Leczymy ziołami choroby układu krążenia.
Choroby układu krążenia to poważny problem współczesnej medycyny, są bowiem przyczyną dużej śmiertelności. Na ich rozwój bardzo duży wpływ ma nasz styl życia tzn. mała aktywność fizyczna, picie alkoholu, otyłość, niewłaściwa dieta, palenie tytoniu. Są to podstawowe czynniki ryzyka, których wykluczenie zależy od nas samych. Do tego wszystkiego dołączyć należy jeszcze stres, który mocno obciąża nasz układ sercowo-naczyniowy.
Stan patologiczny może rozwijać się w ukryciu bez początkowych objawów. Bywa i tak, że lekceważymy pierwsze sygnały nieprawidłowego funkcjonowania układu krążenia. Może skończyć się to powstaniem nieodwracalnych zmian w sercu i naczyniach wieńcowych oraz koniecznością zażywania silnych leków, które często wywołują skutki uboczne.
Najczęstszą chorobą układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze. Optymalna wartość ciśnienia tętniczego to 120/80 mm Hg. Osoby, u których stwierdzono w krótkim czasie powtarzające się ciśnienie o wartości powyżej 145/90 mm Hg powinny skonsultować się z lekarzem. Nieleczone nadciśnienie może być przyczyną niebezpiecznych powikłań ze strony układu krążenia. Pomocniczo możemy stosować leki pochodzenia roślinnego, które w łagodny sposób obniżają ciśnienie krwi, wpływając rozkurczająco na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych. Mają też delikatne działanie moczopędne. Warto podawać też surowce roślinne wzmacniające ściany naczyń krwionośnych. Takimi właściwościami charakteryzują się niektóre związki pochodzenia roślinnego z grupy flawonoidów, antocyjanów, olejków eterycznych i naturalnych siarczków.
Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) - bratek, kwiat Świętej Trójcy, sierotki, marcoszka to zioło jednoroczne, osiągające wysokość 10-30 cm. Fiołek trójbarwny pochodzi z Europy, Północnej Afryki oraz rośnie w umiarkowanych obszarach Azji. Zioło to zostało naturalizowane na obszarach obydwu Ameryk. Fiołek trójbarwny nie jest wybredny jeśli chodzi o warunki wzrostu. Rośnie na trawiastych obszarach górzystych, jak również na wybrzeżach. Fiołek trójbarwny jest również hodowany w ogrodach.
Części nadziemne używane w ziołolecznictwie są zbierane w lecie. Zioło to produkuje wiele nasion, które szybko kiełkują, dając wrażenie, że fiołek trójbarwny jest rośliną wieloletnią. Kwitnie od maja do września. Kwiaty fiołka trójbarwnego osiągają długość od 1cm do 2.5 cm w kolorach fioletu, białego oraz żółtego. Trzy płatki dolne fiołka trójbarwnego są jasne - żółte, białe, kremowe, zaś dwa górne - ciemne, fioletowe lub niebieskawe. Łodyga fiołka trójbarwnego jest kanciasta, wielokwiatowa oraz rozgałęziona. Liście tego zioła są ogonkowe. Dolne mają kształt sercowaty, górne są kształtu lancetowatego. Wyróżnić należy również obecne duże, pierzastosieczne przylistki. Surowcem zielarskim jest ziele fiołka trójbarwnego (Herba Violae tricoloris).
Fiołek trójbarwny zawiera: flawonoidy, metyl salicylowy, klej roślinny, karotenoidy, olejek eteryczny, sole mineralne, antocyjany, saponiny, karotenoidy, garbniki. Herbata o gorzkim smaku sporządzona ze świeżych lub suszonych kwiatów fiołka trójbarwnego była używana na wiele dolegliwości zdrowotnych. W swoim zielniku z 1597 roku zielarz John Gerard cytował następujące opinie medyczne odnoszące się do tego zioła: fiołek jest efektywny w leczeniu konwulsji u niemowląt, jest znakomitym środkiem leczniczym w czasie infekcji płuc, oraz pisał o skuteczności zioła w leczeniu strupów, swędzenia, wrzodów.
Herbatka ziołowa z fiołka trójbarwnego była na porządku dziennym w medycynie ludowej. Za pomocą tej herbatki obniżano gorączkę. Zioła tego używano jako środka przeczyszczającego, wykrztuśnego, uspokajającego. Wyciągiem z fiołka trójbarwnego płukano jamę ustną oraz gardło. Fiołek trójbarwny był używany w czasie kokluszu i ostrego zapalenia oskrzeli, gdzie pełnił rolę czynnika łagodzącego oraz pomagał w "gojeniu" się organizmu. Zioło to posiada właściwości rozrzedzania flegmy. Fiołka trójbarwnego używano do oczyszczania krwi lub jako środka skutecznego w pozbywaniu się wszelkich substancji toksycznych z organizmu. Fiołek trójbarwny posiada właściwości moczopędne oraz regulujące przemianę materii. Surowiec jest stosowany na zapalenia pęcherza moczowego oraz może być używany w leczeniu objawów częstego i bolesnego oddawania moczu. Dzięki obecności rutyny ma działanie zmniejszające łamliwość naczyń krwionośnych.
Serdecznik pospolity (Leonurus cordiaca), lwie serce, lwi ogon, gęsia stopa to pospolity chwast. Rośnie na próchnicznym i wapiennym podłożu, na rumowiskach, pod płotami, w ogrodach, na przydrożach i brzegach lasów. Jest też uprawiany. Jest rośliną wieloletnią o łodydze gałęzistej, wzniesionej, owłosionej i wyrastającej od 50-100 cm. Liście parami naprzemianległe, dłoniastosieczne, brzegiem nierówno ząbkowane, z wierzchu ciemnozielone, spodem blade. Kwiaty liczne, drobne, różowe, osadzone w nasadach liści. Górna warga owłosiona, ząbki kielicha szydlaste i kłujące. Surowcem jest ziele ścinane wcześnie w czasie kwitnienia. Surowiec suszy się jak inne zioła. Ma swoisty słaby zapach a gorzki i śluzowaty smak.
Główne związki czynne serdecznika to flawonoidy, garbniki, glikozydy, kwasy organiczne, saponiny, alkaloidy i ślady olejku eterycznego oraz sole wapnia i inne związki. Od dawna ziele serdecznika stosowane jest w lecznictwie ludowym jako lek nasercowy i uspokajający. Napar serdecznika zaleca się szczególnie w starszym wieku w schorzeniach naczyniowosercowych jak kołatanie, przyspieszenie bicia serca, łatwe męczenie się, przy pierwszych objawach choroby wieńcowej oraz jako środek uspokajający przy nadmiernej pobudliwości nerwowej.
Konwalia majowa (Convallaria maialis) to wieloletnie zioło, rosnące do wysokości 23cm. Konwalia majowa ma duże, eliptyczno-jajowate, długoogonkowe liście. Białe, silnie pachnące kwiaty konwalii majowej są zebrane w kiście na bezlistnej łodyżce. Konwalia majowa pochodzi z rodziny liliowatych. Mimo, że kwiaty konwalii majowej są drobne, mało spektakularne, w kształcie dzwonków, wszystkim jest znajomy ich zapach.
Konwalia majowa nie jest zbyt wymagającym ziołem. Rośnie w miejscach słonecznych, jak również w cienistych. Można ją znaleźć rosnącą dziko w lasach lub spotkać w ogrodzie. Konwalia majowa pochodzi z Europy. Mówi się, że zioło to jest obiektem wielu legend. I tak na przykład jej białe, drobne kwiaty stały się symbolem Matki Boskiej, nazwane Łzami Naszej Pani. Konwalia majowa również znalazła miejsce na obrazach poświęconych tematyce religijnej. Ułożenie kwiatów przypomina drabinę, dlatego też średniowieczni mnisi nazywali konwalię majową "drabiną do nieba". Natomiast zapach konwalii majowej przyciągał słowiki.
Zielarze XVI wieku rekomendowali zaparzanie kwiatów konwalii majowej w wodzie w celu złagodzenia skazy moczanowej oraz w winie dla poprawienia pamięci oraz łagodzenia zapalenia oczu. Te lekarstwa, nazywane złotą wodą, były tak wysoce cenione, że trzymane były w złotych lub srebrnych naczyniach. Innym zastosowaniem konwalii majowej, które jest uważane za ważne w dniach dzisiejszych, było leczenie kondycji związanych z sercem. Podobnie jak naparstnica, konwalia majowa reguluje i wzmacnia bicie serca, pomimo że jej efekty są słabsze niż naparstnicy. Konwalia majowa nigdy nie powinna być stosowana bez ścisłego, medycznego nadzoru. Surowcem leczniczym jest ziele konwalii (Herba Convallariae).
Konwalia majowa jest używana przez zielarzy w miejsce naparstnicy. Obydwa zioła posiadają głębokie działanie w chorobach niewydolności serca, jeśli chodzi o długoterminowe problemy sercowe lub chroniczne problemy z płucami jak na przykład rozedma płuc. Konwalia majowa powoduje, że serce bije wolniej, regularniej i wydajniej. Konwalia majowa jest również ziołem posiadającym silne właściwości moczopędne, redukując objętość krwi oraz obniżając ciśnienie krwi. Ziele konwalii majowej jest bardziej tolerowane przez organizm niż ziele naparstnicy, ponieważ nie kumuluje się do tego samego stopnia. Relatywnie niskie dawki są wymagane w celu wspomożenia rytmu serca, oraz do podwyższenia produkcji moczu.
Konwalia majowa zawiera glikozydy kardenolidowe (konwalatoksol, konwalozyd, konwalotoksyna), które działają 10. razy silniej niż digitoksyna w naparstnicach, olejek eteryczny, flawonoidy (pochodne kwercetyny), kwas cytrynowy, kwas jabłkowy, kwas chelidonowy (do 1,5%), kwas acetydyno-2-karboksylowy. Glikozydy kardenolidowe działają wzmacniająco na osłabione serce. Zioło konwalii majowej powinno być używane tylko pod nadzorem wykwalifikowanych osób.
Miłek wiosenny (Adonis vernalis L.), gorzekwiat - gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim od środkowej i południowo-wschodniej Europy po Ural. W Polsce na Wyżynie Lubelskiej i w Małopolsce. Roślina do 40 cm wysokości. Łodyga jest gładka, wyprostowana, u dołu z brązowymi łuskami, słabo rozgałęziająca się. Liście odziomkowe, na dolnej części łodygi brunatne, łuskowate i krótkie, pozostałe liście wielokrotnie pierzaste, podzielone na wąskie łatki. Kwiaty na szczycie łodygi wierzchołkowaty kwiat o średnicy 4-7 cm. Działki kielicha miękko owłosione, jajowate. Płatki są złotożółte. Kwitnie od kwietnia do maja. Owoce to drobne orzeszki o jajowatym kształcie, pomarszczone, owłosione i wyposażone w haczykowaty dzióbek. Korzeń jest rozgałęziony, silny.
Miłek jest rośliną trująca. Cała roślina zawiera toksyczne glikozydy (adonitoksynę, cymarynę, wernadiginę), flawonoidy, saponiny. Mają one podobne działanie, jak toksyny naparstnicy zwyczajnej. Dawka śmiertelna dla konia wynosi 25 g suchej rośliny i kilkakrotnie przewyższa dawkę leczniczą. W Polsce roślina objęta jest ścisłą ochroną gatunkową. Surowiec zielarski: kwitnące ziele (Herba Adonidis vernalis) zawiera glikozydy kardenolidowe i flawonoidy (witeksyna, luteolina), w większych ilościach niż u miłka letniego. Zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego a jednocześnie zmniejsza częstotliwość skurczów. Posiada także właściwości moczopędne wynikające ze skojarzonego działania glikozydów i flawonoidów (ułatwiających filtrację w kłębkach nerkowych), co zwiększa ilość wydalanego moczu. Stosowany w lekkich i średnio ciężkich przypadkach zaburzeń czynności serca, również jako składnik preparatów moczopędnych i uspokajających.
Jemioła pospolita (Viscum album), jemioła biała lub strzęśla należy do rodziny Loranthaceae. Jest półpasożytem, bo rośnie na drzewach, zwłaszcza liściastych, jak topola, brzoza, dąb i czasem też na sośnie, żywiąc się częściowo ich sokami. Jemioła pospolita jest krzewinką zimozieloną, dwupienną (jeden męski, drugi żeński). Rozgałęzia się zawsze parami. Liście są grube, skórzaste, po dwa lub trzy na szczytach pędów, nasadą zrośnięte, podłużne i jajowate. Kwiaty wyrastają po dwa lub trzy w kątach rozwidlających się pędów, są podobne do pączków na drzewach owocowych. Owoce są okrągłe, białe z nasionkami wewnętrznymi. Ptaki jemiołuszki żywiąc się tymi owocami roznoszą na dziobie lepkie nasionka przyczyniając się do rozmnażania jemioły.
Surowcem zielarskim jest ziele jemioły (Herba Visci). Zbierane są ulistnione szczyty pędów (bez owoców). Zbiera się je od jesieni do wiosny, gdy drzewa żywiciele są bezlistne. Surowiec suszy się w temperaturze niskiej do 25° C. Ma smak gorzkawo-cierpki i nieznaczny zapach. Składniki surowca jemioły działają rozszerzająco na naczynia wieńcowe i kapilarne mózgu, obniżają ciśnienie krwi, usprawniają jej obieg i wzmacniają mięsień sercowy. Pobudzają też gruczoły o wydzielaniu wewnętrznym do działania, wzmagają przemianę materii i wzmacniają ogólnie cały organizm. Ziele stosuje się w postaci naparu lub też jako składową część mieszanek ziołowych i gotowych preparatów przy wysokim ciśnieniu krwi, w chorobach zwapnienia żył, zwłaszcza miażdżycy, mózgu, nerwicowych bólach serca i dla jego wzmocnienia. Stosowanie surowca i jego przetworów wskazane też jest przy nadciśnieniu krwi, przy bólach i zawrotach głowy oraz różnych zaburzeniach na tle nadciśnienia i miażdżycy, jak zaparcia, wzdęcia itp.
Napar z ziela fiołka trójbarwnego
Składniki:
Ziele fiołka trójbarwnego 10,0
Woda 200,0
Zalać szklanką gotującej się wody 10,0 g suszonych ziół i zostawić do zaparzenia na 10-15 minut. Napar ten powinno sie pić trzy razy dziennie.
Napar z ziela serdecznika
Składniki:
Ziele serdecznika 10,0
Woda 200,0
Wysuszone i rozdrobnione ziele zalewamy gorącą wodą. Całość podgrzewamy i utrzymujemy w delikatnym wrzeniu 10 - 15 min. Po ostudzeniu przecedzamy. Pijemy jedną szklankę trzy razy dziennie.