Ludwig Wittgenstein

Żył w latach 1889-1951, uważany za jednego z inicjatorów neopozytywizmu. Związany był z Kołem Wiedeńskim. Po II wojnie światowej zrezygnował z katedry w Cambridge, na której osiadł po Moore'u.

Wittgenstein nie napisał dużo, do jego dzieł zaliczamy:
-Tractatus Logico-Philosophicus 1922
-Philosophical Investigations 1954
-Remarks on the Foundations of Mathematics 1955.

?By zrozumieć istotę zdania, pomyślmy o piśmie hieroglificznym, które odwzorowu-je opisywane przez siebie fakty". Zdanie jest sensowne, kiedy przedstawia istnienie lub nieistnienie stanów rzeczy.
Jeśli połączymy zdania elementarne, wartość prawdy nowego zdania okazuje się wartością prawd" zdań elementarnych, z których ono powstało (teoria wartości prawdy). Wyrażenie jest wtedy prawdziwe, gdy stan rzeczy przedstawiony w zdaniu jako możliwy istnieje.
Możliwe kombinacje przedstawił witkjln-stun w schematach (rys. B). Przy czym za sytuacje skrajne uznane zostały: tautologia, która jest prawdziwa przy każdym podstawieniu, oraz sprzeczność, która przy żadnym podstawieniu nic jest prawdziwa. Zdanie: ?Nie wiem niczego o pogodzie, gdy wiem, że pada lub nie pada" jest dla wittcrnsteina przykładem tautologii.
Odpowiadającą mu sprzecznością byłoby ?Pada / nie pada", które w obu przypadkach byłoby fałszywe. Obszar sensownego języka tworzą: zdania nauk przyrodniczych na temat empirycznych stanów rzeczy. (Sama logika składa się natomiast z tautologii). Dlatego ?to, co nie daje się pomyśleć od wewnątrz, jest ograniczone przez to, co pomyślane". Poza tą granicą znajduje się to, co mistyczne: Ja, Bóg, sens świata itp.
Okazuje się np., że: ?Rozwiązanie problemu życia rozpoznaje się po zniknięciu tego problemu". Do takich (naprawdę ważnych) obszarów, jak etyka, religia, sztuka, stosują się końcowe zdania Traktatu:
?Czujemy, że gdyby nawet rozwiązano wszelkie możliwe zagadnienia naukowe, to nasze problemy życiowe nie zostałyby jeszcze tknięte [...]. O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć".
Nie zgadzało się to jednak z poglądami Kola Wiedeńskiego i skupionych w nim logicznych empirystów, poglądami dotyczącymi nie tyle krytyki metafizyki, co etyki. W 1919 r. pisał wittgenstein w jednym z listów: ?[...] sens tej książki jest etyczny [...], chciałem raczej napisać, że moja książka składa się z dwóch części: z tej, która została w niej właśnie przedłożona, i z tego wszystkiego, czego nie napisałem. I właśnie ta druga część jest ważniejsza.
To, co etyczne, zostało mianowicie przez moją książkę równocześnie od wewnątrz ograniczone".

Również w pozostałych pracach wydanych pośmiertnie, Braunen Buch (Brązowa książka). Blauen Buch (Niebieska książka), jak i O pewności omawia wittghnstftn w różny sposób swoje przekonanie, że filozof traktuje problem jak chorobę. Filozofia jest: ?Walką z opętaniem naszego umysłu za pomocą środków naszego języka", a jej celem jest pokazać ?drogę wyjścia z pułapki". Jest ?jej rzeczą, by [...] ów stan sprzed rozwiązania sprzeczności uczynić przejrzystym".
Jej wynik opisuje Wittgenstein jako ?odkrycie jakiegoś prostego bezsensu", kiedy ?intelekt nabija sobie guzy. uderzając o granice języka". Świat jest wymierzony przez język, jego granice można wypowiedzieć logicznie; to, czego nie da się powiedzieć, ?tajemnica", może zostać tylko pokazane. Również pod tym względem filozofii nie można porównywać do nauki, lecz do działalności: pokazywanie dokonuje się w odniesieniu do życia.
Wyjątkowość filozofii Wittgensteina polega na jej pełnej instrumentalizacji. Może ona służyć jedynie do wyjaśnienia własnego punktu widzenia, nigdy nie staje się dlań celem samym w sobie. Jej funkcję ilustruje następujące porównanie: drabina potrzebna jest do tego, aby się wspiąć; temu, kto jest już na górze, przestaje być potrzebna.
(P. Kunzman, F.-P. Burkard, F. Wiedemann, Atlas Filozofii, Warszawa 1999, s.215 i 217)