Dochody budżetowe
podatki i opłaty
cła
wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych ora jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
dywidendy
wpłaty z zysku NBP
odsetki od środków na rachunkach bankowych jedn. Budżetowych
dochody z najmu i dzierżawy
grzywny mandaty i inne kary pieniężne
Co oznacza budżet z łacińskiego?
Termin budżet pochodzi od łacińskiego słowa bulga, które oznacza torbę do gromadzenia dochodów.
Pieniądz:
Pieniądz to środek płatniczy, powszechnie akceptowany
Właściwości pieniądza:
Stabilność - wartość pieniądza powinna być taka sama dziś jak i jutro
Poręczność - musi być nieduży i lekki
Trwałość - musi być zrobiony z trwałego materiału
Jednolitość - monety czy banknoty o takich samych nominałach muszą mieć taka samą wartość
Podzielność - możliwość jego podziału
Rozpoznawalność - muszą być łatwo rozpoznawalne i trudne do podrobienia
Funkcje pieniądza:
Środek wymiany (cyrkulacji)
Miernik wartości
Środek przechowywania wartości (tezauryzacji)
Środek płatniczy
Operacje otwartego rynku
Polegają na zakupie i sprzedaży rządowych papierów wartościowych ( bony skarbowe, obligacje) Kiedy NBP skupuje papiery wartościowe to zwiększa tym samym podaż pieniądza w gospodarce. Wypłacone pieniądze w zamian za obligacje i bony zostają zdeponowane przez sprzedających na ich rachunkach bankowych. Banki z depozytów udzielają pożyczek, zwiększają ilość pieniędzy w obiegu. NBP sprzedając rządowe papiery wartościowe zmniejszają ilość pieniądza w gospodarce. Rezerwy banków zostają zredukowane gdyż ci którzy kupili papiery dokonują płatności na rzecz państwa. Redukcja rezerw zmniejsza również zdolność pożyczkowa banków co ogranicza ilość pieniądza w gospodarce
Do czego zaliczamy BONY SKARBOWE: odp dochody bezzwrotne
Funkcje budżetu:
redystrybucja
stabilizacyjna
alokacyjna
fiskalna , skarbowa
ustrojowa
demokratyczna
kontrolna lub ewidencyjno-kontrolna
bodźcowa
planowania
prawna
kredytowa
administracyjna
koordynacyjna
Zasady gospodarowania finansami publicznymi:
jednoroczności
jedności formalnej
jedności materialnej
zupełności(powszechności)
równowagi
szczegółowości
jawności
przejrzystości
realności
uprzedniości
gospodarności
operatywności
polityczności
Skarb Rawskiego:
Jako dochody skarbu Rawskiego ustalono wpływy z kwarty oraz annatów
Kwarta nie stanowiła nowego źródła dochodów lecz była uzupełnieniem dochodów przeznaczonych na utrzymanie dworu królewskiego. Król zgodził się przekazać cześć dochodów płynących z jego majątku na ważny cel
Król przeznaczał czwartą częśc swoich dochodów na rzecz skarbu państwa
Drugim źródłem skarbu rawskiego miały być annaty czyli opłaty roczne przekazywane za pośrednictwem nuncjuszów apostolskich na rzecz Rzymu przez arcybiskupów biskupów i opatów.
Budżet to roczne zestawienie dochodów i wydatków oraz forma opiniowania działalności rządu przez parlament.
I polski budżet:
Uchwalony przez sejm w 1768r
Jeden z wcześniejszych w europie
obejmował dochody i wydatki Skarbca Koronnego i Litewskiego
był szczegółowy
wydatki podzielona na
-stałe(policja wojsko cywilne)
nadzwyczajne (spłata długów)
Znaczenie budżetu:
Główny instrument sprawowania władzy
Gromadzi i dzieli środki publiczne
Źródło zasilania sektora finansów publicznych
Uchwalony przez parlament mocą ustawy
Ma duży wpływ na życie społeczno-gospodarcze
Przedmiot ostrej walki politycznej
DOCHODY - intraty WYDATKI- expensy
Podatek - to klasyczna danina publiczna . Jest to pieniężne przymusowe i ogólne , nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publicznoprawnych
Podatki bezpośrednie- podatki , które precyzyjnie określają zależność między płaconym podatkiem a podatnikiem
Podatki pośrednie - obciążają podatnika nie pozostają w związku z jego sytuacją dochodową i majątkową.
Opłaty - to świadczenia pieniężne o charakterze przymusowym bezzwrotnym odpłatnym pobierane przez władze państwa Za świadczenia, usługi np. wydanie zezwolenia na budowę
Ustawą budżetową ustala się :
Dochody budżetu państwa
Wydatki budżetu państwa
Deficyt budżetu państwa
Zestawienie przychodów i rozchodów
Wykaz problemów wieloletnich
Dwa rodzaje rezerw:
Ogólna - nieprzewidziane wydatki
Celowe - szczegółowy podział
Podział wydatków w budżecie:
Bieżące wydatki
Na obsługę długu Skarbu Państwa
Wydatki majątkowe
Kredyt lombardowy - podstawowy zastaw rządowych papierów wartościowych
Kredyt redyskontowy - przyjęcie do banku komercyjnego weksli do redyskonta
Stopa interwencyjna - określa rentowność bonów pieniężnych
Inflacja - wzrost poziomu cen, wartość pieniądza maleje
Deflacja - wzrost wartości pieniądza , spadek poziomu cen
Inflacja pełzająca -> galopująca -> hiperinflacja
Hiperinflacja:
Spadek produkcji
Wzrost bezrobocia
Zanik inwestycji i oszczędności
Spadek dochodów państwa
Kto traci na inflacji:
Ludzie utrzymujący się z stałych dochodów
Posiadacze oszczędności
Pożyczkodawcy
Kto korzysta z Inflacji:
Pożyczkobiorcy
Państwo
Osoby które są w stanie szybko powiększyć dochody
Zakłady budżetowe: jednostki nie posiadające osobowości prawnej, ale korzystają z samodzielności finansowej. Odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania. Koszty swojeje działalności pokrywają z dochodów własnych, mogą też otrzymać z budżetu dotacje
Jak NBP wpływa na inflację czy na podaż pieniądza?
NBP kontroluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce. Wielkość podaży pieniądza wpływa na poziom cen oraz na przebieg wielu innych procesów w gospodarce krajowej. Jednym z podstawowych zadań banku centralnego jest kontrola i regulowanie podaży pieniądza aby jej poziom odpowiadał potrzebom gospodarki narodowej. NBP stosuje szereg instrumentów ekonomicznych i prawnych:
emituje pieniądz gotówkowy
określa poziom rezerw bankowych
kształtuje poziom stóp procentowych
dokonuje operacji otwartego rynku
Jak NBP reguluje ilość pieniądza:
Operacje otwartego rynku - polega na zakupie i sprzedaży rządowych papierów wartościowych. Ich skup zwiększa podaż pieniądza
Zmiana wysokości stopy kredytu lombardowego
Zamiana w stopie rezerw obowiązkowych - im jest wyższa tym mniej środków bank może przeznaczyć na akcję kredytową czyli udzielanie pożyczek
Ograniczenie polityki monetarnej. Luźna polityka monetarna czyli niskie stopy procentowe duża podaż pieniądza może poprawi koniunkturę a w długim okresie grozi wzrostem inflacji
Główne zadanie NBP
Zapewnia stabilność waluty krajowej czyli niskiej inflacji.
W tym celu wykorzystuje on operacje otwartego rynku ustala stopy procentowe i stopę rezerw obowiązkowych