Granice w krajobrazie.

Granica jest linią zamykającą lub dzielącą jakiś obszar, np. granica lasu, działki, gminy, zasięgu gatunku, wsi.

Typy granic:

• granice liniowe – w postaci linii falistych, np. Biebrza

• granice strefowe – wzdłuż jakichś gradientów (np. wysokości).

Geokompleks nie koniecznie jest jednorodny z punktu widzenia komponentów: granice komponentów nie muszą pokrywać się, np. granica pomiędzy typami gleb i granice między zbiorowiskami.

Kształty granic:

• granice faliste, np. Biebrza, Colca – Peru

• granice proste – są związane z działalnością gospodarczą, mogą być też granicami administracyjnymi.

Właściwości granic:

• granice złożone (granice stare) – gdy na granicy wykształca się swoisty układ graniczny, np. szyjek i okrajek (okrajek – pas wysokich roślin dwuliściennych-rośliny ciepłolubne; szyjek – pas zarośli – rośliny krzaczkowate i niskie drzewa)

• granice proste (granice młode)

Fitocenoza

Populacja

Wybitniej zaznacza się mozaikowość w runie. Obszar przejściowy między fitocenozami wykazuje zmienność sezonową pod względem zasięgu. Na obszarze przejściowym można wyróżnić strefę kontaktową, tj. strefę silnych wpływów obustronnych zbiorowisk oraz w jej obrębie strefę z wieloma elementami obu sąsiadujących zbiorowisk, tj. ścisłą strefę przejścia.

Populacje roślin runa przejawiają tendencje do skupiskowości, nawet wówczas, gdy populacje A i B danego gatunku nie charakteryzują się agregacyjną strukturą przestrzenną. Populacje roślin w ekotonie mogą zachować odrębność fenologiczną lub wykazywać stopniowe zmiany od A do B, np. w zaawansowaniu faz fenologicznych. Osobniki w strefie przejścia wykazują pewne podobieństwo z osobnikami populacji A (w sąsiedztwie zbiorowiska A) oraz z psobnikami populacji B w sąsiedztwie drugiego zbiorowiska.

Ekoton (gr. oikos = dom + tonos = napinanie) stanowi strefę przejściową na granicy dwóch (lub większej liczby) różnych biocenoz, np. biocenozy lasu i biocenozy łąki. Zamieszkują go organizmy charakterystyczne dla obu biocenoz oraz takie, które są swoiste tylko dla tej strefy. Obszary te charakteryzują się dużą bioróżnorodnością.

Rola granic w krajobrazie:

• granice są miejscem przewodnictwa – poruszają się wzdłuż i w poprzek zwierzęta

• filtr i bariera

• zasilanie sąsiednich obszarów – zasilanie w ściółkę (granica leśno-rolna), zasilanie w nasiona

• absorbowanie energii (energia wiatru, pas zieleni chroniący przed hałasem itp.)

• środowisko życia wielu organizmów (miejsce żerowania, schronienia, polowania)

Liczba, długość (kształt) i złożoność granic decyduje o bioróżnorodności krajobrazu i jego stabilności.