Polska pod rzadami Jagiellonow i Andegawenow XIV i XVIw

T: polityka zewnetrzna i wewnetrzna Andegawenow.

W oparciu o układy sukcesyjne z 1339r i 1355r (Buda) dochodzi do przejecia tronu przez wegierskiego Andegawena Ludwika Wegierskiego który po koronacji na Wawelu wyznaczy rzady namiestnicze. Realna wladze przejmie jego matka Elzbieta Łokietkowna, która będzie tytulowana „ Krolowa Polski”.

Rzady namiestnicze Elzbiety Łokietkownej trwaly do 1376 i wyjechala z kraju po rzezi Wegrow w Krakowie.

W latach 1377- 1379 rzady namiestnicze miał Wladyslaw Opolczyk. W latach 1379 namiestnikiem była ponownie Elzbieta. Po jej śmierci wladze sprawowalo 5 zarzadcow którym przewodzil kanclerz Zawisza z Kurozwęk.

Ludwik Wegierski formalnie będzie rządził Polska Az do śmierci 11 wrzesnia 1382r w Nagyszombot wówczas na Wegrzech wladze przejmuje jego ziec Zygmunt Luksemburg ( Maria Andegawenska) a w Polsce dojdzie do bezkrólewia i dopiero 14 pazdziernika 1384r dojdzie do koronacji na krola Polski Jadwigi Andegawenskiej co przedłuży w rzadach Andegawenow w Polsce. Jadwiga sprawuje rzady do lipca 1399r Na tym koncza się rzady andegawenow wegierskich.

10 maja 1573r krolem polski zostanie wybrany Andegawen z lini francuskiej Henryk Walezy.

Polityka wewnetrzna Ludwika

Po koronacji 17 listopada 1370 krol wyjezdza z kraju i pochlaniaja go problemy Wegier m.in. ekspansja na Balkanach i podboj Chorwacji.Krol Ludwik Wegierski nie zajmuje się problemami wewnętrznymi Polski gdzie od razu dochodzi do opozycji Piastow Kujawskich i Mazowieckich przeciw władzy Andegawenow. W 1372r przybywa do kraju książę Gniewkoski Wladyslaw Bialy ( był zakonnikiem w Dion) i oglasza się nastepca tronu po Kazimierzu Wielkim. Zyskuje wsparcie Kujawian i opanowuje Inowroclaw i Zlotoryje.

Przeciwko buntowi na Kujawach wystepuje armia koronna pod wodza sedziwuja z Szubina.

Opanowuje on sytuacje na Kujawach ale w 1376r ponownie Wladyslaw Bialy pojawia się w tej dzielnicy i wszczyna bunt zdobywając Zlotoryje. Znow dochodzi do interwencji Sedziwuja z Szubina i walk o Zlotoryje. Podczas szturmu tej twierdzy śmiertelnie ranny zostaje książę Kazko Słupski który miał objac tron po śmierci Ludwika Wegierskiego.

Sytuacja na Kujawach znow zostala opanowana a za odszkodowaniem pieniezna książę Wladyslaw Bialy zrezygnowal z pretensji do tronu Polski.

Po tych wydarzeniach bledem politycznym krola była zgoda by wzmocnic pozycje ziecia Zygmunta Luksemburga ( sojusznika krzyżaków i przekazac mu wladze namiestnicza nad Wielkopolska)

W związku z tym dochodzi do zjazdu rycerstwa Wielkopolskiego w Gnieznie w Marcu 1378r i otwartego buntu przeciw rzadom Luksemburga i Andegawenom pod wodza Bartosza z Odolanowa. W czasie działań zbrojnych oddzialy Luksemburga toczyly walki z buntownikami pod Naboszycami i Kozminem.

Okres rządów Ludwika Wegierskiego to nieustanne konflikty wewnętrzne w panstwie co wiązało się również z tym iż krol nie sprawowal bezpośrednio rządów i nastąpiło osłabienie autorytetu władzy krolewskiej.

1373-1376 bunt na Kujawach pod wodza ksiecia Wladyslawa Bialego

1378-1381 bunt w Wielkopolskie bod wodza Bartosza z Odolanowa

Typowym wydarzeniem dla owczesnych czasow była rzez ok. 200 Wegrow w grudniu 1376r w Krakowie m.in. z orszaku Elzbiety Łokietkownej. Nienawisc do Wegrow stala się jedna z przyczyn wyjazdu Elzbiety Ł. Z kraju w 1376r

Były tez proby usunie ca Andegawenow z tronu i Bartosz z Odolanowa złożył hold lenny ksieciu Mazowieckiemu Siemowitowi IV uznając go za przyszłego krola Polski. Kolejni namiestnicy w panstwie otaczali się przede wszystkim Malopolanami wśród których najważniejsi to kanclerz Zawisza z Kurozwęk a także biskup Krakowski Jan Radlica czy wojewoda Jan z Melsztyna . Potezne staly się rody Rozycow, Lelwitow wywodzące się z Malopolski.

Jednym z głównych problemow w polityce wewnętrznej Ludwika Wegierskiego była sprawa sukcesji na tronie Polski.

Sukcesja na tronie polski

17 wrzesnia 1374r doszlo na zjezdzie w Koszycach do anulowania traktatu z Budy z 1355r iż na tron Polski może wstąpić meski potomek Ludwika Wegierskiego.

Rycerstwo zgodzilo się na objecie tronu przez corke krola Polski . W zamian zwolniono rycerstwo z pod radlnego i wprowadzono podatek 2 grosze z łanu chłopskiego. Krol zobowiązał się osadzac starostwa wyłącznie Polakami i nie oddziałać zadnych ziem z królestwa do Wegier. ( Chodzilo o Rus Halicko-Włodzimierska). Zobowiazywal się tez placic 5-6 grzywien za wyprawe poza granice.

Przywilej koszycki będzie miał ogromny wpływ na kształt ustrojowy panstwa ( uzależniał podatki od zgody rycerstwa). Uzgodnienia z Koszyc dawaly możliwość objecia tronu najstarszej corce Katarzynie.

W tym samym roku doszlo do małżeństwa 3 letniej Jadwigii z Ksieciem Wilhelmem Habsburgiem.

Katarzyna umarla w grudniu 1378 i w związku z tym w tym samym roku szlachta złożyła hold przyszłemu krolowi Polski Marii na zjezdzie w Koszycach w 1378r.

Na tym samym zjezdzie zgode na objecie tronu przez corke krola wydalo tez duchowieństwo i arcybiskup Gnieznienski Jan Suchywilk.

Po śmierci Ludwika Wegierskiego tron na Wegrzech przejeli Maria i Zygmunt Luksemburg. Malopolanie nie zgadzali się by sojusznik krzyżaków Zygmunt Luksemburg przejal wladze w Polsce. Na zjezdzie w Sieradzu 26 lutego 1383r Małopolanie ogłosili iż wdowa po Ludwiku wegierskim Elzbieta Bosniaczka zgodzila się by jej najmlodsza corka Jadwiga przejela tron w Polsce. W czasie przygotowan do objecia tronu m.in. doszlo do proby porwania Jadwigi przez ksiecia Siemowita IV. Również doszlo do konfliktu z mezem Jadwigi Wilhelmem Habsburgiem .

14 pazdziernika 1384 doszlo do koronacji Jadwigi Andegawenskiej na Krola Polski na Wawelu i rozpoczęto pertraktacje z Wielki Ksieciem Litewskim Jagiellą by zostal jej mezem i przejal wladze w Polsce.

W dziedzinie polityki zagranicznej rzady Andegawenow Wegierskich oznaczaly:

- zerwanie z dotychczasowa linia polityczna Piastow i rezygnacje z odzyskania Slaska ( układ Ludwika Wegierskiego z Karolem IV Luksemburgiem z 1372r)

-doszlo do strat terytorialnych i w 1370 Brandenburczycy zajeli Santok i drezdenko, Litwinie ziemie Wlodzimierska na Wolyniu ( okres walk Polsko-Litewskich)

-również 1370 odlaczylo się Mazowsze i było niezależnym państwem do 1526r

-Ludwik Wegierski lamiac tez uzgodnienia z Koszyc z 1374r pozwolil na obsade starostw na Rusi Halickiej i Wlodzimierskiej przez załogi Wegierskie ( musialo dojsc do wyprawy w 1387r by odzyskac owe starostwa dla Polski)

- polityka Andegawenow była niekorzystna dla Polski i wiązało się to ze skupieniem krola na interesach Wegierskich

-po śmierci od Wegrow uzyskal przydomek Wielki

Plan pracy, pojecia i najważniejsze wydarzenia

Plan pracy : Unie Polsko-Wegierskie w XIV i XVw

Wstep: Unie mialy charakter personalny, pierwsza unia w latach 1370-1382, druga unia w latach 1440-1444,

Zakres chronologiczny pracy: 1370-1444

Rozwiniecie: geneza unii i polityka wewnetrzna i zagraniczna Andegawenow w latach 1370-1382, stosunki polsko-wegierskie w okresie rządów Jadwigi i Jagielly ( po śmierci Jadwigi w 1399 Wegry staly się sojusznikiem krzyzakow i wsparly ich w wojnie 1409-1412). M.in. Wegrzy uczestnicza w wojnie 1409-1412 zakonczonej traktatem pokojowym w Lubowli w marcu 1412r.

Geneza (sojusz antyturecki) unii personalnej w 1440 i walka krola Wladyslawa Jagielonczyka ze stronnictwem Elzbiety Luksemburg ( do 1442r). Wojna z Turkami i zwyciestwa krola pod Niszem, Zlatnicą, Sofią.

Przyczyny zerwania pokoju w sierpniu 1444 w Szegedynie i poczatek nowej wojny zakończonej bitwa 10 listopada 1444r pod warna .

Pojecia

Unia personalna:

Unia laczaca dwa lub wiecej panstw poprzez osobe władcy.

Unie Polsko-Wegierskie w XIV i XVw mialy charakter unii personalnych tak samo jak unie Polsko-litewskie Az do unii lubelskiej z 28 czerwca 1569r.

Unia Polsko-Wegierska 1440-1444

Została przerwana przez śmierć wladyslawa Jagiellonczyka w bitwie pod Warna. Krol umarl bezpotomnie co wywołało w Polsce okres bezkrólewia a na Wegrzech przejal wladze Wladyslaw V Pogrobowiec a po jego śmierci krol narodowy Maciej Korwin ( do 1490).

Jan Hunyady- magnat wegierski który ze swoim stronnictwem hunyadystow wspieral objecie tronu na Wegrzech prze Wladyslawa III Jagiellonczyka.

Unia Wielenska- 1447r unia oznaczajaca zgode Kazimierza Jagiellonczyka na przejecie tronu w Polsce po śmierci Wladyslawa III Jagiellonczyka.