30 % środków zaplanowanych na realizację tego zadania na dany rok, g) organy administracji rządowej mogą zaciągać nowe zobowiązania na przygotowanie inwestycji, jeżeli mają zapewnione finansowanie z udziałem środków publicznych, na maksymalnym dopuszczalnym

poziomie, określonym w przepisach lub procedurach dotyczących danego rodzaju inwestycji, nie mniejszym niż 50 % całości kosztów, z wyznaczonymi wyjątkami, 3. jest równa lub większa od 60 %, wówczas: a) stosuje się odpowiednio sankcje określone dla drugiego progu, b) Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia powyższej relacji, przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej 60 %, c) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok nie mogą być wyższe niż dochody tego budżetu, d) poczynając od siódmego dnia po dniu ogłoszenia powyższej relacji jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielaćnowych poręczeń i gwarancji.

19. Poręczenia i gwarancje.

Poręczenie i gwarancje - Skarb Państwa może udzielać poręczeń i gwarancji: spłaty kredytów, wykonania zobowiązań wynikających z obligacji, wykonania zobowiązań wynikających z transakcji

zabezpieczających przed ryzykiem zmiany stopy procentowej lub ryzykiem walutowym,związanych z poręczonym lub gwarantowanym przez Skarb Państwa kredytem lub emisją obligacji. Ponadto, Skarb Państwa może udzielać poręczeń wypłaty odszkodowania za zniszczone, uszkodzone lub skradzione eksponaty wystawowe. Poręczenia i gwarancje udzielane są w ramach łącznego limitu określanego corocznie w ustawie budżetowej.

20. Ekonomiczne i prawne granice opodatkowania.

Istota ekonomiczna podatku polega, w najszerszym ujęciu, na przejmowaniu przez państwo rezultatów działalności gospodarczej innych podmiotów. Granic tych należy poszukiwać przede wszystkim w efektywności gospodarki. Granicą opodatkowania powinno być zatem zachowanie sprawności (wydajności) gospodarczej, rozpatrywanej zarówno w stosunku do całej gospodarki, jak i do poszczególnych podatników- w skali makroekonomicznej i mikroekonomicznej. Wydaje się , że podatki mogą być wykorzystywane jako instrumenty oddziaływania na gospodarkę , tylko pod warunkiem , że ich działanie jest zgodne z rynkowymi mechanizmami funkcjonowania gospodarki. Wprowadzony w celu fiskalnym.

21.System prawa podatkowego

Prawo podatkowe należy bez wątpienia do prawa publicznego. Ponieważ chroni interesy ogółu nie jednostki, przymus państwa tzn. brak równorzędności stron oraz szczególne środki ochrony interesu publicznego.

Formalne prawo podatkowe , regulujące ustalanie, wymiar i pobór należności podatkowych, należy do rodziny procedur administracyjnych.

Na system ten składają się przepisy regulujące opodatkowanie. Nie wszystkie jednak przepisy można zaliczyć do systemu prawa podatkowego. Współczesne systemy podatkowe stanowią przede wszystkim wynik historycznego rozwoju opodatkowania.

22. Formalne źródła prawa podatkowego i walidacyjne problemy jego stosowania.

a) Konstytycyjne źródła

- art. 31 ust.3 Konstytucji

- art.64 ust. 3

- art. 84 , wyraża powszechność podatkowania, która uznawana jest obok równości opodatkowania, za podstawowy element zasady sprawiedliwości podatkowej, wskazuje również zasadę konieczności podatku, skoro każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków.

- art. 217

- Ustawa jako źródło prawa podatkowego

- Poustawowe akty prawne w systemie źródeł prawa podatkowego

• prawo międzynarodowe jako źródło prawa podatkowego

• prawo unijne jako źródło prawa podatkowego

23. Założenia i rodzaje wykładni prawa podatkowego.

Głównym założeniem wykładni prawa odatkowego jest potrzeba uwzględniania w jego interpretacji pewności prawa i bezpieczeństwa. To oznacza, że przepisy powinny być precyzyjne i obiektywne. Wykładnia prawa podatkowego powinna prowadzić do uzyskania kompromisu pomiędzy pewnością prawa a jego sprawiedliwością.

Rodzaje wykładni prawa:

a) wykładnia językowa- celem jest ustalenie normy prawnej na podstawie językowego znaczenia danego przepisu. W pierwszym etapie należy ustalić obszar zdarzeń podlegających opodatkowaniu oraz granice opodatkowania. Istotne dla tej wykładni są „słowa klucze”/, które omawiają podatkowy stan faktyczny np. dochód, przychód itp.

b) wykładnia systemowa-polega na ustaleniu znaczenia przepisu ze względu na system prawa do którego on należy. Podstawową regułą wykładni systemowej jest nakaz dokonywania wykładni zgodnie z zasadami prawa. Stosując wykładnie systemową poszukuje się znaczenia przepisów na płaszczyźnie zewnętrznej i wewnętrznej.

c) wykładnia celowościowa- polega na powiązaniu brzmienia słów aktów prawnych z celem i senesem przepisu .Zmierza ona do interpretacji prawa podatkowego z punktu widzenia rzeczywistości gospodarczej. Szczególne znaczenia wykładnia celowościowa uzyskała w prawie podatkowym po wejściu Polski do UE.

24. Wnioskowania prawnicze w procesie wykładni prawa podatkowego.

Wnioskowania prawnicze należą do wykładni prawa w jej szerokim znaczeniu. W przypadku prawa podatkowego wnioskowaniami prawniczymi należy posługiwać się bardzo ostrożnie, ponieważ mogą one zawierać za wiele elementów subiektywnych. Podstawową rolę we wnioskowaniach prawniczych odgrywają reguły inferencyjne i reguły kolizyjne. Podmiot dokonujący wykładni prawa może wnioskować przez analogię lub wnioskować a contrario. Wnioskowanie a contario jest przeciwieństwem analogii.

25. Wpływ orzecznictwa na wykładnię i stosowanie prawa podatkowego.

Stosowanie prawa wymaga ustalenia odpowiedniego pola interpretacji. Należy w nim uwzględniać nie tylko przepisy prawa (krajowego, unijnego i międzynarodowego), lecz również orzecznictwo. Ważne jest także, aby ogólne poglądy dotyczące stosowania prawa, zwłaszcza wyrażone na gruncie teorii prawa, były odnoszone do poszczególnych gałęzi prawa, w tym wypadku do prawa podatkowego. W procesie stosowania prawa podatkowego obok organów publicznych-administracji i sądów-uczestniczą także podmioty niebędące tymi organami. Jest to sytuacja niespotykana w innych gałęziach prawa zaliczanych tak jak prawo podatkowe do prawa publicznego. W efekcie powstaje tu dwuetapowy model stosowania prawa (dominujący obecnie w Polsce), w którego pierwszym etapie biorą udział podatnicy i płatnicy (dokonujący samoobliczenia i obliczenia podatku) ,a w drugim etapie-podmioty publiczne ( administracja i sąd administracyjny) Rolę orzecznictw w procesie stosowania prawa podatkowego należy ujmować jako jego wpływ na interpretację prawa dokonywaną przez poszczególne kategorie podmiotów uczestniczących w procesie jego stosowania. Wpływ jest ten stosunkowo niewielki. Przyczyn tego stanu rzeczy należy szukać głównie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Sądy administracyjne w niedostatecznym stopniu wykorzystują w swym orzecznictwie zasady prawa, zwłaszcza zaś kształtowane przez TK oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

26. Pojęcie i elementy zobowiązania podatkowego.

Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa,województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Zobowiązania podatkowe- jest to stosunek prawny typu zobowiązaniowego. Charakterystyczna jest więź łącząca podmioty. Polega ona na zobowiązaniu jednego z nich względem drugiego do ściśle określonego zachowania. Elementy stosunku prawnego; podmiot, przedmiot oraz treść.

1. Podmiot-osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej ,które dzięki przepisom stwarzającym pewne warunki działania mogą tworzyć między sobą relacje prawne charakteryzowane przez przymiot stosunku prawnego zobowiązania podatkowego.

1. Przedmiot zobowiązania podatkowego- zachowanie się podmiotów tego stosunku oraz przedmiot tego zachowania. Sposób zachowania się podatnika to spełnienie świadcznia podlegającego na zapłaceniu podatku. Zachowanie się wierzyciela podatkowego polega na wydaniu i doręczeniu decyzji podatkowej, formą zaś tego zachowania jest działanie.

2. Treść zobowiązania podatkowego będzie się składać na uprawnienia i obowiązki.

27. Podmioty zobowiązań podatkowych i ich odpowiedzialność.

Podatnik – podstawową powinnością podatnika jest ziszczenie ciążącego na nim świadczenia podatkowego. Obowiązek ten zajmuje centralne miejsce w stosunku prawno-podatkowego. Na dłużnika bowiem prawo nakłada cały szereg instrumentalnych obowiązków. Z punktu widzenia treści stosunku prawno-podatkowego nie jest istotne to czy podmiot ten rzeczywiście ponosi ciężar podatkowy czy też przerzuca go zgodnie z wolą ustawodawcy lub wbrew tej woli na inny podmiot. Podstawowe znaczenie dla bycia podatnikiem ma wystąpienie u danego podmiotu sytuacji faktycznej lub prawnej zawierającej ustawowe znamiona podatkowe stanu faktycznego. Podatnika można zatem określić jako podmiot zobowiązany do zapłaty podatku.

Płatnik – osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana do wykonywania 3 czynności:

• obliczenia podatku za podatnika

• pobrania podatku z dochodów podatnika

• wpłacenia podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Płatnik jest zatem tym podmiotem, który wyręcza w procesie wymiaru i poboru świadczenia podatkowego organy podatkowe oraz samego podatnika. Płatnik nie ponosi zasadniczo ciężaru podatkowego za zobowiązania podatnika. Uszczuplenie dochodu lub majątku płatnika może mieć jednak miejsce wtedy, gdy w sposób niewłaściwy wykonuje on ciążące na nim obowiązki. W ustawach określających płatników stosuje się 2 techniki legislacyjne:

• określone osoby nazywa się wprost płatnikami

• mówi się o podmiotach, które mają obliczyć i pobrać podatek bez nazwania ich płatnikami

Inkasent – obowiązany jest do pobrania podatku od podatnika i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Inkasentem jest osoba fizyczna, prawna lub jedn. organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana do wykonania tych dwóch w/w czynności. Inkasent nie ponosi ciężaru podatkowego za podatnika i nie wstępuje w jego miejsce. Jego zasadniczym zadaniem jest jedynie usprawnienie odprowadzania należności podatkowej ciążącej na podatniku. Uszczuplenie majątku inkasenta może mieć miejsce tylko wtedy, gdy nie wywiąże się on ze swych powinności. Odpowiada on za pobrane a niewpłacone w terminie podatki. Sens tej odpowiedzialności może być nieci inny niż płatnika. Wynika to z tego, że pobór podatku przez inkasenta powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego . Skoro bowiem wybór inkasenta został podatnikowi narzucony to ten ostatni nie może ponosić żadnej odpowiedzialności z tego tytułu, że inkasent wpłaconej kwoty podatku nie odprowadził na rachunek organu podatkowego. Status inkasenta nabywa się z mocy prawa. W przypadku inkasentów podatków państwowych za wykonywane czynności przysługuje im wynagrodzenie w wysokości 0,1% pobranych sum. Częściej występują ustanowieni przez Rady Gmin inkasenci podatków i opłat lokalnych.

28. Powstanie zobowiązań podatkowych.

Zobowiązanie podatkowe powstaje w dwóch sytuacjach, po 1) zobowiązanie powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z których ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania (np. wystawienie faktury za wykonane produkty), i po 2) zobowiązanie powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, która ustala wysokość zobowiązania podatkowego (np. wysokość podatku od nieruchomości).

30.Zabezpieczenie zobowiązań podatkowych hipoteką przymusową i zastawem skarbowym.

II forma- hipotekę ustawową- W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

III forma- zastaw skarbowy - Istota zastawu wyraża się w tym, że w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, z wyjątkiem wierzycieli uprzywilejowanych.

31.Wygasanie zobowiązań podatkowych.

1. wygasanie efektywne zobowiązań - wraz z wygaśnięciem zobowiązań roszczenie Skarbu Państwa zostaje zaspokojone.

2. wygasanie nieefektywne - wygaśnięcie zobowiązania podatkowego nie powoduje zaspokojenia tych roszczeń.

Sposoby:

-Zapłata podatku

-Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych jest szczególnym sposobem wygaśnięcia zobowiązań podatkowych. W pierwszej kolejności ustala się, czy podatnik jest w stanie spełnić świadczenie podatkowe poprzez zapłatę podatku. Ustawodawca wykorzystuje konstrukcje umowy, skutkiem której następuje przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych.

-Potrącenie - ustawodawca potrąceniem objął nie tylko zobowiązania podatkowe, ale też zaległości podatkowe. Potrącenie jest dokonywane zarówno na wniosek podatnika, jak również z urzędu. Wierzytelność podatnika musi być wzajemna, bezsporna oraz wymagalna. Jeżeli potrącenie jest na wniosek podatnika,, następuje ono z dniem złożenia wniosku, który został uwzględniony. Natomiast potrącenie z urzędu następuje z dniem wydania postanowienia o potrąceniu (nie doręczenia). Na postanowienie przysługuje zażalenie, natomiast odmowa potrącenia następuje w drodze decyzji.

-Umorzenie zaległości podatkowej - jest to nieefektywny sposób wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, w którym wierzyciel rezygnuje z zaspokojenia należnego roszczenia podatkowego. Z punktu wiedzenia wysokości zaległej kwoty można wyróżnić umorzenie w całości lub w części. Umorzenie może być na wniosek podatnika lub z urzędu. Ustawodawca uwzględnił też instytucję przedawnienia - zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności zobowiązania podatkowego.

32.Istota i specyfika postępowania podatkowego

Postępowanie podatkowe to procedura mająca na celu realizację praw i obowiązków wynikających z materialnego prawa podatkowego. Podstawowym elementem wyróżniającym postępowanie pod jest jego cel,za który można uznać doprowadzenie do dokonania w odpowiedniej formie prawnej ustalenia dotyczącego istnienia,wysokości i wykonywania zobowiązań podatkowych. W szczególności postępowanie nie wymaga bezpośredniego udziału organu podatkowego. Obliczenie wysokości podatku może być dokonywane przez podatnika lub płatnika,pobór zaś przez płatnika lub inkasenta. Rola organu ogranicza się do pozyskiwania określonych danych.Zgromadzone dane są przedmiotem analizy określane jako postępowanie przygotowawcze.Postępowanie jurysdykcyjne obejmuje wszystkie podatki,wstępne-ścićle określone. Postępowania podatkowe jest postępowaniem adm. Przesądza o tym pozycja organu podatkowego prowadzącego postępowanie za pomocą którego dochodzi do władczej, jednostronnej, publicznoprawnej konkretyzacji stosunku prawnego z zakresu prawa podatkowego.

Organy podatkowe – występują w imieniu związku publicznoprawnego(Skrabu Państwa lub JST) dysponując uprawnieniami do ustalania lub określania przysługujących mu należności publicznoprawnych.Ordynacja podatkowa wyróżnia katalog zamknięty. stosownie do swojej właściwości organem podatkowym, jest:

• naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent

miasta), starosta albo marszałek województwa,

• dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej,

• samorządowe kolegium odwoławcze – jako organ odwoławczy od decyzji wójta,

burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.

• Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem podatkowym – jako:

• organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia

postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia – z urzędu;

• organ odwoławczy od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w pkt. 1,

• organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych;

• organ właściwy w sprawach interpretacji postanowień umów o unikaniu podwójnego

opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących

problematyki podatkowej;

• organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy

oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych

związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

33.Wszczęcie i formalne aspekty postępowania podatkowego.

Wszczęcie postępowania – Postępowanie podatkowe jest wszczynane z urzędu lub na wniosek strony.Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w drodze postanowienia wydawanego przez organ podatkowy,dniem wszczęcia zaś jest dzień doręczenie postanowienia stronie.

Wszczęcie postępowania na wniosek strony następuje z dniem doręczenia żądania wniosku strony organowi podatkowemu.

§ 1. Postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

§ 2. Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia.

§ 3. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu, z zastrzeżeniem art. 165a postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, .

§ 3a. O wszczęciu postępowania na wniosek jednej ze stron organ podatkowy zawiadamia wszystkie pozostałe osoby będące stroną w sprawie.

§ 3b. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony wniesione za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest dzień wprowadzenia żądania do systemu teleinformatycznego organu podatkowego.

§ 4. Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.

§ 5. Przepisów § 2 i § 4 nie stosuje się do postępowania w sprawie:

1) ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie;

2) umorzenia zaległości podatkowych w przypadkach, o których mowa w art. 67d przesłanki udzielania ulg przez organ podatkowy z urzędu , § 1;

3) nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności;

4) zabezpieczenia.

§ 6. W postępowaniu przed organami celnymi w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, w przypadku, o którym mowa w art. 23 kwota należności przywozowych lub wywozowych, ust. 3 Prawa celnego, organ celny nie wydaje postanowienia o wszczęciu postępowania. Za datę wszczęcia postępowania przyjmuje się datę przyjęcia zgłoszenia celnego.

§ 7. Organ podatkowy nie wydaje postanowienia o wszczęciu postępowania w przypadku złożenia zeznania podatkowego przez podatników podatku od spadków i darowizn. W tym przypadku za datę wszczęcia postępowania przyjmuje się datę złożenia zeznania.

34.Dowody w postępowaniu podatkowym.

Art. 181. Rodzaje dowodów w postępowaniu podatkowym

Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem art. 284a wszczęcie kontroli podatkowej na podstawie legitymacji służbowej, § 3, art. 284b termin zakończenia kontroli podatkowej, § 3 i art. 288 oględziny w toku kontroli, § 2, oraz materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

35.Decyzja podatkowa.

to podstawowa forma rozstrzygnięcia w postępowaniu podatkowym. Wydaje ją organ podatkowy. Decyzja podatkowa rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w danej instancji. Decyzja podatkowa musi zawierać określone elementy, przede wszystkim: oznaczenie organu podatkowego, który ją wydał, datę jej wydania, oznaczenie strony, czyli adresata tej decyzji, powołanie podstawy […]

36.Odwołanie i podatkowe postępowanie odwoławcze.

Najważniejszym i najskuteczniejszym, a także najpowszechniejszym środkiem ochrony praw i interesów finansowych strony w postępowaniu podatkowym przed organami podatkowymi jest odwołanie. Jest to podstawowy środek kontroli decyzji podjętych przez organ podatkowy I instancji.

Odwołanie w sprawach podatkowych charakteryzuje się zatem dewolutywnością– polegającą na tym, iż złożenie odwołania powoduje wstrzymanie zaskarżonej decyzji.

Samokontroli decyzji w postępowaniu odwoławczym – zgodnie z art. 227 o.p. organ podatkowy, do którego wpłynęło odwołanie, obowiązany jest przekazać je wraz z aktami sprawy właściwemu organowi odwoławczemu w terminie 1 miesiąca od dnia jego wpływu, jeżeli w tym terminie nie wyda decyzji w trybie samokontroli. Organ podatkowy przekazując sprawę organowi odwoławczemu, obowiązany jest ustosunkować się do przedstawionych zarzutów i wniosków. Wyrażone w ten sposób stanowisko organu I instancji część składową materiału dowodowego i podlega ocenie organu II instancji na równi z wszystkim dowodami ujawnionymi w postępowaniu.

39.Czynności sprawdzające.

Czynności sprawdzające mają na celu:

1. sprawdzenie terminowości:
- składania deklaracji,
- wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;

2. stwierdzenie formalnej poprawności ww. dokumentów;

3. ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Czynności sprawdzające są realizowane przez organy podatkowe pierwszej instancji, czyli naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę albo marszałka województwa. Tylko w kwestii wymiany z Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej informacji o VAT czynności sprawdzających dokonuje Minister Finansów lub organ podatkowy przez Ministra upoważniony.

40.Kontrola podatkowa i skarbowa.

Zakres podmiotowy i podstawy prawne

Kontrolę podatkową regulują przepisy ordynacji podatkowej. Kontrola skarbowa podlega przepisom ustawy o kontroli skarbowej. Pierwszą z tych kontroli przeprowadzają organy podatkowe pierwszej instancji, wśród których można wymienić: naczelnika urzędu celnego, naczelnika urzędu skarbowego, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, marszałka województwa i starostę. Czynności w związku z kontrolą skarbową spoczywają natomiast na inspektorach kontroli skarbowej oraz pracownikach jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej.

Cele kontroli

Kontrola podatkowa ma wykazać, czy określone podmioty wywiązują się z przepisów prawa podatkowego. Celem kontroli skarbowej natomiast jest ochrona żywotnych interesów Skarbu Państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących wpływ budżetu państwa, czy funduszy celowych tegoż.

Formy realizacji kontroli

Kontrolę podatkową przeprowadza się po upływie tygodnia, zanim upłynie 30 dni od doręczenia kontrolowanemu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Zobowiązany jest on wówczas do udostępnienia kontrolującemu ksiąg podatkowych tak, aby ten miał pełny wgląd do zestawienia przychodów i rozchodów przedsiębiorstwa. Realizacja kontroli skarbowej może przybrać natomiast dwie postaci.

Jedną z nich jest kontrola podstawowa, a drugą wywiad skarbowy. Wywiad skarbowy to uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystywanie informacji o wpływach pieniężnych, obrotach, rzeczach i prawach kontrolowanych podmiotów oraz powtarzanie tych czynności w związku z wiadomościami o podmiotach, co do których istnieje podejrzenie wystąpienia nadużycia.

Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby realizacji zadań publicznych.

Współcześnie pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy, które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia itp. Obecnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.

41. Podatek dochodowy od osób fizycznych.

Podatek od osób fizycznych -Podatek dochodowy od osób fizycznych jest podatkiem bezpośrednim, zwyczajnym,obligatoryjnym, o charakterze dochodowym i osobistym. Obliczany jest przez samych

podatników lub przez płatników, którymi są najczęściej pracodawcy, organy wypłacające renty, emerytury czy podmioty wypłacające honoraria. Oparty na technice samoobliczania podatek może być jednak zweryfikowany przez urzędy skarbowe. Podatek dochodowy oparty jest na zasadzie powszechności, która może być ujmowana w sensie podmiotowym i przedmiotowym. W ujęciu podmiotowym zasada ta oznacza, iż podatek powinien objąć wszystkie osoby uzyskujące dochód na obszarze obowiązywania podatku, dotyczy też zwolnień podmiotowych. Zasada powszechności w ujęciu przedmiotowym wiąże się z brakiem jakichkolwiek zwolnień przedmiotowych i opodatkowaniem łącznego dochodu osoby fizycznej uzyskiwanego z różnych źródeł przychodu. Opodatkowaniu podlega, więc suma dochodów uzyskiwanych z poszczególnych źródeł przychodu. Niektóre dochody osób fizycznych są opodatkowane odrębnie z zastosowaniem skali proporcjonalnej i odmiennych stawek podatkowych. Nie można też potrącać strat poniesionych z jednego źródła przychodów od dochodów z innych, podlegających łączeniu tytułów. Strata ze źródła przychodu może być pokryta w pięciu następnych latach jedynie z dochodów z tego samego źródła. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest oparty na zasadzie równości. Oznacza to, iż wszyscy podatnicy uzyskujący jednakowe dochody są tak samo traktowani bez względu na to, czy dochód uzyskany jest z działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek, wolnych zawodów, pracy najemnej, emerytur i rent, praw majątkowych. Jedynym odstępstwem od zasady równości jest odmienne traktowanie podatników będących nierezydentami, którzy w RP uzyskują honoraria z praw autorskich i innych podobnych tytułów w porównaniu z rezydentami osiągającymi dochody z takich samych tytułów. Podatnikami są także osoby uzyskujące dochody z twórczości artystycznej, literackiej, naukowej itp., z rent, emerytur, z posiadanego kapitału i praw majątkowych oraz ich sprzedaży, a także uzyskiwane z tzw. działów specjalnych produkcji rolnej. Podatnicy podatku dochodowego mogą być objęci albo tzw. nieograniczonym, albo ograniczonym obowiązkiem podatkowym. Kryterium podziału jest miejsce zamieszkania lub stałego pobytu osoby fizycznej. Osobisty charakter polskiego podatku dochodowego od osfiz przesądza o tym, iż podatnikami tego podatku są poszczególne osfiz uzyskujące dochody, a nie podmioty zbiorowe (grupy osób fizycznych), np. pozostające w związku małżeńskim, czy szerzej- stanowiące rodzinę, a także działające jako spółka nie posiadająca osobowości prawnej. Ze względów społecznych dopuszczono jednak w dwóch przypadkach wspólne rozliczanie podatku dochodowego: przez małżonków pozostających we wspólności majątkowej małżeńskiej oraz przez osoby samotnie wychowujące dzieci. Podstawę opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi łączna kwota dochodów uzyskanych przez podatnika w ciągu roku podatkowego, z różnych, ale podlegających takiemu łączeniu źródeł przychodów, przy czym małżonkowie (a także osoby samotnie wychowujące dzieci) mogą być – na ich wniosek- opodatkowane wspólnie

W kilku sytuacjach przedmiotem opodatkowania jest przychód, a nie dochód uzyskiwany

przez podatnika. Dotyczy to: sprzedaży lub zamiany nieruchomości i praw majątkowych,

przychód z umów zlecenia oraz innych umów,praw autorskich, wynalazczych, praw do znaków towarowych,samodzielnie wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej itp.,

Zwolnienia przedmiotowe: zakres przedmiotowy podatku dochodowego jest także uzależniony od katalogu zwolnień poszczególnych przychodów od opodatkowania. Zwolnienia te ograniczają w pewien sposób powszechny charakter podatku dochodowego. Katalog tych zwolnień jest bardzo rozbudowany, ulega licznym i częstym zmianom, najczęściej rozszerzającym.Do pierwszej grupy zwolnień przewidzianych w ustawie należy zaliczyć takie, które wynikają z faktu, iż otrzymane przychody nie wiążą się z uzyskaniem dochodu. Należy do nich zaliczyć odszkodowania i ekwiwalenty uzyskiwane z różnych źródeł i z różnych tytułów, między innymi odszkodowania i świadczenia z tytułu ubezpieczeń, ekwiwalenty za zużytą odzież, używanie własnych narzędzi przez pracowników, diety i zwrot kosztów podróży itp. Druga grupa to bardzo istotne zwolnienia o charakterze społecznym. Zaliczyć do nich możemy m.in. dochody z tytułu pomocy pieniężnej dla rodzin zastępczych, kombatantów, eosób niepełnosprawnych, dotkniętych zdarzeniami losowymi czy znajdujących się w

szczególnie trudnej sytuacji, rent inwalidzkich przyznawanych inwalidom wojennym i wojskowym na podstawie odrębnych przepisów. Trzecia grupa zwolnień to takie, które mają wyraźnie cel stymulacyjny, pobudzający do określonych zachowań czy działań. Do nich należy zaliczyć zwolnienie od opodatkowania dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży gruntów, budynków mieszkalnych, praw do lokali mieszkalnych itp. celu budowy lub nabycia innego budynku mieszkalnego.

Skale i stawki podatkowe: W podatku dochodowym obciążającym osoby fizyczne skala ma w zasadzie charakter progresji szczeblowanej. Taka skala jest stosowana dla większości dochodów. Jednakże w stosunku do dochodów, które nie podlegają łącznemu opodatkowaniu, stosuje się skalę proporcjonalną

42. Podatek dochodowy od osób prawnych.

Podatek od osób prawnych – Podatnikami podatku dochodowego os os.pr są osoby prawne, spółki kapitałowe w organizacji oraz j.o nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej: spółki cywilnej, jawnej,partnerskiej,komandytowej,komadytowo-akcyjnej. Podatnikiem może być także grupa kapitałowa. Podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Przedmiotem opodatkowania jest dochód rozumiany jako osiąganie nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania. Opodatkowaniu podlega dochód łączny ze wszystkich źródeł i bez względu na rodzaj źródeł przychodów. Wyjątkowo przedmiotem opodat może być przychód, dot. to świadczeń określonych tytułów prawnych. Wyjściowym elementem rachunku dochodu,a tym samym obliczenia podatku jest przychód. Ustawa o podatku dochodowym od os.r definiuje przychody przede wszystkim jako otrzymane pieniądze i wartości pieniężne, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań. Przychód może więc wystąpić pod różnymi postaciami. Kolejny czynniki wpływający bezpośrednio na rozmiar dochodu są koszty uzyskania przychodów. Są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.Podstawą opodatkowania jest dochód po dokonaniu dopuszczonych odliczeń. Podatnik,który wykazał stratę może o nią obniżyć dochód w kolejnych 5 latach podatkowych. Podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej. Stawka podatkowa – kwotę podatku oblicza się od podstawy opodatkowania z zastosowaniem stawki proporcjonalnej. Podatek jest obliczany i odprowadzany na konto urzędu skarbowego przez samych podatników w formie miesięcznych zaliczek.

43. Ryczałt podatkowy

Ryczałt podatkowy – występuje w 2 formach- jako element konstrukcji prawa materialnego oraz instytucja postępowania podatkowego. W prawie materialnym występuje najczęściej przy tworzeniu podatkowoprawnego stanu faktycznego wielkościami globalnymi. W postępowaniu podatkowym jest celowym odejściem od pełnej realizacji prawa materialnego. Istota jego polega na tym,że obliczanie należności podatkowych dokonywane jest bez ustalenia podstawy opodatkowania zgodnie z jej konstrukcją w ustawach normujących podatki. Wyróżnić można : ryczałt kwotowy – jako zewnętrzne oznaki działalności podatnika; ryczałt umowny- w drodze porozumienia między podatnikiem a organem podatkowym oraz ryczałt procentowy – przyjęta specjalnie dla ryczałtu podstawa obliczania i stawka podatkowa. Ryczałt podatkowy traktowany jest jako wyjątkowa instytucja prawna. Ryczałtem pod są objęte przychody od os.fiz prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, os.fiz z tytułu umowy najmu,podnajmu,dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze orzaz przychody osób duchownych. W przypadku pierwszych jest to ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, który można zaliczyć do ryczałtów procentowych. Natomiast ryczałt od przychodów osób duchownych jest co do zasady ryczałtem kwotowym

44. Ogólna charakterystyka i harmonizacja podatków obrotowych w świetle prawa Unii Europejskiej.

-Ma na celu ujednolicenie podatku całej UE

-Związana jest z międzynarodową, intergracją gospodarczą i oznacza ona dążenie do osiągniecia jednolitego poziomu standaryzacji poprzez ustanowienie w państwie takiego samego systemu podatkowego, podobnego opodatkowania i podobnych stawek.

Harmonizacja podatków stałych stała się szczególnie ważna po zniesieniu kontroli granicznej co spowodowało przepływ towarów i usług w ramach wolnego rynku.

45. Podatek od towarów i usług

Powszechny podatek obrotowy obciążający wartość dodaną na każdym etapie produkcji i dystrybucji poszczególnych towarów i usług, w Polsce obowiązuje od 1993 a od 20014 roku został dostosowany do kształtu przepisów unijnych.

Ciężar ekonomiczny tego podatku ostatecznie ponosi konsument danego towaru lub też usługi, który jest końcowym ogniem tego obrotu.

Powszechność- w 2 płaszczyznach po 1 jako obciążenie podatkiem od towaru i usług każdego etapu obrotu towarem lub usług, po 2 obciążenie tym podatkiem możliwie szerokiego kręgu katalogu dóbr i usług.

Podmioty podatku VAT : os. fizyczne, os. prawne, jednostki osobowe nie mające osobowości prawnej wykonujące samodzielnie działalność gospodarcza o charakterze odpłatnym.

Przedmiot: czynność opodatkowania:

-dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju

-eksport towarów

-import towarów

-wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju

46. Podatek akcyzowy

Uzupełnia dochód budżetu państwa.

Podmioty : os. fizyczne, os. prawne, jednostki osobowe nie mające osobowości prawnej wykonujące samodzielnie działalność gospodarcza o charakterze odpłatnym.

Wyroby akcyzowe to wyroby energetyczne, napoje alk, wyroby pośrednie, tytoniowe, susz tytoniowy, samochody osobowe.

47. Podatek od gier

Podatnikami są te osoby co w VAT prowadzące działaność w zakresie gier hazardowych na podstawie udzielonej koncesji lub zezwolenia.

Przedmiot: urządzenie gier hazardowych, udział w pokerze, w turnieju pokera

Stawka: od 2,5 do 50 % w zależności od rodzaju gry.

48. Podatek od czynności cywilnoprawnych.

Przedmiot: Rodzaje czynności takich jak : umowa sprzedaży, pożyczki, darowizny, umowa dożywocia, umowa o dział spadku, o zniesienie współwłasności, ustanowienie hipoteki, umowa depozytu. Ponadto opodatkowaniu od cyznności cywilnoprawnych podlegają również orzeczenia sądów w tym też polubownych oraz ugody. Katalog ten jest katalogiem zamkniętym.

Podmioty : os. fizyczne, os. prawne, jednostki osobowe nie mające osobowości prawnej wykonujące samodzielnie działalność gospodarcza o charakterze odpłatnym.

Stawki: proporcjonalne-procentowe lub kwotowe + stawka sankcyjna 20%

49. Podatek rolny

Przedmiot: grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione lub zakrzewione na użytkach rolnych z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działanośći gospodarczej pozarolniczej ( grunt przekraczający 1ha)

Podmiot: właściciele gruntów, użytkownik wieczysty, posiadacz gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa.

Stawki: w zależnośći od powierzchni, rodzaju powierzchni, klasyfikacji użytkowanych gruntów rolnych, od warunków ekonomicznych, produkcyjnych i klimatcyznych.

50. Podatek leśny.

Przedmiot: grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, wyłączające lasy zajete na wykonywanie innej czynności gospodarczej niż działalność leśna.

Podmiot: właściciele gruntów, użytkownik wieczysty, posiadacz gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa.

51. Podatek od nieruchomości.

Zakres przedmiotowy: grunty, budynki lub ich części oraz budowle i ich części, budowle związane z prowadzeniem działanośći gospodarczej

Podmiot: właściciele nieruchomości, użytkownicy wieczyści, posiadacze samoistni

Rada Gminy w drodze uchwały ustala wysokość tego podatku. Obowiązek powstaje z pewnym dniem miesiąca następującego po miesiącu w którym nastąpiło nabycie tytułu prawnego do przedmiotu opodatkowania, a wygasa wraz z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uiszczające ten obowiązek.

52. Podatek od środków transportu.

Przedmiot: środki transportowe, samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie powyżej 3,5 t i poniżej 12t, równej lub wyższej niż 12t, przyczepy i naczepy wraz z pojazdem o dopuszczalnej masie 7t

Podmiot: właściciel środka transportowego

53. Opłata targowa, miejscowa i uzdrowiska oraz opłata od posiadania psów.

Opłata targowa

Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach (art. 15 ust. 1 UpiOpLok)

Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych targowiskami są wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż.

Należy podkreślić, iż opłacie targowej nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub w ich częściach. Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności przewidzianych w odrębnych przepisach za korzystanie z urządzeń targowych oraz za inne usługi świadczone przez prowadzącego targowisko.

Na podstawie art. 15 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31) nie jest wyłączony obowiązek uiszczenia opłaty targowej za prowadzenie działalności handlowej na chodniku, niezależnie od ewentualnej odpowiedzialności za naruszenie przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60) (Wyrok SN z dnia 9 grudnia 1993 r., III ARN 66/93).

Przepisy ustawy zwalniają od opłaty targowej osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, dokonujące sprzedaży na targowiskach, które są podatnikami podatku od nieruchomości w związku z przedmiotami opodatkowania położonymi na targowiskach.

Opłata miejscowa

Zgodnie z art. 17 ust. 1 UPiOpLok opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:

 1.w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach;

2.w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399, z 2007 r. Nr 133, poz. 921 oraz z 2009 r. Nr 62, poz. 504);

Opłatę miejscową pobiera się za każdy dzień pobytu we wskazanych wyżej miejscowościach (art. 17 ust. 1 UpiOpLok).

Opłaty miejscowej nie pobiera się:

 1.pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2.od osób przebywających w szpitalach;

3.od osób niewidomych i ich przewodników;

4.od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową;

5.od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.

 Rada Ministrów zgodnie z upoważnieniem ustawowym w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2007 r. określiła warunki, jakie powinna spełniać miejscowość, w której można pobierać opłatę miejscową (Dz. U. Nr 249, poz. 1851). Natomiast ustalenie miejscowości, które odpowiadają warunkom określonym w tym rozporządzeniu należy do zadań rady gminy. 

Opłata uzdrowiskowa

Opłata uzdrowiskowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Opłata uzdrowiskowa pobierana jest za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach.

Od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej (art. 17 ust. 2a UPiOpLok).

Ponadto opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się:

 1.pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2.od osób przebywających w szpitalach;

3.od osób niewidomych i ich przewodników;

4.od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę uzdrowiskową;

5. od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej.

6. Opłata od posiadania psów

Rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psów (art. 18aust. 1 UPiOpLok).

Opłatę pobiera się od osób fizycznych posiadających psy. Przepisy ustawy wskazują jednak podmioty, od których opłata ta nie jest pobierana. Mianowicie opłaty od posiadania psów nie pobiera się od:

 1.członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem wzajemności;

2.osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - z tytułu posiadania jednego psa;

3.osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, z późn. zm.) - z tytułu posiadania psa asystującego;

4.osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących samodzielnie gospodarstwo domowe - z tytułu posiadania jednego psa;

5.podatników podatku rolnego od gospodarstw rolnych - z tytułu posiadania nie więcej niż dwóch psów

54. Podatek od spadków i darowizn.

Przedmiot: nabycie praw majątkowych tytułem dziedziczenia, zapisu, darowizny, polecenia testamentowego, polecenia darczyńcy, zasiedzenia.

Podmiot: osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku, wykonania zapisu lub dalszego zapisu przy nabyciu praw majątkowych z podobnych charakterem tytułów.

55. Miejsce prawa celnego w systemie prawa.

Prawo celne – związane z elementami transgranicznymi. Podstawą jest obowiązek uiszczenia cła i opłat celnych. Jest prawem publicznym, dziedziną prawa publicznego. Jest to gałąź prawa regulująca zasady i tryb przywozu towarów na dany obszar celny oraz wywozu towarów z obszaru celnego oraz związane z tym prawa i obowiązki osób oraz uprawnienia i obowiązki organów celnych.

Źródła prawa celnego:

-Konwencja Genewska z 1947 r. (GATT) – wprowadza dwie klauzule : bezwzględna klauzula największego uprzywilejowania wynikającą z zasady wzajemności oraz klauzula narodowa( zakaz dyskryminacji towarów na rynku zewnętrznym)

-1994 r – powołanie WTO – Światowej Organizacji Handlu, wprowadzenie pojęcia ,,Unia celna”

56. Pojęcie, funkcje i klasyfikacja ceł.

Cła nie utożsamiać z podatkiem : inna regulacja prawna, inne organy (Urząd Celny, Izba Celna), inna klasyfikacja budżetowa, cło podąża za towarem ( jest związane z istnieniem towaru i usługi) Funkcją cła jest funkcja fiskalna (dostarczanie pieniędzy), a także funkcja stymulacja gospodarki, interwencjonizm państwa, funkcja represyjna.

Daniną publiczną są także opłaty celne- wnosząc tą opłatę możemy żądać podjęcia jakiegoś działania przez dany organ celny – badanie lub ekspertyza towaru. Jeżeli organ takiego świadczenia nie wykona, możemy się odwołać o zwrot danych kosztów.

Cło jako danina publiczna:

• Bezzwrotne

• Powszechne

• Nieekwiwalentne (nieodpłatne)

• Przymusowe

Klasyfikacja ceł:

Wg. instrumentów polityki celnej :

1. Cła fiskalne – przynoszące wyłączni dochód (wprowadzenie zbyt wysokich ceł może ograniczyć popyt i podaż)

1. Cła ochronne – albo bardzo wysokie cła, zamknięty przepływ tego co ma przybyć, albo odwrotnie. szczególnym rodzajem są cła antydumpingowe i cła wyrównawcze:

Antydumping – przeciwdziałanie sztucznego zaniżenie ceny , cło ma to wyrównać, aby w konsekwencji cena była równa na rynku

Cła wyrównawcze – subsydiowanie eksportu – wspomaganie przepływu towarów, dopłata do towarów produkowanych w UE

Wg. kryterium pojmowania cła ze względu na przemieszczania się towaru:

1. Cło importowe –przywozowe

1. Cło eksportowe- wywozowe

1. Cło tranzytowe – przewozowe, np. przy przekraczaniu granicy

Wg. kryterium decyzji kto ustanawia dane cło:

1. Cło suwerenne, autonomiczne – tworzy je państwo wtedy kiedy istnieje taka potrzeba

1. Cło konwencyjne – wysokość cła jest umowna,

Wg. szczególnych zadań jakie spełnia cło:

1. Cło preferencyjne – uprzywilejowane niższe np. Francja

1. Cło bojowe – element walki negocjacyjnej między suwerennymi krajami, wali politycznej

1. Cło retorsyjne – zwrotne, odpowiedź na bojowe

57. Konstrukcja prawna cła i zwolnień celnych.

Konstrukcja prawna cła:

1. Podmiot cła – istnieją dwa podmioty cła : czynny(ten który wymaga jego uiszczenia-państwo) i bierny (zarówno osoba fizyczna i prawna zobowiązany do uiszczenia ceł – dług celny)

1. Przedmiot cła- przywóz lub wywóz towaru lub usługi z kraju trzeciego na obszar UE ,towar unijny – to towar ,który spełnia 3 kryteria : albo został w całości wyprodukowany na obszarze UE albo został wyprodukowany z towarów, które zostały dopuszczone do obrotu na terenie UE albo towar został wyprodukowany częściowo z produktów unijnych i dopuszczonych do obrotu na terenie UE. (Przeznaczenie celne towaru)

1. Podstawa naliczenia cła – odnosi się do wartości towaru, stanowi pewną konkretyzację przedmiotu cła, czasem jest wyrażona w wadze lub ilości

2. Wstawki celne – określają wielkość cła jako procentową uznane w taryfie celnej, dostosowanie pewnej usługi w stosunku do wartości (od wartości towaru) - ad valorem – do wartości przedmiotu cła; WTC – Wspólnotowa taryfa celna, WIT – Wiążąca informacja taryfowa (wg. wykładni przepisów) – możliwość zwrócenia się z wnioskiem do dyrektora Izby Celnej w Warszawie, ważna jest przez okres 6-ciu lat,

3. Ustalenie wartości celnej towaru:

• Wartość transakcyjna - art. 29 Wspólnotowego Kodeksu Celnego – cena faktycznie zapłacona, umowna pomiędzy importerem a eksporterem, do ceny dolicza się często koszty przewozu, przechowania, ubezpieczenia, dlatego też często jest ciężko ustalić tą wartość

• Ustalenie na granicy - jeżeli organ celny nie zgadza się z wartością celną towaru (żarówki) to metoda ostatniej szansy (zrównanie do przeciętnej wartości na danym terytorium).

1. Zwolnienia celne – (np. bagaż podręczny w samolocie – nie podlega ocenie, towary mające charakter charytatywny)

59 Przeznaczenie celne towaru.

objęcie towaru procedurą celną,

wprowadzenie towaru do wolnego obszaru celnego lub do składu wolnocłowego,

powrotny wywóz towaru poza obszar celny UE

zniszczenie towaru

zrzeczenie się towaru na rzecz skarbu państwa;

60. objęcie towaru procedurą celną.

Procedura celna oznacza: dopuszczenie do obrotu, tranzyt, skład celny, uszlachetnienie czynne, przetwarzanie pod kontrolą celną, odprawę czasową, uszlachetnianie bierne, wywóz.

61. Pozostałe przeznaczenie celne.

Do innych wyznaczeń celnych zalicza się:

-wprowadzenie towaru do wolnego obszaru celnego i składu wolnocłowego

-pierwotny wywóz towaru poza obszar celny wspólnoty

-zniszczenie towaru

-zrzeczenie się towaru na rzecz Skarbu Państwa

62. Dług celny

Nałożony na osobę obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych (dług celny w przywozie) lub należności celnych wywozowych ( dług celny w wywozie), które stosuje się do towarów określonych zgodnie z przepisami obowiązującymi we Wspólnocie.

65. Budżet jako podstawowa instytucja finansów publicznych.

Budżet jako podstawowa instytucja finansów publicznych. W systemie finansów publicznych budżet państwa zajmuje miejsce centralne. Wynika to nie tylko stąd, że w budżecie państwa gromadzi się i dzieli największą część środków publicznych, lecz także stąd, że władze centralne nadal są dominującym podmiotem systemu politycznego, gospodarczego i społecznego kraju. Budżet państwa dokonuje też istotnych transferów na rzecz innych elementów systemu finansów publicznych, zwłaszcza budżetów samorządowych oraz funduszy ubezpieczeń społecznych. Budżet państwa odgrywa ważną rolę w kształtowaniu finansowych stosunków międzynarodowych m.in. jako źródło pożyczek dla innych krajów. Budżet przedstawiany jest jako scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych w związku z funkcjami państwa. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, która upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. W tym sensie budżet państwa jest aktem prawnym o określonym czasie obowiązywania. Cele i zadania państwa są realizowane za pomocą budżetu. Muszą być z góry określone. Można go zatem traktować jako plan finansowy państwa.

67. Subwencje ogólne i dotacja celowa a budżet jednostek samorządu terytorialnego.

Subwencje ogólne i dotacje celowa a budżet jednostek samorządu terytorialnego. Dotacje i subwencje stanowią istotne dochody jednostek samorządu terytorialnego. Są to środki pochodzące z budżetu państwa. Dotacje są przyznawane na ściśle określone zadania natomiast subwencje to systematyczne wpływy dla poszczególnych samorządów. Zarówno gminy, powiaty jak i województwa samorządowe mogą korzystać ze środków budżetowych jakimi są dotacje i subwencje. Dotacje celowe są to środki przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, zadań agencji wykonawczych, zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym oraz kosztów realizacji inwestycji. Subwencje to nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo określonym podmiotom takim jak jednostki samorządu terytorialnego. Subwencja różni się od dotacji tym, że ma charakter roszczenia prawnego. Jeśli została zapisana w budżecie z przeznaczeniem dla określonej jednostki, musi zostać przekazana. Decyzję co do jej rozdysponowania, podejmuje organ, który ją otrzymał. Wyróżnia się: subwencje ogólne, subwencje przedmiotowe, subwencję oświatową oraz subwencję wyrównawczą. Subwencja ogólna jest formą zasilania polskich jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa.

68. Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego, są kategorią finansową środków publicznych pozostających w dyspozycji jednostki samorządu terytorialnego. Służą one sfinansowaniu realizacji zadań publicznych jednostki samorządu terytorialnego oraz na wykonywaniu innych operacji finansowych, tj. zarządzanie środkami, finansowanie potrzeb pożyczkowych i zarządzanie długiem publicznym. Art. 167 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, stanowi, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego, mogą służyć wyłącznie sfinansowaniu zadań publicznych tej jednostki, wynikających z przepisów prawa.

70. Nadzór nad kontrolą gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego przez regionalne izby obrachunkowe.

Nadzór i kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego przez regionalne izby obrachunkowe. Regionalne izby obrachunkowe (RIO) są państwowymi organami nadzorującymi i kontrolującymi jednostki samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki finansowej oraz zamówień publicznych. Prowadzą również działalność informacyjną i szkoleniową w sprawach budżetowych. Funkcje izb Regionalne izby obrachunkowe pełnią m.in. następujące funkcje: * nadzorczą, która oznacza kompetencje władczego wkraczania w działalność podmiotu objętego nadzorem, * kontrolną – oznacza uzyskiwanie informacji o działalności i porównywanie ich ze stanem wynikającym z przepisów prawa.

PRAWO FINANSOWE

1. Pojęcie finansów publicznych

• Prawo finansowe – Ogół norm prawnych regulujących działalność finansową podmiotów publicznych.

• Finanse – Ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych. Od słowa FINIRE – kończyć.

• Finanse publiczne – Obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem. Finanse publiczne wyodrębniły się ze względu na istnienie potrzeb publicznych.

• Finanse publiczne pozostają pod wpływem trzech wzajemnie ze sobą powiązanych czynników – gospodarki, polityki oraz prawa

1. Wskaż źródła prawa finansowego

• Konstytucja – Rozdział 10

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych

• Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

• Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

• Ustawa z dnia 7 października 1992 o regionalnych izbach obrachunkowych

• Ustawa z dnia 9 sierpnia 1997 o NBP

• Ustawa o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne z dnia 8 maja 1997

1. Miejsce i zakres prawa finansowego w systemie prawa

Prawo finansowe jest gałęzią prawa publicznego i ma charakter interdyscyplinarny.
Nie jest skodyfikowane. Zakresem sięga wielu aktów niższego rzędu, wyższego rzędu. Prawo finansowe jako odrębna dziedzina prawa wywodzi się z prawa administracyjnego i wykształciło się w końcu XIX wieku. W związku z tym najszersze związki prawo finansowe ma z prawem administracyjnym, ale również z prawem konstytucyjnym (rozdział 10), ale również ma bezpośrednie związki z prawem pracy, z prawem cywilnym, z prawem handlowym i z prawem karnym w zakresie prawa karnego skarbowego.
Sam termin prawo finansowe stosowane jest od 1950 r(wcześniej prawo skarbowe). Prawo finansowe tworzy cały system prawa finansowego - Zasady oraz instytucje utworzone i funkcjonujące na podstawie obowiązującego w danym państwie prawa finansowego.
W ramach prawa finansowego w szerokim rozumieniu możemy wyróżnić: prawo budżetowe, bankowe, celne, prawo walutowe i dewizowe.

1. Unormowanie w Konstytucji (Rozdział X – art. 216 – 227)

- pozyskiwanie publicznych zasobów pieniężnych wiąże się z wkraczaniem prawa w sferę konstytucyjnie chronionej własności jednostki, jak również konstytucyjnej wolności gospodarczej
- pieniężne obciążenia publiczne muszą mieć swoją granicę prawną w Konstytucji
- wydatki publiczne, zwłaszcza zaś tworzenie i wykonywanie budżetu państwa oraz budżetu samorządowego, a także kontrola ich wykonania – bieżąca i następcza – muszą być zgodne z normami konstytucyjnymi
- zawiera przepisy regulujące specjalny tryb uchwalania ustawy budżetowej, a także określające konsekwencje prawne w przypadku nieuchwalenia przez Sejm w odpowiednim czasie ustawy budżetowej

b.) Związki z prawem administracyjnym
- prawo finansowe historycznie wywodzi się z prawa administracyjnego
- Najdalej idące związki dotyczą prawa budżetowego oraz prawa podatkowego. Odnosi się to zwłaszcza do norm regulujących prawo ustroju administracji, które, co do zasady, recypowane są przez prawo budżetowe i podatkowe, a także norm postępowania podatkowego, które nawet jeżeli jest odrębnie uregulowane w stosunku do ogólnego postępowania administracyjnego, to w swym generalnym kształcie opiera się na nim.

c.) Związki z prawem prywatnym i prawem cywilnym
- można zaobserwować w przypadku prawa podatkowego i bankowego
- Prawo podatkowe i prawo cywilne związane są ze sferą obrotu prawnego
- z nieinstrumentalnego punktu widzenia, zwłaszcza w aspekcie systemowym, należy mieć na uwadze, że prawo podatkowe, jako prawo służące pozyskiwaniu publicznych środków pieniężnych, żyje z rezultatów prawa cywilnego, jest prawem skutkowym wobec tego prawa
- Prawo podatkowe realizuje bowiem swoje cele fiskalne przede wszystkim w zależności od rezultatów obrotu prawnego kształtowanego normami prawa prywatnego

d.) Związki z prawem budżetowym
-przede wszystkim gdy chodzi o wydatki budżetowe, jedną z podstawowych zasad jest racjonalne dokonywanie tych wydatków, zwłaszcza rozpatrywane w aspekcie zadań publicznych, które mają być realizowane poprzez te wydatki
-. Także w procesie kontroli i nadzoru realizowanego w ramach systemu prawa budżetowego podmioty kontrolujące niejednokrotnie posługują się przepisami prawa cywilnego dla ustalenia racjonalności, a nawet legalności działań podmiotów kontrolowanych
- Podmioty sektora finansów publicznych uzyskują wreszcie środki publiczne – przychody budżetu państwa i budżetów JST – ze sprzedaży majątku Skarbu Państwa i majątku JST, z emisji papierów wartościowych czy też z kredytów i pożyczek.

1. Ekonomiczne aspekty finansów publicznych
   Finanse publiczne są przedmiotem szczególnego zainteresowania nauk ekonomicznych.
   Wynika to z pieniężnego charakteru zjawisk i procesów występujących w obszarze finansów publicznych, jak również z faktu, że są one elementem tworzenia i wykorzystania dochodów w gospodarce.
   Finanse publiczne są elementem gospodarki. Instrumenty takie jak: podatki, opłaty, dotacje, pożyczki wpływają na cała gospodarkę narodową oraz mikro podmioty. Procesy tworzenia funduszy publicznych ograniczają dochody jednych podmiotów i jednocześnie zwiększają dochody innych podmiotów.
   Redystrybucja dochodów dokonywania przez system finansów publicznych wywiera wpływ na funkcjonowanie mechanizmu rynkowego przez regulowanie popytu na towary i usługi, podaży towarów i usług, rynku czynników wytwórczych, rynku kapitałowego.

2. Podmioty prywatne a podmioty publiczne

• Jednym z podstawowych źródeł tworzenia publicznych zasobów pieniężnych jest działalność gospodarcza podmiotów prywatnych. Władza publiczna przejmuje rezultaty tej działalności, dysponując atrybutem władztwa, a nie na skutek stosunków rynkowych między nią a podmiotami prywatnymi. Wynikają z tego zasadnicze różnice między finansami prywatnymi i publicznymi

• Pozyskiwanie dochodów publicznych oparte jest na suwerennej władzy państwa lub innego związku publicznoprawnego, która daje mu prawo do przesuwania środków pieniężnych ze sfery finansów prywatnych na rzecz finansów publicznych. Kształtowanie się finansów prywatnych oparte jest natomiast na prawach rynkowych rządzących produkcją i wymianą.

• W związku z tym finanse prywatne, zorientowane na realizację zysku, stanowią wyraz interesów indywidualnych poszczególnych uczestników rynku, natomiast finanse publiczne – których wielkość jest nieporównywalna z tym, czym mogą dysponować osoby prywatne – mają na celu realizację interesów ogółu w drodze tworzenia publicznych zasobów pieniężnych, których gestorem jest państwo (lub inny związek publicznoprawny), a nie podmioty prywatne

• Granicą pozyskiwania prywatnych środków pieniężnych powinno być przede wszystkim zachowanie sprawności (wydajności) gospodarczej, rozpatrywanej zarówno w stosunku do całej gospodarki, jak i poszczególnych podmiotów prywatnych.

1. Polityka finansowa
   ­­­ - Świadoma i celowa działalność ludzi oraz instytucji polegająca na ustalaniu i realizacji określonych celów za pomocą środków finansowych. Polityka finansowa jest w dużej mierze uzależniona od ogólnej polityki państwa.

Uniwersalne cele polityki finansowej:

• Wzrost gospodarczy (przyrost PKB w ujęciu realnym)

• Tworzenie nowych miejsc pracy

• Stabilizacja gospodarki (ograniczenie wahań cyklu koniunkturalnego)

• Konkurencyjność gospodarki

• Zachowanie realnej wartości pieniądza

• Bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne systemu

1. Funkcje finansów

• Alokacyjna - Sprowadza się do odpowiedniego alokowania środków w społeczeństwie, do odpowiedniego dostarczania dóbr.

• Redystrybucyjna - Sprowadza się do podziału dóbr społecznych poprzez dystrybuowanie środków publicznych.

• Stabilizacyjna - Sprowadza się do wykorzystania finansów publicznych, do stabilizacji gospodarki – np. poprzez wydatkowanie, albo poprzez podwyższenie/obniżenie podatków.

• Kontrolna.

1. Regulacja prawna finansów publicznych

1. Płaszczyzna instrumentalna - oparte są na wiedzy o wartości tworzonych przepisów prawnych dla osiągnięcia założonych celów

2. Płaszczyzna oceniająca – prawodawca dokonuje wyboru celów działania oraz środków do ich osiągnięcia z punktu widzenia ocen nieinstrumentalnych, w szczególności ocen zrelatywizowanych systemowo

Warunkiem uzyskania zgodności prakseologicznej między prawem a gospodarką jest wyraźna wizja skutków ekonomicznych regulacji prawnofinansowych. Chodzi przy tym o trafne ustalenie wszelkich skutków gospodarczych, jakie związane są z normami prawnofinansowymi, a więc także skutków ubocznych, które niejednokrotnie mogą być sprzeczne z założonymi celami tych norm. Istotne jest zwłaszcza, aby w polityce tworzenia prawa dostrzegać wzajemne, często o charakterze zwrotnym, oddziaływania na siebie finansów publicznych i gospodarki

1. Ustawa o finansach publicznych w prawie finansowym

1. Konstytucyjne podstawy ustawy o finansach publicznych

• Ustawę o finansach publicznych należy ściśle wiązać z Konstytucją RP.
  Wchodząca w życie od dnia 1 stycznia 2010 r. (poza pewnymi wyjątkami) ustawa o finansach wprowadziła nowe rozwiązania dostosowujące finanse publiczne do wymogów prawa unijnego. W szczególności dokonano istotnego uporządkowania form organizacyjno-prawnych sektora finansów publicznych:
  -rozszerzono horyzont czasowy planowania finansowego,
  -wprowadzono budżet zadaniowy,
  -a także wzmocniono kontrolę wewnętrzną (audyt wewnętrzny)

-ponadto dostosowano polskie regulacje do wymogów prawa unijnego (pierwotnego i wtórnego) w zakresie gospodarowania środkami finansowymi niepodlegającymi zwrotowi pochodzącymi z Unii, a także z innych zagranicznych źródeł finansowania.

• Bezpośrednia regulacja konstytucyjna dotyczy głównie budżetu państwa oraz, w mniejszym zakresie, budżetu samorządowego.

• Bezpośrednie stosowanie przepisów Konstytucji RP, a więc bez potrzeby rozwijania ich w ustawie, obejmuje nie tylko budżet państwa, lecz także budżety samorządowe.
  W szczególności, zgodnie z treścią art. 167 ust. 2 Konstytucji RP, dochodami JST są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.

• W art. 171 ust. 2 Konstytucja reguluje także nadzór nad działalnością finansową JST, przyjmując, że sprawują go regionalne izby obrachunkowe.

Podsumowując, należy przyjąć, że ustawa o finansach publicznych z 2009 r. ma daleko idący związek z Konstytucją RP. Dotyczy to zarówno norm konstytucyjnych kształtujących ustrój polityczny i gospodarczy, często formułowanych w postaci zasad prawnych, jak i tych jej norm, które expressis verbis odnoszą się do finansów publicznych i nadają się do samoistnego, bezpośredniego stosowania.

2. Zakres regulacji prawnej ustawy o finansach publicznych

• Ustawa o finansach publicznych z 2009 r., podobnie jak wcześniejsze ustawy o tej samej nazwie (z 1998 oraz 2005 r.), nie reguluje, na co na pierwszy rzut oka wskazywałaby jej nazwa, całości problematyki prawnej finansów publicznych.

• Każda ustawa powinna (najczęściej w art. 1) określać precyzyjnie swój zakres regulacji. Chodzi zarówno o stosunki społeczne, do których się odnosi (zakres przedmiotowy), jak i o krąg podmiotów, do których jest kierowana (zakres podmiotowy). art. 1 u.f.p. uregulowany jest zakres przedmiotowy i podmiotowy tej ustawy. Jest to obszerna regulacja, przekraczająca znacznie typowe unormowania tego rodzaju, w tym także wymienionych ustaw z dziedziny prawa bankowego i podatkowego.

Ponadto zakres przedmiotowy ustawy obejmuje rachunkowość, planowanie i sprawozdawczość, a także kontrolę zarządczą i audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych, wreszcie zasady gospodarowania środkami publicznymi pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz z innych źródeł zagranicznych.

1. Budowa normy prawno finansowej

• Hipoteza – Hipoteza normy prawno finansowej składa się z powołania na akt normatywny, czyli na konkretne źródło prawa z którego wypływa jego zobowiązanie oraz z powołania się na stan faktyczny uzasadniający dyspozycję normy prawnej.

• Dyspozycja – Składa się z przedmiotu normy, czyli z określonego zachowania się stanowiącego uprawnienie jednego podmiotu a zobowiązanie drugiego podmiotu, a także z podmiotów którymi są: uprawniony i zobowiązany.

• Sankcja – Dolegliwość o charakterze karnym. W polskim systemie finansowym sankcje określa ustawa kodeks karny skarbowy.

• Normy prawno ustrojowe – Określają organizację, kompetencje oraz formy prawne ich realizacji przez organy administracji państwowej.

• Normy prawne materialne – Stanowią uprawienia i obowiązki podmiotów określonych stosunków prawnych z mocy prawa albo też w drodze decyzji administracyjnej.

• Normy proceduralne – Określają reguły postępowania w procesie stosowania norm materialnych.

1. Ewolucja budżetu na przestrzeni lat

• Budżet jest instytucją historyczną, która ewoluowała w czasie. Pochodzi od słowa BULGA – mieszek.

• Sama instytucja budżetu rozwijała się wraz z rozwojem parlamentaryzmu.

• Początkiem budżetu był Pakt Koszycki z 1374 roku. Był on traktowany jako pierwsze uregulowanie systemu fiskalnego z uregulowaniem budżetu.

• Podaje się że w Polsce w końcu XV w. rozdzielono skarb publiczny od skarbu narodowego i wprowadzony został rejestr skarbowy – jako zalążek przyszłego budżetu.

• W połowie XVIII w. powołano komisję skarbową koronną, która doprowadziła do przeprowadzenia reform i stworzenia warunków do utworzenia instytucji budżetu.

• Rezultatem pracy komisji było uchwalenie pierwszego w dziejach Polski – Pełnego budżetu Państwa przez Sejm w 1768 roku.

• Po II wojnie światowej w Polsce zmienił ustrój na socjalistyczny – zmieniło to przepisy prawa finansowego.

• Aktem prawnym na który często się teraz powołujemy jest ustawa PRAWO BUDŻETOWE – 5 stycznia 1991 roku. Niestety ona zbyt wąsko określała prawo budżetowe. Finanse już wybiegały wtedy bardziej poza prawo budżetowe. Prawo budżetowe stało się zbyt wąskie i należało je rozbudować poprzez położenie nacisku na finanse publiczne – Ustawa z 26 listopada 1998 r. Pierwsza ustawa o finansach publicznych – wielokrotnie się zmieniała.

Źródło zobowiązań pieniężnych: Plan finansowy, forma organizacji publicznej gospodarki finansowej, akt decyzji politycznych.

1. Podstawy prawne budżetu państwa

Podstawy prawne budżetu państwa tworzą następujące akty:

• Konstytucja RP z 1997 roku (Art. 219 – 227)

• Ustawa o finansach publicznych

• Regulamin sejmu

• Regulamin senatu

1. Pojęcie i funkcje budżetu państwa

Budżet - Jest publicznym planem finansowym państwa obejmującym swym zakresem przedmiotowym dochody i wydatki a także przychody i rozchody. Jest uchwalany w formie ustawy przez parlament na okres roku budżetowego. Budżet jest powiązany z trzema elementami:

• Określa zasoby pieniężne danego państwa

• Jest rocznym planem gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych w gospodarce

• Akt normatywny uchwalany w formie ustawy budżetowej na określony okres czasowy i upoważniający rząd do gromadzenia i wydatkowania środków zgodnie z planem

Budżetowi przypisuje się funkcję polityczną, ekonomiczną i prawną:

• Polityczna – Naród poprzez przedstawicieli powinien kontrolować rząd w kwestii nakładania podatków, obciążeń i w kwestii wydatkowania środków z budżetu.

• Ekonomiczna – Sprowadza się do rozdzielania za pośrednictwem budżetu znacznej części dochodu narodowego.

• Prawna – Sprowadza się do uchwalania budżetu w formie ustawy. Na 1 rok – równy rokowi kalendarzowemu.

Inne Funkcje budżetu:

• Funkcja rozdzielcza (fiskalno – redystrybucyjna) budżetu wykorzystywana jest do alokacji środków publicznych wcześniej pobranych na jego rzecz. W tym znaczeniu budżet pełni podwójna rolę jest sposobem zapewnienia państwu środków publicznych lecz tylko po to by te środki dystrybuować na realizację celów publicznych.

• funkcja ewidencyjno- kontrolna budżetu polega na tym że budżet dostarcza informacji na temat kształtowania się źródeł dochodów publicznych jest również miernikiem wysokości i kierunków wydatków publicznych.

• funkcja interwencyjna ( stymulacyjna)ze względu na sposób oddziaływania można wyróżnić oddziaływanie za pośrednictwem dochodów publicznych (np. emisja papierów wartościowych w celu zgromadzenia nadwyżek finansowych z rynku) oraz oddziaływanie za pośrednictwem wydatków publicznych (np. wydatki na roboty publiczne w celu ograniczenia bezrobocia)

1. Struktura i zakres budżetu państwa

Budżet państwa składa się z części odpowiadającej: organom władzy publicznej, organom kontroli państwa, administracji rządowej, sejmu, sądom i trybunałom.

Budżet ma charakter dyrektywny. To znaczy, że zawiera zespół zadań adresowanych do organów finansowych i tym samym nakłada na organy finansowe oraz innych wykonawców budżetu obowiązek realizowania dochodów w planowanej wysokości oraz dokonywanie wydatków określonych w planie finansowym.
Ustawa budżetowa - Jest pojęciem szerszym niż budżet - Budżet jest tylko załącznikiem do ustawy budżetowej.
Ustawa budżetowa jest zbudowana z części normatywnej i z części rachunkowej. Część normatywna jest częścią opisową budżetu, natomiast część rachunkowa jest zbudowana w postaci tabel zawierających wykaz dochodów i wydatków, a także inne dane rachunkowe. Jest ona zbudowana w układzie wynikającym z klasyfikacji budżetowej.
Ustawa budżetowa składa się z budżetu państwa, załączników i z postanowień, których obowiązek zamieszczenia wynika z ustawy budżetowej albo z odrębnych ustaw.
W załącznikach do ustawy zamieszcza się plany finansowe agencji gospodarczych, państwowych funduszy celowych i innych państwowych osób prawnych.

1. Cechy budżetu państwa i jego charakter prawny

• Scentralizowany fundusz zasobów pieniężnych gromadzonych i dzielonych przez państwo

• Proces gromadzenia ma charakter nie tylko ekonomiczny ale i społeczny – Wyraża się w to przejmowaniu części produktu społecznego i dysponowania nim

• Dotyczy działalności podmiotów państwa w przyszłości

• Cecha okresowości jest immanentną cechą budżetu

• Budżet musi cechować specjalizacja

• Strumieniowy charakter budżetu - Oznacza konieczność egzekwowania należnych w danym okresie dochodów jak również obliguje do wydatkowania środków budżetowych przed upływem okresu budżetowego.

1. Zasady budżetowe

• Zasada powszechności budżetu - Dotyczy jednostek budżetowych (zupełności, budżetowania brutto) - Stanowi postulat, aby do budżetu trafiały wszystkie środki publiczne a z drugiej strony aby z tych budżetów były pokrywane wszelkie wydatki na cele publiczne. W myśl tej zasady nie powinny funkcjonować żadne formy tzw. formy gospodarki pozabudżetowej. Celem tego postulatu zupełności/powszechności jest zapewnienie szerokiej kontroli nad finansami publicznymi. Zasadę tę przełamują wszelkiego rodzaju fundusze celowe, które funkcjonują poza budżetem.

• Zasada jedności - Od strony formalnej oznacza, że wszystkie dochody i wydatki powinny być ujęte w jednym akcie prawnym. (W jednej ustawie budżetowej). Zasadę tę przełamują ustawy samorządowe.

• Zasada NIE FUNDUSZOWANIA - Określana jako zasada jedności materialnej budżetu - Postuluje aby budżet był zorganizowany na zasadzie jednej puli środków. Łączenie dochodów z wydatkami = FUNDUSZOWANIE.

• Zasada szczegółowości - Postuluje aby budżet był ustalany i wykonywany ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków a nie tylko w ujęciu ogólnym. Realizacji tego postulatu służy klasyfikacja budżetowa, którą można określić jako prawnie ustalone zasady grupowania dochodów i wydatków budżetowych opartych na różnych kryteriach (Art. 39 ustawy o finansach publicznych). Dochody, wydatki, przychody publiczne klasyfikuje się według działów i rozdziałów określających rodzaj działalności oraz paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu, wydatku.

• Zasada równowagi - Stanowi postulat aby w budżecie dostosować wielkość wydatków budżetowych do poziomu jego dochodów.

• Zasada jawności (przejrzystości) - Postuluje jawność gospodarki finansowej w celu sprawowania kontroli nad tą gospodarką. Charakter prawny budżetu jest zróżnicowany – Inny po stronie wydatków i rozchodów - Jest zbiorem upoważnień a zarazem dyrektyw więc jest określonym limitem wydatków na określone w budżecie cele, umieszczenie w budżecie wydatków nie tworzy roszczeń wobec państwa o dokonanie wypłaty, jedynym wyjątkiem mogą być kwoty subwencji ogólnych dla jednostek samorządu terytorialnego. Podstawę prawną do roszczeń wobec państwa dają jedynie określone przepisy prawa materialnego. Po stronie dochodów - Zbiór przewidywań i prognoz. Nie mają charakteru dyrektywnego, prawnie wiążącego, stanowią jedynie ogólne wytyczne i są prognozą wielkości wpływów budżetowych.

1. Sektor rządowy i samorządowy z punktu widzenia finansów publicznych

W sektorze finansów publicznych wyodrębnić można:

1. Sektor rządowy;

2. Sektor samorządowy – jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz podległe tym organom jednostki organizacyjne.

W myśl art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych do sektora finansów publicznych  zalicza się:

• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały;

• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

• jednostki budżetowe;

• samorządowe zakłady budżetowe;

• agencje wykonawcze;

• instytucje gospodarki budżetowej;

• państwowe fundusze celowe;

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS;

• Narodowy Fundusz Zdrowia;

• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

• uczelnie publiczne;

• Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

• państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

• inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.

1. środki publiczne i ich podziały

Środkami publicznymi będziemy nazywać te środki finansowe, którymi podmioty sektora publicznego dysponują w celu realizacji i finansowania zadań publicznych. W ramach środków publicznych można wyróżnić 3 podstawowe grupy:

• Dochody publiczne – daniny publiczne i pozostałe dochody

• Przychody publiczne

• Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej i inne bezzwrotne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych.

Dochody publiczne dzielą się na daniny publiczne i pozostałe dochody. Daniny publiczne są klasycznym ciężarem nakładanym na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa a ich główną cechą jest to że podmiot, który ponosi ciężar daniny publicznej nie otrzymuje w zamian żadnego bezpośredniego świadczenia. Np. podatki, akcyzy, cła. Natomiast pozostałe dochody są to: opłaty, dochody z mienia będącego własnością państwa, własnością samorządu a także pieniężne darowizny, spadki i zapisy.

Dochody publiczne można klasyfikować w różny sposób ze względu na różne kryteria:

• Ze względu na podmioty od których pobierane są te dochody - Dzieli się je na dochody pobierane od osób fizycznych i dochody pobierane od osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej.

• Ze względu na rodzaj budżetu do którego są odprowadzane - Dzieli się je na dochody budżetu państwa i dochody budżetów samorządowych.

• Ze względu na funkcje tych dochodów - Można je podzielić na dochody zasadnicze i dochody uboczne. Zasadnicze - których głównym celem jest cel fiskalny np. podatki ,opłaty z ceł itp. Uboczne- których podstawowym zadaniem jest realizacja innych celów niż cel fiskalny np. mandaty, kary pieniężne.

Ponadto można wyróżnić dochody bezzwrotne i zwrotne. Bezzwrotne - Dochody, które raz uiszczone na rzecz państwa lub samorządu nie zostają zwrócone podmiotowi od którego zostały pobrane. Zwrotne - Są w zasadzie przejściowym zasileniem budżetu, gdyż po ustalonym okresie winny być zwrócone podmiotowi od którego je otrzymano np. pożyczki, kredyty.

Do dochodów publicznych zalicza się wpływy o charakterze publicznoprawnym z zagwarantowanym ustawowo przymusem. Ponadto do dochodów publicznych zalicza się tzw. Dochody gospodarcze, czyli wpływy z ubocznej działalności organów władzy publicznej i podległych im jednostek organizacyjnych.

Przychody publiczne – Te środki które wpływają do budżetu, które nie stanowią jego dochodów. Np. z tytułu prywatyzacji, z tytułu sprzedaży skarbowych papierów wartościowych. Są dla budżetu istotne ponieważ stanowią źródło finansowania deficytu budżetowego.

W systemie przychodów budżetowych dominujące znaczenie mają przychody o charakterze zwrotnym. Natomiast drugą grupę przychodów stanowią przychody o charakterze bezzwrotnym i są to przede wszystkim przychody pochodzące z prywatyzacji, skarbu państwa czy też jednostek samorządu terytorialnego

Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej – W ramach środków publicznych wyodrębnia się również grupę środków pochodzących ze źródeł zagranicznych – Największą grupę stanowią bezzwrotne środki zagraniczne. Środki publiczne pochodzące z zagranicy są to środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, a także niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie europejskiego porozumienia o wolnym handlu. (EFTA) oraz inne środki pochodzące z międzynarodowego funduszu walutowego.

Katalog środków pochodzących z budżetu UE obejmuje następujące kategorie:

• Środki pochodzące z funduszy strukturalnych tj. fundusz spójności, europejski fundusz rybacki.

• Środki przeznaczone na realizację programu Europejska współpraca terytorialna.

1. Wydatki publiczne i ich strukturę

Środki publiczne mogą być wykorzystywane wyłącznie na:

• Wydatki publiczne są to te środki, do których ponoszenia są obowiązane albo upoważnione podmioty sektora publicznego

• Rozchody publiczne – Rozchody budżetu państwa i rozchody jednostek samorządu terytorialnego. Nie zalicza się ich do wydatków i są to te środki, które są przeznaczane na wykup papierów wartościowych, na spłatę kredytów czy finansowanie innych zobowiązań skarbu państwa.

Struktura wydatków publicznych jest bardziej złożona jak struktura dochodów publicznych. Ta struktura jest bardziej złożona niż struktura dochodów publicznych. Jest jednym z podstawowych elementów realizacji polityki gospodarczo społecznej państwa, szczególnie na etapie podziału środków stanowiących przedmiot redystrybucji dokonywanej poprzez system finansów publicznych.

Dochody stanowią prognostykę, minister finansów planuje w budżecie określoną prognozę. Dlatego, że nikt nie jest w stanie przewidzieć jakie środki wpłyną z tytułu np. podatku VAT.

Natomiast wydatki stanowią zawsze nieprzekraczalny limit - W budżecie są określone wydatki przeznaczone np. na szkolnictwo – Jest to określony limit.

Wydatki realizowane w obrębie sektora publicznego najczęściej przybierają postać transferów dokonywanych na rzecz ludności np. w formie zasiłków, dotacji, subwencji. Te transfery mają charakter jednostronnego świadczenia.

Wydatki budżetu państwa są przeznaczane w szczególności na:

• Funkcjonowanie organów władzy publicznej

• Zadania wykonywane przez administrację rządową

• Subwencje ogólne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego

• Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego

• Przeznaczane są wpłaty do budżetu Unii Europejskiej na subwencje dla partii politycznych

• Dotacje na zadania określone w innych ustawach

• Na obsługę długu publicznego

• Wkład krajowy

• Na realizację programów finansowanych udziałem środków europejskich

Podział na wydatki plastyczne i wydatki sztywne:

• Elastyczne – regulowane przez rząd

• Sztywne - ten rodzaj wydatków na które minister finansów nie ma wpływu i które musi wpisywać do budżetu nawet wówczas jeżeli uważa, że powinno się je zmniejszać - Wydatki związane z kosztami obsługi długu publicznego, także inne wydatki określane czasami jako wydatki zdeterminowane, czyli takie jakie państwo musi ponieść ze względu na obowiązujące prawo, a rząd nie musi dowolnie regulować.

Wydatki są limitem w budżecie, dochody są w części prognozowej.

1. Klasyfikacja wydatków publicznych

• Wydatki własne sektora publicznego - Są to wydatki związane bezpośrednio z funkcjonowaniem jednostek organizacyjnych sektora publicznego, wydatki dzięki którym te instytucje mogą funkcjonować.

• Wydatki redystrybucyjne - Są to te wydatki, których rola polega na zasilaniu środkami publicznymi podmiotów spoza sektora publicznego, czyli osób fizycznych, przedsiębiorstw oraz innych instytucji. Np. świadczenia pieniężne wypłacane osobom fizycznym, dotacje na pomoc publiczną dla przedsiębiorstw, renty, zasiłki.

• Koszty obsługi długu publicznego - Odsetki od zaciągniętych pożyczek i kredytów oraz od wyemigrowanych papierów wartościowych, a także wypłaty z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji. (sytuacje takie w których państwo wspiera określonych przedsiębiorców).

Wydatki Budżetu państwa dzielną się na następujące grupy wydatków:

• Dotacje i subwencje - Są odrębnymi pod względem prawnym formami dokonywania wydatków jednakże posiadają cechy wspólne do których można zaliczyć. Po pierwsze charakter prawny przysporzenia na rzecz osób trzecich, po drugie jednostronny charakter świadczenia- nie ma obowiązku świadczenia wzajemnego. Po trzecie bezzwrotność tego przysporzenia. Oraz władczy i publicznoprawny charakter w stosunku do dotowania i subwencjonowania.

• Świadczenia na rzecz osób fizycznych

• Wydatki bieżące jednostek budżetowych

• Wydatki majątkowe

• Wydatki na obsługę długu SP

• Wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków UE

• Wpłaty środków własnych UE

1. formy organizacyjno prawne jednostek sektora finansów publicznych

Jeśli chodzi o jednostki organizacyjne wykonujące zadania publiczne mogą występować w następujących formach:

• Jednostki budżetowe

• Samorządowe zakłady budżetowe

• Państwowe fundusze celowe

• Agencje wykonawcze

• Instytucje gospodarki budżetowej

Jednostki organizacyjne wykonujące zadania publiczne mogą być włączone do budżetu całością swoich dochodów i wydatków. Mówi się, że są włączone do budżetu w pełnych kwotach i nazywa się to metodą budżetowania brutto i zalicza do gospodarki budżetowej brutto.

Drugą grupą jednostki sektora publicznych – podmioty występujące w formie budżetowania netto.

Formy organizacyjno prawne prowadzące gospodarkę netto zalicza się do tzw. Gospodarki pozabudżetowej i są to te jednostki, które obok działalności o charakterze nieprodukcyjnym prowadzą również działalność gospodarczą w celu zapewnienia większej elastyczności i swobody w podejmowaniu decyzji gospodarczych np. samorządowe zakłady budżetowe.

1. Jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe – Jednostki sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek tego budżetu. Mogą być państwowe jednostki budżetowe i samorządowe jednostki budżetowe.

Zaleta budżetowania brutto - Umożliwienie pokrywania swoich wydatków niezależnie od osiągniętych dochodów przez daną jednostkę.

Wada budżetowania brutto - Brak zainteresowania poszczególnych jednostek osiąganiem dochodów, dlatego że bezpośrednio z tych dochodów nie korzystają. Zarzuca się, że jest brak jakichkolwiek bodźców do oszczędnego gospodarowania mieniem i środkami budżetu państwa.

W formie jednostek budżetowych działają prawie wszystkie urzędy. Są w pełni finansowane z budżetu państwa.

W formie jednostek budżetowych działają: urzędy władzy państwowej, urzędy administracji państwowej i samorządowej, urzędy statystyczne, sądy, trybunały, prokuratura, areszty śledcze, więzienie, jednostki wojskowe, policja, państwowa straż pożarna, samorządowe kolegium odwoławcze, regionalne izby obrachunkowe.

Do podstawowych zasad działania jednostek budżetowych zlicza się to, że jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej. W związku z tym nie posiadają własnego mienia, a dysponują jedynie wyodrębnioną częścią majątku skarbu państwa. W przypadku jakiejkolwiek odpowiedzialności będzie ponosił reprezentant tej jednostki budżetowej. Będzie to Skarb Państwa.

Jednostki budżetowe pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a swoje dochody odprowadzają na rachunek budżetu. Wysokość wydatków tych jednostek budżetowych wynika z ustaleń zawartych w budżecie i jest traktowany jako nieprzekraczalny limit.

Jednostki budżetowe są publicznymi jednostkami organizacyjnymi bez osobowości prawnej co oznacza, że w sferze obrotu publicznoprawnego stanowią tzw. Statio fisci.

Jednostki te w zakresie praw i obowiązków, które dotyczą mienia wykorzystywanego w ich działalności reprezentowane są przez Skarb Państwa, gminę, powiat albo województwo samorządowe.

Jednostki budżetowe może tworzyć, łączyć lub likwidować – minister, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie albo inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw.

Samorządowe jednostki budżetowe mogą łączyć, tworzyć lub likwidować organy stanowiące samorządu terytorialnego – wójt, burmistrz, prezydent miasta itp.

1. Samorządowy zakład budżetowy

Samorządowy Zakład Budżetowy – Wykonują większość zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności w zakresie gospodarki mieszkaniowej, lokalnego transportu , targowisk, zakłady gospodarki komunalnej, cmentarze itp. Podlega budżetowaniu netto.
Jest to komunalna jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych nieposiadająca osobowości prawnej, którą tworzy, łączy i likwiduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Charakteryzują się one tym, że odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych. Mogą również otrzymywać dotacje. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy.

1. Państwowe fundusze celowe

Państwowy fundusz celowy - Jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych utworzona w celu gromadzenia środków pieniężnych ze ściśle określonych źródeł i realizacji ściśle określonych celów. Podmiot ten nie posiada osobowości prawnej i stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym najczęściej dysponuje wskazany w ustawie minister albo inny organ.

Podstawą gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy. Jeśli chodzi o kwestie funkcjonowania funduszy celowych – wyjątek - zasada niefunduszowania.

Konstrukcja prawna funduszu celowego przełamuje zasadę jedności materialnej zwaną również zasadą niefunduszowania i zakazującą przeznaczania środków publicznych na imiennie określone wydatki. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odmiennej ustawy.

Np. fundusz pracy, państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, fundusz alimentacyjny, fundusz ubezpieczeń społecznych.

Są one zarządzane przez różne organy - minister odpowiedzialny za sprawy zabezpieczenia społecznego wobec państwowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Fundusze te należą do gospodarki pozabudżetowej. Należy ograniczać do minimum takie formy organizowania w państwie, ponieważ są mniej możliwe do kontrolowania.

1. Agencja wykonawcza

Agencje wykonawcza - Jest państwową osobą prawną tworzoną w drodze ustawy w celu realizacji zadań publicznych. Ta forma organizacyjno prawna jest w dużej mierze wynikiem przyjęcia przez Polskę traktatu Unii Europejskiej. Jest formą wykonywania ważnych zadań opartą przede wszystkim na przepisach rozporządzenia nr 58/2003 Rady Wspólnoty Europejskiej z dnia 19 grudnia 2002 r. ustanawiającego statut agencji wykonawczych ,którym zostaną powierzone niektóre zadania w zakresie zarządzania programami wspólnotowymi.

Prawna forma agencji wykonawczych może być wykorzystana w rolnictwie, w działalności innowacyjnej, w ramach rozwoju przedsiębiorczości, w przyspieszaniu zmian strukturalnych a w szczególności przekształceń własnościowych w gospodarce.

W formach agencji wykonawczych występują takie podmioty jak: agencja restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, wojskowa agencja mieszkaniowa, agencja mienia wojskowego, polska agencja rozwoju przedsiębiorczości, agencja rynku rolnego.

Zasady działania agencji są określone w ustawie oraz w statucie. Podstawą gospodarczą działania agencji jest roczny plan finansowy ,który obejmuje przychody prowadzonej działalności i dotacje udzielane z budżetu państwa.

1. Instytucja gospodarki budżetowej

Instytucja gospodarki budżetowej – Jest nową jednostką organizacyjną sektora finansów publicznych, której konstrukcja prawna jest częściowo zbliżona do zlikwidowanych państwowych zakładów budżetowych. Instytucja ta podobnie jak państwowy zakład budżetowy wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów. Instytucje gospodarki budżetowej działają wyłącznie w sektorze rządowym i uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisania ich do Krajowego Rejestru Sądowego. Mogą być one tworzone w trybie podstawowym i uproszczonym. Organami założycielskimi instytucji gospodarki budżetowej mogą być ministrowie lub też szef kancelarii prezesa rady ministrów albo też organ lub kierownik innej jednostki organizacyjnej np. kancelarii prezydenta, sejmu ,senatu itp.

Tryb uproszczony tworzenia instytucji gospodarki budżetowej polega na przekształceniu istniejących gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych.

Podstawą tworzenia instytucji gospodarki budżetowej w trybie uproszczonym było rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2010 r. w sprawie sposobu i trybu przekształcania gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych w instytucje gospodarki budżetowej.
przykładowo utworzenie zakładu inwestycji organizacji traktatu północnoatlantyckiego, utworzenie centralnego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.

1. Wieloletnie planowanie finansowe

Począwszy od 2010r. przyjmowany jest przez RM Wieloletni Plan Finansowy Państwa. Jest to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe. Stworzenie tego planu ma pozwalać na ocenę realnych możliwości finansowych państwa w perspektywie kilku lat oraz prowadzeniu długookresowej polityki finansowej i inwestycyjnej.

Co określa WPFP:

• Podstawowe wielkości makroekonomiczne

• Kierunki polityki fiskalnej

• Prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa

• Kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu oraz źródła ich finansowania

• Prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich

• Wynik budżetu środków europejskich

• Kwotę państwowego długu publicznego

Wieloletni plan finansowy stanowi podstawę przygotowania ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

1. Pojęcie i zakres budżetu zadaniowego

Budżet zadaniowy - Jest skonsolidowanym planem wydatków na rok budżetowy i dwa kolejne lata państwowych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej a także państwowych osób prawnych sporządzanych w układzie wg. funkcji państwa oznaczających poszczególne obszary działań państwa, zadań budżetowych grupujących wydatki wg. celów oraz od zadań budżetowych grupujących działania umożliwiające realizację tych celów.

Dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez prezesa rady ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.

1. Podstawowe elementy procedury budżetowej

Procedura budżetowa – Sposób postępowania w procesie tworzenia i realizacji budżetu. Całość procedury budżetowej można podzielić na :

• Opracowanie i uchwalenie budżetu

• Wykonanie budżetu

• Opracowanie i zatwierdzenie sprawozdania z wykonania budżetu.

Od ustawy budżetowej należy odróżnić prowizorium budżetowe – Również uchwalane w formie ustawy w specjalnym trybie, ale ma charakter jedynie doraźnego, awaryjnego aktu prawnego regulującego prowadzenie gospodarki finansowej.

Naj. Elementy:

• Inicjatywa ustawodawcza w sprawie ustawy budżetowej, prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej przysługuje RM

• RM przekłada sejmowi projekt ustawy budżetowej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego

• Zasada roczności budżetu państwa i zasada wyłączności formy ustawowej

28. Procedura ustalania uchwały budżetowej

• Minister finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia projektu budżetu państwa na rok następny uwzględniając ustalenia przyjęte w wieloletnim planie finansowym państwa oraz kierunki działania zawarte w przyjętym przez Radę Ministrów programie konwergencji opracowanym zgodnie z rozporządzeniem Rady Wspólnoty Europejskiej nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych.

• Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedkładają ministrowi finansów dysponenci polityk budżetowych.

• Minister finansów wydaje również rozporządzenie określające szczegółowy sposób, tryb i terminy opracowania przez dysponentów części budżetowych, materiałów planistycznych. Rozporządzenie to nazywane jest powszechnie notą budżetową.

• Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada go Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.

Gdyby RM tego nie zrobiła mamy do czynienia z aktem doraźnym – Prowizorium budżetowe

Uzasadnienie projektu ustawy budżetowej powinno zawierać:

• Główne cele polityki społecznej i gospodarczej, które powinno być zgodne z wieloletnim planem finansowym państwa.

• Założenia makroekonomiczne na rok budżetowy i 3 kolejne lata.

• W przypadku gdy ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium budżetowym nie zostanie ogłoszona przed dniem 1 stycznia to do czasu ogłoszenia odpowiedniej ustawy podstawą gospodarki finansowej państwa jest przedstawiony sejmowi odpowiedni projekt ustawy. Obowiązują wówczas stawki należności budżetowych oraz składki na fundusze celowe w wysokości ustalonej dla roku poprzedzającego rok budżetowy. 

• 1 czytanie sejmu odbywa się w połowie października i stanowi wstępną debatę nad przedłożonym projektem ustawy budżetowej.

• Przesłanie projektu do Komisji Finansów Publicznych. Ciąży na niej obowiązek ostatecznego przedstawienia projektu ustawy budżetowej.  Może wprowadzić poprawki, ale ma ograniczenia (Art.220 konstytucji - Ustawa budżetowa nie może przewidywać deficytu budżetowego większego niż przewidziany jest w projekcie ustawy budżetowej) – Komisja nie może zwiększyć deficytu.

• Komisja finansów publicznych na koniec listopada przedstawi sprawozdanie o projekcie, wskaże poprawki, swoje opinie co do tego projektu.

• 2 czytanie odbędzie się 11 grudnia.

• Uchwalenie ustawy budżetowej na 2014 rok zostało przewidziane na 13 grudnia, a 23 grudnia ustawa ma zostać przekazana Senatowi.

Różnice między zwykłą ustawą, a ustawą budżetową:

• Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej przysługuje przede wszystkim Radzie Ministrów - Jest to odstępstwo od reguły.  Sejm nie może dokonywać w projekcie ustawy budżetowej takich zmian, które będą powodowały zwiększenie deficytu budżetowego.  

• Na rozpatrzenie uchwalonej przez Sejm ustawy budżetowej Senat ma 20 dni, a w przypadku innych ustaw 30 dni.

• Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 7 dni od jej otrzymania, w przypadku innych ustaw ma na to 21 dni.

• Ponadto Prezydent nie może przekazać ustawy budżetowej do ponownego rozpoznania przez sejm. Nie może zgłosić veta do ustawy budżetowej.

• Prezydent może przekazać ustawę budżetową do TK. Może uznać pewne rozstrzygnięcia za niekonstytucyjne. Wtedy prezydent podpisuje część która jest zgodna z konstytucją z pominięciem części która jest niezgodna z konstytucją.

• W przypadku zwrócenia się prezydenta RP do TK w sprawie zgodności z Konstytucją Ustawy Budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym, trybunał orzeka w tej sprawie nie później, niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku w trybunale.

• Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi RP do podpisu to Prezydent może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

28. Zasady wykonywania budżetu państwa

Na etapie wykonywania budżetu państwa obowiązują określone zasady gospodarki finansowej. Dotyczą one:

• Ustalania, pobierania i odprowadzania dochodów – co powinno następować w terminach określonych przepisami i harmonogramem realizacji budżetu państwa.

• Pełnej realizacji zadań - co powinno następować w terminach określonych przepisami i harmonogramem realizacji budżetu państwa.

• Dokonywania wydatków – co powinno następować w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowych przeniesień i z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów.

• Zlecania zadań – na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty i z uwzględnieniem przepisów o PZP.

28. Zmiany budżetu w trakcie jego wykonywania

Zmiany te mogą być rezultatem zmiany samej ustawy budżetowej, wówczas zmianie ulegają globalne kwoty zaplanowanych dochodów i wydatków budżetowych. Zmiany tej dokonuje się poprzez nowelizację ustawy budżetowej w trybie właściwym dla uchwalania ustawy budżetowej. Plusem tej inicjatywy jest to, że jest ona kontrolowana przez Sejm, ale minusem jest to, że jest długotrwała. W związku z tym, częściej dokonuje się zmian w samym budżecie, a nie w ustawie budżetowej. W takich sytuacjach globalne kwoty wydatków budżetowych nie ulegają zmianie. Z tego powodu mówi się o zmianie w budżecie, a nie budżetu jako takiego. Zmian tego rodzaju można dokonywać wyłącznie przy wykorzystaniu instrumentów finansowo – prawnych wskazanych w ustawie i finansach publicznych, a są to:

1. Przeniesienie planowanych wydatków budżetowych.

2. Zwiększenie planowanych wydatków rezerw budżetowych.

3. Blokowanie planowanych wydatków budżetowych.

28. Kontrola wewnętrzna i audyt wewnętrzny

Kontrola zarządcza - Ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.

Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności:

• Zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi

• Skuteczności i efektywności działania

• Wiarygodności sprawozdań

• Ochrony zasobów

• Przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania

• Efektywności i skuteczności przepływu informacji

• Zarządzania ryzykiem

Obowiązek wdrożenia kontroli zarządczej obejmuje wszystkie jednostki sektora finansów publicznych niezależnie od ich przynależności do sektora rządowego czy samorządowego.

Podstawowym poziomem funkcjonowania kontroli zarządczej w całym sektorze finansów publicznych jest jednostka sektora finansów publicznych i stanowi to pierwszy podział kontroli zarządczej i za funkcjonowanie kontroli zarządczej w jednostce odpowiedzialny jest kierownik tej jednostki.

W ramach administracji rządowej i samorządowej powinna funkcjonować kontrola zarządcza odpowiednio na poziomie działu administracji rządowej oraz jednostki samorządu terytorialnego i stanowi to drugi poziom kontroli zarządczej i podmiotami odpowiedzialnymi za funkcjonowanie kontroli zarządczej są: Minister kierujący działem administracji rządowej oraz wójt ,burmistrz lub prezydent miasta albo starosta albo marszałek województwa w przypadku sejmiku wojewódzkiego.

Audyt wewnętrzny - Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze.

Ze względu na podmiot wykonujący można wyróżnić audyt na prowadzony przez :

• Audytora wewnętrznego zatrudnionego w jednostce

• Zewnętrznego usługodawcę niezatrudnionego w jednostce

Kierownik jednostki lub dyrektor generalny powinien zapewnić warunki do prawidłowego prowadzenia audytu natomiast w jednostkach samorządu terytorialnego zadanie przypisane kierownikowi jednostki związane z audytem wewnętrznym wykonują odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

28. Wykonanie budżetu państwa i kontrola jego wykonania

• Za wykonanie budżetu odpowiada organ wykonawczy czyli w odniesieniu do budżetu państwa będzie to RM, a faktycznie kierującym jest Minister Finansów.

• Dla budżetów samorządowych tym podmiotem będzie wójt, burmistrz, prezydent miasta lub zarząd powiatu lub sejmik województwa.

• Wykonaniem budżetu kieruje RM, minister finansów sprawuje ogólną kontrolę w stosunku do realizacji wydatków i dochodów państwa oraz poziomu deficytu.

• Wykonanie budżetu państwa podlega kontroli sejmu. RM w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej, wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa.

• Wygląda to w ten sposób że RM przedstawia Sejmowi  I NIK, która jest organem kontrolnym nad ustawą budżetową państwa w terminie do dnia 31 maja roku następującego w roku budżetowym coroczne sprawozdanie z budżetu państwa.

• Sejm rozpatruje przedstawione sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią NIK podejmuje w ciągu 90 dni od dnia złożenia sejmowi sprawozdania uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia RM absolutorium.

Udzielenie absolutorium jest wyrazem aprobaty ze strony organu stanowiącego dla sposobu wykonania budżetu. Ostatnią fazą procedury budżetowej jest rozliczenie budżetu  i zamknięcie rachunków budżetowych.

28. Pojęcie i zakres budżetu środków europejskich

BŚE jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej.

Budżet środków europejskich obejmuje:

• Środki pochodzące z funduszów strukturalnych

• Z funduszu spójności i europejskiego funduszu rybackiego

• Bezzwrotne środki z pomocy udzielających przez państwa EFTA

• Środki nas realizację wspólnej polityki rolnej

W budżecie tym ujmuje się dochody z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich i wydatki na realizację z udziałem środków europejskich w tej części która podlega regulacji.

Deficyt budżetu środków europejskich albo nadwyżka środków europejskich nie są wliczane do deficytu albo nadwyżki budżetu państwa.

Wydatki związane z realizacją programów i projektów finansowanych ze środków są dokonywane zgodnie z procedurami określonymi w umowie międzynarodowej lub innymi procedurami obowiązującymi przy ich wykonaniu.

28. Budżet środków europejskich
    
    Pojęcie i zakres budżetu środków europejskich

• Nowa instytucja, traktowana jako odrębny plan finansowy stanowiący element składowy budżetu państwa

• Jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej.

• Do kategorii środków europejskich zalicza się:

• Środki pochodzące z funduszy strukturalnych

• Funduszu spójności i europejskiego funduszu rybackiego

• Niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA czyli norweskiego obszaru gospodarczego 2009 – 2014, mechanizmu finansowego europejskiego obszaru gospodarczego 2009-2014, szwajcarsko polskiego programu współpracy

• Europejski fundusz orientacji i gwarancji rolnej

• Europejski fundusz rolniczej gwarancji

• Europejski fundusz rolniczego rozwoju obszarów wiejskich

• Budżet środków europejskich obejmuje zatem jedynie część dochodów z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem wymienionych środków europejskich oraz część wydatków podlegających refundacji na realizację tych programów

• Refundacji z budżetu państwa podlegają wydatki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich co stanowi wkład krajowy w realizację wspomnianych programów

• Wydatki realizowane ze środków europejskich mogą być przeznaczone wyłącznie na cele określone w umowie międzynarodowej, przepisach odrębnych lub deklaracji dawcy –
  wydatki te mają zatem ściśle określony cel

Deficyt i nadwyżka budżetu środków europejskich

• Wydatki budżetu środków europejskich nie muszą się równoważyć

• Dochody budżetu środków europejskich nie są formalnie wliczane do dochodów budżetu państwa

• Do zbilansowania wydatków i dochodów w obrębie środków unijnych dochodzi tym samym w okresie dłuższym niż rok budżetowy

• Z uwagi na fakt refundacji środków z UE a jednocześnie konieczność realizowania zadań publicznych wydatki dokonywane są często szybciej niż sama refundacja. Między innymi z tego powodu w obecnie obowiązującej ustawie zmieniono zasady ujmowania w budżecie państwa deficytu związanego z finansowaniem programów realizowanych ze środków europejskich. Deficyt i nadwyżka budżetu środków europejskich nie są wliczane do budżetu państwa ( zaliczanie deficytu i nadwyżki budżetu środków europejskich do budżetu państwa prowadziło do powiększania deficytu budżetu państwa)

• Minister finansów w celu sfinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa jest upoważniony do zarządzania nadwyżką budżetu środków europejskich.

Podstawowe zasady wykonywania budżetu środków europejskich

• Ustawa o f.p. określa możliwości dokonywania wydatków przeznaczonych na realizację programów i projektów finansowanych z udziałem środków UE, pochodzących z pomocy udzielanej przez kraje członkowskie EFTA, środków bezzwrotnych z innych źródeł zagranicznych.

• Środki pochodzące z wyżej wymienionych źródeł mogą być wykorzystane do( wyliczenie enumeratywne):

• Realizacji projektów przez jednostki budżetowe

• Płatności w ramach programów fin. Z udziałem środków europejskich

• Dotacje celowe dla beneficjentów

• Realizację projektów fin. W ramach programu środki przejściowe

• Realizację wspólnej polityki rolnej na podstawie odrębnych ustaw

• Centralnym płatnikiem w odniesieniu do środków europejskich jest BGK(bank gosp. Krajowego)

• W budżecie środków europejskich może być ustalona rezerwa celowa na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem środków pochodzących z UE w zakresie w jakim wydatki te podlegają refundacji.
  Dysponentem rezerwy celowej w budżecie środków europejskich jest minister finansów

• Ustawa o f. p. reguluje też kwestię kasowej obsługi budżetu środków europejskich. Przewiduje się gromadzenie takich środków na wielu odrębnych rachunkach bankowych ( środki te nie powinny być gromadzone na rachunku dochodów budżetu państwa – wpływałoby to na naruszenie zasady niefinansowania ze środków unijnych działalności rządów państw członkowskich; z założenia środki unijne powinny być przeznaczane na cele dla których utworzono dany fundusz).

• Rachunki bankowe prowadzone są na podstawie umów rachunku bankowego zawieranych pomiędzy ministrem finansów a NBP lub BGK. Wyboru banku dokonuje minister finansów. Natomiast dyspozycje dot. Wypłaty środków gromadzonych na rachunkach bankowych wydają minister finansów lub ustanowieni przez niego pełnomocnicy.

28. Omów sankcje z tytułu nieprawidłowego wykorzystania środków europejskich

W przypadku wykrycia nieprawidłowości, w tym w szczególności oszustwa finansowego, beneficjenci muszą się liczyć z nałożeniem sankcji. Oczywiście dotkliwość i rodzaj kary są uzależnione od wagi nieprawidłowości oraz jej skutków dla dalszej realizacji projektu. Następujące sankcje:

• Kara pozbawienia wolności – jest stosowana w przypadku udowodnienia beneficjentowi naruszenia przepisów kodeksu. W zależności od kwalifikacji czynu, beneficjent może zostać skazany na karę pozbawienia wolności lub karę pozbawienia wolności w zawieszeniu (np. art. 270, art. 280 oraz art. 297 kodeksu karnego).

• Zwrot wszystkich środków dofinansowania – sankcja ta jest stosowana w przypadku niezrealizowania przedsięwzięcia zgodnie z zapisami umowy o dofinansowanie projektu i zależy od rodzaju stwierdzonych nieprawidłowości.

• Wykluczenie z możliwości otrzymania dofinansowania w przyszłości- taka sytuacja występuje w przypadku wykorzystania przez beneficjenta środków niezgodnie z przeznaczeniem i tym samym niezrealizowania pełnego zakresu rzeczowego projektu. Obejmuje 3 lata.

• Zwrot części zrefundowanych środków w związku z uznaniem niektórych wydatków za nieprawidłowe – sankcja ta jest stosowana zarówno w odniesieniu do projektów już zakończonych, jak i będących w trakcie realizacji. W przypadku wykrycia nieprawidłowości w działaniach już zrefundowanych ze środków unijnych, beneficjent jest zobowiązany do ich zwrotu. W przypadku odmowy ze strony beneficjenta, instytucja wypłacająca środki jest zobligowana do zastosowania innego rodzaju sankcji, tj. potrącenia środków z kolejnej transzy refundacji (projekt w trakcie realizacji) lub wszczęcia postępowania windykacyjnego (projekt zakończony).

• Odmowa refundacji wydatków uznanych za nieprawidłowe – takie działanie występuje w przypadku, gdy nieprawidłowość zostanie wykryta w odniesieniu do wydatków beneficjenta, które nie zostały mu dotychczas zrefundowane.

• Potrącenie środków uznanych za nieprawidłowe z kolejnej transzy refundacji – dotyczy przypadku, gdy projekt jest w trakcie realizacji i beneficjent nie dokonał jego rozliczenia. Wówczas można oczekiwać, iż określone przez instytucję kontrolną nieprawidłowo wykorzystane środki zostaną beneficjentowi potrącone z kolejnej transzy refundacji.

• Naprawienie szkody – sankcja ta polega na konieczności ponownego przeprowadzenia działań, które zostały uznane za nieprawidłowe i nie mają istotnych konsekwencji finansowych dla realizacji projektu. Z taką sytuacją możemy się spotkać, jeżeli został popełniony błąd przy składaniu wniosku o płatność lub w trakcie procedur przetargowych.

28. Omów dotacje i rodzaje dotacji

Definiowane są jako podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie ustawy o finansach publicznych, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. W ustawie o finansach publicznych zostały zawarte również definicje trzech rodzajów dotacji: celowych (art. 127), podmiotowych (art. 131) i przedmiotowych (art. 130).

1) Dotacje podmiotowe – dla określonych podmiotów, niezależnie od rodzaju działalności, na pokrycie wydatków bieżących, przyznawane w ustawach, które wskazują podmiot dotowany oraz kwotę, udzielane są w ustawach innych niż ustawa budżetowa, powinny zapobiegać targom.

2) Dotacje przedmiotowe – art. 106 ust. 2 punkt 3, dopłaty do określonego rodzaju wyrobów lub usług, przyznanie dotacji następuje wg 1 dotowanego towaru lub usługi. Ministrowie wydają rozporządzenia, w których szczegółowo określają strukturę tych dotacji i ich zakres. Dotuje się podręczniki szkolne, wapno nawozowe, bary mleczne.

3) Dotacje celowe – mają sfinansować różne cele, różne rodzaje aktywności podmiotów publicznych lub prywatnych. Katalog celów – art. 106 ust. 2, na dofinansowanie zadań z zakresu administracji rządowej lub służące sfinansowaniu bieżących zadań własnych, art. 107 – na współfinansowanie programów ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej, art. 111 – na realizację inwestycji w zakresie technicznym.

4) Dopłaty do oprocentowanych kredytów bankowych

5) Dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe dla nowo otworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych

Subwencje- charakteryzują się swobodą dysponowania uzyskanymi środkami przez podmiot otrzymujący. Zasadniczo może on wydać otrzymane w tej formie środki na dowolny cel – oczywiście zgodny z prawem.

28. Pojęcie i rodzaje długu publicznego

Dług publiczny – obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:

1. papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),

2. pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),

3. kredyty,

4. przyjęte depozyty,

5. zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).

Rodzaje długu publicznego:

Kryterium podmiotowe:

• Dług globalny całego sektora finansów publicznych

• Dług SP

• Dług jednostek samorządu terytorialnego

• Innych jednostek sektora finansów publicznych

Źródło finansowania:

• Wewnętrzny – Krajowy

• Zagraniczny dług publiczny

Kryterium czasu:

• Krótkoterminowy

• Długoterminowy

Ponadto należy wyróżnić dług publiczny brutto a także netto.

Inny ważny podział dotyczy rozróżnienia na: dług nominalny (nominalna wartość zobowiązania) i dług realny (wartość nominalna zobowiązań skorygowana przez uwzględnienie inflacji).

• Zarządzanie długiem publicznym to jeden z podstawowych procesów realizowanych w ramach finansów publicznych

• Zadłużenie publiczne związane jest ze wzrastającymi potrzebami finansowymi państwa (przejawiają się w dokonywaniu wydatków publicznych w wysokości przekraczającej możliwości ich sfinansowania dochodami publicznymi)

• W większości krajów dług publiczny jest zjawiskiem powszechnym

Przyczyny powstania długu publicznego

1.Uporczywie utrzymujący się deficyt budżetowy

2.wzmożone wydatki publiczne(w okresach kryzysów gospodarczych, wojen)

3.świadoma polityka utrzymywania deficytu budżetowego jako narzędzia interwencjonizmu państwowego

4.niepodnoszenie podatków i jednoczesne powstrzymywanie się od cięć budżetowych

5. W Polsce:

• Wynika z zadłużenia z lat poprzednich

• W wyniku różnic kursów walut w których zaciągnięty był dług

• Z bieżącego deficytu budżetowego

Skutki długu publicznego

1.Wzrost inflacji

2.wzrost stóp procentowych w następstwie zgłaszania przez państwo popytu na pieniądz niezbędny do sfinansowania deficytu i obsługi długu publicznego

3.konieczność ponoszenia rosnących kosztów obsługi tego długu (angażowanie bieżących dochodów budżetowych)

4.przerzucanie kosztów spłaty długu publicznego na przyszłe pokolenia

28. Obsługa długu publicznego

W miarę wzrostu długu publicznego, rosną również koszty jego obsługi, czyli odsetki płacone inwestorom, którzy w przeszłości sfinansowali deficyt budżetowy zakupem bonów i obligacji skarbowych lub udzielonym kredytem. Wysokość kosztów obsługi długu zależy od wysokości samego długu oraz od wysokości stóp procentowych, które oferuje inwestorom rząd przy zakupie papierów wartościowych. Obsługa długu publicznego stwarza ogromne obciążenie dla finansów publicznych (w niektórych krajach na ten cel trzeba było przeznaczać 25% wszystkich wydatków sektora publicznego). Jeśli jednak rząd odmawia obsługi długu i spłaty rat kapitałowych, kraj staje się bankrutem. Do takich przypadków dochodzi rzadko, ale nie są one wykluczone: w roku 1998 częściowe bankructwo ogłosiła Rosja, odmawiając wykupu części obligacji, a w roku 2002 Argentyna. Również Polska ogłosiła w roku 1981 częściowe bankructwo, wstrzymując spłaty zadłużenia zagranicznego (działo się to jednak w innym systemie gospodarczym). Za każdym razem oznaczało to ogromne kłopoty dla kraju i ciężki kryzys finansowy.

28. Dług publiczny a deficyt budżetowy.

Deficyt budżetowy to różnica pomiędzy dochodami budżetu państwa, a wydatkami odnotowanymi w danym roku. Bardziej generalnie, należałoby mówić o wyniku budżetu: jeśli wydatki przekraczają dochody, mamy do czynienia z deficytem budżetowym, jeśli dochody przekraczają wydatki – z nadwyżką.

Występowanie deficytu budżetowego oznacza, że rząd wydaje więcej pieniędzy, niż ma dochodów. Prywatna instytucja musiałaby w takiej sytuacji prędzej czy później liczyć się z bankructwem. Rząd – niekoniecznie, ma bowiem wiele możliwości sfinansowania deficytu. Najogólniej rzecz biorąc, „dziurę” tę pokrywa się kosztem obywateli, bądź każąc im płacić w przyszłości wyższe podatki (po to by obsłużyć dług publiczny, który narósł z powodu kumulowania się deficytów), bądź każąc im płacić więcej za wszystkie kupowane towary i usługi (jeśli wzrasta inflacja), bądź podwyższając rynkowe stopy procentowe i zmuszając prywatnych inwestorów do rezygnacji z ich planów inwestycyjnych.

60. Pojęcie i charakter prawny odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Dyscyplina finansów publicznych – przestrzeganie określonych przez ustawodawcę zasad prawidłowej gospodarki finansowej środkami publicznymi, których naruszenie może spowodować pociągnięcie do odpowiedzialności.

Jeśli chodzi o odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych odpowiadają zarówno te osoby, które działały umyślnie jak i te których działania miały charakter działań nieumyślnych. Podstawowym aktem prawnym za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest ustawa z 2004 r o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wydane na jej podstawie akty wykonawcze.

61. Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Zakres podmiotowy Art. 4 ustawy:

• Osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych

• Kierownicy jednostek sektora finansów publicznych

• Pracownicy tych jednostek lub inne osoby ,którym odrębna ustawa powierzyła wykonywanie obowiązków w tej jednostce.

• Ponadto osoby zobowiązane do realizacji zadań z udziałem środków unijnych lub zagranicznych.

Zakres przedmiotowy, przykładowe naruszenia: Art. 5

• Zaniechanie ustalenia należności SP

• Przekroczenie zakresu do dokonywania zmian w budżecie lub też w planie jednostki budżetowej albo innej jednostki

• Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków publicznych

• Przekroczenie upoważnień

• Naruszenie zasad udzielania dotacji z budżetu

• Nieopłacenie w terminie przez jednostkę sektora finansów publicznych składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, czy też na fundusz pracy czy gwarantowanych świadczeń pracowniczych

62. Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Art. 19.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba która:

• Popełniła czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych określony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

• Której można przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia. Nie można przypisać winy, jeżeli naruszenia nie można było uniknąć mimo dołożenia staranności wymaganej od osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązku, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych.

• Ponosi także osoba, która wydała polecenie wykonania czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych.

63. Wymień i omów kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Do kar za naruszenie dyscypliny finansów publicznych zalicza się:

• Upomnienie - Karę wymierza się w przypadku naruszenia dyscypliny finansów popełnionego nieumyślnie lub w przypadku gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny nie jest znaczny

• Nagana - Ukaranie naganą wywołuje określone w odrębnych przepisach skutki, wynikające z ujemnej lub negatywnej oceny kwalifikacyjnej

• Kara pieniężna - Karę pieniężną wymierza się w wysokości od 0,25 do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie wysokości wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 2, karę pieniężną wymierza się w wysokości od 0,25 do pięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.

• Zakaz pełnienia funkcji kierowniczych - Karę zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się na okres od roku do 5 lat.

64. Wymień i omów organy orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Organami orzekającymi w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych pierwszej instancji są komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zwane dalej „komisjami orzekającymi”.

• Kadencja trwa 4 lata

• Kadencja rozpoczyna się w dniu powołania przewodniczącego

• Skład – Przewodniczący, jeden lub dwóch jego zastępców plus od 5 do 21 członków komisji

• Przewodniczący kieruje pracą komisji i czuwa nad przebiegiem postępowania

• Członkowie są niezawiśli i podlegają tylko przepisom prawa

Organem orzekającym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych drugiej instancji jest Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych, zwana dalej „Główną Komisją Orzekającą”.

• Kadencja trwa 4 lata

• Kadencja rozpoczyna się w dniu powołania przewodniczącego

• Skład - Przewodniczący, jeden lub dwóch jego zastępców plus od 15 do 21 członków komisji

• Przewodniczący kieruje pracą komisji i czuwa nad przebiegiem postępowania

• Członkowie komisji są niezawiśli i podlegają tylko przepisom prawa

65. strony postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Stronami są obwiniony oraz oskarżyciel.

• Obwinionym jest osoba, wobec której oskarżyciel wystąpił z wnioskiem o ukaranie za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

  • Przysługuje mu prawo do obrony w toku całego postępowania, przedstawiania dowodów i do korzystania z pomocy jednego obrońcy. Uważa się go za niewinnego dopóki jego odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie zostanie udowodniona, nie ma on obowiązku dowodzenia swojej niewinności i może bez podania powodów odmówić składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania. Wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.

• Oskarżycielem przed komisją orzekającą jest rzecznik dyscypliny (Zgłasza wnioski dowodowe na poparcie oskarżenia, odnosi się do dowodów przedstawionych przez stronę przeciwną, wygłasza przemówienia w ramach końcowych głosów stron oraz ewentualnie – wnosi odwołanie od wydanego orzeczenia), który występuje z wnioskiem o ukaranie, a oskarżycielem przed Główną Komisją Orzekającą jest Główny Rzecznik – II instancja.

66. Tryb postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

• Szczególne postępowanie dyscyplinarne o odrębnej procedurze.

• Postępowanie wszczyna rzecznik dyscypliny finansów publicznych – Pełniący funkcję oskarżyciela w I instancji przed komisją orzekającą.

• W wyniku rozpoznania sprawy na rozprawie komisja orzekająca wydaje orzeczenie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, orzeczenie o uniewinnieniu, albo orzeczenie o umorzeniu postępowania.

• Postępowanie jest dwuinstancyjne – Od decyzji służy odwołanie do organu wyższego stopnia, II instancji – Głównej komisji orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

• Na prawomocne orzeczenia i postanowienia Głównej Komisji Orzekającej kończące postępowanie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie prawomocnego orzeczenia w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

68. powstawanie państwowego długu publicznego

Dług publiczny – Obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto).

Państwowy dług publiczny może mieć formę emitowanych przez państwo papierów wartościowych tj. obligacje, bony skarbowe, skarbowe papiery wartościowe, pożyczki bądź też może mieć formę kredytu bankowego.

Państwowy dług publiczny powstaje na skutek zaciągania przez państwo zobowiązań w związku z koniecznością pokrycia deficytu budżetowego. Zaciąganie przez państwo zobowiązań z tego tytułu umożliwia osiągnięcie formalnej równowagi budżetowej tzn. powstanie sytuacji ,w której planowane wydatki budżetowe znajdą pokrycie w planowanych dochodach o charakterze definitywnym oraz w dochodach zwrotnych państwa.

Powstanie państwowego długu publicznego może powodować ujemne skutki dla finansów publicznych z tego względu ,że kwoty długu powinny być spłacane z zasobów finansowych państwa, gromadzonych w latach późniejszych, co też utrudni bądź uniemożliwi finansowanie innych dziedzin a poza tym dodatkowym obciążeniem dla państwa i jego finansów staje się też oprocentowanie państwowego długu publicznego, które jest należne podmiotom ,które stały się wierzycielami państwa.

69. procedury ostrożnościowe i sanacyjne

Minister finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiącej ,że państwowy dług publiczny powiększony o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji – nie może przekroczyć 3/6- 60% rocznego PKB.

W sytuacji przekroczenia tych limitów włączane zostają odpowiednie procedury ostrożnościowe i sanacyjne – Art. 86 ustawy o finansach publicznych. WIĘC w przypadku, gdy relacja łącznej kwoty państwowego długu publicznego powiększonej o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych do PKB kształtuje się na poziomie uznanym przez pracodawcę za niekorzystny to uruchomiane są procedury ostrożnościowe i sanacyjne - Mają uchronić państwo przed dostaniem się państwa w pułapkę zadłużeniową.

Procedury ostrożnościowe:

W przypadku, gdy relacja długu publicznego w stosunku do PKB:

• Jest większa od 50%, ale nie większa od 55%, to relacja deficytu budżetu państwa do dochodu w budżecie państwa uchwalanym na następny rok nie może przekroczyć analogicznej relacji z roku bieżącego.

• Jest większa od 55%, ale mniejsza od 60%, to

a) w projekcie budżetu na kolejny rok:

• nie przewiduje się istnienia deficytu budżetowego państwa lub uchwala się budżet zapewniający spadek relacji długu publicznego do PKB w stosunku do roku bieżącego

• nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej

• waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku budżetowym

• wyklucza się możliwość udzielania z budżetu państwa nowych pożyczek i kredytów

• ogranicza się wzrost wydatków wielu instytucji państwowych, takich jak: Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta RP, Trybunał Konstytucyjny, Najwyższa Izba Kontroli, Sąd Najwyższy.

b) Rada Ministrów jest zobowiązana do przeglądu wydatków budżetu państwa, finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich

c) Rada Ministrów jest zobowiązana do przedstawienia programu sanacyjnego, mającego na celu obniżenie relacji długu publicznego do PKB

d) wprowadza się ograniczenia wysokości wydatków jednostki samorządu terytorialnego

• Jest równa lub większa od 60%, to:

• stosuje się postanowienia pkt. 2 lit., a i b

• Rada Ministrów jest zobowiązana, w ciągu miesiąca od daty ogłoszenia relacji, do przedstawienia programu sanacyjnego, obniżającego relację poniżej poziomu 60% PKB

• wydatki jednostki samorządu terytorialnego nie mogą być wyższe niż jej dochody

• poczynając od siódmego dnia od ogłoszenia relacji, jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji

Procedury sanacyjne:

• Podanie przyczyn kształtowania się określonej relacji państwowego długu publicznego do PKB.

• Program przedsięwzięć mających na celu doprowadzenie do poprawy wspomnianych relacji.

• Średnia prognoza dotycząca relacji państwowego długu publicznego do PKB wraz z przewidywanym rozwojem sytuacji makroekonomicznej kraju.

70. rodzaje skarbowych papierów wartościowych

Skarbowy papier wartościowy – (SPW) dokument, w którym Skarb Państwa stwierdza, iż jest dłużnikiem właściciela takiego papieru i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego. Skarb Państwa odpowiada za zobowiązania wynikające z wyemitowanych SPW całym swoim majątkiem.

• Bon skarbowy – Krótkoterminowe papiery wartościowe oferowane do sprzedaży w kraju z dyskontem wykupywanym według wartości nominalnej po okresie, na jaki został wyemitowany – zawsze krótszy niż 1 rok.

• Obligacja skarbowa – Długoterminowe papiery wartościowe oferowane do sprzedaży w kraju lub za granica, oprocentowane w postaci dyskonta lub odsetek.

• Skarbowe papiery oszczędnościowe – (SPO) Papiery wartościowe oferowane wyłącznie dla krajowych osób fizycznych. Nabywcami SPO mogą być również stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe oraz fundacje wpisane do rejestru sądowego, a w przypadku nierezydentów również wpisane do innego rejestru urzędowego, o ile warunki emitowania tak stanowią. SPO mogą być wyłączone z obrotu wtórnego, albo mogą być przedmiotem obrotu tylko pomiędzy krajowymi osobami fizycznymi na rynku wtórnym.

71. zasady i tryb emisji papierów wartościowych

List emisyjny - publikowany przez Ministra Finansów, określa szczegółowe warunki emisji skarbowych papierów wartościowych dotyczące treści świadczeń wynikających ze skarbowego papieru wartościowego i sposób ich realizacji (art. 98 u.f.p.). Minister Finansów może upoważnić inny podmiot do wydania listu emisyjnego dotyczącego skarbowych papierów wartościowych przeznaczonych na rynki finansowe.

List emisyjny zawiera w szczególności:

1. datę emisji;

2. powołanie podstawy prawnej emisji;

3. cenę zbycia lub sposób jej ustalenia;

4. stopę procentową lub sposób jej obliczania;

5. określenie sposobu i terminów wypłaty należności głównej oraz należności ubocznych;

6. datę, od której nalicza się oprocentowanie skarbowych papierów wartościowych tej emisji;

7. termin wykupu oraz zastrzeżenia dotyczące możliwości wcześniejszego wykupu.

Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości szczegółowe warunki danej emisji. Podanie do publicznej wiadomości listu emisyjnego jest warunkiem dojścia emisji do skutku.

Na postawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach, papiery wartościowe mogą być emitowane przez j.s.t., związki j.s.t., miasto stołeczne Warszawa, przedsiębiorstwa lokalne działające w sektorze publicznym (np. szpitale, szkoły wyższe). Świadczenie z tytułu emisji obligacji może mieć charakter pieniężny (zapłata należności głównej lub ubocznej, odsetek lub dyskonta) albo niepieniężny (prywatyzacja mieszkań komunalnych).

Obligacje komunalne – (municypalne) – emitowane przez gminy znajdujące się we względnie dobrej kondycji finansowej – stanowią uzupełnienie dochodów własnych. Ich spłata następuje z dochodów budżetu emitenta.

Obligacje przychodowe – emisja przez j.s.t. oparta jest na przychodach z określonego źródła i dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnego przedsięwzięcia (np. budowy basenów, płatnych parkingów).

72. metody finansowania deficytu budżetu państwa

Deficyt budżetowy – Jest to nadwyżka wydatków państwa w stosunku do jego dochodów. Może on wynikać z nadmiernych wydatków budżetowych lub z ze zbyt niskich dochodów.

Deficyt budżetowy finansuje się przez zaciągnięcie jakiejś formy kredytu. 

Sposoby finansowania deficytu budżetowego:

• Drastyczne cięcia w wydatkach budżetowych - Powoduje to jednak zmniejszenie realnych wydatków rzeczowych oraz pogorszenie sytuacji materialnej pracowników sfery budżetowej. Tego rodzaju cięcia spowodują tylko chwilową poprawę sytuacji. W rezultacie to, co budżet zyska w wyniku zmniejszenia wydatków, straci na zmniejszonych wpływach spowodowanych obniżeniem dochodu narodowego.

• Zaciąganie kredytów w bankach - Ta forma finansowania zmniejsza jednak możliwości kredytowe sektora prywatnego i może spowodować podniesienie stóp % kredytów. Nazywa się to efektem wypierania.

• Najpowszechniejszą forma finansowania deficytu budżetowego jest dług publiczny - Metoda ta polega na tym, że skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku bankom komercyjnym, instytucjom ubezpieczeniowym, przedsiębiorstwom oraz podmiotom osobom indywidualnym.

Sposoby radzenia sobie z deficytem:

• Sprzedaż majątku znajdującego się w posiadaniu państwa, czyli prywatyzacja,

• podniesienie podatków,

• ograniczenie wydatków, na co jednak często trudno się zdecydować pod wpływem presji różnych grup społecznych,

• Inflacja – dodruk tzw. "pustego pieniądza" przez państwo. Nominalnie deficyt się wtedy zmniejsza. Jest to jednak realizowane kosztem społeczeństwa oraz de facto ukrytą formą opodatkowania.

73. rozwój polskiego prawa celnego

Historia ceł w Polsce sięga prawdopodobnie początków państwowości. W średniowieczu cła pobierane były często w naturze. Nie istniała jedna taryfa celna dla całego kraju, na każdej komorze pobierano cło w innej wysokości - a nieraz i od towarów innego asortymentu. Najstarsza znana taryfa celna z terenów Polski pochodzi z 1159r. (taryfa kołobrzeska).

Już pod koniec średniowiecza podjęto w Polsce próbę uporządkowania kwestii pobierania ceł. Na mocy konstytucji Kazimierza Jagiellończyka z 1447r. przeprowadzono rewizję uprawnień do pobierania ceł. Każdy, kto nie był w stanie wykazać swych słusznych praw w tym względzie, miał być karany konfiskatą dóbr - z których niesłusznie pobierał cło. Dopiero ustanawiając cło generalne w 1661r., zniesiono cła prywatne. Już wówczas zwolniona od ceł była szlachta.

Następne lata przynoszą nakładanie przez sejm - obok ceł pochodzących jeszcze ze średniowiecza (tzw. antiquum) - nowych rodzajów ceł, takich jak novum (od 1507r.), pobór wodny (od 1620r.), ewekta (od 1629r.), indukta (od 1643r.). W 1661r. następuje wprowadzenie tzw. cła generalnego, które miało charakter okresowy. Stanowiło ono istotny etap rozwoju prawa celnego w Polsce, gdyż każdy towar podlegał cłu tylko raz oraz według identycznych stawek w całym kraju. W 1775r. cło generalne zastąpiło wszystkie dotychczas stosowane cła.

Rozbiory przerwały rozwój polskiego celnictwa, które po odzyskaniu niepodległości w 1918r. objawiło się już w formie dość zbliżonej do aktualnej. Jego poważny regres po 1945r. związany był ze zmonopolizowaniem przez państwo obrotu towarowego z zagranicą.

Istotne zmiany nastąpiły dopiero w 1989r. - ich wyrazem była ustawa Prawo celne z dnia 28 grudnia 1989r. Wprowadzono zasadę równości praw w obrocie towarowym z zagranicą i usiłowano dostosować polskie przepisy celne do standardów międzynarodowych. W latach 90. można zaobserwować w polskim prawie celnym proces upodabniania jego instytucji do prawa celnego UE. Wyrazem tego było przyjęcie ustawy z dnia 9 stycznia 1997r. – Kodeks celny, która w znacznym stopniu stanowiła tłumaczenie odpowiednich przepisów prawa wspólnotowego.

Z dniem 1 maja 2004r. polskie prawo celne stało się częścią wspólnotowego prawa celnego. Zaczęły bowiem obowiązywać także na terytorium RP regulacje wspólnotowe z zakresu prawa celnego.

74. Omów rozwój wspólnotowego prawa celnego

W 1952r. utworzona została Światowa Organizacja Celna (World Customs Organisation – WCO) jako „Rada do spraw współpracy w sprawach celnych”. Organizacji tej powierzono zadanie zapewnienia największej możliwej harmonii i zgodności pomiędzy systemami taryf celnych państw stron układu GATT i WTO oraz doprowadzenie do rozwoju i poprawy prawa celnego i jego procedur.

Od 1968r. sześć państw członkowskich (założycieli obecnej Wspólnoty Europejskiej) stworzyło unię celną. Sama Wspólna Taryfa Celna nie była jednak wystarczająca do jej urzeczywistnienia. Dopiero w 1994r. wraz z ustanowieniem WKC i przepisów wokół - kodeksowych stworzone zostało jednolite europejskie prawo celne.

Na kształt europejskiego prawa celnego wpływ miało wiele regulacji międzynarodowych - w szczególności zaś regulacje międzynarodowego prawa gospodarczego, wynikające z umów międzynarodowych, konwencji lub nawet członkostwa państwa w organizacji gospodarczej o zasięgu ogólnoświatowym. Szczególne znaczenie należy tu jednak do Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (General Agreement on Tariffs and Trade – GATT). Układ ten został zawarty w 1947 r., wszedł w życie 1 stycznia 1948 r. jako GATT 47, stanowiąc wielostronne porozumienie handlowe. Cechą charakterystyczną tego układu było to, że dla rozwoju obrotów handlowych redukowane były cła i pozataryfowe bariery handlowe.

Istotną rolę w tworzeniu europejskiego prawa celnego przypisać należy również Światowej Organizacji Handlu (World Trade Organization – WTO), która utworzona została 1 stycznia 1995r. w Genewie. Tym sposobem GATT 47 przekształcony został w organizację międzynarodową, a podczas rundy urugwajskiej (1986–1993) stworzono przyszłe ramy organizacyjne dla zawartego w 1994r. układu GATT 94.

Prawo wspólnotowe stanowi najważniejsze źródło obowiązującego europejskiego prawa celnego, a istotną rolę do tej pory odgrywał TWE, zaś obecnie funkcję tę przejął TFUE.

Traktat ten stawiał za podstawowy cel utworzenie wspólnego rynku, który w istocie miał doprowadzić do usunięcia wszelkich barier w handlu wewnątrzwspólnotowym.

Jednolity akt europejski wprowadził, zarówno do TWE, jak i obecnie do TFUE, pojęcie rynku wewnętrznego oraz określił dzień 31 grudnia 1992r. jako docelową datę urzeczywistnienia tego stanu.

W świetle tych przepisów swobodę wolnego obrotu towarowego ma zapewnić unia celna.

Przez pojęcie unii celnej, zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. XXIV GATT, należy rozumieć połączenie dwóch lub więcej suwerennych państw, których terytoria państwowe stają się jednym obszarem celnym.

Od dnia 1 lutego 2003 r. moc obowiązującą posiada Traktat z Nicei zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty, który poza przepisami dotyczącymi przystąpienia do Wspólnoty nowych państw w zasadzie nie zawiera żadnych nowych regulacji; jedynie na mocy art. 133 TWE i obecnie na mocy art. 207 TFUE kompetencje do reformy TWE w zakresie międzynarodowych negocjacji umów dotyczących handlu usługami i handlowych aspektów własności intelektualnej przekazano Wspólnocie (do tej pory kompetencje te posiadały państwa członkowskie).

W celu umożliwienia praktycznego funkcjonowania wspólnego rynku należało przede wszystkim dostosować prawo celne krajowe państw członkowskich.

Idealną tego formą mógł być tylko jeden wspólny przepis, normujący jednolicie i w jednakowo obowiązujący sposób wszystkie państwa członkowskie zespół norm prawa celnego.

W ten sposób Rada Wspólnot Europejskich na podstawie art. 26 (art. 31 TFUE), 95 (art. 114 TFUE) i 133 TWE (art. 207 TFUE) ustanowiła Wspólnotowy Kodeks Celny (WKC), który od 1 stycznia 1994 r. stanowi jednolitą ustawę celną obowiązującą we wszystkich państwach członkowskich.

W całej Wspólnocie WKC ma pierwszeństwo w stosowaniu przed obowiązującym w tym zakresie prawem krajowym.

75. źródła prawa celnego

Źródłami prawa celnego są akty prawne o różnej randze i charakterze, należące do prawa międzynarodowego, prawa unijnego oraz prawa krajowego.

Podstawowym segmentem systemu źródeł prawa celnego jest prawo unijne. UE jest obszarem, na którym są stosowane wspólne dla wszystkich krajów członkowskich przepisy celne. Wynika to z tego, że w ramach UE obowiązuje unia celna. Terytoria poszczególnych państw członkowskich tworzą jeden obszar celny UE, którego granice są wyznaczona przez granice państwowe państw członków Unii z państwami trzecimi. UE w stosunkach zewnętrznych prowadzi wspólną politykę handlową opartą na jednolitych zasadach (m.in. dotyczących stawek celnych, zawierania umów, polityki eksportowej).

Podstawowymi źródłami unijnego prawa celnego w zakresie pobierania ceł są:

• rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny;

• rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny;

• rozporządzenie Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej;

• rozporządzenie Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009r. ustanawiające wspólnotowy system zwolnień celnych.

Oprócz tego szczegółowe zagadnienia celne i obrotu towarowego z krajami trzecimi są regulowane przez wiele innych aktów normatywnych.

Państwa członkowskie nie są pozbawione możliwości stanowienia przepisów prawa celnego - mogą czynić to w ograniczonym zakresie i przy spełnieniu określonych warunków (np. w sytuacji, gdy prawo unijne wyraźnie odsyła do wewnętrznego uregulowania w zakresie uzupełniającym to prawo).

Do podstawowych krajowych źródeł prawa celnego należą:

• ustawa – Prawo celne;

• ustawa z dnia 19 marca 2004r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo celne;

• ustawa o Służbie Celnej.

76. Pojęcie i funkcje cła

Cło jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, bezzwrotnym i nieodpłatnym pobieranym na rzecz państwa od podmiotów przewożących towary przez granicę państwowa.

Przedmiotem cła jest wprowadzanie lub wyprowadzanie towaru z obszaru celnego. Od podatków cła odróżniają się tym, że o ile podstawowym celem nakładania podatków jest osiągnięcie przez państwo lub inny związek publicznoprawny dochodów, o tyle jeśli chodzi o cła to aktualnie ich cel fiskalny schodzi na dalszy plan.

Od ceł należy odróżnić myta - Które są opłatami za korzystanie z infrastruktury komunikacyjnej. Odróżniają się one od ceł i podatków tym, że są one świadczeniami odpłatnymi, ekwiwalentnymi. Podmiot uiszczający myto otrzymuje od podmiotu publicznoprawnego świadczenia wzajemne w postaci korzystania z infrastruktury komunikacyjnej.

Funkcje cła:

• pierwotnie cła odgrywały przede wszystkim funkcję fiskalną (będąc początkowo jednym z głównych źródeł dochodów państwa); z czasem jednak zostały wyparte przez podatki (które okazały się być bardziej efektywnym źródłem dochodów); współcześnie ich znaczenie fiskalne maleje i nadal będzie maleć z uwagi na poczynione ustalenia w ramach WTO o stopniowej redukcji ceł w obrotach handlowych pomiędzy państwami członkowskimi tej organizacji;

• z czasem cła coraz częściej były wykorzystywane do ochrony rodzimej gospodarki (funkcja ochronna);

• obecnie cła w większym stopniu stają się narzędziem stymulacji i interwencji w sferę obrotu towarowego (funkcja stymulacyjna); funkcja ta urzeczywistnia się przez wykorzystanie ceł do ochrony krajowych producentów i rynku krajowego oraz regulacji wielkości obrotu towarowego za granicą;

• cła mogą być także używane jako instrument represji wobec innego kraju za pewne jego posunięcia ekonomiczne czy polityczne (funkcja represyjna);

• istnieje możliwość wykorzystania cła do regulowania (funkcja regulacyjna) wielkości przepływu towarów, a tym samym do sterowania procesami gospodarczymi; cło jako świadczenie pieniężne (do poniesienia którego zobligowany jest podmiot przywożący lub wywożący towary) wpływa na wysokość cen towarów nim obciążonych (funkcja ekonomiczna), która dominuje

77. Klasyfikacja ceł

Cła jako znaczący instrument polityki celnej - wyróżniamy tu:

• cła fiskalne – ustanawiane głównie w celu zapewnienia dochodów państwu (z tym, że stosowanie zbyt wysokich stawek celnych może doprowadzić do ograniczenia popytu na towary i ich importu) – a tym samym zmniejszenia wpływów do budżetu z tego tytułu; cła te nie odgrywają pierwszoplanowej roli;

• cła ochronne – mają na celu ochronę krajowych producentów i rynku krajowego przed napływem towarów z zagranicy w takich ilościach i na takich warunkach, że mogłoby to wyrządzić szkodę rodzimej gospodarce; są z reguły stosowane w powiązaniu z innymi instrumentami finansowymi lub administracyjnymi regulacji obrotu towarowego z zagranicą;

• cła prohibicyjne – szczególny rodzaj ceł ochronnych, zwane także zaporowymi, których celem jest uniemożliwienie przywozu lub wywozu danego towaru; są one ustalane na tak wysokim poziomie, aby maksymalnie ograniczyć lub wręcz wyeliminować popyt na towary obciążone tym cłem;

• cła antydumpingowe – mają za zadanie niwelować skutki dumpingu przez eliminowanie korzyści wynikających ze stosowania cen dumpingowych w eksporcie do danego kraju – w ten sposób następuje ochrona rodzimego rynku i producentów przed napływem towarów konkurencyjnych po zaniżonej cenie;

• cła wyrównawcze – podobne w swej strukturze do ceł antydumpingowych; ich celem jest niwelowanie niekorzystnych skutków subsydiów eksportowych udzielanych w kraju eksportera (do którego towary subsydiowane są przywożone).

Biorąc pod uwagę kierunek przemieszczania się towarów w obrocie międzynarodowym - wyróżniamy:

• cła importowe (przywozowe) – powszechnie stosowane; obciążające towary przywożone do danego kraju z zagranicy; prowadzą do wzrostu cen importowanych towarów – przez co stają się mniej konkurencyjne w stosunku do towarów produkcji krajowej; stosowanie tych ceł sprzyja krajowym producentom, ale może działać na niekorzyść konsumentów; korzyści w postaci zwiększonych dochodów odnosi także państwo; wysokość tych ceł wpływa na wielkość towarów przywożonych z zagranicy;

• cła eksportowe (wywozowe) – stosowane obecnie w bardzo niewielkim zakresie – w celu ograniczenia eksportu deficytowych towarów lub też ochrony surowców do rodzimej produkcji albo w celu przysporzenia dochodów państwu;

• cła tranzytowe (przewozowe) – obecnie nie są stosowane z uwagi na to, że w sposób oczywisty naruszają zasadę wolności międzynarodowego obrotu towarowego; do odstąpienia od ceł tranzytowych przyczynił się w głównej mierze rozwój transportu międzynarodowego.

Z punktu widzenia uwarunkowań decyzji w sprawie określenia wysokości ceł - wyróżniamy:

• cła autonomiczne – ustalane przez poszczególne państwa na podstawie suwerennych decyzji w celu realizacji polityki celnej;

• cła konwencyjne (umowne) – ich wysokość jest określana na podstawie umów międzynarodowych, które rodzą dla państw – stron tych umów określone zobowiązania w zakresie maksymalnego poziomu stawek celnych; mogą być ustalane także w ramach unii celnych.

Biorąc pod uwagę szczególne zadania, jakie przypisuje się stosowaniu ceł - wyróżniamy:

• cła preferencyjne – mogą być stosowane w odniesieniu do towarów pochodzących z krajów „faworyzowanych”, bądź do towarów, których przywóz jest „faworyzowany”; ustalane są na poziomie niższym niż pozostałe cła stosowane przez dane państwo – w ten sposób zapewniają korzystne warunki wymiany handlowej, który stosuje owe preferencje;

• cła bojowe – stosowane w celach negocjacyjnych, aby uzyskać pewne ustępstwa celne na określone towary eksportowe, z kraju który takie cła zastosował – do kraju, którego cła bojowe się odnoszą; mają na celu wywarcie presji na kraj, wobec którego są stosowane;

• cła retorsyjne (odwetowe) – stosuje się je w odwecie za zastosowanie ceł bojowych (jeżeli w czasie negocjacji dane państwa nie osiągną porozumienia); mogą być również stosowane z przyczyn politycznych; również mają na celu wywarcie presji – tak jak cła bojowe.

78. Konstrukcja prawna cła

Konstrukcja prawna cła : Elementami konstrukcji są:

• Podmiot cła – Osoba na której ciąży obowiązek celny, obowiązek ten jest związany ze stanem faktycznym polegającym na przemieszczeniu towarów przez granicę celną.

Podmiotem czynnym uprawnionym jest państwo ,które jest reprezentowane przez organy celne, a podmiotem biernym zobowiązanym do poniesienia ciężaru cła osoba, która dokonuje obrotu cennego za granicą.

Podmiotami biernymi –Są osoby fizyczne, prawne ,jednostek organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej

• Przedmiot cła – Przedmiotem cła jest przywóz towarów z kraju trzeciego na obszar celny Unii lub też wywóz towaru z tego obszaru celnego.

• Podstawa naliczania – Podstawą naliczania cła jest z reguły wartość celna towaru ,a niekiedy podstawą tą może być również ilość towaru wyrażona w jednostkach miary, wagi lub objętości.

• Stawki celne – Stawki celne są określone w taryfie celnej ,ich konstrukcja może być oparta na różnych założeniach stąd też mogą być to stawki celne różnego rodzaju i wyróżnia się:

Stawki celne - powiązane z wartością towaru są określane tzw. Ad valorem. Stawki procentowe -określające wysokość cła jako ułamkową część wartości celnej towaru. Stosowane są również stawki kwotowe wtedy kiedy podstawa naliczania cła jest określana ilościowo. Mogą być stosowane również stawki mieszane będące kombinacją w/w stawek.

• Zwolnienia celne - Są określone we wspólnotowym kodeksie celnym i są to przypadki w których ze względu na szczególne okoliczności udziela się zwolnień z należności celnych przywozowych lub należności celnych wywozowych przy dopuszczaniu do swobodnego obrotu albo przy wywozie towarów.

Obowiązek celny - Skonkretyzowany przez dług celny ,który powstaje z mocy prawa w wyniku zobowiązania do uiszczania należności celnych ,przywozowych lub wywozowych przez określoną osobę w określonej wysokości, miejscu i czasie.

79. Organy celne

Organy celne - Należą do organów administracji publicznej właściwych w sprawach celnych oraz w sprawach niektórych podatków , organami służby celnej są :

• Minister właściwy do spraw finansów publicznych

• Szef służby celnej

• Dyrektorzy Izb celnych

• Naczelnicy urzędów celnych

Zadania organów celnych określa ustawa o służbie celnej.

80. Służba celna i zakres jej działania

Służba celna jest to jednolita umundurowana formacja utworzona w celu zapewnienia ochrony bezpieczeństwa obszaru celnego wspólnoty europejskiej w tym zgodności przywozu towarów na ten obszar ora wywozu towarów z tego obszaru a także w celu wykonywania innych obowiązków w przepisach odrębnych w szczególności podatku akcyzowego lub od gier.

Do zadań służby celnej należy realizacja polityki celnej w części dotyczącej przywozu i wywozu towarów oraz wykonywania innych zadań a w tym w szczególności do wykonywania czynności związanych z nadawaniem towarom przeznaczenia celnego ,poza tym z wymiarem i poborem należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów z wymiarem i poborem podatków akcyzowego a także z wymiarem i poborem podatku od gier oraz innych dopłat wg. Ustawy o grach hazardowych ,poza tym z wymiarem i poborem opłaty paliwowej oraz z wymiarem i poborem podatków od wydobycia niektórych kopalin.

Do zadań służby celnej należy również rozpoznawanie ,wykrywanie, zapobieganie i zwalczenie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących wprowadzania na terytorium RP oraz wyprowadzaniu z jej terytorium towarów objętych zakazami ,ograniczeniami ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny lub bezpieczeństwo międzynarodowe w szczególności takich towarów jak odpady, substancje chemiczne ich mieszaniny, materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające, psychotropowe, materiały wybuchowe i towary i technologie o znaczeniu strategicznym.

Rozpoznawanie, wykrywanie i zapobieganie oraz zwalczanie przestępstw skarbowych a także wykroczeń skarbowych jak również ściganie sprawców tych przestępstw i wykroczeń zgodnie z ustawa kodeks karny skarbowy.

Poza tym rozpoznawanie ,wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie innych przestępstw i wykroczeń np. związanych z prawami własności intelektualnej ,poza tym współdziałanie przy realizacji wspólnej polityki rolnej. Do zadań służby celnej należy również współdziałanie z innymi organami innych państw ora organizacjami.

W zakresie zadań służbie celnej przysługują uprawnienia procesowe policji wynikające z przepisów KPK, Kodeksu karnego skarbowego, kodeksu wykroczeń.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych koordynuje i współdziała w kształtowaniu polityki państwa w zakresie zadań służby celnej . szef służby celnej podlega bezpośrednio ministrowi i sam szef służby celnej kieruje służbą celną, zapewnia sprawne i efektywne wykonywanie zadań tej służby poprzez sprawowanie nadzoru nad działalnością dyrektorów izb celnych i naczelników urzędów celnych a także poprzez realizację budżetu państwa w zakresie ustalonym dla służby celnej.

81. Postępowanie w sprawach celnych

Postępowanie w sprawach celnych jest postępowaniem dwuinstancyjnym.

W postępowaniu celnym organami właściwymi będą :

• Jako organ I instancji naczelnik urzędu celnego

• Organ odwoławczy - Dyrektor Izby celnej

Dyrektor może być organem odwoławczym i organem I instancji w sprawach które zostały mu przepisane w przepisach prawa celnego. Odwoławczy – szef służby celnej.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych może być organem I instancji w sprawach stwierdzenia z urzędu nieważności decyzji ostatecznej dyrektora izby celnej. Może też być organem odwoławczym od decyzji wydawanych przez dyrektora izby celnej jako organu I instancji .

Postępowanie celne jest postępowaniem dwuinstancyjnym.

Kontrola wykonywana przez służbę celną polega na sprawdzeniu prawidłowości przestrzegania przepisów prawa przez zobowiązane do tego osoby fizyczne, prawne czy jednostki org. niemające osobowości prawnej.

Postępowanie w sprawach celnych uregulowane jest w przepisach unijnych oraz w przepisach krajowych przy czym prawo unijne reguluje postępowanie celne tylko fragmentarycznie.

Podstawy prawne prowadzenia postępowania celnego są określone przede wszystkim przepisami krajowymi w ustawie prawo celne.

Postępowanie w sprawach celnych jest przede wszystkim uregulowane w przepisach prawa krajowego. Ogólne reguły są wskazane w przepisach unijnych. W Polsce postępowanie w sprawach celnych toczy się przede wszystkim wg. Reguł postępowania podatkowego. Prawo celne wskazuje odniesienie zgodnie z którym do postępowania w sprawach celnych stosuje się odpowiednie przepisy art. 12 oraz działu IV ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.