R. REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI

1. Reguły obliczania stopnia utleniania:

   1. Atomy w stanie wolnym maja stopień utlenienia równy zero

   2. Suma algebraiczna stopni utlenienia wszystkich atomów wchodzących w skład obojętnej cząsteczki jest równa zero

   3. Suma stopni utlenienia pierwiastków tworzących jon jest równa ładunkowi tego jonu

   4. Fluor we wszystkich połączeniach ma stopień utlenienia -1

   5. Metale przyjmują w związkach stopień utlenienia +

   6. Wodór w związkach ma stopień utlenienia +1, z wyjątkiem wodorków metali I i II grupy głównej

   7. Tlen w związkach przyjmuje stopień utlenienia -2, z wyjątkiem H₂O₂ i BaO₂, w których stopień utlenienia wynosi -1

1. Wśród reakcji redoks wyróżniamy reakcje dysproporcjonowana:

1. w których część atomów tego samego pierwiastka podwyższa, a część obniża stopień utlenienia np.:

3MnO₄^2- + 2H₂O → 2MnO₄^- + MnO₂ + 4OH^-

w których atomy tego samego pierwiastka z różnych stopni utlenienia przechodzą w jeden np.:

4MnO₄^- + Mn²⁺ + 8OH- → 5MnO₄^2- + 4H₂O

1. Stosujemy dwie metody dobierania współczynników:

1. Zmianę stopni utlenienia pierwiastków

3Cu + 8HNO₃ → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

1. Reakcji połówkowych (znaczenie praktyczne, ponieważ reakcje połówkowe opisują reakcje elektrodowe, jakie mogą zachodzić w półogniwach, zespół reagentów pobiera i oddaje elektrony, a nie atom w danym związku)

Fe²⁺ + MnO₄^- → Fe³⁺ + Mn²⁺

5Fe²⁺ + MnO₄^- + 8H⁺ → 5Fe³⁺ + Mn²⁺ + 4H₂O

3. W procesach utleniania i redukcji określamy proces utleniania, proces redukcji, utleniacz
i reduktor:

Fe²⁺ → Fe³⁺ + 1e^- proces utleniania / Fe jest reduktorem

^+VIIMn + 5e^- → Mn²⁺- proces redukcji / Mn jest utleniaczem

Zad R.I /1 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci cząsteczkowej. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

H₂S + HNO₃ → H₂SO₄ + NO + H₂O

Zad R.I /2 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci cząsteczkowej. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

Ag + H₂SO₄ → Ag₂SO₄ + SO₂ + H₂O

Zad R.I /3 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci cząsteczkowej. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

PbO₂ + HCl → PbCl₂ + Cl₂ + H₂O

Zad R.I /4 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci cząsteczkowej. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

MnO₂ + KClO₃ + KOH → K₂MnO₄ + KCl + H₂O

Zad R.I /5 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci cząsteczkowej. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

NaOH + ClO₂ + H₂O₂ → NaClO₂ + O₂ + H₂O

Zad R.I/6 Wprowadzając jodowodór do stężonego kwasu siarkowego otrzymuje się wolny jod, siarkowodór i wodę. Ułożyć równanie reakcji w postaci cząsteczkowej. Zaznacz proces utleniania i redukcji, utleniacz i reduktor.

Zad R.II /1 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci jonowej metodą połówkową. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

ClO₃^2- + SO₃^2- → Cl^- + SO₄^2-

Zad R.II /2 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci jonowej metodą połówkową. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

AsO₃^3- + ClO^- → Cl^- + AsO₄^3-

Zad R.II /3 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci jonowej metodą połówkową. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

NO₃^- + Fe²⁺ + H⁺ → Fe³⁺ + NO + H₂O

Zad R.II /4 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci jonowej metodą połówkową. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

MnO₄^- + NO₂^- → Mn²⁺ + NO₃^- + H⁺

Zad R.II/5 Zbilansować równanie reakcji redoks w postaci jonowej metodą połówkową. Zaznaczyć proces utleniania, proces redukcji, utleniacz i reduktor.

Bi + NO₃^- + H⁺ → Bi³⁺ + NO + H₂O

H. Reakcje hydrolizy

Zad H.I /1 Ułożyć jonowe równanie hydrolizy soli, podać nazwę soli Al₂(SO₄)₃ i określić odczyn roztworu: ;

Zad H.I /2 CH₃COONa; Zad H.I /3 K₂CO_3; Zad H.I /4 (NH₄)₂SO_4; Zad H.I /5 Zn(NO₃)₂; Zad H.I /6 (NH₄)₂CO₃