Impresjonizm w muzyce

Impresjonizm w muzyce rozwijał się na przełomie XIX i XX wieku. Cechami charakterystycznymi dla tej muzyki były: poszukiwanie nowych barw brzmienia utworu, poprzez stosowanie różnych technik komponowania (bez systemu dur-moll), wrażliwość na kolor, walory brzmieniowe utworu, próba oddania nastroju, chwilowego obrazu, ulotnych scen, stosowanie skrajnych rejestrów instrumentów, np: flet w niskim rejestrze, stosowanie instrumentów z tłumikiem. W ten sposób za pomocą dźwięków wywoływano nastrój i wrażenie przelotnej chwili, np. wschód słońca, blask księżyca itp. Ideą nadrzędną muzyki było wrażenie. Wielcy muzycy z tego okresu starali się jak najefektywniej wykorzystać zespoły instrumentalne. Różnicowali także dynamikę i eksperymentowali z kolorystyką brzmienia. Przeważały wtedy instrumenty o delikatnym brzmieniu takie jak: flety poprzeczne, flety podłużne, harfy, oboje, gitara, czelesta, fortepian, skrzypce, altówki i wiele innych, a natomiast w orkiestrze symfonicznej wykorzystywane były: rogi, klarnety, wiolonczele, kontrabasy itd. Każdy instrument przedstawiał inną siłę twórczą, wyrażał konkretne emocje.

Impresjonizm w muzyce czerpał wiele z impresjonizmu w malarstwie. Mianowicie, oddawał piękno przyrody, a także skupiał się na obrazach dnia codziennego. Instrumentacje miały wyrażać zmienność przyrody, uświadamiać słuchaczowi, że świat jest zmienny. Impresjonizm w muzyce był stylistyczną i estetyczną reakcją na muzykę klasyczną, romantyczną oraz wagnerowską. Można powiedzieć, że muzyka impresjonistyczna jest silnie powiązana z romantyzmem. Romantyzm był jedną z najbardziej udelikaconych i zwiewnych form sztuki. Można także stwierdzić, że impresjonizm stworzył swoją zupełnie odrębną stylistykę. Styl ten preferował efekty kolorystyczne i harmoniczne. Barwa instrumentów była ważniejsza niż siła brzmienia.

Porównanie do impresjonizmu, na początku miało charakter krytyki, natomiast po paru latach nabierało charakteru komplementu. Za pierwsze utwory impresjonistyczne uważane są „Popołudnie Fauna” – Calude’a Debussy’ego -wykorzystano tam niestosowane wcześniej instrumenty, m.in. niski dźwięk fletu, a także „Uczeń Czarnoksięznika” – Paula Dukasa. Ich dzieła cechuje wyczulenie na każdy dźwięk. Z techniką impresjonizmu kojarzą się nawet poetyckie tytuły dzieł Debussy’ego: Światło księżyca, Ogrody w deszczu, Zatopiona katedra. Natomiast za głównych reprezentantów impresjonizmu w muzyce uważa się: Claude’a Debussy’ego, Maurice’a Ravela, Paula Dukasa, a także Karola Szymanowskiego.

Biografia Claude’a Debussy’ego

Claude Debussy (1862-1918) - kompozytor francuski, którego twórczość wywarła znaczący wpływ na muzykę. Jego muzyka miała charakter zwiewny i lekki, a kolorystykę utworów osiągnął między innymi poprzez harmonię, tworząc z nich barwne plamy i wychodząc poza system dur-moll. Ukończył studia w paryskim konserwatorium, do którego wstąpił w roku 1872. Jego nauczycielem fortepianu był A. Marmontela. Od 1880 nauczał w rodzinie Mecków. Podróżował z nią do Szwajcarii, Włoszech oraz Rosji. Po zwycięstwie w 1884 roku wyjechał na trzy lata do Rzymu - na stypendium w Villa Medici. Następnie wrócił do Paryża. Działał też jako publicysta. W 1900 roku jego artykuły zamieszczono w "Revue Blanche", "La Revue SIM" oraz "Gil Blas". Sławę zapewniła mu jego twórczość z tamtego okresu. W latach 1913- 1914 podróżował do Rzymu, Amsterdamu, Hagi, Brukseli i Londynu. Miało to związek z popularnością i jednocześnie chęcią promowania swojej twórczości, gdyż głównym celem podróży było dyrygowanie swoimi kompozycjami. Malarstwo dźwiękowe Debussy’ego było kontynuacją tego, co zapoczątkowało malarstwo w ogóle. W jego muzyce również mamy do czynienia z zatarciem konturu, brakiem ostrości, rzadko pojawiała się dominująca melodia. Najważniejsza była barwa dźwięku, a nie jego wysokość, całokształt linii melodycznej, czas trwania, wzajemne relacje - wszystko to zostało podporządkowane kolorytowi. To podejście spotykało się niejednokrotnie z krytyką XX - wieku. Wielu nie podobał się muzyczny impresjonizm, niedookreśloność języka kompozytora, symbolizm. Niemniej jego twórczość miała wielki wpływ na dalsze dzieje muzyki. Do najważniejszych kompozycji Debussy’ego należą:

• "Popołudnie fauna" (1894);

• "Les nocturnes"- tryptyk symfoniczny powstały w latach 1897- 1899;

• "Morze"- trzy szkice symfoniczne z lat 1903- 1905;

• Rapsodia na klarnet i fortepian (1910);

• Sonata na flet, altówkę i harfę (1915);

Biografia Maurice’a Ravela

Maurice Ravel (1875-1937) - kompozytor francuski, był uczniem Ch. Beriota- w klasie fortepianu i G. U. Fauregoo w klasie kompozycji paryskiego konserwatorium. Uczestniczył w założeniu Societe Musicale Independante w 1909 roku. Było to towarzystwo popierające muzykę. Brał także udział w przygotowaniu nowej wersji "Chowańszczyzny" M. Musorgskiego w Szwajcarii, przy której współpracował z I. Strawińskim. W czasie pierwszej wojny światowej był kierowcą w armii. Z powodu choroby, w 1916 roku trafił do szpitala. Później wrócił do Paryża. Okres po śmierci jego matki był głębokim kryzysem twórczym Ravela. W 1928 roku odbył tournee koncertowe w Stanach Zjednoczonych. Od 1932 roku walczył z chorobą mózgu. Nieudana operacja w 1932 roku była bezpośrednią przyczyną śmierci kompozytora. Jako kompozytor sięgał po wszystkie gatunki i nurty muzyczne. W kręgu jego zainteresowań znalazła się:

• muzyka klawesynistów francuskich- "Nagrobek Couperin'a" na fortepian z 1917 roku,

• tańce- "Bolero" z 1928 roku i "La valse" z 1920 na orkiestrę, "Pavana" dedykowana zmarłej matce z 1899;

• świat wyobraźni dziecięcej- opera "Dziecko i czary" z 1925 roku;

• baśń i fantastyka- "Gaspard de la nuit" na fortepian z 1908 roku;

• mitologia grecka- "Dafnis i Chloe", balet z 1912 roku.

Biografia Paula Dukasa

Paul Dukas (1865-1935) - kompozytor francuski i nauczyciel muzyki. Pochodził z rodziny francuskich Żydów. Studiował u kompozytorów Théodore'a Duboisa i Ernesta Guirauda w Konserwatorium Paryskim, gdzie zaprzyjaźnił się z Claude'em Debussym. Gdy skończył studia, pracował jako krytyk muzyczny, zajmował się też aranżacjami muzycznymi. W swojej twórczości Dukas chętnie czerpał z dorobku romantyzmu oraz ekspresjonizmu. Komponował dużo, ale był perfekcjonistą, więc większość napisanych przez niego kompozycji, niezadowolony zniszczył. Przetrwało jedynie kilka. Utworami, które ocalały, są:

• Symfonia C-Dur (1896);

• Scherzo symfoniczne „Uczeń czarnoksiężnika” z 1897 roku;

• Sonata fortepianowa e-moll (1901);

• Balet „La Péri” (1912);

• Opera „Ariadna i Sinobrody” (1899–1907);

Biografia Karola Szymanowskiego

Karol Szymanowski (1882-1937) – polski kompozytor i pianista. Był najwybitniejszym przedstawicielem polskiej muzyki impresjonistycznej. Łączył on tradycyjny impresjonizm z muzyką tradycyjną. Wprowadził do orkiestracji elementy pieśni ludowych i swoje własne, liryczne kompilacje. Jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego modernizmu, z pewnością rzucił nowe światło, na pojmowanie tego prądu muzycznego. Był również publicystą, autorem artykułów muzyczno- publicystycznych, literackich. W roku 1905 założył z czołowymi postaciami polskiej sceny muzycznej- G. Fitelbergiem, A. Szelutą, L. Różyckim - spółkę, wspieraną finansowo przez W. Lubomirskiego. Grupa tych kompozytorów przyjęła wobec siebie określenie "Młoda Polska". Często podróżował: do Włoch (1914), na Sycylię i do północnej Afryki. Wyjazdy do Zakopanego zwróciły jego uwagę na folklor podhalański. Ludowa muzyka Podhala, podobnie jak ta pochodząca z Kurpiowszczyzny, znalazła miejsce w twórczości Szymanowskiego. Zmarł na gruźlicę w sanatorium w Lozannie. Trumnę z jego ciałem przywieziono do Polski, gdzie spoczywa w kościele św. Stanisława na Skałce w Krakowie. Do jego dzieł należą:

• Sonata c- moll z 1904;

• "Hagith"- opera z 1913 roku;

• I Koncert skrzypcowy, 1916;

• Pieśni kurpiowskie z 1929.

• 2 Kwartety smyczkowe, 1917 i 1927;