Instrukcja 1
Badanie właściwości kwasu ortofosforowego
Kwas ortofosforowy H3PO4 jest nieorganicznym związkiem chemicznym z grupy kwasów tlenowych.
W przemyśle otrzymuje się go w wyniku działania kwasu siarkowego na fosforan wapnia, którego źródłem są minerały apatyt i fosforyt a czasami także zmielone kości zwierząt:
Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 → 3CaSO4 + 2H3PO4
Wydzielający się w tej reakcji siarczan wapnia można łatwo oddzielić od kwasu fosforowego przez filtrowanie, gdyż nie rozpuszcza się on w wodzie.
Bezwodnikiem kwasu fosforowego jest tlenek fosforu(V), który w kontakcie gorącą wodą przechodzi w kwas:
P4O10 + 6H2O → 4H3PO4
Kwas fosforowy stosowany głównie do wyrobu nawozów sztucznych (np. superfosfatu podwójnego), do produkcji fosforanowych(V) powłok ochronnych na metalach, do wytwarzania wielu środków farmaceutycznych, oczyszczania soków w cukrownictwie, odkamieniania armatury w ciepłownictwie, jako płyn do lutowania, w stomatologii, do wyrobu kitów porcelanowych, w lecznictwie i laboratoriach analitycznych. Jest także składnikiem fosfolu - odrdzewiacza do stali.
W przemyśle spożywczym znany jest pod nazwą E338. Stosuje się go jako dodatek do napojów gazowanych (np. Coca-Coli) jako regulator kwasowości. Zmienia lub ustala on kwasowość środków spożywczych. Wykorzystywany także do produkcji słodyczy, galaretek, serów i produktów mięsnych.
Ponieważ kwas fosforowy tworzy związki chemiczne z wapniem, jego nadmiar może niszczyć zęby i być przyczyną utraty wapnia z kości. Kwas ten wypłukuje wapń zawarty w szkliwie zębów, a także sole magnezu i cynku co zaburza procesy zachodzące w organizmie i prowadzi do znacznych niedoborów. Dopuszczalne dzienne spożycie: maksymalnie 70 mg/kg masy ciała
Niezmiernie ważną czynnością jest stosowanie, po każdym posiłku, past do zębów ochraniających szkliwo przed szkodliwym wpływem kwasu fosforowego zawartego w żywności
Materiał i Metody
Materiał do badania stanowią jajka, kości kurcząt, zardzewiały gwóźdź.
Odczynnik stanowi wybrany bezalkoholowy napój gazowany, w którego składzie zawarty jest kwas ortofosforowy, np. Coca cola.
Wykonanie ćwiczenia
W 6 zlewkach umieszczamy materiał badawczy wg poniższej tabeli:
| Nr zlewki | Materiał badawczy | Odczynnik | Zachodzące zmiany | Upływ czasu |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Jajko | Woda | brak zmian | 14 dni |
| 2 | Jajko | Coca cola | wyraźne zmiękczenie skorupki jajka (zanik wapnia) | 14 dni |
| 3 | Jajko (wyszorowane szczoteczką z pastą do zębów) | Coca cola | brak zmian | 14 dni |
| 4 | Kości kurcząt | Woda | brak zmian | 14 dni |
| 5 | Kości kurcząt | Coca cola | Zmiękczenie kości (zanik wapnia) | 14 dni |
| 6 | Zardzewiały gwóźdź | Coca cola | zanik rdzy | 7 dni |