1. Periodyzacja (wymień najważniejsze okresy w literaturze starożytnej):

- Okres archaiczny (IX-VI);

- Okres klasyczny (V-IV);

- Okres hellenistyczny (III-I);

- Okres rzymski (I-II po Chr.)

- Okres chrześcijański i schyłek literatury pogańskiej (III-V).

2. Wymień nazwy własne, jakie zostały użyte w romansie greckim „Ninos”.

- Armeńczycy,

- Egipcjanie,

- rzeka Hippos przy brzegu Kolchidy;

3. Wymień 4 starożytnych greckich dramatopisarzy.

Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes (komediopisarz).

4. Od jakich słów pochodzą terminy tragedia i komedia?

tragedia = tragos i ode (kozioł i pieśń)

komedia = komos i ode (pochód i pieśń)

5. W którym roku była bitwa pod Maratonem, a w którym pod Salaminą?

Bitwa pod Maratonem – 490 prz. Chr.

Bitwa pod Salaminą – 480 prz. Chr.

6. Podaj imiona matek: Ninosa I Semiramidy – głównych bohaterów romansu „Ninos”.

Thambe – matka Ninosa, Derkeja – matka Semiramidy.

7. Wskaż 2 małe formy dramatyczne funkcjonujące w okresie hellenistycznym i podaj ich twórców.

Teokryt: Bukoliki – sceny z życia pasterskiego i wiejskiego.

Herondas: Mimijamby – scenki z życia miejskiego.

8. Wymień polskie odpowiedniki romansu greckiego?

- utwór dramatyczny,

- dramat miłosny,

- utwór historyczny,

- opowiadanie zmyślone.

9. Komu zawdzięczamy pojęcie romansu greckiego?

Pierre – Daniel Huet – biskup – termin „romans” po raz pierwszy użyty do nazwania utworów starożytnych dotąd nie mających nazwy

10. Wymień gatunki brane pod uwagę przy rozpatrywaniu genezy i formy romansu.

- nowela;

- historiografia (np. Herodot, Ksenofont);

- kulty orientalne np. Izydy, Heliosa;

- tragedia;

- komedia (np. Menander);

- mim (np. Herondas);

- sielanka (np. Teokryt);

11. Wyjaśnij pojęcie „romans” w znaczeniu: gatunek literacki.

romans (wg M. Szymczaka - 1978) – lit. gatunek epiki przedpowieściowej, utwór przygodowo-awanturniczy o fabule bogatej w niezwykłe zdarzenia, z powikłaną intrygą, zwłaszcza miłosną, współcześnie lekki utwór powieściowy o tematyce miłosnej, nie mający wartości artystycznych.

do wyboru

romans (wg J. Sławińskiego - 1976) – rozbudowany utwór narracyjny, prozaiczny lub wierszowany, o fabule zwykle jednowątkowej, obfitującej w zawikłania sytuacyjne, intrygi, nieprawdopodobne zdarzenia i okoliczności, mający najczęściej charakter awanturniczo-erotyczny.

12. Wymień pięciu twórców romansów starożytnych:

np. Chariton, Ksenofont z Efezu, Jamblich, Longos, Achilleus Tatios, Heliodor.

13. Wymień pięć znanych Ci tytułów romansów starożytnych.

np. “Romans o Ninosie i Semiramidzie”, “Historia Chajreasa I Kallirroe” (Charitona), „Opowieści efeskie czyli o miłości Habrokomesa i Antii”, (Ksenofonta z Efezu), „Opowieść babilońską o Sinonidzie i Rodanesie” (Jamblicha), „Dafnis i Chloe” (Longosa), „Opowieść o Leukippe i Klejtofoncie” (Achilleusa Tatiosa), „Opowieśc etiopska” o Theagenesie i Chariklei” (Heliodora).

14. Jakimi zabiegami literackimi Jamblich urozmaicił romans (wymień min. 5)?

fałszywe oskarżenia, morderstwa, samobójstwa, stan letargu, duchy zmarłych, kulty, obrzędy, magia i czary.

15. Z ilu ksiąg składa się romans „Dafnis i Chloe” Langosa?

- 4 księgi.

16. Kto jest autorem ostatniego zachowanego romansu pt. „Opowieść etiopska”?

Heliodor.

17. Wyjaśnij pojęcie „palimpsesty”.

palimpsesty – pergaminy z literatury starożytnej użyte ponownie po ich wygładzeniu: palin – znowu, ponownie; psao – ścieram.

18. Kim byli Ninos i Semiramida oraz z czym kojarzą się ich imiona? – bohaterowie romansu „Ninos”.

Ninos i Semiramida byli potężnymi władcami wschodnimi. Z imieniem Ninosa kojarzy się nazwa miasta, znanego też z Biblii, Niniwy, a z imieniem Semiramidy słynne wiszące, ogrody zwane ogrodami Semiramidy.

19. Kim był Ksenofont?

- V/IV w. prz. Chr. – historyk, publicysta, uczeń Sokratesa, dzieła historyczne- historia współczesna. Anabaza – pamiętnik wojenny.

20. W którym roku był upadek Konstantynopola i kto go zdobył; co oznacza ta data?

1453, zdobytego przez Turków; koniec starożytnego świata greckiego, rozpoczęcie Renesansu, a wraz z nim nowej fazy recepcji literatury i kultury starożytnej Grecji.

21. Jakie popularne w starożytności motywy wykorzystał w swym romansie „Ephesiaka” Ksenofont z Efezu (wymień 5)?

- motyw samotnego starca

- wyznawanie miłości przez pośrednika

- motyw rozłączenia kochanków

- motyw katastrofy morskiej

- motyw napadu na statek przez piratów

- motyw odwlekania ślubu w czasie

- motyw opowieści w trakcie akcji (opowieść w opowieści)

- motyw kosztowności i klejnotów

- motyw pasterzy-rozbójników

- motyw wysłuchanej modlitwy

- motyw rozpoznania kogoś po wcześniejszym nierozpoznaniu

- motyw pisania listu

22. Jak brzmią imiona pary głównych bohaterów romansu „Ephesiaka” Ksenofonta z Efezu?

- Habrokomes i Antia

23. Wymień pięć miejsc, w których toczy akcja romansu „Ephesiaka”? Ksenofonta z Efezu.

- np. Efez, Rodos, Tyr w Fenicji, Antiochia, Lykia w Azji Mniejszej, Tarsos (skąd pochodził św. Paweł), Mazakos (duże miasto w Cylicji), Paralion (miasto na wschodniej granicy Egiptu)… itd.

24. Kim byli Leukon i Rodia – bohaterowie romansu Ksenofonta z Efezu?

- Byli niewolnikami Antii i Habrokomesa.

25. Do jakich romansów (i dlaczego) zaliczany jest romans Longosa „Dafnis i Chloe”?

- jest zaliczany do romansów pasterskich (jego akcja toczy się na wsi w środowisku pasterskim). Powieść ta rozgrywa się na Lesbos, na wsi niedaleko Mityleny, w realiach życia wiejskiego, zwłaszcza pasterskiego.

26. Podaj autora „Historii Apolloniosa króla Tyru”.

- autor jest nieznany

27. Z ilu ksiąg składał się romans Jamblicha „Opowieść babilońska o Sinonidzie i Rodanesie”?

Według Księgi Suda romans Jamblicha liczył 39 ksiąg, a Focjusz wymienia księgę 16. jako ostatnią. Być może chodzi tu o różne wydania tego samego tekstu.

28. Dlaczego mówi się, że miłość głównych bohaterów utworu Longosa „Dafnis i Chloe” odbiega od dotychczasowej twórczości romansowej?

- Miłość u Longosa jest pokazana inaczej niż u jego poprzedników – w dotychczasowych romansach przychodzi ona nagle, a następnie zostaje poddana licznym próbom i dopiero po przejściu przez nie kochankowie będą żyć długo i szczęśliwie. U Longosa miłość rodzi się niepostrzeżenie, rozwija stopniowo w rytmie pór roku.

29. Jakie imiona nosi para głównych bohaterów romansu Heliodora pt. „Opowieść etiopska” i jak narodziła się ich miłość?

- Theagenes i Chariklea (zakochali się wzajemnie od pierwszego wejrzenia podczas Igrzysk Pytyjskich w Delfach).

30. W jakich czasach toczy się akcja „Opowieści etiopskiej” Heliodora?

- Czas, w którym toczy się akcja powieści, to lata panowania Persów w Egipcie, czyli od VI w. prz. Chr. do podboju go przez Aleksandra Wielkiego. Osadzenie akcji w przeszłości historycznej oznacza powrót do tradycji pierwszych autorów romansów.

31. Gdzie rozpoczyna się akcja „Romansu o Ninosie i Semiramidzie”?

- rzecz dzieje się na dworze królewskim w Asyrii

32. Jaki tytuł nosi najstarszy romans zachowany w całości?

- „Historia Charejasza i Kalliroe” autorstwa Charitona (8 ksiąg). Niektórzy uczeni uznają, że romans powstał pod koniec II wieku przed Chrystusem.

33. Co nakazał zrobiić z Synonidą i Rodanesem (bohaterami romansu Jamblicha pt. „Opowieść babilońska o Sinonidzie i Rodanesie”) władca Babilonu - Garmos, gdy kobieta nie chciała zostać jego żoną?

- Gdy spotkał się ze stanowczą odmową Synonidy, kazał ją zakuć w złote kajdany, a Rodanesa skazał na śmierć na krzyżu. Małżonkom udało się jednak zbiec.

34. W jaki sposób tytułowy bohater romansu „Dafnis i Chloe” – Dafnis otrzymał swoje imię?

- Pasterz Lamon znalazł w lesie chłopczyka, karmionego przez jedną z kóz, wziął go na wychowanie i dał mu imię pasterskie Dafnis.

35. W jaki sposób tytułowa bohaterka romansu „Dafnis i Chloe” – Chloe otrzymała swoje imię?

- Pasterz Dryas znalazł dziewczynkę karmioną przez owcę, wziął ją na wychowanie i dał imię pasterskie Chloe.

36. Kim okazali się ojcowie tytułowych bohaterów romansu „Dafnis i Chloe”?

- Ojcem Dafnisa okazał się właściciel majątku Dionizofanes, a ojcem Chloe niejaki Megakles.

37. Kto, gdzie i kiedy wystawił pierwszą tragedię?

- 534 przed Chr. na Dionizjach Wielkich w Atenach za czasów Pizystrata Tespis wystawił pierwszą tragedię.

38. Wyjaśnij termin: „epinikion”.

- Epinikion (z greckiego), utwór pochwalny na cześć zwycięzcy igrzysk sportowych, mający charakter pieśni wykonywanej podczas uczty lub w świątyni; w starożytności formą tą posługiwali się Simonides z Keos i Pindar. Nike - zwycięstwo

39. Czym jest septuaginta?

- pierwsze tłumaczenie Starego Testamentu z hebrajskiego i aramejskiego na grekę. Nazwa pochodzi od liczby tłumaczy, którzy mieli brać udział w pracach nad przekładem.

40. Dlaczego nie wszyscy badacze uwzględniają „Romans podróżniczy Jambulosa” wśród romansów?

- Romans ten znany jest z wyciągu z II księdze „Biblioteki” Diodora Sycylijskiego. Przedmiotem romansu są wędrówki bohatera po różnych krajach. W wyciągu Diodora brak jest wątku erotycznego, stąd nie wiadomo, czy w ogóle występował on w tym dziele, dlatego nie wszyscy uwzględniają je wśród romansów.