PODSTAWY FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W CHOROBACH UKŁADU KRĄŻENIA.

cz.I

mgr Anna Kukiełko

Choroba wieńcowa

to zespół objawów wywołany zmniejszeniem rezerwy wieńcowej wskutek zmian organicznych i/lub czynnościowych w naczyniach wieńcowych. Wywołana jest zaburzeniem równowagi pomiędzy wielkością przepływu wieńcowego a zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen i związki energetyczne prowadząc do objawów klinicznych w postaci dusznicy bolesnej oraz zawału serca. Sygnałem tej dysproporcji jest ból wieńcowy.

Schorzenia kardiologiczne często wiąŜą się z koniecznością czasowego unieruchomienia, co jest niezbędne dla leczenia, ale jednocześnie niekorzystne dla całego organizmu.

Unieruchomienie wpływa negatywnie na wszystkie

układy, zaburza metabolizm oraz wpływa znacząco na

psychikę.

Wpływ unieruchomienia:

- zmniejszenie ilości krwi krąŜącej;

- obniŜenie pojemności wyrzutowej serca;

- zmiana toru oddychania;

- zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej;

- pogorszenie wentylacji płuc;

- zmniejszenie zdolności pochłaniania tlenu o 20-25%.

Heberden 1772 rok

Pierwszą wzmiankę o korzystnym wpływie wysiłku fizycznego na przebieg choroby wieńcowej przedstawił w 1772 roku Heberden, opisując przypadek z własnej praktyki lekarskiej. Pacjent z chorobą wieńcową „prawie się wyleczył”, zajmując się piłowaniem drzewa codziennie przez 30 minut przez 6 miesięcy.

Instytut Kardiologii Akademii Medycznej w Warszawie

_ początek lat 60-tych (opracowanie zestawu ćwiczeń fizycznych do rehabilitacji szpitalnej i poszpitalnej, które do dziś dnia są modyfikowane)

Zdzisław Askanas

Stanisław Rudnicki

Diagnostyka i ocena kliniczna

1. Badanie elektrokardiograficzne

2. Rentgen klatki piersiowej

3. Echokardiografia

4. Testy obciąŜeniowe

5. Koronarografia

Rehabilitacja kardiologiczna

KOMPLEKSOWOŚĆ

_ aktywizacja narządu ruchu zmierzająca do uzyskania optymalnej sprawności fizycznej

_ oddziaływanie na stan psychiczny; przygotowanie chorego do rozwiązywania trudnych, stresorodnych problemów w zmieniających się warunkach socjalnych

_ eliminacja i zwalczanie czynników ryzyka, tzw. prewencja wtórna w celu nie pogłębiania patologii przez chorego

Jedynie kompleksowa rehabilitacja daje chorym kardiologicznym szansę na powrot do pełnej aktywności życiowej.

„Team terapeutyczny”

_ Lekarz

_ Fizjoterapeuta

_ Pielęgniarka

_ Dietetyk

_ Psycholog

_ PACJENT!!!

_ Rodzina pacjenta

Etapy rehabilitacji kardiologicznej

Rehabilitacja kardiologiczna

Etap I Rehabilitacja szpitalna – Rehabilitacja przedoperacyjna

- Rehabilitacja pooperacyjna - Okres I OIOM od 0 do 1-2 doby po operacji

- Okres II Oddział szpitalny i POP Od 1-2 doby do 7 doby

Etap II Rehabilitacja wczesna poszpitalna – Rehabilitacja stacjonarna

- Rehabilitacja ambulatoryjna

Etap III Rehabilitacja późna poszpitalna - Rehabilitacja ambulatoryjna

Terapeuta & Pacjent

_ pierwszy kontakt (przedstaw się, działanie poprzedź ustnym komentarzem, zachęć pacjenta do wspołpracy),

_ zdejmij biżuterię z rąk przed podejściem do pacjenta

_ bezpieczeństwo własne (rękawiczki ochronne, dezynfekcja rąk po kaŜdym pacjencie, przygotuj potrzebny ci sprzęt np. krzesło, chodzik),

_ bezpieczeństwo pacjenta (uwaŜnie obserwuj pacjenta podczas trwania ćwiczeń, przed rozpoczęciem ćwiczeń kontrola tętna ocena fizjoterapeutyczna

Ocena stanu pacjenta przez fizjoterapeutę:

_ informacje uzyskane od lekarza kierującego procesem leczenia,

_ info od innych członkow zespołu rehabilitacyjnego (pielęgniarka, psycholog, dietetyk),

_ info od samego pacjenta; UWAGA!

_ info od osob opiekujących się pacjentem (rodzina)

_ dokumentacja medyczna (historia choroby, skierowanie),

_ badanie fizjoterapeutyczne.

Informacje z wywiadu:

1) głowne dolegliwości pacjenta

- bole zamostkowe lub dyskomfort odczuwany w klpt;

- duszność spoczynkowa, wysiłkowa;

- chromanie przestankowe;

2) Tolerancja wysiłku fizycznego

- męczenie się;

- duszność wysiłkowa;

- dystans marszu;

- wchodzenie na schody;

3) przebieg dotychczasowej rehabilitacji;

4) aktualnie stosowane leki wpływające na reakcje układu krąŜenia;

5) zaburzenia i dolegliwości ze strony układu ruchu ograniczające aktywność fizyczną;

6) choroby wspołistniejące:

- cukrzyca leczona insuliną;

- zaburzenia hormonalne;

- choroby układu nerwowego np. udary;

- choroby narządu ruchu;

7) choroby przebyte, ze szczególnym uwzględnieniem urazow i zmian w zakresie narządu ruchu;

8) tryb Ŝycia, w szczegolności aktywność fizyczna w przeszłości;

9) stan psychiczny chorego:

- lęk;

- obniŜony nastroj;

- nadpobudliwość;

10) wykonywana praca zawodowa i in. uczestnictwo w Ŝyciu społecznym;

11) warunki mieszkaniowe;

12) moŜliwość uzyskania pomocy (wsparcia społecznego).

Kliniczna klasyfikacja niewydolności krążenia

(według New York Heart Association – okres niewydolności NYHA)

Objawy kliniczne

I Brak dolegliwości, pełna wydolność wysiłkowa

II Występowanie dolegliwości w czasie znacznego wysiłku

III Występowanie dolegliwości w czasie niewielkiego wysiłku

IV Występowanie dolegliwości w czasie spoczynku

Badanie przedmiotowe ogólne:

- Masa ciała,

- Wysokość ciała,

- Fałdy skorne,

- Obwody kończyn (przy zanikach mięśniowych),

- Zakresy ruchu stawow i siła mięśniowa,

- Zdolność utrzymywania rownowagi,

- Tętno na tętnicach promieniowych,

- RR na obu tętnicach ramiennych,

- Zdolność do zmiany pozycji ciała,

- Charakterystyka postawy ciała i chodu,

- Zdolność wykonywania czynności dnia codziennego.

Zakres oceny fizjoterapeutycznej

każdorazowo!!!!!!!!!!!!!!!! przed rozpoczęciem obciążania wysiłkiem fizycznym:

- obserwacja wyglądu skory (sinica, obrzęki, rany, bladość, zaczerwienienie)

- badanie tętna

- pomiar RR

- kontrola oddechu.

Wskazania do rehabilitacji kardiologicznej

Rehabilitacją kardiologiczną powinni być objęci chorzy:

- z chorobą wieńcową bez zawału z objawami dusznicy bolesnej,

- po przebytych zawałach serca,

- po plastyce naczyń wieńcowych PTCA,

- po zabiegach kardiochirurgicznych (CABG, wszczepienie sztucznej zastawki serca, usunięcie tętniaka serca, transplantacja serca),

- z nadciśnieniem tętniczym.

Przeciwwskazania do rehabilitacji kardiologicznej:

_ tachykardia w spoczynku,

_ zaburzenia rytmu i przewodzenia,

_ niewydolność serca,

_ nadciśnienie tętnicze (RRs>200mmHg & RRr>100mmHg).

Kryteria kwalifikujące do rehabilitacji muszą być rozpatrywane w kontekście całokształtu obrazu klinicznego; czasem suma dyskretnych objawów może dyskwalifikować prowadzenie ćwiczeń, a innym razem ktoryś z objawow moŜe nie wymagać przerwania rehabilitacji.

Wskazania do przerwania rehabilitacji kardiologicznej:

_ wyraźne pogorszenie się samopoczucia,

_ wystąpienie sinicy i/lub duszności,

_ pojawienie się bolow w klatce piersiowej (o cechach bolu wieńcowego),

_ znaczny wzrost lub spadek ciśnienia tętniczego (ok. 30% wartości wyjściowej),

_ wystąpienie zaburzeń rytmu lub przewodzenia.

Kwalifikacja chorych do rehabilitacji wg. Kodu prognostycznego

Skróty które warto znać:

_ BMI – indeks masy ciała (body mass index)

_ CABG – chirurgiczne pomostowanie tt. wieńcowych (coronary artery bypass graft)

_ CAD – choroba wieńcowa (coronary artery disease)

_ EF – frakcja wyrzutowa (ejection fraction)

_ HR – akcja serca (heart rate)

_ MET – ekwiwalent metaboliczny zuŜycia tlenu (metabolic equivalent)

_ NYHA – Nowojorskie Towarzystwo Kardiologiczne

_ PTCA – koronaroplastyka (percutaneous transluminal coronary angioplasty)

_ OIOM – Oddział Intensywnej Opieki Medycznej

_ POP – Oddział Pooperacyjny

_ OIOK – Oddzial Intensywnej Opieki Kardiologicznej

_ VO2max – maksymalna zdolność pobierania tlenu

_ Skala Borga – skala subiektywnej oceny wysiłku fizycznego

_ Rehabilitacja kardiologiczna utrwala i powiększa efekty terapeutycznego leczenia zachowawczego inwazyjnego w kardiologii.

Efekty rehabilitacji fizycznej:

_ zwolnienie czynności serca, zarowno w spoczynku, jak i w czasie submaksymalnych obciąŜeń;

_ obniŜenie ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego;

_ wzrost frakcji wyrzutowej.

Efekty rehabilitacji psychicznej:

_ brak stanow lękowych lub mała ich intensywność,

_ zdolność do wywołania i utrzymania stanu odpręŜenia (relaksu),

_ pozytywny obraz siebie,

_ aktywne nastawienie do realizacji programu rehabilitacji i kontynuacji celow Ŝyciowych.

Uzyskanie tego zespołu cech psychicznych oraz dobra wydolność ogolna i wieńcowa jest miernikiem efektywności rehabilitacji.

Wnioski

1. Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna przyczynia się do eliminacji czynników ryzyka choroby wieńcowej i miaŜdŜycy prowadząc do:

- obniŜenia ciśnienia tętniczego, zwłaszcza skurczowego

- redukcji masy ciała

-poprawy parametrów lipidowych, co powinno prowadzić do zmniejszenia ryzyka ponownego incydentu kardiologicznego.

2. Rehabilitacja kardiologiczna wpływa korzystnie na parametry układu krąŜenia, czego wynikiem jest stwierdzony wzrost frakcji wyrzutowej lewej komory oraz sprzyja zachowaniu prawidłowej funkcji rozkurczowej lewej komory.

3. Rehabilitacja kardiologiczna prowadzi do poprawy subiektywnej zdolności wykonywania wysiłku ocenianej wg skali Borga.

4. Wydaje się, Ŝe zasadne jest prowadzenie rehabilitacji u wszystkich pacjentów z chorobą wieńcową w celu podtrzymania efektów uzyskanych dzięki leczeniu oraz w celu zmniejszenia ryzyka ponownego zdarzenia.