Rezerwaty Biosfery UNESCO

1 Babiogórski PN

Jednostka administracyjna: województwo małopolskie, powiaty: Sucha Beskidzka, Nowy Targ, gminy: Lipnica Wielka, Jabłonka

Charakterystyka ekologiczna:

Biom: ekosystemy górskie i wyżynne z piętrami roślinnymi Położony w Beskidach, Rezerwat Babia Góra jest drugim w kolejności najwyższym masywem górskim w Polsce. Jego najwyższy szczyt osiąga wysokość 1725 m n.p.m. Wyróżnia się 4 piętra roślinne: regiel dolny (do 1150 m n.p.m.), regiel górny (do 1390 m n.p.m.), piętro kosodrzewiny (do 1650 m n.p.m.) i piętro alpejskie (do 1725 m n.p.m.). Strefa centralna RB obejmuje ok. 1000 ha pierwotnych lasów, a w strefie buforowej znalazły się lasy naturalne i gospodarcze. Obszar rezerwatu charakteryzuje się typowym klimatem górskim. Średnia roczna temperatura powietrza waha się od 4oC w niższych położeniach do 2,5oC powyżej górnej granicy lasu. Średnia roczna suma opadów na pogórzu wynosi 1140 mm. Pokrywa śnieżna utrzymuje się przez 5-7 miesięcy. Grzbietem Babiej Góry biegnie dział wodny, który oddziela zlewisko Morza Bałtyckiego od Morza Czarnego.

2 Białowieski PN

Jednostka administracyjna: województwo podlaskie, Białystok

Charakterystyka ekologiczna:

W Puszczy Białowieskiej zachowały się ostatnie na niżu europejskim fragmenty lasów o charakterze pierwotnym. W rezerwacie ochronie podlegają wielogatunkowe lasy liściaste wraz z mozaiką zbiorowisk torfowiskowych i turzycowych w dolinach rzek: Narewka, Hwoźna, Łutownia i Leśna. Te tereny nigdy nie zostały odlesione. W krajobrazie dominują lasy liściaste na płaskich obszarach z glinami morenowymi w podłożu, a lasy jesionowoolszowe w zabagnionych dolinach. Dużą część rezerwatu zajmują grądy i bory mieszane. Puszcza jest ostatnim europejskim azylem żubra i środowiskiem życia dla takich gatunków jak: wilk, ryś,kuna, wydra, nietoperze, bociany, orzeł przedni.

3 Rezerwat Przyrody J. Łuknajno

Jednostka administracyjna: województwo warmińsko-mazurskie, powiat Mikołajki, gmina Mrągowo

Charakterystyka ekologiczna:

Jezioro Łuknajno, od długiego czasu znane jako jedno z największych w Europie miejsc koncentracji łabędzia niemego Cygnus olor, zostało objęte ochroną już w 1937 roku. W roku 1947 utworzono na tym obszarze rezerwat ornitologiczny (pow. 710 ha), a w 1987 roku jezioro zostało wpisane na listę terenów chronionych Konwencją Ramsarską. W roku 2004 rezerwat został włączony do sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków PLB 280007. Pojezierze Mazurskie leży w strefie klimatu umiarkowanego. Na uwagę zasługuje bogata awifauna jeziora i jego okolic. Gatunkiem sztandarowy i symbolem rezerwatu jest łabędź niemy. Późnym latem i wczesną jesienią (sierpień-wrzesień), podczas okresu pierzenia stada łabędzi liczą ok. 2000 osobników (maks. 2300). Podczas okresu jesiennych wędrówek zbierają się w rezerwacie ogromne stada łysek.

Odnotowano także 20 innych gatunków ptaków na jeziorze i sąsiednich mokradłach. Na terenie rezerwatu spotyka się wiele gatunków dużych ssaków, w tym: łosia, jelenia, sarnę, dzika, lisa, jenota, a także liczne płazy i gady.

4 Słowiński PN

Jednostka administracyjna: województwo pomorskie, powiaty: Słupsk, Lębork, gminy: Ustka, Smołdzino, Główczyce, Wicko, Łeba

Charakterystyka ekologiczna:

Ten położony na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego (pomiędzy Łebą i Rowami) rezerwat został utworzony dla ochrony brzegowych procesów eolicznych oraz ruchomych nadmorskich wydm, należących do najaktywniejszych i najrozleglejszych na całym bałtyckim wybrzeżu. Piaszczysta mierzeja oddzielająca jeziora od morza powstała na skutek działania fal Bałtyku i innych procesów geomorfologicznych. Ruchome wydmy mierzei mogą osiągać wysokość ponad 30 m n.p.m. Ogromne znaczenie dla całego rejonu Morza Bałtyckiego mają także słowińskie mokradła. Są miejscem lęgu oraz odpoczynku podczas przelotów dla wielu gatunków ptaków. W 1995 roku rezerwat został wpisany na listę terenów chronionych Konwencją Ramsarską. W rezerwacie obserwuje się naturalne ciągi sukcesyjne roślinności od zbiorowisk pionierskich na wybrzeżu do nadmorskich borów bażynowych w głębi lądu, a także bogatą roślinność na torfowiskach.

5 Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie”

Jednostka administracyjna: województwo podkarpackie

Charakterystyka ekologiczna:

Przedmiotem ochrony w rezerwacie są:

- typowy dla Karpat Wschodnich krajobraz z bogatą rzeźbą i sieć rzeczna prowadząca wody do Morza Bałtyckiego (San, Terebowiec, Wołosatka, Wetlina i Czarna oraz 6 rzek po stronie ukraińskiej)

- charakterystyczny piętrowy układ roślinności,

- rzadkie gatunki roślin i zwierząt, alpejskie i wschodniokarpackie zbiorowiska roślinne,

- naturalne biocenozy pierwotnego lasu karpackiego z bogatą fauną dużych drapieżników: ssaków i ptaków.

6 Tatrzański Rezerwat Biosfery

Jednostka administracyjna: województwo małopolskie, okręg Poprad

Charakterystyka ekologiczna:

Tatry są najwyższym masywem górskim w paśmie Karpat. Zbudowane są ze skał krystalicznych, metamorficznych i osadowych przemodelowanych podczas zlodowaceń pleistoceńskich. Wyróżnia się 5 pięter klimatyczno-roślinnych: piętro regla dolnego, regla górnego, subalpejskie, alpejskie, subniwalne. W Tatrach występuje wyjątkowo bogata flora i fauna (razem ok. 10 000 gatunków). Do najbardziej charakterystycznych gatunków wysokogórskich należą: kozica, świstak, darniówka tatrzańska, nornik śnieżny.

7 Karkonoski Rezerwat Biosfery

Jednostka administracyjna: Polska – województwo dolnośląskie, Czechy – Liberec, Hradec Kralove

Charakterystyka ekologiczna:

Karkonosze są częścią Sudetów, masywu górskiego na granicy Polski i Czech. Jest to obszar znany z dużej różnorodności biologicznej piętra subalpejskiego i alpejskiego. Karkonosze są swoistą „wyspą ekologiczną” na kontynencie europejskim z ekosystemami arktycznymi i alpejskimi, których odpowiedniki można znaleźćw Alpach oraz w północnej i północnozachodniej Skandynawii. Najwyższe partie gór w Karkonoszach – strefy subalpejska i alpejska objęte są ochroną ścisłą. Osobliwościami tych terenów są: najwyżej położone w Europie torfowiska, kotły polodowcowe, głazy i stawy oraz granitowe skały i zarośla sosny karłowatej. Ogromne znaczenie dla różnorodności biologicznej mają unikalne na światową skalę ekosystemy z gatunkami endemicznymi i reliktowymi.

8 Kampinoski PN

Jednostka administracyjna: województwo mazowieckie, gminy: Stare Babice, Izabelin, Łomianki, Czosnów, Leszno, Kampinos, Brochów, Leoncin, Bielany, Bemowo, Zakroczym, Sochaczew, Młodzieszyn, Czerwińsk, Wyszogród

Charakterystyka ekologiczna:

Jest to obszar węzła hydrologicznego, w którym spotykają się dopływy Wisły: Bug, Narew, Wkra i Bzura (węzeł ekologiczny o randze europejskiej). Na terenie Puszczy wyraźnie wyróżniają się równoległe do koryta Wisły pasy wydm przedzielone pasami bagiennych obniżeń. Największym ciekiem wodnym jest kanał Łasica. Tylko w swoim górnym biegu Łasica ma naturalny charakter. Roślinność Puszczy Kampinoskiej jest zdominowana przez lasy, szczególnie bory mieszane. Z innych typów najczęstsze są bory sosnowe oraz lasy liściaste: grądy, dąbrowy świetliste, olsy, łęgi olszowe. Oprócz zbiorowisk leśnych występuje w Puszczy wiele innych zbiorowisk roślinnych: zbiorowiska wodne, szuwary, turzycowiska, torfowiska, łąki wilgotne i świeże, pastwiska, psiary i wrzosowiska, murawy. Na terenie Puszczy potwierdzono także występowanie 3000 gatunków zwierząt, ale szacuje się, że w rzeczywistości zamieszkuje ją 16500 gatunków, co stanowi połowę polskiej fauny.

9 Poleski PN

Jednostka administracyjna: województwo lubelskie,

Park wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery "Polesie Zachodnie", który od 2012 roku stał się rezerwatem transgranicznym, po połączeniu z parkami Pribużskoje Polesie i Szacki Park Narodowy.

Obszar wodno-błotny o międzynarodowym znaczeniu. Teren obfituje w niespotykane gdzie indziej krajobrazy, powstałe w wyniku nakładania się na siebie trzech stref biogeograficznych: borealnej, atlantyckiej i kontynentalnej.

Niepowtarzalne warunki wodne w regionie decydują o jego różnorodności biologicznej – specyficznej mozaice roślin, zwierząt i krajobrazu. Charakterystyczną cechą środowiska geograficznego Polesia Zachodniego są torfowiska i bezodpływowe naturalne jeziora. Od 1998 roku w Poleskim Parku Narodowym, który stanowi część rezerwatu, prowadzona jest czynna ochrona żółwia błotnego. Zlokalizowano 510 złóż jaj, z których, po hodowli w ośrodku, do środowiska wypuszczono dotąd ponad 2,5 tys. małych żółwików.

10 PN Bory Tucholskie

Park znajduje się na terenie województwa pomorskiego

Jest to jedyny w tej części Europy obszar, na którym - m.in. dzięki rozległości krainy - zdołały zachować się rośliny, których w tej szerokości geograficznej prawie nie sposób spotkać. Rosną więc w borach cisy i inne drzewa, które samoistnie rozsiewają się przeważnie w górach oraz wiele gatunków roślinności bagiennej i torfowiskowej. Najcenniejsze jednak, przynajmniej z punktu widzenia biologów, są występujące tu wciąż rośliny charakterystyczne dla tundry i stepów. W borach doliczono się więc aż 300 gatunków porostów, w większości nadrzewnych. Co najmniej kilkanaście z nich to relikty - gatunki, które żyły tu od co najmniej 10 tysięcy lat, właśnie wtedy, gdy na terenie borów istniała jeszcze tundra. Sporo z nich spotkać można choćby na głazach słynnych Kamiennych Kręgów.

W wielu trudno dostępnych obniżeniach terenu zachowały się siedliska rzadkich ptaków: bociana czarnego, kormorana, głuszca  i cietrzewia. Spotyka się tam też czaple siwe i łabędzie. Na niebie pojawiają się czasem sokoły wędrowne.