Zarządzanie systemem informacyjnym w otoczeniu organizacji zhierarchizowanej (wojsk lądowych).

Aby przygotować decyzje, zarówno w organizacji jak i w życiu prywatnym niezbędne są odpowiednie informacje. To głównie dzięki dobrej informacji jesteśmy w stanie podejmować trafne decyzje, a skutkiem niedocenienia informacji albo jej braku są decyzje błędne. Toteż przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji należy ustalić, jakie informacje będą potrzebne, czy w ogóle istnieją, gdzie je można zdobyć, kto je opracuje oraz na ile są one kompletne, aktualne i wiarygodne, a więc użyteczne dla określonej decyzji¹. Problemem jest pozyskiwanie potrzebnych informacji, gdyż większość z nich trzeba najpierw ocenić pod względem przydatności, a potem przetworzyć.

Pojęcie systemu informacyjnego należy do podstawowych pojęć wielu dziedzin nauki i działalności praktycznej. Każda z tych dziedzin definiuje system informacyjny stosownie do swoich potrzeb. Dlatego, spotykając ten termin w literaturze lub praktyce, celowe jest określanie w ramach, jakiej specjalności, dziedziny, i w jaki sposób jest on rozumiany. Wspólną cechą definicji systemu informacyjnego jest informacja postrzegana jako produkt². Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, można stwierdzić, że każdy system związany z działalnością człowieka to system informacyjny³.

Charakterystyka systemu.

W dzisiejszych czasach coraz większą wagę przykłada się do jak najefektywniejszego wykorzystania kompetencji oraz pracy pracowników. Działania w grupie są coraz bardziej złożone i lepiej skooperowane. Jest to możliwe dzięki wypracowanych na przestrzeni kilkudziesięciu lat metod analizy zjawisk i procesów, charakteryzujących się wysokim stopniem ich wewnętrznej złożoności. W dużym stopniu przyczynił się do tego amerykański biolog van Bertalanffy, który jako pierwszy posłużył się pojęciem systemu w kontekście organizacji. Można spotkać się z wieloma definicjami systemu:

• System w naukach o organizacji i zarządzaniu to wyodrębniony z otoczenia zbiór elementów materialnych lub abstrakcyjnych mających wzajemne powiązania wewnętrzne (relacje), i traktowany z określonego punktu widzenia jako całość^4.

• „System jest to kompleks elementów znajdujących się we wzajemnej interakcji” (L. Von Bertalauffy).⁵

• „System jest to zbiór obiektów wraz z relacjami między nimi i między ich właściwościami” (A. Hali).⁵

• „System jest to zorganizowana ilość elementów powiązanych wzajemnie i pełniących określone funkcje” (S. Beer).⁵

• Systemem określa się zbiór, który składa się z elementów niezmiennych i zmiennych oraz z relacji – niezmiennych i zmiennych. Niekiedy w literaturze przedmiotu podkreśla się, że prócz elementów i relacji należy brać pod uwagę cechy elementów.⁶

Definicje te nie różnią się między sobą w sposób znaczący, są wręcz bardzo do siebie podobne. W każdej z nich pojawiają się trzy charakterystyczne składniki, jedynie różnie nazwane i przywiązaną do każdego z nich różnej wagi. Są to:

1. Element – najmniejszy wyodrębniony składnik systemu.⁷

2. Relacja – związek, który zachodzi między przynajmniej dwoma elementami systemu.⁸

3. Cechy – właściwości, które charakteryzują określony element.

Wewnętrzne części systemu złożone z elementów traktowane są jako jego podsystemy, z których każdy może być oddzielnym systemem. Tworzą one powiązany relacjami zbiór hierarchiczny. Podział tak zawsze kończy się na podsystemie elementarnym (niepodzielnym) w ramach danej analizy (obserwacji procesu badawczego) systemu.¹⁰

Wszystkie funkcjonujące systemy działające w jakimś określonym środowisku można określić jako „zanurzone” w otoczeniu, to jest w pewnym zbiorze składników nie należących bezpośrednio do systemu, jednak na owy system oddziaływujących i zmieniających się pod jego wpływem. Ma to znaczenie podczas badania systemu, gdyż oznacza to że jesteśmy w stanie wyznaczyć przynajmniej w przybliżeniu granicę pomiędzy samym systemem a jego otoczeniem. Owo otoczenie można również podzielić na bliższe, z którym badany system wchodzi w istotne dla jego funkcjonowania związki i zależności¹¹, i dalsze, czyli te elementy lub systemy, które mają pośredni wpływ na jego działanie^12.

Do tej pory nie udało się opracować jednolitej i satysfakcjonującej dla wszystkich uczonych definicji systemu. Powodem tego jest różnorodność specjalizacji naukowych, w których to wykorzystuje się zupełnie inne podejścia. W powszechnie zgodnej opinii przyjmuje się, że system to każda, celowo wyodrębniona całość, złożona z części, relacji między nimi oraz między każdą częścią i całością. Przyjęte określenie systemu oznacza, że:

• jest on tworem celowym (zamierzonym przez jego twórcę)

• może on realizować cel (lub ich wiązkę) w jeden lub na wiele sposobów

• system nie ma części izolowanych w stosunku do innych jego części

• części i ich wzajemne powiązania tworzą strukturę systemu

• powiązania między częściami a całością polegają na tym, że każda część systemu ma przyczyniać się do powodzenia całości¹³

Znaczy to, że cel może być zrealizowany przez system który jest przez nas rozpatrywany jako całość, gdyż jako zbiór pewnych elementów posiada specyficzne cechy, których nie posiada żaden z owych elementów pojedynczo, to jest grupa elementów jest w stanie wykonać zadanie niemożliwe do osiągnięcia, nawet gdyby połączyć wynik pojedynczej pracy owych elementów. Zjawisko to określane jest mianem synergii.

Każdy system posiada również swoje „wejścia” i „wyjścia”, które podzielić można na zasileniowe i informacyjne. Funkcjonowanie systemu polega na przekształceniu wejść, czyli relacji wiążących system z otoczeniem w taki sposób, że przez wejście oddziałuje ono na system na wyjścia, to jest relacje wiążące system z otoczeniem w taki sposób, że system przez wyjście oddziałuje na otoczenie. Można zatem stwierdzić, że im więcej wiemy o zasadach transformacji systemu i im dokładniej potrafimy zdefiniować przekształcenia, w tym większym stopniu możemy wpływać na funkcjonowanie systemu.¹⁴

Z powyższego wynika jeszcze jeden istotny wniosek, że każdy system jest systemem informacyjnym, gdyż wszystkie jego wejścia i wyjścia oraz przekształcenia dają się opisać informacyjnie. Stąd system jest zarówno systemem informowanym (przez jego wejścia) jak i informującym ( przez jego wyjścia). Reasumując, każda organizacja wyróżniona z otoczenia, w której można wydzielić poszczególne części i określić relacje między nimi, może być traktowana jako system.¹⁵

System informacyjny

System informacyjny to system służący do pozyskiwania, zbierania, gromadzenia i dystrybucji informacji, który jednocześnie obejmowałby całe zasoby informacyjne organizacji oraz te elementy, które umożliwiają zasilanie, a więc nabywanie i dostarczanie koniecznych informacji użytkownikom. System ten może być rozumiany jako komputerowa metoda zbierania, opracowania, przechowywania, aktualizowania, odtwarzania i przetwarzania danych oraz ich dostarczania w najprzydatniejszej formie użytkownikom do realizacji zadań i celów organizacji.¹⁶ System informacyjny to zarówno środki techniczne niezbędne do przetwarzania informacji, jak i personel realizujący operacje związane z gromadzeniem, przetwarzaniem, przechowywaniem i udostępnianiem informacji oraz struktury organizacyjne (zespoły, komórki funkcjonalne), które wspomagają wymienione operacje¹⁷.

Cechą systemu informacyjnego dużych organizacji (firm, przedsiębiorstw produkcyjnych) jest jego ścisłe powiązanie z systemem kierowania, strukturą organizacyjną, układem ośrodków decyzyjnych, podziałem pracy, więziami hierarchicznymi i funkcjonalnymi. Z tego względu czasem określa się go jako specyficzny układ nerwowy organizacji, który łączy całość w elementy systemu zarządzania¹⁸.

Po rozważeniu kwestii dotyczących pojęcia systemu informacyjnego i jego elementów składowych należy zadać pytanie – jaki jest cel tworzenia, budowy takiego systemu? Wydaje się, że najbardziej trafną odpowiedzią na tak postawione pytanie jest stwierdzenie, iż podstawowym celom systemu informacyjnego jest możliwie najszybsze dostarczenie użytkownikowi informacji¹⁹. Przy czym twórcy systemu informacyjnego zakładają, że będzie to informacja spełniająca szereg cech. Do najczęściej wymienianych należą następujące cechy informacji: kompleksowość (tzn. wszystko na określony temat); rzetelność, a więc duży współczynnik zaufania użytkownika i wiarygodność (zgodność ze stanem faktycznym). Ponadto wskazuje się na właściwy sposób prezentowania informacji pod względem formy i treści, będącej odpowiedzią na tematy interesujące użytkownika w danym czasie. Przedstawione cechy informacji stanowią oczywiście zbiór otwarty, zostały bowiem wybrane jako te najczęściej eksponowane w wielu publikacjach²⁰. Natomiast najważniejsze dla realizacji celu przez system informacyjny są ustalenia dotyczące:

• rodzaju informacji potrzebnej użytkownikowi,

• pożądanych cech jakościowych i ilościowych informacji,

• okresowość, czyli cykliczności pojawiania się określonych informacji (w jakich stałych przedziałach czasowych konieczne są wybrane informacje)

• stopnia niezbędności informacji (każdy dostaje tylko tyle informacji ile wymaga jego stanowisko),

• zmian w zapotrzebowaniu na poszczególne informacje w dającej przewidzieć się przyszłości (np. rozszerzenie kompetencji na danym stanowisku, zmiana struktury organizacyjnej),

• najczęściej pojawiających się grup i przekrojów informacji²¹.

Przy definiowaniu pojęcia systemu informacyjnego można koncentrować się albo na jego aspektach ilościowych, albo jakościowych. Cechą wspólną podejścia ilościowego jest definiowanie systemu informacyjnego przez mierzalne lub kwantyfikowalne cechy systemów. Takie podejście jest stosowane w naukach o zarządzaniu, w których system informacyjny jest postrzegany jako system techniczno-organizacyjny, który można zdefiniować za pomocą pomiaru liczby danych, nakładów na sprzęt informatyczny, przychodów ze sprzedaży informacji itd. W podejściu, które nazywa się jakościowym, akcent kładzie się między innymi na takie cechy systemów informacyjnych, jak: treść informacji, adekwatność, wiarygodność, aktualność, użyteczność, stopień zaspokojenia potrzeb użytkownika, dostępność informacji. Reasumując, w ekonomice informacji istota podejścia w systemie informacyjnym sprowadza się do postrzegania systemu jako zbioru powiązanych procesów informacyjnych²².

Podstawowym celem tworzenia zorganizowanych systemów informacyjnych jest obsługa działań występujących w rzeczywistości. Dostarczanie informacji w organizacji jest zawsze związane z podjęciem decyzji, jej realizacją, obserwacją i rejestracją wyników oraz, w razie konieczności, iteracyjnym powtarzaniem tego procesu²³.

System rozpoznania w wojskach lądowych.

System rozpoznania to rozwinięty w przestrzeni (na lądzie, na morzu, w powietrzu) potencjał rozpoznawczy, wewnętrznie powiązany i skoordynowany jednolitymi więzami organizacyjnymi (hierarchicznymi, informacyjnymi i technicznymi) działający an rzecz zdobywania, gromadzenia, opracowywania i przekazywania informacji o terenie i przeciwniku w odniesieniu do którego są planowane i prowadzone działania bojowe²⁴. W wojskach lądowych został on wyodrębniony ze względu na środowisko prowadzenia działań rozpoznawczych, jest on częścią składową ogólnego rozpoznania sił zbrojnych, a celowość jego funkcjonowania determinuje, w sposób zasadniczy, powodzenia działań militarnych na lądzie. Skuteczny system rozpoznania wojsk lądowych pozwala w znacznej mierze rekompensować przewagę przeciwnika w podstawowych siłach i środkach walki.

Otoczenie systemu rozpoznania to zbiór wszystkich obiektów nienależących do systemu, których właściwości oddziałują na system i zarazem ulegają zmianom pod wpływem działania tego systemu. W tym kontekście w skład otoczenia systemu rozpoznania wojsk lądowych wchodzą między innymi systemy rozpoznania sił powietrznych i marynarki wojennej.

Organizowanie systemu rozpoznania realizuje się z wyprzedzenie w stosunku do zasadniczych przedsięwzięć przygotowania działań militarnych. W tym zakresie ważne jest, aby system rozpoznania był zdolny do funkcjonowania jeszcze w czasie wypracowania decyzji i mógł dostarczać niezbędnych aktualnych informacji rozpoznawczych dowódcy oraz szefom rodzajów wojsk do trafnej oceny przeciwnika i środowiska, zaplanowania i użycia podległych sił oraz środków. System ten winien być tak zorganizowany, by w toku działań wojsk lądowych skutecznie nadzorować obszar działań oraz zdobywać niezbędne informacje do planowania kolejnych operacji²⁵.

System rozpoznania wojsk lądowych określonego poziomu dowodzenia jest tworzony na bazie potencjału rozpoznawczego (tj. sił i środków przeznaczonych do zdobywania i dostarczania informacji o przeciwniku i terenie, zorganizowane według określonych etatów organizacyjnych) występującego etatowo w strukturze organizacyjnej potencjału rozpoznawczego, sił wzmocnienia i wsparcia innych jednostek rozpoznawczych, które mogą być czasowo włączone w skład systemu rozpoznania np. sił obrony terytorialnej czy rozpoznania specjalnego.

System rozpoznania zbudowany jest z podsystemów. Podsystem rozpoznania to wyróżniona ze względu na określone cechy ściśle określona część systemu rozpoznania charakteryzują się własnymi powiązaniami organizacyjnymi. Uogólniając w systemie rozpoznania wojsk lądowych wyróżnia się podsystemy rodzajów wojsk, a w podsystemach elementy (ugrupowania rozpoznawczego i rozpoznawcze). System rozpoznania jest oparty na strukturze organizacyjnej wojsk lądowych, a więc składa się z pododdziałów rozpoznania ogólnego i specjalistycznych pododdziałów rozpoznawczych rodzajów wojsk.

Dokonując analizy struktury rozpoznania wojsk lądowych, należy ustalić otoczenie i uwarunkowania, w jakich funkcjonuje obiekt zainteresowania. Funkcjonowanie systemu realizowane jest w strukturach wojsk lądowych. System spełnia funkcje usługową w stosunku do użytkowników i w związku z tym stanowi określony element systemu wyższego rzędu, bowiem Wojska Lądowe RP są komponentem systemu obronnego państwa. Struktura systemu rozpoznania ogólno wojskowego obejmuje zatem pododdziały, oddziały oraz związki taktyczne wojsk lądowych.

Batalion (pododdział zmechanizowany, czołgów, desantowy, szturmowy) jest podstawowym szczeblem organizacyjnym, zdolnym realizować podstawowe zadania rozpoznawcze. W skład potencjału rozpoznawczego batalionu wchodzi sekcja rozpoznania (S-2) oraz pluton rozpoznawczy. Możliwości rozdzielenia elementów rozpoznawczych w batalionie i zasady ich użycia są zależne od struktury organizacyjnej oraz wyposażenia batalionu (zmechanizowanego, czołgów, powietrzno-desantowego, itd.) Pozwalają między innymi na wydzielenie: posterunków obserwacyjnych (PO), ruchomych posterunków obserwacyjnych (RPO), posterunków obserwacji przestrzeni powietrznej i skażeń oraz pieszych lub bojowych patroli rozpoznawczych.

Potencjał rozpoznawczy brygady umożliwia prowadzenie rozpoznania w jej strefie odpowiedzialności. W strukturze organizacyjnej systemu rozpoznania brygady znajduje się: sekcja rozpoznania (S-2), kompania rozpoznawcza, pododdziały rozpoznawcze artylerii, saperów, obrony przeciwlotniczej oraz rozpoznania skażeń. W brygadzie komórką sztabową zajmującą się zagadnieniami rozpoznania i przeciwrozpoznania jest sekcja S-2. Odpowiada ona za przygotowanie i prowadzenie działań rozpoznawczych, szkolenie dowództw, brygady i pododdziałów z problematyki rozpoznania, przeciwdziałania rozpoznaniu przeciwnika oraz organizacji sił zbrojnych armii innych państw będących obiektem zainteresowania. Funkcjonalnie sekcja S-2 planuje, w imieniu dowódcy, wykorzystanie zgodnie z przeznaczeniem potencjału rozpoznawczego brygady.

Przepływ informacji rozpoznawczych w oddziale jest organizowany w oparciu o radiowe środki łączności. Gromadzenie informacji rozpoznawczych w sekcji rozpoznawczej jest realizowane kanałami formalnymi o strukturze hierarchicznej oraz kanałami funkcjonalnymi. Meldunki rozpoznawcze przyjmowane są od patroli rozpoznawczych brygady przez dowódcę kompanii rozpoznawczej. Okresowo dowódca kompanii przekazuje zebrane zbiory w postaci meldunku na stanowisko dowodzenia sekcji kierowania rozpoznaniem. Na stanowisko dowodzenia zbiory informacyjne pozyskiwane od rozpoznania specjalistycznego (rodzajów wojsk) gromadzone są cyklicznie przez oficera sekcji rozpoznania. Ich wykorzystanie następuje w procesie oceny zagrożenia oraz dla zapenienia bezpieczeństwa elementom rozpoznania osobowego. Następnie zgromadzone zbiory informacyjne z sekcji rozpoznania brygady po ich uprzednim przetworzeniu kierowane są w formie okresowych meldunków ( graficznych i pisemnych) rozpoznawczych do wydziału rozpoznawczego związku taktycznego.

Kompania rozpoznawcza brygady przeznaczona jest do zdobywania i dostarczania dowódcy brygady terminowych i wiarygodnych informacji o ugrupowaniu, składzie i działalności sił przeciwnika, przemieszczaniu odwodów oraz zmianach w terenie powstałych na skutek prowadzenia walki w rejonie odpowiedzialności rozpoznawczej brygady. Kompania do prowadzenia działań rozpoznawczych organizuje stosowne elementy rozpoznawcze, których podstawę stanowią etatowe plutony i drużyny. W oparciu o organiczne pododdziały organizowane są stosowne do warunków operacyjno-taktycznych: PO, RPO, PR, GW. Ponadto kompania rozpoznawcza realizuje aktywne formy działań jak: zasadzki, napady i wypady²⁷.

Działalność rozpoznawcza związku taktycznego (dywizji) opiera się na funkcjonowaniu wydziału rozpoznania i walki elektronicznej (G-2), oraz specjalistycznych jednostek rozpoznawczych, do których należą: batalion rozpoznawczy, kompania walki elektronicznej oraz pododdziały rozpoznawcze rodzaju wojsk. Całokształtem działalności rozpoznawczej na szczeblu dywizji zajmuje się wydział rozpoznawczy. Odpowiada on za przygotowanie i prowadzenie rozpoznania oraz przeciwrozpoznanie i bezpieczeństwo informacji. W ramach kompetencji G-2 pozostaje szkolenie dowództwa dywizji z problematyki rozpoznania walki elektronicznej, oraz prawidłowe wykorzystanie zgodnie z przeznaczeniem jednostek rozpoznawczych. Wydział rozpoznawczy dywizji w strukturze organizacyjnej posiada specjalistyczne sekcje realizujące zadania funkcjonalne. Doraźnie w skład G-2 wchodzą przedstawiciele artylerii, wojsk inżynieryjnych, lotnictwa, wojsk lądowych i innych specjalności stosownie do potrzeb.

Batalion rozpoznawczy jest jednostką przeznaczoną do prowadzenia działań rozpoznawczych na szczeblu związku taktycznego. Jego zadanie polega na dostarczeniu dowódcy dywizji wiarygodnych informacji niezbędnych do planowania walki, podjęcia decyzji, celowego wykorzystania środków rażenia i kierowania manewrem wojsk. Batalion rozpoznawczy, ze względu na różnorodność posiadanych środków, można wykorzystywać w ugrupowaniu wojsk własnych i ugrupowania przeciwnika. Podstawowym kryterium mającym wpływ na sposób wykorzystania potencjału rozpoznawczego batalionu jest rodzaj działań operacyjnych (taktycznych), miejsc i rola związku taktycznego w ugrupowaniu operacyjnym, możliwość przeprowadzenia rozpoznania (warunki środowiska)

Przepływ informacji rozpoznawczych jest realizowany za pomocą radiowych i przewodowych środków łączności oraz z wykorzystaniem komputerowego wspomagania pracy sztabowej. Informacje napływające do elementów rozpoznawczych batalionu przesyłane są jako zbiorczy meldunek do wydziału rozpoznawczego. W wydziale G-2 dane o przeciwniku przenoszone są na mapę informacyjną, natomiast położenie elementów rozpoznawczych na plan rozpoznania. Zbiory informacyjne uzyskane przez elementy rozpoznawcze rodzajów wojsk gromadzone są w G-2 i kierowane do odpowiednich komórek funkcjonalnych stanowiska dowodzenia taktycznego.

Lokalizacja zasobów informacyjnych według funkcji zarządzania

Biorąc pod uwagę podejście funkcjonalne do problematyki zarządzania zasobami informacyjnymi, w zbiorze różnorodnych działań podejmowanych przez system rozpoznania można wyodrębnić funkcje, czyli określone jednorodne tematycznie i stale realizowane grupy działań, wywodzące się z zasady podziału pracy. Postrzegając problematykę zasobów informacyjnych według funkcji zarządzania można wskazać następujące cechy:

Planowanie- ustalanie zasobów informacyjnych, które system rozpoznania zamierza pozyskać w danym czasie i w danym obszarze oraz ustalenie zadań, których realizacja może zapewnić pozyskanie zasobów. Czas odgrywa tu istotną rolę, może dotyczyć bowiem okresów o różnej rozpiętości, od dni (działania operacyjne) do tygodni lub miesięcy (działania taktyczne lub strategiczne). W rozpoznaniu wojskowym niektóre źródła informacji są aktywne na długo przed konfliktem zbrojnym (np. rozpoznanie specjalne, elektroniczne), inne mogą funkcjonować dopiero po rozpoczęciu działań militarnych (np. rozpoznanie radiotechniczne w artylerii). Obszar w odniesieniu do zasobów informacyjnych rozumiany jest jako obszar tematyczny lub geograficzny. W przypadku obszaru geograficznego źródła informacji rozpoznawczych są rozmieszczone zgodnie z decyzją dowódcy danego szczebla dowodzenia i bez jego zgody nie mogą samodzielnie zmieniać położenia. Ze względu na obszar tematyczny zadania rozpoznawcze mogą obejmować cele stojące przed systemem rozpoznania, traktowanym jako całość, również mogą dotyczyć określonych podsystemów (np.: rozpoznania osobowego lub elektronicznego). Natomiast relacja odwrotna nie zawsze jest możliwa. Sytuacja taka jest skutkiem odrębnych zdolności do rozpoznawania obiektów oraz innego tematycznego zakresu pozyskiwania danych rozpoznawczych

Organizowanie- czyli rozmieszczenie źródeł informacji niezbędnych do realizacji zadań. W odniesieniu do rozpatrywanego problemu należy zwrócić uwagę na dwa istotne zagadnienia. Po pierwsze, zasoby informacyjne systemu rozpoznania powinny umożliwić ocenę i analizę możliwości poszczególnych podsystemów w zakresie ich wykorzystania do zaspokojenia potrzeb informacyjnych. Przyjmując ten sposób podejścia do analizowanego problemu, należy wskazać, że do prowadzenia działalności rozpoznawczej konieczne są zasoby informacyjne o stanie systemu rozpoznania. Należą do nich informacje dotyczące między innymi personelu rozpoznania, liczby źródeł rozpoznawczych, zdolności do działania, logistyki systemu rozpoznania. Po drugie, zasoby informacyjne powinny stworzyć warunki do podjęcia decyzji. W związku z tym winny obejmować zbiory informacji dotyczące środowiska operacji i możliwości sił przeciwnika. Takie rozwiązanie oznacza, że za zakres, strukturę i jakość zasobów informacyjnych koniecznych do wypracowania decyzji odpowiada wyłącznie organizator systemu rozpoznania. Przy czym należy zwrócić uwagę, że zasoby informacyjne muszą być racjonalnie rozpowszechnione wewnątrz systemu dowodzenia (kierowania) określonego szczebla, zgodnie z zadaniami i potrzebami jego uczestników.

Motywowanie- tworzenie warunków do sprawnej, wydajnej i efektywnej pracy personelu zatrudnionego w systemie rozpoznania, w świetle stojących do wykonania celów i zadań oraz posiadanych środków.

Kontrolowanie- okresowe porównywanie osiąganych , rzeczywistych efektów i wyników pracy informacyjnej z zakładanymi celami i potrzebami. Podstawą do porównania są meldunki zwrotne (raporty i sprawozdania) z realizacji zadań przez źródła informacji i stosowne analizy określające przyczyny i skutki zaistniałej w otoczeniu organizacji. Ponadto należy podkreślić, że każda z wymienionych funkcji ma własne potrzeby informacyjne, jednak poszczególne informacje mogą realizować potrzeby zgłaszane przez inne funkcje zarządzania. Stąd łączne zapotrzebowanie na informacje, zgłaszane przez poszczególne funkcje, jest sumą informacji niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemu rozpoznania.

Zbieranie i koordynowanie potrzeb informacyjnych określa czynności, które warunkują efektywne i skuteczne gromadzenie, przetwarzanie, wykorzystanie i rozpowszechnianie informacji w celu ograniczenia luk informacyjnych. Proces pozwala na terminowy przekaz danych rozpoznawczych przez koordynowanie wysiłku różnych źródeł informacji zmierzającego do gromadzenia i przetwarzania informacji. Składa się on z dwóch zasadniczych etapów: koordynacji potrzeb informacyjnych w ramach kierownictwa (sztabu określonego szczebla dowodzenia) oraz koordynacji procesu zbierania informacji. Koordynacja potrzeb informacyjnych rozpoczyna się wraz ze sformułowaniem zasadniczych potrzeb informacyjnych kierownika (dowódcy). Po ich określeniu precyzuje się szereg zagadnień w formie zapotrzebowań na informacje z zasady kierowanych do źródeł informacji. Potrzeby informacyjne tworzą podstawę do sporządzenia planu zbierania informacji, a następnie są przekształcane w zadania rozpoznawcze, kierowanie źródeł.

¹J.Penc, Decyzje w zarządzaniu, Kraków 1996, s.183

²M.Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu organizacją zhierarchizowaną, AON, Warszawa 2010, s.71

³P.Beyon-Davies, Inżynieria systemów informacyjnych, WN-T, Warszawa 2004, s.25

⁴ Encyklopedia organizacji i zarządzania, Warszawa 1982, s.508

⁵ J.Michniak, Kierowanie mobilnymi systemami łączności wojsk lądowych, część I, Główne problemy, AON, Warszawa 2002 s.59

⁶ T. Pszczołowski, Organizacja od dołu do góry, Warszawa 1984, s.11

⁷ M.Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu organizacją zhierarchizowaną, AON,Warszawa 2010, s.72.

⁸ A. Stabryła, Analiza systemowa procesu zarządzania, Ossolineum, Wrocław 1984, s.35

¹⁰ Zob. W. Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu, s.4

¹¹ W.Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu, s.4

¹² J.Michniak, Kierowanie mobilnymi systemami…, wyd. cyt.

¹³ W.Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu, wyd. cyt. s.4

¹⁴ M.Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu organizacją zhierarchizowaną, AON,Warszawa 2010, s.75

¹⁵ M.Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu organizacją zhierarchizowaną, AON,Warszawa 2010, s.76

¹⁶ J.Penc, Zarządzanie dla przyszłości. Twórcze kierowanie firmą, s.114

¹⁷ Encyklopedia organizacji i zarządzania, wyd. cyt., s. 250

¹⁸ Z. Ściborek, Podejmowanie decyzji, s.24

¹⁹ Encyklopedia organizacji i zarządzania, s.511

²⁰ Zob. P.Sienkiewicz, Analiza systemowa, s.136 oraz Z.Ściborek, Podejmowanie decyzji, s.96, a także J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu s.35

²¹ W.Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarządzaniu, s.34

²² M.Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu organizacją zhierarchizowaną, AON,Warszawa 2010, s.82

²³ Por. P.Beyon-Davies, Inżynieria systemów informacyjnych, Warszawa 2004, s.26

²⁴ Zob. Rozpoznanie wojskowe, część I podstawy teoretyczne, Warszawa 2003, s.25

²⁵ M.Wrzosek, Procesy informacyjne w zarządzaniu organizacją zhierarchizowaną, AON,Warszawa 2010, s.90