Dostosowanie programu nauczania religii

dla uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną

opracowane na podstawie programu ”Przyjąć blask Bożej prawdy” nr AZ-3-02/2

autorstwa ks. J. Szpeta i D. Jackowak dla III etapu edukacyjnego (gimnazjum)

Opracowała: mgr Anna Nowak

Spis treści:

1. Wprowadzenie

2. Charakterystyka dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną

3. Cele kształcenia

4. Cele rewalidacyjne

5. Cele rewalidacyjne

6. Treści kształcenia

7. Uwagi o realizacji programu

8. Realizacja treści nauczania i cele szczegółowe (osiągnięcia uczniów)

 

1. Wprowadzenie

Komisja Wychowania katolickiego Komisji Episkopatu Polski podała w dniu 25 sierpnia 2008 roku (KWEP-C- 464/08) zasady oceniania osiągnięć edukacyjnych z religii rzymsko katolickiej w szkołach. Zgodnie z tymi zasadami:

§ 6. 1. Nauczyciel religii jest obowiązany, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, dostosować wymagania edukacyjne, o których mowa w § 4 pkt 1, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom.

2. Dostosowanie wymagań edukacyjnych, o których mowa w § 4 pkt 1, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom, następuje także na podstawie opinii niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym niepublicznej poradni specjalistycznej, o której mowa w art. 71b ust. 3b ustawy z 7 IX 1991 roku o systemie oświaty.

3. W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego nauczania dostosowanie wymagań edukacyjnych, o których mowa w § 4 pkt 1, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia może nastąpić na podstawie tego orzeczenia.

Zgodnie z tym zaleceniem oraz § 6.1. Rozporządzeniem MEN i S z dnia 7 września 2004 w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów dla uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną opracowany został plan wynikowy z religii.

Pomocą w opracowaniu tego planu służyły:

- Podstawa programowa osób niepełnosprawnych intelektualnie” określoną przez „Podstawę programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” z dnia 20 czerwca 2001 roku

- program nauczania religii

- podręcznik dla ucznia,

-podręcznik metodyczny dla katechety,

-zamierzone osiągnięcia,

-treści realizowane na pozostałych przedmiotach i w ramach ścieżek edukacyjnych.

Konstruując wymagania programowe uwzględniono kierowano się następującymi kryteriami wyboru treści z programu nauczania:

• przystępność,

• wartość kształcąca,

• niezawodność, niezbędność

• wewnątrz przedmiotowa, między przedmiotowa

• użyteczność.

Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on programy nauczania te same, które obowiązują w danym oddziale tylko odpowiednio dostosowane do jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych

1. Charakterystyka dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną

Dzieci upośledzone w stopniu lekkim charakteryzują się osłabieniem w rozwoju psycho-motorycznym i umysłowym. Ich proces spostrzegania przebiega w wolniejszym tempie niż u dzieci w normie. Uwaga dzieci – chwiejna, o zwężonym zakresie – jest niepodzielna, co dodatkowo utrudnia spostrzeganie. Myślenie także przebiega w wolniejszym tempie niż u dzieci w normie. Największe problemy stwarza im porównywanie, dostrzeganie różnic i podobieństw. Dużą trudność sprawia również przyswajanie pojęć abstrakcyjnych i przeprowadzanie operacji logicznych. Uboga jest wy­obraź­nia dzieci. Często też nie rozumieją czytanego tekstu lub opowia­dania, gdyż nie potrafią sobie go wyobrazić.

Kolejnym problemem jest słabsza pamięć, której powodem są wcześniej wymienione zaburzenia, które już w pierwszej fazie utrudniają proces zapamiętywania. Aby dzieci coś zapamiętały, nie wystarczą same powtó­rzenia. Konieczne jest posługiwanie się konkret­nym przykładem. Niezwy­kle po­moc­ne są tu wizualne środki dydaktyczne, które pomagają zobaczyć jakby na żywo poznawany i zapamiętywany obraz czy treść.

W rozwoju psy­chicz­nym dzieci dostrzegamy zachowania impulsywne, kierowane popęda­mi i emocjami w znacznie większym stopniu niż to bywa u dzieci normal­nie się rozwijających. Dzieci mają znacznie mniej zaintere­sowań, a te, które posiadają, są dość powierzchowne i charaktery­styczne dla dzieci w młodszym wieku.

Dzieci mają także poważne problemy z opanowaniem umiejętności czytania i pisania. Stąd korzystanie z podręcznika opartego głównie o przekaz słowny, adresowanego do uczniów szkoły masowej, nie zdaje zupełnie egzaminu ze względu na zbyt obszerną treść, co powoduje szyb­kie zniechęca­nie się uczniów do ich czytania. Fakt, że uczniowie nawet w klasach gimnazjalnych są na etapie sylabizowania i czytają bez zrozu­mie­nia należy do normalności. Także pomoce, takie jak ćwiczenia do podręcznika, wy­magają innego typu ćwiczeń niż słowne czy te polegające na wykorzysty­waniu zdolności analizy i syntezy, gdyż procesy myślowe u osób z lekkim upośledzeniem umysłowym są znacznie zaburzone.

Kolejną poważną trudnością bywa niechęć rodziców do współpracy z wychowawcą czy katechetą dziecka. Bardzo często zdarza się, że ucznio­wie żyją w środowiskach patologicznych, przestępczych czy niewydolnych wychowawczo. Nadto nie mają żadnego wsparcia ze strony naturalnych ro­dzi­ców. Sytuacja taka pogłębia niedorozwój i naraża na wzmacnianie w dziecku postaw niepożąda­nych, obniżenie motywacji itp.

Najczęściej występujące trudności szkolne dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim to:

-zaburzenie orientacji przestrzennej,

-słaby poziom sprawności grafomotorycznej,

-częściej występujący niż u rówieśników słabszy rozwój motoryczny,

-słaba koncentracja uwagi,

-częściej występujące wady wymowy,

-wolne tempo pracy,

-zaburzenia rozumienia znaczenia wypowiedzi,

-zaburzenia analizy i syntezy ( wzrokowej, słuchowej, wzrokowo-słuchowej),

-trudności w rozpoznawaniu liter oraz w czytaniu,

-trudności w rozumieniu przeczytanego tekstu,

-istotnie zaburzony poziom rozumienia wszelkich reguł, zasad, definicji,

-utrudnione tworzenie pojęcia liczby,

-ograniczony poziom pamięciowego wykonywania działań matematycznych,

-brak zrozumienia treści zadań tekstowych i trudności w ich rozwiązywaniu,

-zaburzenia wyobraźni przestrzennej utrudniające rozumienie i wykonywanie

zadań geometrycznych,

-trudności w orientowaniu się w stosunkach czasowych i posługiwaniu się nimi,

-kłopoty w powiązaniu nowych informacji z poprzednio zapamiętanymi,

-słaby poziom stosowania umiejętności w praktyce,

-mała samodzielność w wykonywaniu wszelkich zadań,

-często występująca nadpobudliwość psychoruchowa lub zahamowanie,

-brak krytycyzmu, egoizm,

-brak antycypacji zachowań,

-znaczna impulsywność,

-podatność na negatywne wpływy otoczenia,

-niski poziom motywacji,

-mała wrażliwość na potrzeby innych,

1. Cele katechetyczne

Podstawa programowa katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce mówiąc o celach podkreśla, że określają one, czemu ma służyć nauczanie i wychowa­nie religijne na terenie szkoły. W odniesieniu do katechezy w gimnazjum celem głównym jest wychowanie katolika świadomego i odpowiedzialnego za swoją wiarę, kochającego Boga, Kościół i własną Ojczyznę. Realizacja tego celu ma się odbywać poprzez:

 1. Ukazanie sensu życia proponowanego przez chrześcijaństwo;

 2. Wprowadzenie w świat pojęć religijnych przez poznanie języka i orę­dzia zbawczego Biblii oraz teologii, prawd wiary i zasad moral­nych;

 3. Przedstawienie osoby i odkupieńczego charakteru dzieła Jezusa Chrystusa;

 4. Internalizację prawd wiary i katolickich postaw moralnych;

 5. Wychowanie do udziału w liturgii roku kościelnego i sakramentów oraz do modlitwy liturgicznej;

 6. Przygotowanie do umiejętnego wyboru dobra w konkretnych sytua­cjach życiowych;

 7. Wdrożenie do przestrzegania przykazania miłości w zakresie indywi­dualnym i społecznym;

 8. Odniesienie działań człowieka do woli Boga;

 9. Pomoc w osiągnięciu socjalizacji kościelnej (w odniesieniu do Koś­cioła powszechnego, jak i partykularnego);

10. Przygotowanie do podjęcia misji świadczenia o prawdach wiary i war­tościach chrześcijańskich.

CELE REWALIDACYJNE

• Wydłużyć czas koncentracji na zdaniu w formie pytającej i oznajmującej.

• Ćwiczyć formułowanie wypowiedzi w formie równoważników zdań, zdań prostych i złożonych.

• Stosować ćwiczenia rozwijające spostrzeganie elementów rysunku, ilustracji, orientację w otaczającej przestrzeni.

• Stosować ćwiczenia w utrwalaniu i zapamiętywaniu prostych znaków religijnych krzyża, pokoju, reagowania gestami na słowa pieśni o treści religijnej.

• Ćwiczyć analizę i syntezę słuchową, kojarzenie faktów przyczyna – skutek.

• Stosować proste ćwiczenia w porównywaniu, np. budowli – dom – kościół.

• Ćwiczyć rozumowanie, myślenie i koncentrację na pytaniu, podanym zdaniu, wybranej ilustracji bądź tekście słownym.

• Wprowadzać urozmaicone czynności manualne wymagające określonego stopnia uwagi i koncentracji, np. kolorowanie obrazków, wybranych elementów ilustracji, komponowanie z podanych elementów pewnej całości, np. księga Pisma Świętego, obrazek, krzyż, symbole Eucharystyczne.

• Stosować ćwiczenia w zapamiętywaniu modlitw - Modlitwa Pańska, Pozdrowienie Anielskie, Chwała Ojcu, Aniele Boży, Niechaj będzie pochwalony Przenajświętszy Sakrament…..

• Pomagać w zrozumieniu znaczeń poszczególnego Przykazania Bożego, zachęcać do głośnej , słownej analizy.

4. Zadania nauki religii

1. Wyjaśnić podstawy motywacji życiowej chrześcijanina poprzez wskazanie uczniom, iż Bóg daje odpowiedź na problemy nurtujące człowieka;

 2. Wprowadzić w lekturę Pisma Świętego; rozwijać umiejętność odbioru tekstów biblijnych i w ich świetle rozumieć świat, czło­wieka, własne powołanie; ukazać wybrane postaci Starego i Nowego Te­stamentu jako przy­kłady rozwiązywania problemów w świetle wia­ry; ukazać jedność Nowego i Starego Testamentu;

 3. Pogłębić przeżywanie roku liturgicznego. Przedstawić sakra­menty jako znaki działania Boga w życiu Kościoła i chrześcijani­na; umocnić w świadomości konieczność przyjmowania sakra­mentu pokuty i Eucharystii; prowadzić przygotowanie bliższe do sakramentu bierzmowania i dalsze do sakramentu małżeństwa i życia w rodzinie;

 4. Kształtować postawy wewnętrzne związane z sakramentem pokuty i pojednania oraz Eucharystii;

 5. Wprowadzić podstawowe pojęcia etyczne i sformułować pod­stawo­we zasady moralne; ukazać zasady życia moralnego przez analizę Deka­logu i Błogosławieństw; ukazać wędrówkę Izraelitów do Ziemi Obiecanej jako figurę życia moralnego człowie­ka; przekaza­ć prawidła dokonywania samodzielnych wyborów moralnych; uka­zać, czym jest prawdziwa miłość i przygotować do właściwe­go przeżywania miłości;

 6. Wprowadzić w lekturę Pisma Świętego; ukazać bogactwo Modli­twy Pańskiej jako drogi chrześcijanina;

 7. Przedstawić historię Kościoła jako pielgrzymkę ludzi wierzących w Chrystusa; ukazać blaski i cienie historii Kościoła w ramach czaso­wych kursu historii powszechnej; wyjaśnić krzywdzące wspólnotę wierzących stereotypy i przygotować uczniów do dys­kusji na temat przeszłości Kościoła; ukazać rolę Kościoła w życiu narodu polskiego;

 8. Ukazać rzeczywistość Kościoła partykularnego;

 9. Ukazać kręgi przynależności do Kościoła (KK 14-16);

10. Uświadomić motywy wiary chrześcijańskiej; przygotować do samo­dzielnego podejmowania i rozwiązywania problemów religijnych (w związku z przygotowaniem do przyjęcia sakramentu bierzmowa­nia); ukazać odpowiedź Kościoła na istotne problemy związane z przekazywaniem życia i życiem społecznym oraz przygotować uczniów do udzielania przez nich – jako katolików świeckich – prawdziwej odpowiedzi, jaką daje Kościół na te problemy; wdrożyć do apostolstwa świeckich.

5. Treści kształcenia

Treści określają niezbędne informacje, jakie winien zawierać program nauki religii, aby zrealizować cele katechetyczne oraz zadania nauki religii.

W Podstawie programowej zawarte są następujące treści:

 1. Co to znaczy być człowiekiem uczciwym, wierzącym, chrześcijani­nem, członkiem Kościoła katolickiego?

 2. Cel ostateczny człowieka – szczęście wieczne (elementy eschatologii);

 3. Podstawowe wiadomości o Piśmie Świętym: formowanie się ksiąg, języki, gatunki literackie;

 4. Interpretacja literacka i hermeneutyczna wybranych fragmentów biblijnych;

 5. Jezus Chrystus – postać historyczna, wcielony Bóg, Odkupiciel czło­wieka, Założyciel Kościoła;

 6. Wiara, jej przymioty, znaczenie w życiu człowieka. Trudności wiary;

 7. Boże objawienie jako pomoc w rozwiązywaniu problemów stojących przed człowiekiem (postaci Starego i Nowego Testamentu);

 8. Rok liturgiczny w Kościele: Adwent, Boże Narodzenie wraz z okre­sem Narodzenia Pańskiego, tydzień modlitw o jedność chrześci­jan, Wielki Post (czas przygotowania paschalnego), rekolekcje szkolne, Triduum Paschalne, okres wielkanocny, Zesłanie Ducha Świętego, miesiące i święta maryjne, uroczystości wybranych świętych, zwłasz­cza patronów Polski i świętych polskich;

 9. Sakramenty – działanie Chrystusa żyjącego w Kościele;

10. Eucharystia sakramentem miłości;

11. Sakrament pokuty i pojednania sakramentem nawrócenia;

12. Duch Święty działający w Kościele; dary Ducha Świętego; posłuszeń­stwo Duchowi i grzechy przeciwko Duchowi Świętemu;

13. Małżeństwo chrześcijańskie i jego przymioty: jedność, nierozerwal­ność, płodność i sakramentalność; rodzina wspólnotą życia i miłości;

14. Podstawowe pojęcia etyczne: powinność moralna, sumienie, prawo naturalne, prawo Boże, wartości i ich hierarchia;

15. Wędrówka Izraelitów do Ziemi Obiecanej jako figura życia moralne­go człowieka;

16. Przykazania Dekalogu – ujęcie biblijne, wartości, których bronią, wykroczenia przeciw przykazaniom i ich konsekwencje;

17. Błogosławieństwa – Nowe Prawo i wypełnienie Dekalogu;

18. Pojęcie miłości i sposoby jej przeżywania;

19. Modlitwa Pańska jako program drogi chrześcijanina;

20. Modlitwa – jej znaczenie w życiu chrześcijanina; rodzaje modlitwy;

21 . Wybrane elementy historii Kościoła powszechnego, np.: początki chrześcijaństwa, prześladowania chrześcijan, chrześcijaństwo staro­żytne wobec dziedzictwa świata antycznego, św. Benedykt i jego dzieło, reforma gregoriańska, schizma wschodnia, zakony żebracze, ocena inkwizycji, reformacja i reforma katolicka, Kościół wobec wyz­wania oświecenia, odpowiedź Kościoła na kwestie społeczne w XIX i XX w., II Sobór Watykański, pontyfikat Jana Pawła II¹;

22. Wybrane elementy historii Kościoła w Polsce, np.: początki chrześci­jaństwa w Polsce, spór o św. Stanisława, chrześcijaństwo czasów jagiellońskich (św. Jadwiga), Unia Brzeska, Polska krajem tolerancji religijnej, Kościół wobec niewoli narodowej, Kościół w okresie II wojny światowej, w papieskie piel¬grzymki do Ojczyzny) ;

23. Wybrane elementy historii Kościoła partykularnego i wspólnoty parafialnej. Specyfika Kościoła partykularnego (katedra, patronowie, sanktuaria, biskup, seminarium duchowne, działające zgromadzenia zakonne) ;

24. Religie świata a chrześcijaństwo;

25. Najważniejsze wyznania chrześcijańskie;

26. Katolicka odpowiedź na problemy związane z przekazywaniem i podtrzymywaniem życia (np. prawo do życia nie narodzonych i niepełnosprawnych, naturalne metody planowania rodziny, aborcja, eutanazja, antykoncepcja i zapłodnienie in vitro).

27. Podstawowe zasady katolickiej nauki społecznej;

28. Pozorny konflikt nauki i wiary;

29. Formy apostolstwa świeckich.

1. Uwagi o realizacji programu

Realizacja programu nauczania religii dziecka z lekką niepełnosprawnością intelektualną musi być powiązana z innymi przedmiotami szkolnymi oraz ze ścieżkami edukacyjnymi. Podstawą realizacji tego programu jest dogłębna diagnoza potrzeb i możliwości dziecka, znajomość zaleceń zawartych w orzeczeniu PPP oraz prowadzenie systematycznej obserwacji i podejmowanie celowych działań mających na celu niwelowanie trudności na jakie napotyka dziecko oraz rozwijanie jego uzdolnień. Sytuacje edukacyjne, zgodnie z założeniami programu, muszą być w sposób przemyślany, zrozumiały dla dziecka i bezstresowy. Po zakończeniu każdego półrocza przeprowadzona zostanie ewaluacja programu w celu modyfikowania poszczególnych zagadnień i działań edukacyjnych.

Proces kształcenia uczniów upośledzonych w stopniu lekkim jest ciągiem wzajemnie przenikających się czynności rewalidacyjnych, poznawczych i praktycznych. Powinno dążyć się do tego , by proces nauczania upośledzonych umysłowo miał przede wszystkim charakter aktywizujący. Jedynie przez kształcenie specjalne oparte na działaniu, uczniowie upośledzeni mogą się rozwijać i aktywizować. Wynikiem tak pojmowanego kształcenia powinno być:
-usprawnienie zaburzonych funkcji w stopniu pozwalającym na wykorzystanie ich w procesach działania i poznania, zdobycie określonej przez program wiedzy o otaczającej rzeczywistości oraz umiejętność korzystania z niej w praktyce.

Warto podkreślić, że w procesie kształcenia uczniów upośledzonych umysłowo, podobnie jak np. w procesie kształcenia opracowanym przez W. Okonia powinno się wyróżnić:
-uświadomienie uczniom celów i zadań dydaktycznych, czemu powinno odpowiadać powstawanie u uczniów odpowiednich motywów uczenia się
-zaznajomienie uczniów z nowym materiałem przez użycie odpowiednich środków techniczno-poglądowych i słowa, czemu ze strony uczniów powinna odpowiadać określona działalność praktyczna, obserwacja, przyswajanie gotowych wiadomości
-kierowanie procesem uogólniania
-utrwalanie wiadomości ucznia
-kształtowanie umiejętności
-wiązanie teorii z praktyką
-kontrola i ocena wyników nauczania

Klasa I

Dział I

Szukam sensu życia

Materiał nauczania	Działania edukacyjne	Wymagania podstawowe	Wymagania rozszerzone	Uwagi
Najważniejsze pytania	Uczeń odszukuje w podręczniku najważniejsze pytania stawiane przez ludzi. Czyta cicho z zrozumieniem tekst z podręcznika „Gdzie mieszka Bóg”. Wykonuje zakładkę z pytaniem egzystencjalnym.	Uczeń wie, że Bóg go kocha i że u Boga może szukać pociechy i pomocy; wykonuje zakładkę z napisem Jestem dzieckiem Bożym z jednej strony, i napisem Bóg mnie kocha z drugiej	Uczeń wyjaśnia, jakie to są pytania egzystencjalne; Wykonuje zakładkę z własnym pytaniem egzystencjalnym z jednej strony a modlitwą na nowy rok szkolny z drugiej
Poszukiwanie tego, co cenne	Uczeń czyta definicję wartości i wypisuje wartości chrześcijańskie i niechrześcijańskie. Ogląda ilustracje w podręczniku i podkreśla, które wartości są wartościami prawdziwymi.	Uczeń potrafi wymienić takie wartości jak miłość, przyjaźń dobro i prawda. Potrafi odróżnić wartości prawdziwe od fałszywych	Uczeń potrafi wymienić kilka wartości istotnych dla człowieka wierzącego, odczytuje i rozumie treść wezwania o ulotności dóbr materialnych zawarty w Łk 12,15-21
Blask prawdy i wolności	Uczeń czyta definicję prawdy i wolności z podręcznika. Podaje przykłady prawdy i kłamstwa. Wyjaśnia dlaczego należy przestrzegać Dekalogu.	Uczeń uzasadnia dlaczego w życiu należy kierować się prawdą. Wyjaśnia dlaczego w życiu należy przestrzegać Dekalogu	Uczeń wyjaśnia czym jest prawda i wolność. Wyjaśnia czym dla człowieka jest wolność.
Siła dobra	Uczeń czyta opowiadanie „Miłość niejedno ma imię” Czyta definicję dobra i wypisuje podane przykłady dobra. Wymienia przykłady dobra ze swojego otocznia.	Uczeń uzasadnia dlaczego w swoim życiu należy wybierać dobro, wskazuje przykłady dobra w bliższym i dalszym otoczeniu.	Uczeń wyjaśnia czym jest prawda i wolność. Uzasadnia dlaczego wybór zła jest nadużyciem wolności i prowadzi do grzechu.
Ludzie wolności, prawdy i dobra	Uczeń czyta ze zrozumieniem definicje słowa „Świadek”. Ogląda ilustrację z podręcznika, analizuje ją i wypisuje co go zniewala. Rysuje w zeszycie drogę (na podstawie ilustracji z podręcznika) i w drogowskazy wpisuje bóg , dobro, prawda, miłość. Podaje przykłady dobra.	Uczeń rozumie, że świadkowie Jezusa to świadkowie prawdy. Wyjaśnia co to znaczy świadczyć prawdziwie i fałszywie. Na podstawie różnych sytuacji z życia podaje na czym polega wybór dobra.	Uczeń rozumie, że dobro jest potrzebą współczesnego świata, wie że odpowiedź złem na zło rodzi konflikty. Stara się w sytuacji konfliktowej wybrać dobro. Odpowiada na pytanie: kto nam daje prawdziwą wolność
Ku szczytom	Uczeń czyta ze zrozumieniem definicje pracy z podręcznika. Uzupełnia tabelką co chciałby osiągnąć i co jest do tego potrzebne (karty pracy) Słucha opowiadania z podręcznika czytanego przez innego ucznia i z grupą analizuje ilustracje zawarte przy tym opowiadaniu.	Uczeń rozumie potrzebę pracy nad sobą i swoim charakterem. Rozumie że praca nad sobą prowadzi do doskonałości. Podaje cechę charaktery nad którą chciałby pracować.	Uczeń wyjaśnia czym jest charakter i rozumie potrzebę pracy nad sobą. Wskazuje doskonałość, świętość jako cel pracy nad sobą.
Matka zawsze usłyszy	Uczeń, z pomocą nauczyciela, wypisuje kłopoty których nie potrafi sam rozwiązać i osoby, które mogą mu w tym pomóc. Czyta ze zrozumieniem Wyznanie zawarte w podręczniku. Pisze podziękowanie dla swojej mamy za to, co od niej otrzymał.	Uczeń zna budowę różańca. Rozumie przesłanie zawarte w Wyznaniu ks. Wawrzyniaka. Zna budowę różańca. Potrafi podziękować swojej mamie za to, co otrzymał.	Na a podstawie J 19,25-27 wskazuje, że Maryja jest Matką wszystkich ludzi. Potrafi odmówić modlitwę różańcową.

Dział II

Pismo Św. Księgą o Bogu i człowieku

Materiał nauczania	Działania edukacyjne	Wymagania podstawowe	Wymagania rozszerzone
8.List Ojca do swoich dzieci	Uczeń podaje przykłady sytuacji w których ludzie otrzymują listy. Podaje z jakich części składa się list. Zapisuje, że Biblia jest listem Boga do człowieka. Słucha opowiadania Lamet nieczytanej Biblii. Wspólnie z grupą innych uczniów odpowiada na lament nieczytanej Biblii.	Uczeń wie, że autorem Pisma św. Jest Bóg i człowiek. Rozumie dlaczego Pismo św, jest listem. Wymienia kilku autorów biblijnych.	Uczeń wyjaśnia, że Pismo św. Jest księga zawierającą słowo Boga skierowane do człowieka. Uzasadnia co oznacza tytuł „Lament nieczytanej Biblii”
9. Rola człowieka w powstawaniu ksiąg świętych	Uczeń wraz z grupą wypisuje imiona autorów biblijnych starego i Nowego Testamentu. Czyta ze zrozumieniem definicję natchnienia biblijnego i wypisuje z niej autorów Pisma św. Zapoznaje się z zamieszczonymi w podręczniku wizerunkami autorów biblijnych	Uczeń potrafi wymienić imiona kilku autorów biblijnych. Rozumie jaka jest rola Boga i człowieka w spisaniu ksiąg biblijnych.	Uczeń rozumie, że natchnienie biblijne jest pomocą Boga udzieloną człowiekowi w celu spisania ksiąg świętych.
10. Aby zrozumieć Pismo Święte potrzebna jest wiedza	Uczeń czyta z podręcznika definicję hermeneutyki biblijnej i wypisuje co Bóg chciał przekazać ludziom przez autorów natchnionych. Słucha opowiadania o potrzebie znajomości Pisma św. I wraz z grupą odpowiada na pytanie: Jak można pogłębiać swoją znajomość Pisma św.	Uczeń wyjaśnia że do zrozumienia Pisma św. potrzebna jest wiedza z wielu dziedzin nauki. Potrafi zanalizować niektóre fragmenty Pisma św.	Uczeń potrafi odnieść przesłanie zawarte w Biblii do swojego życia.
11. Kraj Abrahama, Izaaka i Mojżesza	Uczeń czyta z podręcznika pojęcie Ziemia Obiecana. Pisze skojarzenia do pojęcia: ojczyzna. Wraz z grupą analizuje tekst na temat warunków geograficznych, klimatycznych i przyrodniczych Palestyny oraz wypisuje informacje o położeniu, ukształtowaniu terenu, wodach, klimacie i roślinności Palestyny. Układa modlitwę z prośbą do Boga o pomoc w dojściu do nieba.	Uzasadnia, że niebo jest naszą ziemią obiecaną. .Wskazuje, że drogą do osiągnięcia nieba jest dobre życie.	Uczeń wskazuje na mapie położenie geograficzne Ziemi świętej. Omawia warunki geograficzne, klimatyczne i przyrodnicze Palestyny.
12. Odczytywanie Starego Testamentu	Uczeń analizuje wykres wydarzeń z historii powszechnej i historii biblijnej. Czyta ze zrozumieniem definicję Starego Testamentu i wypisuje z niej ile jest ksiąg Starego Testamentu i co te księgi zawierają.	Uczeń analizuje zestawienie graficzne zawarte w podręczniku. Wskazuje na ilość ksiąg Pisma św. Starego Testamentu oraz etapy jego powstania	Uczeń , na podstawie wcześniejszych wiadomości z historii i religii, analizuje politeizm innych narodów i monoteizm izraelski.	Kartkówka- zdania niedokończone
13. Hymn o stworzeniu	Uczeń rysuje schemat do pierwszego opisu stworzenia świata. Analizuje rysunek przedstawiający wyobrażenia Sumerów, Babilończyków Hebrajczyków i innych ludów na temat obrazu świata. Pisze modlitwę z podziękowaniem Bogu za dzieło stworzenia	Uczeń uzasadnia, że opisu stworzenia świata nie można odczytywać dosłownie. Bo jest to hymn na cześć Boga Stwórcy. Formułuje krótką modlitwę – podziękowanie Bogu za stworzenie świata.	Uczeń wyjaśnia, że biblijny poemat o stworzeniu świata jest hymnem który przekazuje prawdy teologiczne. Wyjaśnia, że naród wybrany miał kontakt z innymi narodami starożytnego świata i zetknął się z mitami innych narodów na ten temat.
14. Ziemia jest darem	Uczeń słucha ze zrozumieniem czytaną Pieśń Słoneczną. Wykonuje wraz z grupą plakat „Ziemia jest darem”	Uczeń określa kogo i po co Bóg stworzył świat. Analizuje Pieśń słoneczną św. Franciszka z Asyżu	Uczeń uzasadnia, że człowiek ma czynić sobie ziemię poddaną przez umiejętne gospodarowanie na niej
15. Patriarcha znaczy ojciec	Uczeń wypisuje na kartce swoje marzenia i podkreśla to, które jest najtrudniejsze do zrealizowania. Czyta wiersz zamieszczony w podręczniku. Słucha wprowadzenia w klimat życia w Ur Chaldejskim. Czyta tekst Rdz 12,1-3. Odpowiada na pytanie: Dlaczego Abraham opuścił Ur i wyruszył w nieznane.Kończy zdanie: Wierzyć, to …..	Uczeń opowiada o życiu Abrahama i podaje na czym polegała jego wiara. Krótko charakteryzuje życie w Ur Chaldejskim. Rozumie, że patriarcha to Ojciec plemienia, naczelnik rodu	Podejmuje refleksję nad własną wiarą. /Wymienia trzech patriarchów biblijnych: Abrahama, Izaaka i Jakuba.
16. Początki Nowego Testamentu	Uczeń czyta imiona z podręcznika zastanawia się ci je łączy. Analizuje wspólnie z katechetą i klasą tabelkę przedstawiającą etapy tworzenia Nowego Testamentu. Czyta ze zrozumieniem definicję owego Testamentu, autorów NT oraz adresatów. Wypisuje z ilu ksiąg składa się NT, kto jest autorem i kto jest adresatem.	Uczeń zna autorów i adresatów Ewangelii, Wie ile ksiąg ma NT i jak się dzieli. Rozróżnia pojęcia autor i adresat	Uczeń wymienia autorów i adresatów NT, wymienia etapy powstania NT.	Kartkówka Autorami
17. Dobra Nowina o Zbawieniu zaczyna się w Betlejem	Uczeń czyta z podręcznika tekst dotyczący Ewangelii Dzieciństwa. Wspólnie z grupą wypisuje najważniejsze wydarzenia z Ewangelii dzieciństwa Jezusa. Czyta określenie Betlejem zawarte w podręczniku, ogląda ilustracje słucha fragmentu z Ewangelii św. Mateusza następnie odczytuje ponownie tekst napisany pogrubioną czcionką. Słucha wyjaśnienia nauczyciela i zapoznaje się z objaśnieniem czym jest nadzieja	Uczeń wyjaśnia pojęcie Ewangelia dzieciństwa. Rozumie i podaje najważniejsze fakty z tej Ewangelii. Wymienia Betlejem jako miejsce narodzenia Jezusa.	Wie, że nadzieja jest jedną z cnót chrześcijańskich i pomaga człowiekowi przetrwać najtrudniejsze chwile w życiu.
18. Jezus objawia nam Ojca	Uczeń rysuje w zeszycie pogrubiony kontur słowa Bóg. Czyta tekst piosenki Abba Ojcze i wypisuje z niej jaki jest Bóg. Przymioty Boga wpisuje w kontur. Wspólnie z grupą czyta Mt 6, 8-15 i podkreśla prośby zawarte w tym tekście. Słucha tekstu „gdy myślisz o Bogu” > Ogląda obraz Rembrandta „Powrót syna marnotrawnego” i próbuje, z pomocą nauczyciela, go zinterpretować.	Na podstawie tekstów z podręcznika określa jaki jest Bóg. Wyjaśnia, że Jezus nauczył Apostołów modlitwy Ojcze nasz i ze w tej modlitwie zwracamy się do Boga jako naszego Ojca z prośbami.	Formułuje modlitwę do Boga Ojca .
19. Chrystus wobec człowieka potrzebującego	Uczeń słucha opowiadania „Róża” i ogląda ilustrację. Wyszukuje w tekście jaka była reakcja mężczyzny z opowiadania. Pracuje z grupą i bierze udział w konkursie „Znawcy czynów Jezusa”. Zapisuje rezultaty pracy grupy w zeszycie. Ogląda zdjęcie świecy Caritasu i podaje po co sprzedaje się te świece. Czyta słowa klucze z podręcznika i przepisuje do zeszytu co to jest ofiarność. Wypełnia tabelkę ze swoimi dobrymi uczynkami.	Uczeń wyjaśnia, dlaczego mówimy że Bóg jest miłosierny. Odkrywa, że trzeba by ć ofiarnym wobec potrzebujących.	Uczeń wymienia kilka czynów Jezusa w których okazał On pomoc potrzebującym. .Wyjaśnia, że niesienie pomocy potrzebującym jest zadaniem od Boga
20. Listy Apostolskie skierowane są także do mnie	Uczeń czyta tekst zamieszczony pod tematem katechezy. Pisz, z pomocą nauczyciela, na kartce pytanie związane z życiem chrześcijańskim. Pracuje metodą zdań niedokończonych . Czyta z podręcznika czym są listy apostolskie. Podkreśla i przepisuje do zeszytu autorów listów. Słucha czytania Jk 3,1-12 i zastanawia się nad tym, co oznacza że języka ludzkiego nikt z ludzi nie potrafi okiełznąć. Podaje przykład złego wykorzystania języka .Zapoznaje się z podziałem listu św. Jakuba.	Uczeń rozumie potrzebę panowania nad językiem. Wymienia kilku autorów i adresatów Listów Apostolskich.	Uczeń rozumie, że Listy Apostolskie odpowiadają na najważniejsze pytania dotyczące życia chrześcijańskiego. Analizuje swoje panowanie nad językiem
21. Jak nasiona dmuchawca (Rozprzestrzenianie się Dobrej Nowiny)	Uczeń ogląda zamieszczoną w podręczniku ilustrację mniszka lekarskiego i wypowiada się co się stanie, jeżeli dmuchniemy na niego. Rozumie, że lekkość tych nasion powoduje ich przemieszczanie się. Odczytuje z podręcznika definicje: Apostoł i misje. Słucha słów Jezusa z Mk 16,25. Bierze udział w rozmowie kierowanej na temat związku słów Jezusa z nasionami mniszka i ilustracjami Ziemi, ulicy, ludzi i mapy zamieszczonymi w podręczniku. Wypisuje jak może apostołować w swoim środowisku (osoby wymienione w podręczniku obok rysunku mniszka)	Uczeń rozumie znaczenie słów apostoł i misja. Wskazuje jak własnym życiem może apostołować.	Uczeń uzasadnia konieczność apostołowania. Potrafi wskazać osoby które podejmują działalność apostolską.
22. Dzisiejszy człowiek potrzebuje Dobrej Nowiny	Uczeń czyta wiersz M. Hillar z podręcznika. Analizuje treść wiersza. Odpowiada na pytanie: czego potrzebuje współczesny człowiek? Ogląda zdjęcie Matki Teresy z Kalkuty i czyta jej notę biograficzną zamieszczoną w podręczniku. Wypisuje najważniejsze wydarzenia z życia Matki Teresy. Analizuje ilustracje z podręcznika pokazujące bogactwo i biedę.	Uczeń rozumie, że współczesny człowiek potrzebuje miłości. Potrafi wskazać ludzi potrzebujących pomocy. Opowiada o działalności Matki Teresy z Kalkuty	Uczeń potrafi uzasadnić, dlaczego Matkę Teresę z Kalkuty nazywamy misjonarką miłości. Wskazuje sposoby pomagania innym.
Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału „Pismo św. Księgą o Bogu i człowieku				Test sprawdzający

Dział III

Bóg prowadzi swój lud w wolności

Materiał nauczania	Działania edukacyjne	Wymagania podstawowe	Wymagania rozszerzone
23. Poznać Boga przez wydarzenia historii Narodu Wybranego	Uczeń rysuje na kartce osobę, z którą chciałby Si ę spotkać. Czyta i analizuje tekst Wj 3,1- 10 i z pomocą nauczyciela odpowiada na pytania: Kto brał udział w spotkaniu?, jaki był cel spotkania?, do czego bóg powołał Mojżesza? Pisze skojarzenia ze słowem Przymierze. Porównuje swoje skojarzenia z definicją Przymierza w podręczniku. Zapisuje notatkę podsumowującą: Przymierze jest wyrazem miłości Boga do człowieka.	Uczeń zna miejsce zawarcia Przymierza. Potrafi powiedzieć kto zawarł Przymierze z Bogiem w imieniu narodu izraelskiego.	Uczeń opowiada o powołaniu Mojżesza. Omawia najważniejszy element Przymierza- spisanie Dekalogu
24. Dekalog – objawieniem ojcowskiej miłości Boga	Uczeń ogląda ilustracje przedstawiające znaki drogowe. Zastanawia się jaki związek mają znaki drogowe z tym, czego od nas wymaga Bóg. Czyta tekst Wj 20, 1-17. Razem z grupą wypisuje oczekiwania Boga zawarte w tym tekście. Czyta definicję Dekalogu zawartą w słowach- kluczach. Razem z grupą ujmuje przykazania Dekalogu w formie pozytywnej , np. nie zabijak- szanuj zdrowie i życie. Zapisuje notatkę podsumowującą: Dekalog jest objawieniem ojcowskiej miłości Boga.	Uczeń rozumie, że Bóg dał ludziom Dekalog aby ukazać im swą miłość. Wie, że Dekalog pomaga mu dojść do Boga.	Uczeń potrafi podać kilka przykładów zakazów zawartych w Dekalogu w formie pozytywnej. Wyjaśnia sens i pochodzenie Dekalogu.
25. Żyć jak pierwsi chrześcijanie	Uczeń ogląda i analizuje ilustracje z podręcznika. Bierze udział w scence dotyczącej odrzucenia. Zapoznaje się z życiem pierwszych chrześcijan Dz 2, 42-47. Pisze opowiadanie na podstawie słów kluczowych. Słucha fragmentu Quo vadis i zapoznaje się z symbolem ryby- znakiem pierwszych chrześcijan. Pracuje razem z klasą nad cechami, jakie powinna mieć wspólnota. Pisze modlitwę z prośbą o cechy pierwszych chrześcijan.	Uczeń opowiada o życiu pierwszych chrześcijan. Potrafi wskazać na rybę jako znak pierwszych chrześcijan.	Uczeń objaśnia znaczenie słów chrześcijanin, gmina chrześcijańska.
26. Św. Paweł niestrudzony podróżnik	Uczeń czyta tekst z podręcznika o pontyfikacie Jana Pawła II i odpowiada na pytanie: Kto jest największym podróżnikiem wszechczasów. . Czyta pierwszy akapit hasła: św. Paweł i zapoznaje się z mapką. Słucha opowiadania katechety o sytuacji politycznej, religijnej i kulturowej ówczesnego świata. Włącza się w rozmowę na temat głoszenia przez św. Pawła Ewangelii. Czyta drugi fragment akapitu na temat św. Pawła oraz 2kor 11,23-28. Ogląda ilustracje z lewej strony podręcznika i odpowiada na pytanie w jaki sposób św. Paweł mogł się kontaktować z gminami chrześcijańskimi. . Podejmuje refleksję nad słowami Jana Pawła II zawartymi w „Zatrzymaj się”	Uczeń wyjaśnia, że Jan Paweł II był największym podróżnikiem naszych czasów. Wyjaśnia, kim był św. Paweł.	Uczę opowiada o pracy misyjnej św. Pawła. Wie, że św. Pawła można nazwać Apostołem Narodów.
27. My jesteśmy Kościołem	Uczeń ogląda ilustrację krzyża zawartą w podręczniku i czyta tekst zamieszczony obok. Słucha ze zrozumieniem 1Kor 3,17 i 1 Kor 14,12 oraz odpowiada na pytanie o kim jest mowa w tych fragmentach. Zapoznaje się z hasłami Kościół i Misterium zawartych w „Słowach- Kluczach” Wraz z grupą odpowiada na pytania: Kiedy każdy z nas został włączony w misterium Kościoła? I Kiedy nasz naród stał się cegiełką Kościoła” Pogłębia zrozumienie pojęć poprzez słuchanie opowiadania „O dziurze w świątyni”	Uczeń zna i rozumie określenie kościół. Wskazuje, że przez chrzest został włączony do Kościoła.	Uczeń wskazuje na chrzest jako pierwszy sakrament. Wie, ze chrzest jest bramą do Kościoła i do pozostałych sakramentów.
28. Szeroko otwarte oczy	Uczeń analizuje ilustrację z podręcznika i opowiada co widzi osoba ze szczytu góry. Wraz z grupą wypisuje z piosenki „gdy szukasz Boga” ślady Boga. Pomocą są zdjęcia zamieszczone w podręczniku. Słucha czytanego przez nauczyciela cytatu św. Agustyna zamieszonego w podręczniku. Podchodzi do szarego arkusza papieru i rysuje to, co postrzega jako dar od Boga. Proponuje jak może okazać Bogu miłość.	Uczeń wskazuje na ślady Boga w otaczającym świecie i w drugim człowieku. Proponuje sposoby okazania Bogu miłości.	Uczeń wskazuje, że Bóg stworzył świat mocą swojego słowa. Dostrzega piękno otaczającego świata.
29. W dłoniach Ojca	Uczeń przynosi fotografię z dzieciństwa i wspólnie z pozostałymi uczniami sporządza wystawę, którą następnie zwiedza. Opowiada o chwilach radosnych w swoim życiu Wymienia osoby, które obdarowały go dobre, Ogląda zamieszczoną w podręczniku ilustrację dłoni i opowiada jak dłoń może być pomocną. Zastanawia się, jak odpowie na wyciągniętą ku niemu dłoń. Czyta fragment KKK 227 oraz definicję Opatrzności z podręcznika. Wypisuje w czym przejawia się Opatrzność Boża. Ogląda ilustrację dojrzewających zbóż i wschodzącego słońca w celu zrozumienia, że wciąż jesteśmy na nowo obdarowywani łaskami.	Uczeń podaje przykłady dobra w swoim życiu. Rozumie znaczenie nadziei w swoim życiu.	Uczeń samodzielnie tłumaczy czy jest Opatrzność Boża. Rozumie że całe dobro zawdzięcza Bogu
Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z rozdziały „Bóg prowadzi swój lud w wolności”

Dział IV

W poszukiwaniu własnej tożsamości

Materiał nauczania	Działania edukacyjne	Wymagania podstawowe	Wymagania ponadpodstawowe
30. Odnaleźć siebie na kartach Biblii	Uczeń zapoznaje się z informacją zamieszczoną pod tematem w podręczniku. Pracuje z grupą ustalając czego mogą dowiedzieć się o sobie od lekarza, kolegi, nauczyciela rodziców. Słucha wyjaśnienia nauczyciela, że osoby te mogą przekazać nam jedynie część prawdy o nas. Analizuje ilustracje z lewej strony. Czyta pytania i teksty zamieszczone przy ilustracjach. Słucha wyjaśnienia katechety o drogach i bezdrożach. Zapoznaje się ze Słowami- kluczami. Pisze wypowiedź na temat: Która z przedstawionych w podręczniku osób najbardziej mi się podoba i dlaczego. Słucha tekstu z KKK 1694 i korzystając z ilustracji środkowej oraz hasła odnaleźć siebie kończy zdanie: Pełnej prawdy o sobie mogę szukać…	Uczeń wybiera bliską sobie postać biblijną. Wyjaśnia, że ludzie nie są w stanie przekazać nam pełnej prawdy o nas, i że tej prawdy możemy szukać u Boga.	Uczeń utożsamia się z wybraną postacią biblijną. Wskazuje na czym polega pomoc Jezusa w poznaniu siebie.
31. Przyjaciele Pana Boga	Uczeń, z pomocą nauczyciela, kończy wiersz zamieszczony w podręczniku. Włącza się w rozmowę na temat przyjaźni. Zapoznaje się z tekstami słów- kluczy dot. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Odpowiada na pytanie: Dlaczego można ich nazwać przyjaciółmi Pana Jezusa>? Słucha podsumowania katechety na temat możliwości przyjaźni z Jezusem. Pisze list do Jezusa z prośbą o pomoc w rozwijaniu odwagi bycia przyjacielem Jezusa i człowieka.	Uczeń wyjaśnia kogo można uważać za przyjaciela. Wyjaśnia, kim byli Jan Chrzciciel i Jan Ewangelista.	Uczeń opowiada dlaczego Jan Chrzciciel i Jan Ewangelista zostali nazwani przyjaciółmi Jezusa .
32. Tak mówi Pan	Uczeń zapoznaje się z ilustracjami z lewej strony podręcznika, ustala co je łączy i nadaje im wspólny tytuł. Pisze odpowiedź na pytanie do kogo zwróciłby się w trudnej sytuacji. Słucha wyjaśnienia nauczyciela na temat autorytetów. Zapoznaje się tekstami z księgi Izajasza w podręczniku i wspólnie z klasą szuka odpowiedzi na pytanie: Kto i dlaczego powinien być dla chrześcijanina najwyższym autorytetem? Czyta słowa- klucze i dowiaduje się przez kogo Bóg mówił w czasach starotestamentalnych. Z pomocą nauczyciela na podstawie tekstu IŻ 42,1 odpowiada na pytania: Kim jest zapowiedziany sługa? I Jakie przyniósł narodom prawo? Analizuje ilustrację środkową w podręczniku i próbuje wyjaśnić jej znaczenie. Zastanawia się nad pytaniem: Jak słucham Słowa Bożego?	Uczeń wyjaśnia przez kogo Bóg mówił do człowieka. Wie, że dziś mówi do nas przez Pismo św.	Uczeń wyjaśnia, kto może być dla człowieka największym autorytetem i kogo i dlaczego powinien słuchać chrześcijanin.
33. Rozpoznać przychodzącego Pana	Uczeń zapoznaje się z pierwszą częścią tekstu z Łk 24,13-17. Odpowiada na pytania z podręcznika. Pisze odpowiedź na pytanie: Gdzie można spotkać Jezusa? Słucha wyjaśnienia n-la na temat spotkania z Jezusem w liturgii, Zapoznaje się z definicjami zawartymi w słowach- kluczach. Słucha czytania Łk 24,28-32 i odpowiada na pytanie co robi by usłyszeć słowo Boga.	Uczeń wskazuje Liturgię jako miejsce obecności Chrystusa. Wie na czym polega pełne w niej uczestnictwo.	Uczeń wyjaśnia czym jest Liturgia Słowa. Określa na czym polega zaangażowanie w uczestnictwo w Liturgii Słowa
34. Uczestniczyć w łamaniu chleba	Uczeń ogląda ilustrację z lewej strony podręcznika i wymienia w czym może uczestniczyć. Czyta czym jest uczestnictwo w słowach- kluczach. Zastanawia się nad odpowiedzią na pytanie czym jest dla niego Msza św. I słucha tekstu zawartego w podręczniku. Ogląda ilustracje z prawej strony podręcznika oraz czyta słowa- klucze. Wraz z grup czyta tekst: Co robisz na Mszy św? I uzupełnia go swoimi odpowiedziami. W ramach modlitwy-rachunku sumienia odpowiada na pytania z podręcznika.	Uczeń wskazuje co mu przeszkadza w uczestnictwie we Mszy św. Analizuje własne uczestnictwo we Mszy św.	Uczeń wyjaśnia czym jest Eucharystia i Msza św. Wyjaśnia na czym polega pełne uczestnictwo we Mszy św.
35. Radość świętowania	Uczeń pisze na kartce jak spędza niedzielę Czyta słowa klucze na temat Dnia Pańskiego. Zastanawia się nad pytaniem jakie przykazania mówią o świętowaniu niedzieli. Na podstawie KKK 2182,2193,2194,2195 wraz z grupą pisze apel „Świętuj Dzień Pański” Adresatami apelu mogą być: uczniowie gimnazjum, rodzice, parafianie, Polacy. Analizuje ilustracje z podręcznika.	Uczeń rozumie na czym polega świętowanie niedzieli. Wypisuje swoje czynności niedzielne.	Uczeń szereguje czynności niedzielne według stopnia ważności. Zna chrześcijański sens świętowania niedzieli.
36. Tworzyć kształt własnej świadomości	Uczeń uzupełnia zdania: Chcę….., Muszę…., Postanawiam… Stara się odpowiedzieć na pytania zawarte po lewej stronie podręcznika. Analizuje odpowiedzi z wnioskami zawartymi w błyskawicy. Słucha wyjaśnienia katechety na temat wad i zalet. Zastanawia się nad własnym postępowaniem i tym, czy rozwija w sobie zalety. Analizuje słowa –klucze i wyszukuje Nan czym polega praca nad sobą. Pomocą jest schemat z podręcznika. Wypisuje cnoty.	Uczeń rozpoznaje swoje cnoty i zalety. Rozumie potrzebę pracy nad sobą.	Uczeń rozumie pojęcie doskonałości/. Rozumie, że człowiek nie jest doskonały i musi nad sobą pracować.
37. Skarby w glinianym naczyniu	Uczeń wypisuje na kartce co widzi dobrego u kolegi, następnie zamieniają się kartkami. Ogląda ilustrację z podręcznika przedstawiającą dzban i czyta określenia umieszczone obok dzbana. Słucha wyjaśnienia nauczyciela, że to są skarby, którymi to naczynie może być wypełnione. Uczniowie podają inne „skarby” potrzebne człowiekowi. Jako uzupełnienia uczeń zapoznaje się z definicją talentu. Uczeń pracuje w grupie: razem z grupą wypisuje z Mt 25,14-30 czasowniki, które ich zdaniem są najistotniejsze w przypowieści i starają się wyjaśnić czym ta czynność polega. Jako podsumowanie w grupie ustalają do czego wzywa nas Bóg w tej przypowieści. Uczeń czyta pojęcie łaska i na podstawie definicji oraz ilustracji z podręcznika zastanawia się na czym polega współpraca z łaską.	Uczeń rozumie pojęcie talent. Wyjaśnia do czego są potrzebne talenty i co należy z nimi zrobić. Wyjaśnia, że talenty to dary od Boga.	Uczeń rozumie, że źródłem talentów jest Bóg i z nim należy współpracować w rozwijaniu ich.
38. Zobowiązujący dar wolności	Uczeń z pomocą nauczyciela układa krzyżówkę, w której hasłem będzie wolność. Pomocą w tym są rysunki i ilustracje z podręcznika. Konfrontuje swoją pracę ze słowami- kluczami. Odpowiada na pytania: Na czym polega prawdziwa wolność? Jakie są jej cechy? Wraz z klasą pracuje nad definicją wolności dzieci Bożych. Słucha tekstu 1P 2,16. Bierze udział w dyskusji na temat granic wolności	Uczeń definiuje czym jest wolność. Rozumie, że w imię własnej wolności nie może szkodzić innym. Kształtuje w sobie odpowiedzialność płynącą z dobrze pojętej wolności.	Uczeń wskazuje na cechy i przejawy prawdziwej wolności
39. Zagubiony skarb	Uczeń nadaje tytuł plakatowi zamieszczonemu w podręczniku. Wraz z grupą pisze definicję pojęcia uzależnienie i definicję konfrontuje ze słowami kluczami. Wymienia niektóre uzależnienia. Wraz z klasą ustala przyczyny uzależnień. Słucha wyjaśnienia katechety o gubieniu darów i niweczeniu wolności. Na podstawie 1kor 3,16-17 odpowiada na pytania: Kim jestem w oczach Boga? I Jakie wiążą się z tym zadania? Pracuje z grupą zastanawiając się nad możliwościami zapobiegania uzależnieniom.	Uczeń rozumie pojęcie uzależnienia. Wyjaśnia, że uzależnienie przeczy wolności człowieka	Uczeń definiuje pojęcie uzależnienia. Wskazuje sposoby zapobiegania uzależnieniom.
40. Każdego dnia wybieram	Uczeń pracuje w grupie i wraz z grupą wybiera 5 przedmiotów potrzebnych na wycieczkę w góry, wycieczkę nad morze, do szkoły, do opery, na dyskotekę, do kościoła. Uczniowie mają uzasadnić swój wybór. Prezentuje wraz grupą pracę. Uczeń analizuje rysunek zamieszczony w podręczniku iię odpowiedzieć na pytanie jaka wartość związana jest z wyborem. Następnie pracuje grupą nad tekstami biblijnymi nad pytaniami zadawanymi wymienionym w tekście osobom związanymi z wyborem dokonanym przez nie. Ogląda grafikę przedstawiającą rolę Opatrzności Bożej w dokonywaniu wyborów i czyta definicję zawartą w słowach- kluczach.	Uczeń zna i rozumie pojęcie wybór. Uzasadnia, że każde działanie wiąże się z wyborem. Analizuje swoje życiowe wybory.	Uczeń potrafi wskazać konsekwencje dokonywanych wyborów dla dobra własnego i innych.

Dział V

Wierność do końca

Materiał nauczania	Działania edukacyjne	Wymagania podstawowe	Wymagania rozszerzone
41. Czym jest hierarchia wartości?	Uczeń wie, że w życiu są rzeczy ważniejsze i mniej ważne.
42. Chrześcijaństwo to też wierność wartościom
43. Zycie jest cudem, darem
44. Noszę w sobie dar przekazywania życia
45. Miłość w oczach chłopca, dziewczyny
46. Trudne słowo - cierpienie
47. Godzina śmierci Jezusa
48. …Zdjął Jezusa z krzyża
49. Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych
50. W domu Ojca
51. Bóg nie jest Bogiem umarłych, lecz żywych
52. Pamięć o tych, co odeszli
53. Nadzieja zawieść nie może
54. Tajemnica budząca grozę
55. Przyjaźń z Chrystusem

---