Czym jest stereotyp? Jest to termin pochodzący z języka greckiego ,,stereos’’-twardy i ,,typos’’- wzorzec. Najczęściej stereotypy budowane są w odniesieniu do jakiejś grupy. Sterotypem którym chcemy się zająć odnosi się do grupy ludzi starych, którym zgodnie z tym stereotypem przypisuje negatywne cechy. Przez społeczeństwo grupa tych osób postrzegana jest jako osoby bezradne, mało aktywne, schorowane, biedne, bez chęci do życia, osoby narzekające, niesamodzielne.

Nie możemy o wszystkim starszym osobom przypisać tego stereotypu. Zazwyczaj jakość życia zależy od stanu zdrowia, stopnia samodzielności w wykonywaniu codziennych czynności czy umiejętnościami radzenia sobie z ograniczeniami które niesie wiek. Aktywne starzenie zgodnie z definicją WHO jest to ,, proces tworzenia optymalnych możliwości w zakresie zdrowia, uczestnictwa, bezpieczeństwa w celu zwiększenia jakości życia ludzi w okresie starości’’. Zgodnie z założeniami UE aktywne starzenie składa się z trzech wymiarów. Pierwszy jest to wymiar aktywnego starzenie się na rynku pracy, który ma na celu skłonienie starszych osób do tego aby jak najdłużej pracowali. Drugi to wymiar niezależnego życia, który ma za zadanie utrzymać w zdrowiu osoby starsze jak najdłużej to możliwe, aby były osobami niezależnymi od innych i bez problemu radziły sobie z codziennymi rzeczami. Ostatni trzeci wymiar dotyczy aktywności społecznej, który przejawia się np. poprzez zaangażowanie w wolontariat. Dla wielu osób przejście na emeryturę oznacza początek nowego życia. Osoby te mają dużo wolnego czasu, dzieci mają własne rodziny, przez co mogą zacząć spełniać swoje marzenia. Odnajdują nowe pasje w życiu, zapisują się do klubów seniora, koła gospodyń wiejskich, angażują się w życie w parafii, spędzają aktywnie czas wolny - zapisują się do klubów fitness, Coraz więcej seniorów uczęszcza do Uniwersytetów trzeciego wieku, co daje im możliwość dalszego rozwoju, zdobywania nowej wiedzy, poznawania nowych ludzi, mogą doświadczyć życia na jakie nie mieli czasu za młodu. Innym sposobem aktywności osób starszych są działania w ramach wolontariatu, które pomagają przezwyciężyć samotność, poprawiają samopoczucie poprzez świadomość, że pomagają i że są komuś potrzebni. Seniorzy biorą udział w projektach tj. senior w sieci gdzie uczą się podstawowych funkcji obsługi komputera, na takie kursy uczęszczają osoby które nigdy nie miały styczności z komputerem a surfowanie po internecie jest dla nich czarną magią. Kursy takie są zazwyczaj organizowane w Miejskich ośrodkach kultury czy bibliotekach miejskich w celu zapoznania seniorów z technologiami. Kursy takie są kursami bezpłatnymi i stają się coraz bardziej popularne i cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród grupy ludzi do których są kierowane takie projekty. Aktywni seniorzy chętnie uczą się nowości przez co biorą udział w programach dotyczących e-integracji, które uczą jakie korzyści daje Internet, pokazuje jak wielką jest bazą danych. Kursy takie uczą jak robić zakupy przez Internetu, jak płacić rachunki i pokazują jakie funkcje ma komputer które mogą się przydać w codziennym życiu. Badania pokazują, że aktywni seniorzy którzy korzystają z Internetu częściej spotykają się ze znajomymi, chodzą do kina, teatru, angażują się w wolontariat. Mają lepsze kontakty ze swoimi dziećmi czy wnukami. Aktywność wykazują również przez opiekę nad swoimi wnukami, oraz poprzez aktywne uczestniczenie i pomoc w ich wychowaniu. Z badań przeprowadzonych przez TNS OBOP w roku 2007 wynika, ze aż 55% badanych seniorów nie uważa się za osoby bezradne, które potrzebują pomocy innych. Natomiast co czwarta ankietowana osoba szuka w życiu nowych pasji i gdyby nie ograniczenia finansowe to chętnie by więcej podróżowali, więcej chodzili do teatru, kina i częściej spotykali się ze znajomymi. Starsi deklarują również, że chętnie dzielą się swoją wiedzą zawodową, którą nabyli przez lata pracy i chętnie pomagają nowym pracownikom wdrożyć się do nowej pracy.

Literatura:

http://www.zycie.senior.pl/147,0,Wizerunek-osob-starszych-w-mediach-8211-stereotypy-niezgodne-z-rzeczywistoscia,2915.html

Wojciech Zgliczyński, Aktywność społeczna osób starych w Polsce w ramach wolontariatu i uniwersytetów trzeciego wieku

http://senior.org.pl/senior-w-sieci/

Starzenie się oznacza ono stopniowe zmniejszenie rezerwy czynnościowej narządów, które zmniejszają możliwość zachowania równowagi wewnątrzustrojowej. Jest to proces ciągły i nieodwracalny. Starzenie się ma duże znaczenie indywidualne i społeczne, ponieważ zbliża człowieka do okresu starości. Granice starości są bardzo płynne a sam proces starzenia się przebiega etapami. Najpierw jest etap starzenia się społecznego, dopiero później następuje starzenie fizyczne. Starzenie zależy od sposobu i warunków życia. Odmiennie będzie przebiegało u mężczyzn i kobiet, inaczej na wsi i w mieście.
Stereotyp może być pozytywny, gdy podkreśla doświadczenie życiowe i mądrość starych ludzi, potrzebę szacunku dla nich i odpowiedniej opieki
Ludzie w podeszłym wieku więcej uwagi poświęcają twarzom wesołym niż smutnym, a także sytuacjom pozytywnym, a nie negatywnym i lepiej je zapamiętują. Poszukują okoliczności, które mogłyby poprawić im humor, a unikają ludzi, którzy byliby w stanie obniżyć ich nastrój. Lepiej radzą sobie z przechodzeniem do porządku dziennego nad niepowodzeniami, zawodami.
Starość jest okresem trudnym, do którego człowiek powinien być wcześniej przygotowywany. Na to, jak jest ten okres przeżywany, mają wpływ różne czynniki zarówno indywidualne jak i społeczne. „Najważniejsze obecnie sposoby walki z procesem starzenia się nie mają na celu wydłużania czasu naszego życia za wszelka cenę. Zamiast tego, stawiają sobie one za cel poprawę jakości życia, aby starość przestała oznaczać bolesny schyłek życia, lecz stała się godnym jego ukoronowaniem.” W miarę przybywania lat potrzeby człowieka się zmieniają, gdyż zmienia się perspektywa życiowa. Z jednej strony ogromnej wagi nabierają banalne sprawy dnia codziennego, z którymi starszy człowiek boryka się z coraz większymi trudnościami na skutek postępującej słabości własnego organizmu, a z drugiej strony ambicje i motywacje, które kierowały zachowaniem i dążeniami w latach wcześniejszych.

Media zazwyczaj pokazują ludzi starych jako osoby wymagające stałej pomocy (bo są zniedołężniałe), nie posiadające wystarczających środków na utrzymanie, izolujące się od otoczenia, często z zaburzeniami psychicznymi. Są ciężarem, który muszą dźwigać ludzie w wieku produkcyjnym. Do tego stereotypu należy dodać niczym nieuzasadnione przekonania, że w podeszłym wieku człowiek traci zdolność do podejmowania trafnych decyzji i rozwiązywania problemów, że ludzie trzeciego wieku nie są w stanie przyswajać sobie nowych rzeczy, są "sztywni" umysłowo, co wyklucza ich rozwój intelektualny; tracą pamięć, nie akceptują żadnych zmian.

Jednym z najbardziej szkodliwych stereotypów jest stereotyp infantylizacji, opierający się na założeniu, że ludzie w podeszłym wieku są jak dzieci- mają obniżoną wydolność umysłową i fizyczną. Powoduje on, że do wszystkich starszych osób społeczeństwo zwraca się powoli, prostymi zdaniami, wyręcza we wszystkim niezależnie od rzeczywistej potrzeby a ponadto nie traktuje ich wypowiedzi poważnie.

Seniorzy są postrzegani jako osoby pozbawione energii, depresyjne, wątłe. Uznaje się ich za chorowitych, przesadnie religijnych, stetryczałych, złośliwych. Wytyka się im, że są odludkami, i unika się ich, by nie zarazić się zniechęceniem . Badani rzadko wyrażają pozytywne opinie na temat starych ludzi. Jeśli takie się pojawiają, odnoszą się wyłącznie do ról rodzinnych i ciała: starsze osoby mogą być doskonałymi dziadkami i skutecznie dbać o kondycję psychofizyczną a lata, których dożyły, badani łaskawie nazywają złotym wiekiem.

Do najważniejszych problemów ludzi starszych można zaliczyć samotność, chorobę, inwalidztwo, życie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności. Wszystkie te problemy wskazują na istniejącą marginalizację osób starszych jako zbiorowości, czego przykładem może być stopniowe eliminowanie ich z aktywnego życia zawodowego i społecznego w momencie przekraczania granicy wieku emerytalnego. Człowiek całe życie kształtuje swoją starość, "pracuje" na nią. Jakość starości jest odbiciem drogi życiowej, charakteru, osobowości.
Ludzie starzy postrzegani są jako bierni, ograniczeni przez normy społeczne, które pozwalają im tylko na ograniczoną aktywność. Są uzależnieni od innych, a liczba seniorów korzystających z instytucji opiekuńczych i przebywających w szpitalach jest wyższa niż odsetek tych osób przebywających w środowisku rodzinnym. Zakończenie pracy zawodowej owocuje wycofaniem się z kontaktów społecznych i powoduje poczucie izolacji i odsunięcia od społeczeństwa. Spędzanie starości to odpoczywanie polegające na czytaniu, słuchaniu radia i oglądaniu programów telewizyjnych. Stąd niepotrzebne jest żadne przygotowanie do starości. Starsi pracownicy nie są w stanie przyswoić sobie nowoczesnych technologii i są mniej produktywni.
Typowy obraz człowieka starego u 19-latków w środowisku wiejskim to obraz człowieka niesprawnego psychicznie i fizycznie, niezdolnego do pracy i w związku z tym wymagającego opieki. Ocena człowieka starego jest tu raczej negatywna. W środowisku miejskim stereotyp ten jest bardziej zróżnicowany i treściowo bogatszy. Miejska młodzież ocenia seniorów z jednej strony krytycznie z drugiej - afirmuje starość . Społeczeństwo narzuca ludziom w podeszłym wieku swój własny sposób myślenia o starości, a zawarty w stereotypie model starości każe traktować jako obowiązujący.

http://www.zycie.senior.pl/147,0,Wizerunek-osob-starszych-w-mediach-8211-stereotypy-niezgodne-z-rzeczywistoscia,2915.html

www.dps.pl/domy/index.php?rob=radar&dzial=12&art=881‎
www.inp.uni.opole.pl/geronto/postawywww.dps.pl/

www.sychologia.wieszjak.polki.pl

www.kampaniaprzemoc.pl/2009/021.

‎czasopisma.viamedica.pl/gp/article/view/19029‎

Argumenty za stereotypem:

- są to osoby mało aktywne

-większość czasu spędzają w domach przed telewizorem

- media przedstawiają osoby starsze negatywnie jako osoby niesprawne, schorowane, biedne, bez chęci do życia, z problememi finansowymi, niesamodzielne

- osoby starsze nie radzą sobie z nowymi technologiami

- są to osoby przesadnia religijne

- są wolniejsi w pracy

- często chorują

- potrzebują pomocy przy codziennych czynnościach np. robienie zakupów

Przeciwko stereotypowi:

Starzejąc się ludzie dojrzewają psychicznie
Często dopiero w późnym wieku, ludzie dostrzegają swoje talenty
Starsi ludzie, którzy już nie pracują, mogą poświęcić się życiu duchownemu i modlitwe