agresja instrumentalna-ma na celu dobro (np. egzekucja)

agresja wroga -ma na celu umyślne skrzywdzenie

algorytmy- sprawdzeniu wszystkich możliwych kombinacji

biologiczne sprzężenie zwrotne-wpływanie na procesy fizjologiczne, które tradycyjna wiedza stawia poza świadomą kontrolą

Bodziec: czynnik zewnętrzny wywołujący zmianę o charakterze funkcjonalnym w receptorze

bodziec awersyjny-kara, na taki bodziec reaguje się zawsze ucieczką, lub unikaniem

bodźce różnicowe, różnicujące-pomagają zauważyć uwarunkowania, w jakich mogą wystąpić wzmocnienia jako skutki określonych zachowań

czopki-pozwalają spostrzegać barwy, jest ich ok. 6 milionów w plamce żółtej

efekt coctail party-tak długo ignorujemy rozmowy innych osób, dopóki nie usłyszymy dobiegającego stamtąd własnego imienia.

efekt kohorty -różnice w badaniu metodą przekroju poprzecznego i podłużnego

efekt lampy błyskowej- gdy dzieje się coś ważnego dokładnie zapamiętujemy

efekt pierwszeństwa i świeżości – elementy pojawiające się pierwsze lub na końcu są najlepiej zapamiętywane

efekt Stroopa – „żółty” napisany kolorem czerwonym zwalnia szybkość czytania

efektor: komórka lub narząd zamieniający impuls nerwowy w obserwowalną reakcję organizmu

emocja-pobudzenie afektywne, krótkotrwałe, o dużym nasileniu, różnorodne

emocje pierwotne: wstręt, złość, strach, smutek, radość, zaskoczenie

emocje podstawowe: radość, smutek, złość, wstręt

emocje wtórne:

zazdrość, wstyd, żal, poczucie winy

engramy-ślady pamięciowe

faza przełomowa-środowisko wywiera wzmożony wpływ

faza refrakcji-przerwa w przekazywaniu bodźca

frustracja-gdy człowiek stara się osiągnąć jakiś cel, lecz jego działania ukierunkowane na ten cel zostają zniweczone, lub też osiągnięcie celu okazuje się niemożliwe

generalizacja-reakcja warunkowa nie tylko w przypadku podania bodźca warunkowego, lecz także bodźców do niego podobnych

habityzacja- wygaszenie reakcji na określoną syt. bodźcową

Interferencja retroaktywna-

materiał wyuczony zaburza przypomnien. starego

Interferencja proaktywna –

wyuczony materiał zaburza uczenie się nowego

inteligencja- sprawności poznawcze wynikające z genów, środowiska

instynkt-uruchamia określone, nazwane zachowanie i nadaje mu jakiś kierunek

medycyna psychosomatyczna-bada wpływ psychiki na organizm, prekursorem jest Freud

metoda heurystyczna-jeśli wykorzystując istniejące doświadczenia, wprowadza się strategie oszczędzające czas i wysiłek, nie gwarantujące jednak rozwiązania

metoda kataratyczna-pobudzająca do ponownego przeżywania

metoda stopniowych przybliżeń-nagradzanie za coraz bardziej zbliżone do pożądanego zachowanie

mnemotechnika-sposoby wspomagające zapamiętanie materiału

motywacja-wywołuje działanie, dające się sklasyfikować według kierunku i celu

nastrój-pobudzenie afektywne, długotrwałe o niewielkim nasileniu

obrazy odwracalne-obserwator będzie miał trudności z trwałym podziałem na figurę i tło

odwarunkowanie-połączenie bodźca warunkowego wyzwalającego lęk z takim zachowaniem, które może konkurować z reakcją lęku

Osobowość: psychotyczność, ektrawersja, neurotyczność

Pamięć-proces odpowiedz. za rejestrowanie, kodowanie i odtwarzanie

pamięć emocjonalna- pamiętanie emocjonujących momentów

pamięć epizodyczna-pamięć przeżyć

pamięć deklaratywna- jawna, treści są uświadomione zwerbalizowa „Wiedza, że”

pamięć niedeklaratywa

utajona, automatyczne wykonywanie czyności, umiejętności, „Wiedza jak”

pamięć semantyczna-ogólna, znaczenie pojęć, obrazów

plamka ślepa -znajduje się w miejscu wychodzenia nerwu wzrokowego, nie ma w niej żadnych receptorów

pojęcie „ja”-względnie trwałe, przypisane samemu sobie cechy charakteru; doświadzenia niezgodne z własnymi oczekiwaniami są przypisywane sytuacji

popęd-dotyczy fizjologicznych potrzeb organizmu

powtarzanie opracowujące-wiąże nowy materiał z danymi, które znajdują się już w pamięci długotrwałej

powtarzanie zachowujące-ma ustrzec zapamiętane treści przed zapomnieniem

prawo bliskości-linie proste, które leżą bardzo blisko siebie odbierane są jako całość

pręciki-pozwalają widzieć w ciemności; jest ich ok 120 milionów rozproszonych po całej siatkówce

proces od góry do dołu-proces wywodzący się ze zdolności poznawczych

proces z dołu do góry-Energia fizyczna, którą przejęły narządy zmysłów (na dole) zostaje przekształcona w język układu nerwowego i jako seria impulsów zostaje przekazana do mózgu (na górę)

prototyp-wizerunek kategorii lub klasy, jej najbardziej typowy reprezentant

próg absolutny-charakteryzuje siłę bodźca wystarczającą do zarejestrowania go przez człowieka w 50 % wszystkich przypadków (w korzystnych warunkach)

próg różnicy-najmniejsza, ale już wyczuwalna różnica pomiędzy dwoma bodźcami (bodźcem standardowym i porównawczym)

przetworzenie automatyczne-gdy bez powtarzania opracowującego dane zostały zachowane na dłuższy czas

psychokineza-wpływ procesów psychicznych na wydarzenia fizyczne

Receptor: struktura neuronalna zamieniająca energię fizyczną działającego bodźca impuls nerwowy

reminiscencja- = zapominaniu

Rozwój – ciąg zmian rozwojowych

różnicowanie-uczenie się odróżniania bodźców

schemat-ogólne wyobrażenie, zawierające tylko ważniejsze elementy, a nie wszystkie szczególy zachowania

skrzyżowanie wzrokowe --miejsce spotkania i złączenia się nerwów wzrokowych obydwu siatkówek

słuchanie dychotomiczne-obojgu uszom dostarczane są stereofonicznie, przez dwa kanały słuchawek, a więc przez oba głośniki różne informacje

spontaniczne odnowienie-spontaniczne ponowne wystąpienie reakcji podczas wygaszania

Spostrzeżenie-sposób postrzegania rzeczywistości związany z posiadanym doświadczen.

sygnał-dany bodziec należy uznać za najistotniejszy i gdy wyróżnia się spośród innych bodźców w tle

sytuacja problemowa-danej osobie mimo widocznych starań nie udaje się osiągnąć określonego celu, aby ją zrozumieć należ dokonać dokładnej analizy sytuacji i

celu; im więcej starań doprowadzających do zrozumienia problemu, tym szybciej przebiegną kolejne etapy procesu jego rozwiązania

Świadomość- to zdawanie sobie sprawy z treści własnych procesów psychicznych

technika uprzedzenia-podawane pojęcia przygotowawcze wywierają wpływ na pojęcia docelowe

teoria atrybucji- zasady stosowane przez człowieka by przypisać zachowaniu przyczyny

teoria interferencji-każdy nowy proces uczenia się ma ujemny wpływ na istniejącą już zawartość pamięci (hamowanie retroaktywne) , oraz że wcześniejsze uczenie się utrudnia gromadzenie nowych treści (hamowanie proaktywne)

teorie uczenia się-ogół twierdzeń o uczeniu się oraz jego uwarunkowania.

teoria filtra- wybor inf. dostarczanych przez zmysły przed ich przetworzeniem

Temperament-zdeterminowane genetycznie podloże osobowości:

Sangwinik, melancholik, choleryk, flegmatyk

tolerancja-gdy nie poda się narkotyko wrażliwość na ból zamiast się zmniejszyć przejściowo zwiększy się

transdukcja-przetworzenie informacji z narządów zmysłów na impulsy nerwowe

Uczenie się-proces, który stanowi podstawę względnie trwałych zmian zachowania i zachodzi w wyniku ćwiczeń lub doświadczeń

utajone uczenie-ludzie mogą przeżyć doświadczenia, których sobie nie uświadamiają, ale które będą miały wpływ na ich poprzednie zachowanie (utajona pamięć) ; narkoza wymazuje pamięć jawną, ale nie wymazuje utajonej

Uwaga-procesy uwagi sprawiają, że wrażenia pochodzące z narządów zmysłów mogą być zarówno przekazywane dalej, jak i odrzucane, selekcja inf.

warunkowanie-proces podczas którego między sposobem zachowania, a nowym bodźcem wytworzone zostaje skojarzenie

Warunkowanie instrumentalne- (sprawcze) w wyniku bodźca powstają reakcje (nagrody, kary)

Warunkowanie klasyczne- powtarzanie bodźca warunkowego prowadzi do reakcji bezwarunkow.

wizjonerstwo-przepowiadanie wydarzenia, które nastąpi w przyszłości

Wrażenie - procesy spostrzegania,

przetwarzanie

sensoryczne

wygaszanie-proces zanikania reakcji, na skutek podawania S_B z równoczesnym brakiem R_B

wyuczona bezradność -powstaje na skutek doświadczeń, wywołana jest przez niewielką ilość noradrenaliny

wzmocnienie negatywne-gdy awersyjny bodźiec na skutek takiego zachowania faktycznie nie wystąpi

wzmocnienie-każde wydarzenie, które pojawi się w następstwie określonego zachowania i zwiększa częstość jego występowania, a więc nagrodzenie tylko wtedy jest wzmocnieniem, gdy po jego zastosowaniu określone zachowanie rzeczywiście częściej występuje

zachowanie agresywne-pozwalają rozpoznać jawny zamiar zaszkodzenia innym

zapominanie-kiedy informacja, która była w pamięci staje się niedostępna

introspekcja-sposób spojrzenia do własnego „ja”

Psychologia- badanie zachowań i doznań oraz okoliczności

konwergencja- gdy obserwowany przedmiot się zbliża, gałki oczne zbliżają się do nosa

złudzenie rzeczywiste- księżyc wydaje się duży, gdy jest bliżej horyzontu

zasada wzajemności – odwzajemniamy uczucia innych

zachowanie konforistyczne- zachowujemy się tak jak inni, uznajemy zdanie innych jako słuszne

Adler -potrzeba mocy i dominacji

Ainsworth-więzi pewne i niepewne

Anastasi-interakcja czynników dziedzicznych i środowiska

Anastasi-współdziałanie czynników dziedicznych i środowiska

Asch-ukryte teorie osobowości; efekt pierwszeństwa

Atkinson i Richard Schiffrin-rozróżnienie na : rejestr sensoryczny (zmysłowy) , pamięć krótkotrwała i długotrwała

Atkinson i Schiffrin-magazynowy model pamięci

Atkinson-nadzieja na sukces i jej wpływ

Bandura-uczenie się poprzez obserwację (farmer i papuga), polegające na uzyskaniu schematu; modele

Batrlett-stylizowana sowa, kot, schematy

Berkovitz-frustracje mogą skutkować agresją, pod warunkiem, że na poziomie emocjonalnym wywołują złość, lub zdenerwowanie

Bernstein-wymyśliła słodycze - „kozły ofiarne”

Binet, Theodore Simon-system kontrolny (trzydzieści zadań) - wiek inteligencji WI

Bower i Michael Clark-metoda zdań i opowiadań

Bowlby-fazy przed wytworzeniem więzi, przygotowawcza do wytworzenia więzi, jednoznacznych więzi

Broadbent-model filtra wybiórczej uwagi

Broadbent-Teoria filtra - wybór informacji dokonywany jest przed ich przetworzeniem. przekazywanie różnych informacji z narządów zmysłów domózgu, gdzie są na moment rejestrowane równocześnie (równolegle), dalsze ich przetwarzanie odbywa się szeregowo

Brownell-efekt „jo-jo”

Burt - rezultaty testów były odzwierciedleniem wrodzonych zdolności

Cannon -uczucie głodu jest wywoływane przez żołądek, gumowa piłeczka

Cannon i Philip Bard-teoria emocji Cannona i Barda - narządy zmysłów kierują informacje najpierw do mózgu, który wysyła ją równocześnie w dół do autonomicznego układu nerwowego i w górę do kory mózgowej, dzięki której powstaje subiektywne uczucie emocji

Chi-uczenie, a podstawy wiedzy

Collins Ross Quillian-sieci pamięciowe, hierarhia pojęć , wyrazy nadrzędne i podrzędne, umożliwia człowiekowi odkrywnie cech jakiegoś przedmiotu, które wcale nie są z nim bezpośrednio związane

Corkin-badania nad H. M.

Cover Jones-przeprowadziła odwarunkowanie Petera

Davis-podział uczuć w miłości romantycznej na opikuńczość i namiętność

Dollard i Miller-psychodynamiczna koncepcja zachowania

Duncker-zależność od funkcji

Dweck-umiejętności stabilne - zainteresowanie autoprezencją; umiejętności zmienne - cele uczenia się

Ebbinghaus-ograniczenie możliwości zapamiętywania - siedem jednostek

Ekman-eksperymenty z emocjami w różnych kulturach (fotografie twarzy); wywoływanie emocji poprzez zmiany wyrazu twarzy

Flavell-metapamięć - wiedza o własnej pamięci

Friedman i Ray Rosenman-typ A i typ B

Gall-twórca frenologii

Galton-badania nad zależnością sprawności narządów zmysłów i inteligencji

Garcia-poddawał szczury działaniu promieni, warunkując je na niepicie wody

Gardner-istnieje inteligencja prywatna, podzielona na intra- i interpersonalną, oraz inteligencja praktyczna

Godard i Robert Yerkes-pionierzy testów II

Haber-spostrzegania nieświadome fotografii

Hammrel Hans-Joachim Grabitz-odkryli współdziałanie procesów poznawczych; blokowanie uwarunkowania nowego bodźca, gdy danej sytucji jest już jeden przypisany

Harlow-aby móc rozwiązywać problemy metodą zrozumienia małpy musiały najpierw przejść proces ćwiczeń , obejmujący też zachowanie metodą prób i błędów

Harlow-małpy nagrodzone za zabawę przerywały ją

Hawthorne-efekt Hawthorne`a - wzrost efektywności pracy robotnika, także przy wycofywaniu udogodnień

Heider-przypisywanie przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych

Hering-teoria Heringa o barwach kontrastowych - każda para barw dysponuje specjalną substancją chemiczną, która zostaje rozłożona i ponownie rozbudowana przez światło. Rozkład i odbudowa prowadzą do odebrania jednej z dwóch możliwych barw.

Herman-konsumenci powściągliwi

Hubel Torsten Wiesel-odkrycie komórek detektorowych

Izard-na niektóre bodźce wywołujące emocje człowiek odpowiada reakcjami wrodzonymi

James i Carl Lange-teoria emocji Jamesa i Langego - nasze spostrzeganie emocji jest stanem emocjonalnym

Kahnemann, Amos Tversky-eksperymenty dotyczące codziennych decyzji kupna

Kamiya-odkrył biologiczne spżężenie zwrotne

Kelley-teoria atrybucji - przyczyny zależą od wyjątkowości zgodności i stałości; zasada obniżonej wartości (prawdopodobieństwo, że pozostałe przyczyny mogą być prawdziwe, zostaje zmniejszone

Klein-terapia zabawą

Kohler-zrozumienie, prowadzące do rozwiązania problrmu (małpy i banany)

Kropotkin-głodna żebrząca małpa

Lazarus i Folkman-definicja stresu - gdy człowiek jest pewny, że nie poradzi sobie z wymogami sytuacji

Lepper i Richard Nibett -efekt nadusprawiedliwienia - jeśli wykonuje się daną czynność z dwuch powodów, motywacja wewnętrzna spada

Lippman -stereotypy

Loftus-stopień obiektywności zeznań świadków

Lorenz-zwolennik hipotezy o katharsis

Luchins-naczynia o różnej pojemności

Luria-dokonała pamięć może przeszkadzać w dokonywaniu uogólnień i wydobywaniu pojęć abstrakcyjnych

McClelland-sukcesy w przepowiadaniu osiągnięć szkolnych, przy pomocy testów na inteligencję

Milgram-eksperyment z uczeniem się i zapamiętywaniem, wpływ autorytetu

Miller-z pojedynczych informacji można ułożyć sensone jednostki

Moscovici-wpływ mniejszości na większość (kolory)

Muller Lyer-złudzenie Mullera-Lyera - linie w strzałkach otwartych i zamkniętych, odbierane jako linie o różnej długości

Neisser-„Ludzie mogą się nauczyć nieskończenie dobrze robić nieskończenie wiele rzeczy

Neisser-teoria wykrywania cech w sytuacji rozpoznania wzorców

Neugarten -wydarzenia zgodne i niezgodne z terminem

Newell, Herbert Simon-analiza środka i celu

Owens-dodawanie szczegółów w historii i przypisywanie motywacji

Pan von Osten-nauczyciel konia Hansa

Peck-wartość żądana regulująca wagę ciała, uwarunkowana genetycznie

Penfield-zabiegi operacyjne na otwartym muzgu wykazały , że można sobie przypomnieć sceny dawno zapomniane

Pfungst-psycholog, który odkrył sztuczkę Hansa

Ponz-złudzenie Ponza - odbieranie linii poziomych pomiędzy dwoma ukośnymi, jako linii o różnej długości

Premack-zasada Premacka - jeśli organizmowi stworzy się okazją do przejawienia takiego zachowania , którego występowanie można przewidzieć z większym prawdopodobieństwem, to zaistnieje możliwość wzmacniania takiej formy zachowania, któr zajmuje niższą pozycję w hierarchi

Randi-czek na 10 000 dolarów dla kogoś kto udowodni możliwości percepcji pozazmysłowej

Rosch-podczas tworzenia pojęcia powstają przykłady typowe (prototypy)

Rosenham-eksperyment z fałszywymi pacjentami kliniki

Rosenthal-efekt oczekiwania; samospełniająca się przepowiednia

Ross-podstawowy błąd atrybucji - przypisywanie innym przyczyn wewnętrznych, a swojemu zachowaniu zewnętrznych

Saufley-wpływ miejsca na zapamiętanie i odtwarzanie

Scarr i McCartney-wybór niszy związany z predyspozycjami

Schachter i Singer-teoria szafy grającej - dwuczynnikowa teoria emocji; gdy człowiek jest fizjologicznie pobudzony, ale nie potrafi nazwać tego pobudzenia, będzie próbował nazwać to pobudzenie, zwracając uwagę na to, co widzi

Schachter-konformizm i nonkonformizm

Schaie-połączenie metod przekroju poprzecznego i podłużnego

Schwartz -inne wartości pomiaru pracy serca, dla różnych emcji

Scribner-obserwacja wiedzy niejawnej (sprzedawcy wyliczający kwotę do zapłacenia)

Seligman-wyuczona bezradność u psów

Seyle-organizm w wypadku zjawisk zagrażających był alarmowany i mógł stawiać opór, obecnie te niepotrzebne alarmy wywołują stres

Sherif-obóz podzielony na grupy; skuteczna współpraca redukuje negatywne nastawienie; zjawisko autokinetyczne - wpływ grupy

Shiffrin Schneder-uważają, że ćwiczeniami można zwiększyć ilość informacji, które mogą być przetworzone automatycznie, łatwo jest jednak przeszkodzić wszystkim czynnościom, które wymagają kontrolowanego przetwarzania informacji

Shirley-pierwszych piętnaście miesięcy życia dzieci

Solomon-jeśli układ nerwowy kieruje się w jedną stronę, to z taką samą mocą powraca, stale dąży do wyrównania

Spanos-można spowodować, by zdrowi studenci wykazali symptomy osobowości mnogiej

Spearman-podział na zdolności „g” (general) i „s” (specific)

Sperling-tabliczki z literami, zapamiętywanie rzędów

Spitz-choroba szpitalna

Stern-definicja inteligencji - ogólna zdolność do rozwiązywania problemów w nowych sytucjach

Sternberg-ludzie którzy znajdą się w środowisku, w którym nie mogą wykorzystać swoich możliwości poszukują innego środowiska

Sternberg-przeciwnik testów inteligencji

str 135

Stroop-efekt Stroopa - wyrazy określające kolor czyta się szybciej, gdy są wydrukowane w odpowiednim kolorze

Terman-amerykańska wersja skali Bineta i Simona; iloraz intelgencji - stosunek wieku inteligencji do wieku życia; jest wartością relatywną, a nie bezwzględną

Thipgen-trzy twarze Ewy, mnogie osobowości

Thorndike-prawo efektu - częstość występowania określonego zachowania zależy od konsekwencji; podczas zachowania na zasadzie prób i błędów nieskuteczne impulsy są stopniowo eliminowane, a impuls prowadzący do skutecznego rezultatu jest wzmacniany uczuciem zadowolenia

Thurstone-uznał, że można uczyć się w czasie snu, ale udowodniono jednak, że proces ten wymaga organizmu czuwającego

Thurstone-wyniki testu zależą od siedmiu podstawowych zdolności (czynników pierwotnych), które są niezależne od siebie

Tolman -mapy poznawcze u szczurów, proces utajonego uczenia się; wzmocnienie wcale nie jest potrzebne do uczenia się dostarcza jednak okazji do wykorzystania nabytej wiedzy

Tolman-uczenie się utajone i mapy poznawcze

Treisman-wykrycie prostych cech przez komórki detektorowe, to pierwszy krok spostrzegania - przetwarznie równoległe, przebiega automatycznie; drugi krok, to zebranie w całość przekazanych cech i świadome rozpoznanie obiektu

Tulving-podział pamięci na semantyczną, proceduralną i epizodyczną; teoria bodźca wywołującego

Twitmyer-jako pierwszy zastosował metodę uczenia przez obserwację modelu

Vicary-udowodnił, że na człowieka mogą oddziaływaćkomunikaty podprogowe

Wagner i Robert Sternberg-wiedza niejawna - zwykle nie jest otwarcie wyrażana lub przedstawiana (wiedza proceduralna, specyficzna dla danego zawodu)

Wald-uważa, że w siatkówce oka występują trzy rodzaje czopków

Watson Rosalie Rayner-reakcji emocjonalnych, na przykład lęku można się nauczyć poprzez warunkowanie klasyczne (Albert)

Weber Fechner - prawo Webera - stosunkowo łatwo przychodzi rozpoznanie niewielkich zmian słabego bodźca, podczas gdy dość intensywny bodziec musi się zmienić dużo silniej, by zmiany zostały zauważone.

Weiner-klasyfikacja przyczyn osiągnięć według cech : zmienności i lokalizacji (293)

Wieda-pływ wazopresyny na pamięć

Wilson -socjobiologia

Wilson-zachowanie altruistyczne; samolubne geny

Young-teoria Younga i Helmholtza - przy pomocy trzech kolorów podstawowych, „czerwieni” , „zieleni” , „błękitu”, można utworzyć wszystkie kolory widma

Zajonc-podobieństwo ludzi w stabilnych związkach