Praca serca
Serce w czasie spoczynku wykonuje 70-75 skurczów na minutę. Objętość krwi wyrzucana z jednej komory podczas skurczu wynosi ok. 70 ml, zatem objętość wyrzutowa w spoczynku wynosi ok. 5 l/min.
Częstość skurczów serca reguluje układ nerwowy. Wzrost aktywności układu współczulnego - przyspiesza czynność serca, a wzrost aktywności włókien przywspółczulnych - zwalnia.
Pracę serca opisuje cykl sercowy. Wyróżniamy w nim dwie fazy:
faza rozkurczu - w czasie jej trwania występuje okres szybkiego napełniania komór, później okres wolnego napełniania komór i pod koniec skurcz przedsionka. Zjawiska te powodują wypełnienie komór krwią.
faza skurczu - rozpoczyna się od zamknięcia zastawek przedsionkowo-komorowych, wzrostu ciśnienia w komorze w czasie fazy skurczu izowolumetrycznego, otwarcia zastawek aorty i tętnicy płucnej, wyrzutu krwi i fazy rozkurczu izowolumetrycznego komór.
Skurcz komór (systole) powoduje zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych, co zapobiega cofaniu się krwi do przedsionków. Jednocześnie zastawka aorty i zastawka pnia płucnego są otwarte, umożliwiając wydostanie się krwi na obwód.
W czasie rozkurczu komór (diastole) mają miejsce zjawiska odwrotne. Zastawki przedsionkowo-komorowe otwierają się (krew napływa do komór), a zastawki aorty i pnia płucnego zostają zamknięte, co zapobiega cofaniu się krwi z tych naczyń
Budowa serca
Głównym motorem ruchu krwi jest serce. Jest to narząd jamisty, zbudowany głównie z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej. Ściana serca składa się z trzech warstw: wsierdzia, utworzonego głównie przez nabłonek leżący na łącznotkankowej błonie, śródsierdzia zbudowanego przez mięsień sercowy i łącznotkankowego nasierdzia. Na zewnątrz serce otacza worek osierdziowy.
. Jest to zdolność do samoistnego rozprzestrzeniania się fali pobudzenia w mięśniówce serca. Rytm serca, czyli ilość jego uderzeń na minutę, określany jest aktywnością węzła zatokowo-przedsionkowego Komórki te układają się w skupiska bezpośrednio pod wsierdziem (wg kolejności przechodzenia impulsu):
węzeł zatokowo-przedsionkowy, Mięśniowa ściana każdej części serca jest w różnym stopniu rozwinięta. Najgrubsze i najmocniejsze są ściany komory lewej, które wykonują największą pracę tłoczenia krwi. Najcieńsza jest warstwa mięśniowa w przedsionkach.
układ bodźcotwórczy Komórki mięśnia sercowego (kardiomiocyty) charakteryzują się automatyzmem
szlaki międzywęzłowe (pęczki): przedni (pęczek Bachmana i gałąź zstępująca), środkowy (pęczek Wenckebacha), tylny (pęczek Thorela),
rozpoczynające się w obrębie komór odnogi pęczka Hisa: prawa i lewa (dzieląca się w obrębie lewej komory na wiązki przednią i tylną),
obie odnogi przechodzą pod wsierdziem w komórki sercowe przewodzące – włókna Purkiniego.
Komórki węzła zatokowo-przedsionkowego pobudzają się w rytmie 60-100 razy na minutęW związku z tym węzeł zatokowo-przedsionkowy stanowi ośrodek pierwszorzędowy i narzuca swój rytm wszystkim pozostałym komórkom układu przewodzącego i komórkom całego mięśnia sercowego.
Tropizmy serca to działania wywierane na serce i wpływające na jego pracę. Wyróżnia się: chronotropizm (wpływ na częstość skurczów)
lusitropizm (wpływ na długość fazy rozkurczu)
inotropizm (wpływ na kurczliwość kardiomiocytów i siłę skurczu)
dromotropizm (wpływ na szybkość przewodnictwa w układzie bodźco-przewodzącym)
batmotropizm (wpływ na pobudliwość mięśnia sercowego)
tonotropizm (wpływ na napięcie komórek mięśnia sercowego).
ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, Ciśnienie krwi ulega ustawicznym zmianom zarówno długookresowym (co związane jest z wiekiem, stanem zdrowia itp.), średniookresowym (zależnie od pory doby, aktywności, stanu psychicznego, spożytych używek itp.) jak i krótkookresowym (w obrębie cyklu pracy serca). W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe ciśnienieDorosły:
120 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
80 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
Noworodek (do 28 dnia życia)[potrzebne źródło]:
102 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
55 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
Dziecko (1–8 rok życia)[potrzebne źródło]:
110 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
75 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole
Objętość wyrzutowa serca - ilość krwi wtłaczanej przez jedną z komór serca do odpowiedniego zbiornika tętniczego w czasie pojedynczego skurczu serca. U dorosłego mężczyzny o masie 70 kg, w spoczynku, w pozycji leżącej, każda z komór tłoczy około 80 ml krwi w czasie jednego cyklu pracy serca.
pojemność minutowa jest to pojemność krwi wytłoczonej przez jedną z komór w czasie jednej minuty. Pojemność minutową oblicza się mnożąc objętość wyrzutową przez liczbę skurczów w czasie jednej minuty. Przykładowo: objętość wyrzutowa komory w spoczynku wynosi 70 ml, więc przy 70-75 skurczach na minutę daje to wynik objętości minutowej serca równy ok. 5 l/min (70 ml x 70/min = 5 l/min).
opór obwodowy całkowity opor przepływu krwi w naczyniach
Tętnem nazywamy faliste odkształcenie tętnicy podczas skurczu serca. Skurcz komór serca powoduje powstanie tak zwanej fali tętna w tętnicach. Częstością tętna nazywamy ilość uderzeń serca na minutę.
U dorosłych ilość uderzeń na minutę wynosi ok. 60-80. Tętno u dzieci jest wyższe i zmienia się w zależności od wieku.
Cechy tętna: szybkość (liczba /min), miarowość (jednakowy odstęp), napięcie ( wyraźnie wyczuwalne)
Fala tętna - rozprzestrzenianie się odkształcenia tętnicy, które jest wywołane wyrzutami krwi z serca