Rozwój biogazowni rolniczych w Polsce na tle odnawialnych źródeł energii

Dr hab. Adam Kupczyk, prof. nadz.SGGW, WIP SGGW Warszawa

Prof. dr hab. Piechocki Janusz UWM Olsztyn

Mgr inż. Maria Kupczyk WTD SGGW Warszawa

Wprowadzenie

W ostatnim okresie powstało szereg dokumentów odnośnie odnawialnych źródeł energii. Najważniejsze z nich to Dyrektywa 2009/28/EC i 2009/30/EC, o zasięgu unijnym oraz nowelizacja Ustawy Prawo energetyczne i dokument strategiczny „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” (PEP 2030). Jest to strategia państwa, która ma przygotować rozwiązania wychodzące naprzeciw najważniejszym wyzwaniom polskiej energetyki zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i do 2030 roku. Dokument ten został opracowany przez Ministerstwo Gospodarki i przyjęty przez Rząd w listopadzie 2009 r.

Obecnie trwa przystosowanie krajowych dokumentów do dokumentów unijnych w zakresie oze¹.

Zgodnie z tabelą 1., prognozowany wzrost zużycia energii finalnej do 2020 roku wyniesie 11%, a największy udział w tym wzroście (31,7%) przypadnie transportowi. W pozostałych sektorach wzrost wyniesie odpowiednio: 31,3% w usługach, 13,6% w rolnictwie i 0,5% w gospodarstwach domowych. Zużycie energii w przemyśle nie zmieni się.

Tabela 1. Zapotrzebowanie na energię finalną w podziale na sektory gospodarki [Mtoe]

	2006
Przemysł	20,9	18,2	19,0	20,9	23,0	24,0
Transport	14,2	15,5	16,5	18,7	21,2	23,3
Rolnictwo	4,4	5,1	4,9	5,0	4,5	4,2
Usługi	6,7	6,6	7,7	8,8	10,7	12,8
Gospodarstwa domowe	19,3	19,0	19,1	19,4	19,9	20,1
RAZEM	65,5	64,4	67,3	72,7	79,3	84,4

Źródło: „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku”, załącznik 2. do projektu „Polityki energetycznej Polski do 2030 roku”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009, s. 11.

Analiza tych samych danych poprzez pryzmat nośników energii pokazuje, że do 2020 roku spadnie zużycie węgla. Pozostałe nośniki zanotują wzrost: produkty naftowe o 11%, gaz ziemny także o 11%, energia odnawialna o 40,5%, energia elektryczna o 17,9%. Prognozuje się również 30% wzrost zużycia ciepła sieciowego i 33% wzrost zużycia pozostałych paliw. Duży wzrost eksploatacji energii odnawialnej wynika z konieczności spełnienia wymagań Pakietu Energetyczno Klimatycznego.

Tabela 2. Zapotrzebowanie na energię finalną w podziale na nośniki [Mtoe]

	2006	2010	2015	2020	2025	2030
Węgiel	12,3	10,9	10,1	10,3	10,4	10,5
Produkty naftowe	21,9	22,4	23,1	24,3	26,3	27,9
Gaz ziemny	10,0	9,5	10,3	11,1	12,2	12,9
Energia odnawialna	4,2	4,6	5,0	5,9	6,2	6,7
Energia elektryczna	9,5	9,0	9,9	11,2	13,1	14,8
Ciepło sieciowe	7,0	7,4	8,2	9,1	10,0	10,5
Pozostałe paliwa	0,6	0,5	0,6	0,8	1,0	1,2
RAZEM	65,5	64,4	67,3	72,7	79,3	84,4

Źródło: „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku”, załącznik 2. do projektu „Polityki energetycznej Polski do 2030 roku”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009, s. 12.

Prognoza zużycia energii odnawialnej z podziałem na energię elektryczną, ciepło oraz biopaliwa transportowe przedstawia tabela 3. Prognoza przewiduje

7-krotny wzrost zapotrzebowania do 2020 roku na energię elektryczną , wzrost o 45% wykorzystania ciepła oraz 15-krotny wzrost wykorzystania biopaliw transportowych..

Jak wynika z danych tabeli 3 w przypadku wszystkich tych rodzajów energii bardzo duze znaczenie ma biogaz.

Wg PEP 2030 rozpoczęcie produkcji energii z fotowoltaiki, a także bioetanolu II generacji, biodiesla II generacji i biowodoru, planowane jest na lata 2020-2025. Poza tym, relatywnie największą dynamikę wzrostu w latach 2006-2020 zanotują energetyka wiatrowa (54-krotny wzrost) i ciepło słoneczne (35-krotny wzrost).

Tabela 3. Zapotrzebowanie na energię finalną brutto z OZE w podziale na rodzaje energii [ktoe]

	2006	2010	2015	2020	2025	2030
Energia elektryczna	370,6	715,0	1516,1	2686,6	3256,3	3396,3
Biomasa stała	159,2	298,5	503,2	892,3	953,0	994,9
Biogaz	13,8	31,4	140,7	344,5	555,6	592,6
Wiatr	22,0	174,0	631,9	1178,4	1470,0	1530,0
Woda	175,6	211,0	240,3	271,4	276,7	276,7
Fotowoltaika	0,0	0,0	0,0	0,1	1,1	2,1
Ciepło	4 312,7	4 481,7	5 046,3	6 255,9	7 048,7	7 618,4
Biomasa stała	4 249,8	4 315,1	4 595,7	5 405,9	5 870,8	6 333,2
Biogaz	27,1	72,2	256,5	503,1	750,0	800,0
Geotermia	32,2	80,1	147,5	221,5	298,5	348,1
Słoneczna	3,6	14,2	46,7	125,4	129,4	137,1
Biopaliwa transportowe	96,9	549,0	884,1	1 444,1	1 632,6	1 881,9
Bioetanol cukro-skrobiowy	61,1	150,7	247,6	425,2	443,0	490,1
Biodiesel z rzepaku	35,8	398,3	636,5	696,8	645,9	643,5
Bioetanol II generacji	0,0	0,0	0,0	210,0	240,0	250,0
Biodiesel II generacji	0,0	0,0	0,0	112,1	213,0	250,0
Biowodór	0,0	0,0	0,0	0,0	90,8	248,3
OGÓŁEM Energia finalna brutto z OZE	4 780	5 746	7 447	10 387	11 938	12 897
Energia finalna brutto	61815	61316	63979	69203	75480	80551
% udziału energii odnawialnej	7,7	9,4	11,6	15,0	15,8	16,0

Źródło: „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku”, załącznik 2. do projektu „Polityki energetycznej Polski do 2030 roku”, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009, s. 12.

Powyższe zestawienie wskazuje, że realizacja zamierzonego celu, którym jest uzyskanie co najmniej 15% udziału energii odnawialnej w strukturze energii finalnej brutto w 2020 roku, jest realna przy założeniu przyspieszonego rozwoju wykorzystania niemal wszystkich rodzajów energii odnawialnej.

W warunkach polskich decydujące znaczenie, w kontekście osiągnięcia postawionego celu, będą miały postępy poczynione w energetyce wiatrowej, produkcji biogazu i biomasy stałej oraz w biopaliwach transportowych. Te cztery obszary w 2020 roku stanowić będą łącznie ok. 94% zużycia energii ze wszystkich źródeł odnawialnych.

Stan aktualny sektora biogazu w Polsce

Sektor biogazowni jest obecnie bodaj najatrakcyjniejszym (ok. 67% cech sektora idealnego) obok siłowni wiatrowych sektorem oze, o planowanej wysokiej dynamice wzrostu (decelowo ma powstać w Polsce 2000 biogazowni w ciągu dekady), rosnącego popytu na instalacje, silnym wsparciu inwestycji i sprzedaży energii i ciepła, jednak z bardzo wysokimi barierami wejścia, jak zresztą przystało na sektory atrakcyjne².

Według danych pochodzących z Urzędu Regulacji Energetyki (URE) w naszym kraju jest ponad 130 elektrowni biogazowych o łącznej mocy zainstalowanej wynoszącej blisko 77 MW³.

Są to jednak głównie obiekty wytwarzające energię z biogazu składowiskowego lub też z osadów ściekowych, a tylko nieliczne instalacje (biogazownie rolnicze) wykorzystują surowce lub odpady rolne lub też pochodzące z zakładów produkujących żywność⁴.

Łączna moc zainstalowana w polskich biogazowniach rolniczych wynosi 7,3 MWe.

W porównaniu do Niemiec praktycznie Polska jest na starcie w zakresie budowy i eksploatacji biogazowi rolniczych. W połowie 2010 r. wg Instytutu Energetyki Odnawialnej było 9 funkcjonujących instalacji biogazowych, charakterystykę za IEO podaje tabela 4 poniżej. W tym czasie w Niemczech było ponad 5 tys. biogazowi, w czym funkcjonujących ok. 4,5 tys.

Kolejną instalacją, dziesiata której eksploatacja ma się rozpocząć w końcu roku jest instalacja w Dębowej Kłodzie k. Parczewa (woj. lubelskie) bazująca na innowacyjnych rozwiązaniach firmy Biolak-Binowa. Jest to pierwsza instalacja w Polsce, która całkowicie zagospodarowuje ciepło z kogeneracji na potrzeby suszenia pozostałości pofermentacyjnej która następnie jest zagazowana i powstaje gas syntezowy (tzw. gaz drzewny) który spalany jest w kolejnym układzie ko generacyjnym dając dodatkową energię elektryczną. W tej technologii uzyskuje się z tych samych surowców ok. 30-40 % większą produkcję energii elektrycznej aniżeli w układzie tradycyjnym.

W połowie września swoją ósmą instalację rozpoczął w Giżynie (gm. Kalisz Pomorski), Poldanor. ⁵ Jest to biogazownia kogeneracyjna o mocy 1063 kWe i 1103 kWh, bazująca na odchodach zwierzęcych i innych rolniczych, nadmiar energii elektrycznej zasili sieć energetyczną, ciepło zasili 2000 gospodarstw domowych..

Tabela 4. Lista i wybrane parametry biogazowi funkcjonujących w Polsce

Źródło: Biogaz 2010: lokalizacje, deweloperzy, i inwestorzy w biogazownie. IEO, 2010.

Główne bariery rozwoju sektora biogazu rolniczego w Polsce

Jak przystało na sektor o wysokiej atrakcyjności sektor biogazowni rolniczych ma bardzo wysokie bariery wejścia.

Ważniejsze problemy występujące w poszczególnych obszarach barier to⁶, ⁷:

1/ Bariery społeczne

• Postrzeganie biogazowni jako obiektu niosącego zagrożenie (np. odór)

• obawy ewentualnych inwestorów w związku z niepewnymi aspektami prawnymi, problemami techniczno-technologicznymi i substratowymi,

• w Niemczech OZE to 300 tys. miejsc pracy w OZE, silne, znaczące lobby, mające przedstawicieli w parlamencie. W Polsce znikome oddziaływanie, marginalne zatrudnienie, niechęć do wspólnego budowania obiektu- biogazowni/bioelektrowni,

• złe postrzeganie firm, które chcą kupić/dzierżawić teren (np. na 10 lat) pod biogazownię i kupować surowiec w miejscu budowy biogazowni/bioelektrowni od rolnika.

2/Bariery organizacyjne

• brak planów zagospodarowania przestrzennego w gminach i przygotowania urzędników do podejmowania decyzji w sprawie biogazowni,

• rozdrobnienie organizacyjne sektora biogazu; brak zaplecza technicznego i merytorycznego,

• konieczność korelacji produkcji biogazu/energii elektrycznej z odbiorem ciepła, szczególnie na wsi, gdzie ciepło nie znajduje nabywców,

• ograniczona dostępność w miarę jednorodnej biomasy o odpowiedniej ilości i w odpowiednim czasie,

• brak instalacji demonstracyjnych w Polsce,

• brak krajowych laboratoriów badawczych (np. regionalnych) w zakresie biogazu,

• konieczność wydzielania odrębnego podmiotu (spółki) wewnątrz gospodarstwa rolnego zajmującego się produkcją energii elektrycznej,

• brak wiarygodnej, silnej jednostki ze sfery ekonomii (najlepiej PIB), która jednoznacznie mogłaby określić (zarekomendować) optymalne parametry biogazowni,

brak wiarygodnych, dyplomowanych ekspertów krajowych, znających tematykę biogazowni/bioelektrowni⁸,3/Bariery techniczno-technologiczne

• chęć budowy przez zainteresowanych biogazowni/bioelektrowni zbyt dużej mocy co najmniej 1MWe przynoszącej duże przychody, pokusa budowy jak największej biogazowni, w konsekwencji niedopasowania wielkości biogazowni do podaży substratów występują określone problemy eksploatacyjne i ekonomiczne (bardziej prawdopodobne bankructwo),

• występuje zainteresowanie małymi biogazowniami już od 0,1 MWe, budowanymi wspólnie przez rolnikóow (np. przy areale kukurydzy; inne uboczne/odpadowe substraty) i brak takiego modułu w ofercie firm, funkcjonujących na rynku,

• zapóźnienia Polski w całym obszarze RD&D jak i OZE⁹,

• brak polskiej myśli technicznej i technologii, dotychczas zakup drogich technologii z krajów UE, głównie z Niemiec, ale i z Austrii, Danii, Holandii czy Belgii¹⁰,

• początkowe nieudane próby uruchomienia produkcji niektórych elementów do instalacji biogazowych w Polsce, obecnie nieco odmienne oblicze tego zagadnienia¹¹.

4/ Bariery ekonomiczno-prawne

• brak stabilnego wsparcia źródeł energii odnawialnej w postaci aktu prawnego w randze ustawy, biogaz jako ważne OZE wymagałby sam takiego wsparcia,

• brak stabilnej sytuacji w zakresie wykorzystania frakcji pofermentacyjnej (podstawa do funkcjonowania biogazowni rolniczych)

• obecnie brak możliwości łączenia certyfikatów różnych kolorów przez biogazownie (zapis Prawa energetycznego, 2007, obecnie przewidywane są zmiany w tym dokumencie w najbliższym czasie),

• konieczność zmian w zakresie uzyskiwania pozwolenia na przyłącze,

• certyfikaty, nawet w przypadku ich łączenia nie są narzędziem satysfakcjonującym takim jak gwarancja stałej ceny na sprzedaż i/lub dopłatę do energii elektrycznej i ciepła z e źródeł odnawialnych (system EEG i funkcjonuje w Niemczech, Czechach¹², Chinach, łącznie w 23 krajach na całym świecie),

• wysoka bariera kapitałowa budowy obiektu, nawet przy wykorzystaniu środków publicznych,

• dostępność środków publicznych wymaga wielu skomplikowanych dokumentów (biurokracja),

• długi okres zwrotu kapitału zainwestowanego w biogazownię znaczne skrócenie gdy wejdzie możliwość łączenia certyfikatów o różnych kolorach,

• niekorzystne aspekty prawne związane z budową biogazowni/bioelektrowni na terenach Natury 2000.

Wsparcie inwestycji ważna determinanta rozwoju biogazowni rolniczych

Rachunek ekonomiczny jest najlepszym doradcą i zachętą do inwestowania w biogazownię rolniczą. Jak wynika z materiałów CES z Krakowa¹³

biogazownia o mocy 1 MWe może dać przychód roczny ok. 5 mln zł, przy kosztach eksploatacyjnych ok. 0,6-0,8 mln zl, jeżeli występuje własny darmowy surowiec (pomiot kurzy, obornik, gnojowice, inne odpady przetwórstwa rolno-spożywczego).

Wydatek na zakup instalacji do typu biogazowni to ok. 12-16 (a nawet 20) mln zl, a przy powyższych założeniach prosty okres zwrotu wynosi 3-4 lat, z dotacją 50% jest o połowę krótszy.

Większość instalacji dotychczas zrealizowanych w Polsce do produkcji biogazu rolniczego została wykonana metodą learning-by-doing, co obniżyło nakłady inwestycyjne (przykład pierwsza instalacja Poldanoru), ale i zwiększyło ryzyko obniżenia wydajności biogazowi w wyniku zastosowania niesprawdzonych rozwiązań. Niektórzy rolnicy-inwestorzy biogazowi podjęli też próby zaopatrzenia w używane urządzenia z rynku wtórnego (wzorem rynku maszyn rolniczych, czy mniejszych siłowni wiatrowych). Jednak przywiezione z USA na próbę z rynku wtórnego agregaty okazały się za bardzo wyeksploatowane i nieopłacalne do naprawy, a ponadto zużyte moralnie. Zatem nie zaleca się podejmowania prób idących w tym kierunku.

Biogazownie mogą liczyć na dotacje ze środków publicznych w wys. ok. 50% kosztów instalacji, ale tylko niektóre, i to te które są dobrze przygotowane pod względem koncepcyjnym i organizacyjnym, złożą odpowiednie wnioski do instytucji oceniających. Pozyskiwanie dotacji na biogazownię jest możliwe m.in. ze środków PO Infrastruktura i Środowisko (działania: 9.1 i 9.4), ale nie są to środki zbyt pokaźne. Ostatnio otworzyły się nowe możliwości jakie daje program NFoŚiGW w ramach zielonych inwestycji GIS.

Istotne wsparcie dla tego typu przedsięwzięć oferuje Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz Regionalne Programy Operacyjne. Ze względu na rosnące zainteresowanie dla inwestycji w biogazownie oraz wymogi ochrony środowiska inicjatywę w tym obszarze podjął również Bank Ochrony Środowiska przygotowując dla klientów specjalną ofertę kredytową.

W II połowie 2010 r. konieczne staje się jednak opracowanie programu strategicznego sektora biogazu rolniczego, w tym zawierającego elementy wsparcia w zakresie finansowania inwestycji.

Niezależnie od dotacji, biorąc pod uwagę całość inwestycji 12-16 mln inwestor musi posiadać 50% tych środków, co oznacza niebagatelną kwotę 6-8 mln zł. Na takie koszty nie jest przygotowany praktycznie nikt, dla zmniejszenia ryzyka do budowy pierwszej biogazowi rolnicy powinni przystępować np. wspólnie kilku rolników tworzących spółkę lub z inwestorem zewnętrznym (pasywnym, aktywnym).

Kolejny ważny aspekt związany z pieniędzmi to rozmiary instalacji. Instalacja 0,5 MWe kosztuje ok. 50% tego co instalacja 1 MWe.

Istnieje zła praktyka do zawyżania docelowej mocy instalacji biogazowej, gdyż można uzyskać większe wsparcie ze środków publicznych i w przyszłości ją ew. za więcej odsprzedać, ale równocześnie powstaje problem, czy taka biogazownia otrzyma po odpowiedniej cenie odpowiednią ilość substratów, w konsekwencji czy uzyska się jej rentowność. Praktycznie we wszystkich przypadkach kontaktów z rolnikami, planującymi budowę biogazowi ten problem występuje. Występuje też i drugi- dostępność substratów, która często jest wątpliwa.

Kłopoty z niektórymi substratami

Jak pokazały wyniki badań przeprowadzonych w Projekcie Komisji Europejskiej REFUEL, Polska posiada ok. 12 % zasobów biomasy energetycznej Europy (wliczając w to Ukrainę), wiec nie powinno być kłopotów z substratami¹⁴. Nie mniej mogą one wystąpić w przypadku niektórych substratów specyficznych. Takim dość problematycznym substratem jest wywar gorzelniczy, którego dostępność może istotnie zmniejszyć się, gdyż są i będą zamykane kolejne, małe gorzelnie rolnicze¹⁵.

Ze względu na reformę sektora cukrowniczego ostatnio rozpatrywano problem wykorzystania na biogaz buraka cukrowego (liście i korzenie) nie mniej ze względu na określoną trwałość, straty energetyczne w miarę wydłużania czasu przechowywanie jest to substrat nieopanowany technologicznie w naszym kraju.

Istnieja metody zakiszania buraka i liści, ale substrat ten ma być wsadem do komory fermentatora przez caly rok. Jedna z firm Bionea zaproponowala technologie, w ktorej jest 25% buraka cukrowego i 75% kiszonki kukurydzy, z tendencja wzrostowa kiszonki, gdy burak jest w malej podazy (maj-pazdziernik). Są też już na rynku (np. Izreal) długo oczekiwane rozwiązania innowacyjne w postaci zmiennosubstratowych technologii wytwarzania biogazu rolniczego.

Komisja Europejska (Dyrektywa 2009/28/EC) w zakresie surowców wyraźnie od 2007 r. wspiera surowce (substraty) odpadowe, czego wyraz dała w wielu komunikatach i ostatecznie dyrektywie.

Wg danych IEO struktura substratów wykorzystanych w naszych biogazowniach rolniczych w Polsce jest zbieżna z tymi zaleceniami i przedstawia się następująco:

- gnojowica świńska i wieprzowa- 29%

- kiszonka kukurydzy – 26%

- odpady przemysłu rolno-spożywczego – 17%

-odpady poubojowe- 13%

-odpady kurze- 7%

- odpady z gorzelni- 6%

- odpady z przemysłu mleczarskiego- 2%.

Być może zmaleje wsparcie dla nowo budowanych biogazowni bazujących na substratach nieodpadowych (kiszonka kukurydza, z roślin uprawnych) ze względu niski stopień redukcji emisji CO2, a zwiększy się dla biogazowni bazujących na substratach odpadowych.

Warunki glebowe i klimatyczne w Polsce są podobne do tych w Niemczech. Instytut Fraunhofera określił, że Niemcy mogą na bazie własnych substratów wytwarzać ok. 24 mld m3 biogazu, co oznacza 12,6 mld m3 biometanu¹⁶. W Polsce nie przeprowadzono adekwatnych badań, ale nasz potencjał wytwórczy można w przybliżeniu oszacować dzięki porównaniu powierzchni Niemiec oraz Polski, a także zaludnieniu, które u nas jest o połowę niższe niż u zachodniego sąsiada¹⁷.

Perspektywy i niektóre uwarunkowania rozwoju biogazowni

We wstępnej wersji Action Plan, opracowanym dla MG przez Case Doradcy w końcu 2009 eksperci stwierdzili, że osiągnięcie poziomu ok. 2000 biogazowni w Polsce w 2020 r. napotka na silne bariery organizacyjno-surowcowe, kapitałowe, ekonomiczne.

Bariery ekonomiczne związane są m.in. z niezadawalającą wysokością współfinansowania inwestycji ze środków publicznych i nieustabilizowanym systemem świadectw pochodzenia.

Co w konsekwencji oznacza brak stałych uwarunkowań do sprzedaży energii elektrycznej (zielone certyfikaty ważne do 2017, dla kogeneracji-żółte, fioletowe ŚP- do 2019 r.).

Jak podaje IEO sp. z o.o.we wszystkich planowanych ok. 200 obecnie obiektach biogazowych moc zainstalowana wynosi prawie 500 MWe¹⁸.

Ostatnio minister rolnictwa Marek Sawicki zadeklarował wsparcie dla rozwoju mikrobiogazowni rolniczych o mocach kilkudziesięciu kW. Biogazowni takich ma w najbliższych latach powstać kilkaset.

Niezależnie od silnych barier wejścia biogazownie będą powstawać, gdyż w jakiś sposób Polska musi zrealizować zobowiązania (obligatoryjne) zawarte w Pakiecie Klimatycznym 3x20, w którym wynegocjowaliśmy 15% udział oze w zużyciu energii ogółem w 2020 r.

Wychodząc naprzeciw zobowiązaniom Pakietu 3X20 i powstającemu lobby biogazowemu w MG trwają prace nad przygotowaniem dodatkowego systemu wsparcia w postaci stałych cen za energie elektryczną pochodzącą z biogazowni, jaki to system jest stosowany większości krajów EU, w tym w Niemczech i Czechach (System EEG).

Zakładając, że w Polsce ma być zainstalowanych 2000 instalacji biogazowych średnio po 1 MWe o wartości inwestycji 15 mln zł każda, rynek samych instalacji można ocenić na ok. 30 mld zł. Realnie w przypadku realizacji 500 inwestycji do 2020 r. w nieco większe instalacje rozmiary rynku mogą osiągnąć wielkość ok. 8-12 mld zł.

Należy podkreślić, że biogaz ma silne wsparcie polityczne i duże znaczenie gospodarcze. W przyjętym przez rząd w lipcu dokumencie „Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020” szacuje się, że może zostać wytworzone ok. 1,8 mld m3 biogazu

rocznie. Taka ilość biogazu po oczyszczeniu mogłaby pokryć ok. 10 proc. zapotrzebowania na gaz ogółem lub w całości zabezpieczyć potrzeby odbiorców z terenów wiejskich oraz dostarczyć dodatkowo 125 tys. MWhe (energii elektrycznej) i 200 tys. MWht (energii cieplnej).

Kto ma środki finansowe ten inwestuje w atrakcyjny biogaz, wiec sektor zwany rozproszonym stopniowo będzie opanowany przez…zakłady produkujące energię elektryczną, producentów gazu, banki.

Wg wnp.pl póki co liderem w zakresie produkcji biogazu jest Poldanor z posiadanymi i budowanymi 12 obiektami. Biogazownię w Liszkowie (działajacą w dynamicznie zmiennych warunkach, ze zmiennym szczesciem) posiada również Enea, która

w najbliższym czasie planuje wybudować lub przejąć 27 biogazowni o mocy od 1 do 2 MWe każda.

Energa ogłosiła program „Energa Biogaz”, którego wynikiem miała być realizacja inwestycji do 2020 roku o łącznej mocy 300 MW

PGE miała zainwestować w biogaz ok. 500 mln zł w określonym przedziale czasu.

Siedem biogazowni realizuje obecnie spółka zależna PGE – PGE Energia Odnawialna, z czego dwie w ramach porozumienia z KSC S.A. w Łapach i Wożuczynie. Projekt będzie w przyszłości rozszerzony o kolejne obiekty.

Duża aktywność na rynku biogazu wykazuje tez spółka PGNiG Energia, która poszła śladami PGE i nawiązała kontakt z KSC. Konkretne plany w zakresie biogazowni ma także holding energetyczny Polenergia, który chce do 2012 roku uruchomić 10 biogazowni i uzyskać pozwolenia na budowę dla 10 następnych instalacji o łącznej mocy 30 MW. Sześć biogazowni w przeciągu 2-3 lat zamierza także wybudować Polski Koncern Mięsny Duda., zaś Wikana Bioenergia (firma deweloperska) planuje postawienie 10-15 biogazowni.

Większość z planowanych inwestycji napotyka na bariery i występuje opóźnienie w realizacji strategii, czy nawet istotna zmiana strategii. Firmy praktycznie nie znając warunków rynkowych wstrzymuja się z inwestowaniem od razu znacznych środków.

Zatem jasnym jest, że sektor biogazu jest jak przystało na sektor energetyczny biznesem wymagającym znacznych zasobów finansowych, ostatecznie z wyraźną tendencją do wysokiej koncentracji zdolności produkcyjnych w bogatych firmach, głównie energetycznych.

Podsumowanie

Realizacja zobowiązań Pakietu Klimatyczno Energetycznego 3X20 wymaga rozwoju praktycznie wszystkich sektorów oze, w tym sektora biogazu rolniczego.

W porównaniu do Niemiec Polska jest na starcie w zakresie budowy i eksploatacji biogazowi rolniczych. Należy jednak podkreślić, że biogaz rolniczy, sektor o wysokiej atrakcyjności, ma silne wsparcie polityczne i duże znaczenie gospodarcze.

Przyjęty przez rząd w lipcu 2009 dokument „Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020” nie jest wystarczający, inwestycje wymagają silniejszego wsparcia finansowego by ten kapitałochłonny sektor mógł się rozwijać.

Istotnej zmianie ulegnie prawdopodobnie system świadectw pochodzenia, który zastąpiony zostanie bardziej stabilnym systemem stałych cen.

Przewiduje się wysoką koncentrację zdolności produkcyjnych (biogazowni rolniczych) w rękach operatorów, głównie energetycznych. Zapowiedziany przez ministra rolnictwa Marka Sawickiego program rozwoju mikrobiogazowni rolniczych (o mocy kilkudziesięciu kW) jest skierowany do mniejszych gospodarstw rolnych.

---

1. Action Plan- Scieżki rozwoju wykorzystania oze do 2020 r., Case Doradcy dla Min. Gospodarki, 2009↩

2. Kupczyk A., Piechocki J., Perspektywy rozwoju rynku biogazu w Polsce. Gospodarka Materiałowa i Logistyka, nr 12, 2008, s. 13-19↩

3. www.wnp.pl↩

4. Oniszk-Popławska A., Mroczkowski P., Stan i kierunki rozwoju sektora biogazu w Polsce. Czysta Energia, 7-8, 2010, ss.16-18↩

5. http://kib.inforia.net/przeglad.php?mode=podglad&id2=31346602↩

6. Action Plan- Scieżki rozwoju wykorzystania oze do 2020 r., Case Doradcy dla Min. Gospodarki, 2009↩

7. Wójcik W., Ocena funkcjonowania energetyki odnawialnej w Polsce, PIGEO dla PKGN, Senat RP, 6 października 2009 r.↩

8. Tylko kilka osób w Polsce doskonale zna problematykę biogazowni/bioelektrowni↩

9. Ocena stanu i perspektyw produkcji krajowej urządzeń dla energetyki odnawialnej, IEO ECBREC dla Min. Środowiska, 2007↩

10. Op. cit. j.w.↩

11. Ludwik Latocha, informacja bezpośrednia, 2009 r.↩

12. Wprowadzeniu systemu EEG w Czechach towarzyszył dynamiczny przyrost liczby biogazowni rolniczych.↩

13. Wykład W. Płatka., z Centrum Elektroniki Stosowanej, z Krakowa w SOCOTEC Polska, 2009 r.↩

14. Londo M., Prieler S., Wiśniewski G. , Kupczyk A., i in Eyes on the track, Mind on the horizon. From inconvenient rapeseed to clean wood: A European road map for biofuels. Final Report for REFUEL – EC Project, ECN, 2008↩

15. Kupczyk A., Ruciński D., Challenges for the biofuels sector. FO Lichts’s World Ethanol& Biofuels Report, vol.8, No8/22.12.2009, 159↩

16. Wiedemann K., Neue Energie, 2, 2010↩

17. Kotowski W., Zasoby surowcowe krajowego potencjału biogazu. Czysta Energia, 7/8, 2010, ss. 20-21↩

18. Biogaz 2010: lokalizacje, deweloperzy, i inwestorzy w biogazownie. IEO, 2010.↩