Prawo Handlowe
Dr A. Rzetelska
Dyżury:
Materiały: Brak
Egzamin: Pisemny ( opisowy) 3 pytania po jednym z każdej z trzech działów. Zalicza odpowiedź na każe z trzech pytań.
Podręcznik: „Prawo cywilne i handlowe w zarysie” – Pod redakcją Wojciecha Kadnera. //podręcznik do pomocy przy nauce do III rozdziału, który nie zostanie omówiony na wykładzie.
WYKŁAD 1
07.10.2008r.
I Podmioty prawa handlowego.
II Zobowiązania w prawie cywilnym.
III Czynności handlowe ( do samodzielnego przyswojenia).
Umowa sprzedaży (łącznie z dostawą).
Umowa o dzieło.
Umowa najmu, dzierżawy, leasingu.
Umowa zlecenia, komisu, agencji (pośrednictwa handlowego).
Umowa składu i przechowania.
Umowa przewozu i spedycji.
Umowy bankowe:
- Usługi rachunku bankowego ( z umową wkładu oszczędnościowego).
- Umowa kredytu, uzupełniona o pożyczkę ( bez instrumentów zabezpieczenia wykonania zobowiązania).
Umowa factoringu i forfaitingu.
Umowa franchisingu.
//Pojęcia umów – do nauczenia tylko zakres praw i obowiązków stron, nie ma potrzeby więcej uczyć się z tej książki o powyższych umowach.
W prawie cywilnym w Polsce wyróżniamy trzy kategorie podmiotów prawa:
Osoba cywilna.
Osoba prawna.
Osoba prawna ułomna.
Zdolność prawna – zdolność / możność bycia podmiotem praw i obowiązków.
Zdolność do czynności prawnych – to zdolność / możność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań własnym działaniem.
Charakterystyka kategorii podmiotów prawa:
Ad. 1) Osoba fizyczna – ogólnie rzecz biorąc człowiek.
Każdy człowiek ma zdolność prawną od momentu urodzenia do momentu śmierci. To niezbywalne prawo człowieka. Zdolności prawnej nie można pozbawić w żadnym trybie.
Zdolność do czynności prawnych człowieka:
- Brak zdolności do czynności prawnych może mieć człowiek w wieku od 0 do 13 roku życia oraz osoba fizyczna pełnoletnia ubezwłasnowolniona całkowicie ( to taki tryb sądowego wyłącznie postępowania, gdy dla dobra osoby dorosłej ze względu na jej chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy jest odbierana zdolność do czynności prawnych.
- Ograniczenia zdolność do czynności prawnych charakterystyczna dla nieletnich od 13 do 18 roku życia oraz dla osób fizycznych pełnoletnich ubezwłasnowolnionych częściowo. Mogą one dokonywać czynności prawnych w zwykłych sprawach życia codziennego ( np. kupić chleb, czy pożyczyć 5zł koledze, ale już nie założyć konta maklerskiego).
- Pełna zdolność do czynności prawnych, czyli od 18 roku życia każdy człowiek sam we własnym imieniu może nabyć wszelkie prawa i zaciągnąć ogół zobowiązań ( w granicach zdrowego rozsądku).
Ad. 2) Osoba prawna.
Osoby prawne w prawie kontynentalnym pojawiły się w II połowie XIX w. Polskie prawo przyjmuje 2 tryby powstawania osób prawnych:
Ex Lage – podmioty, osoby prawne powstałe w drodze ustawy ( utworzone przez ustawę). Zwykle jednostkowe osoby prawne występujące w skali kraju ( np. UŁ, PKP, PAN). Wyjątek dotyczy jednostek samorządu terytorialnego ( gmina, powiat, województwo)
Normatywno-rejestrowy – charakteryzuje się tym, że dane są ustawowo uregulowane reguły powstawania, istnienia ( pozostawiania w obrocie) oraz kończenia kategorii podmiotowej.
Ostatnim etapem powstawania osoby prawnej jest wpis do ewidencji Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Wpis do KRS ma charakter konstytutywny, czyli prawno-kształtujący. Każda osoba prawna ma zdolności prawne od momentu wpisu do KRS do momentu wykreślenia zKRS.
W takim samym zakresie jak do zdolności prawnych ma zdolności do czynności prawnych .
Wyjątki:
Dotyczą ograniczenia swobody dokonywania czynności prawnych przez osobę prawną przedsiębiorcę w stadium tzw. „postępowania naprawczego”. ( Postępowanie naprawcze ma swoją podstawę w ustawie z 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Pr. Up. N.)
Ogłoszenie upadłości osoby prawnej przedsiębiorcy wedle ustawy z 2003 r. (Pr. Up. N) z tym, że są różnice dotyczące ograniczenia zakresu zdolności do czynności prawnych w zależności od trybu upadłości likwidacyjnej czy upadłości układowej.
Dotyczy stanu postępowanie likwidacyjnego. Nie ma tu jednej podstawy normatywnej.
Ad. 3) Ułomna osoba prawna – podstawa normatywna art. 331 Kodeksu Cywilnego (K.C.), są to jednostki organizacyjne utworzone w sposób przez prawo przewidziany, wyposażone w zdolność prawną. Przepisy nie przyznają im jednak właściwości normatywnej a mianowicie osobowości prawnej, czyli są podmiotem prawa, ale nie maja osobowości prawnej, choć większość wymaga wpisu do KRS do swego powstania. Status ułomnych osób prawnych posiadają wszystkie 4 formy organizacyjno-prawne handlowych spółek osobowych ( czyli spółki jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne). Status ułomnych osób prawnych mają w Polsce również spółki kapitałowe. W organizacji ułomnych osób prawnych są również wspólnoty mieszkaniowe.
Ułomne osoby prawne mają zdolność prawną co do zasady w takim samym zakresie mają również zdolność do czynności prawnych. Wśród ułomnych osób prawnych są takie, które mają właściwość przedsiębiorcy, wobec tego podlegać będą tym samym ograniczeniom co osoby prawne w stadium postępowania naprawczego, upadłościowego czy likwidacyjnego.
------------------------
Przedsiębiorca - ten termin określony jest na użytek potrzeb cywilno-prawnych w obrocie w art. 431 K.C. To szerokie ujęcie, poniekąd szersze niż w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Na użytek stosunków prywatno-prawnych za cechę przedsiębiorcy ma osoba fizyczna, osoba prawna lub ułomna osoba prawna, czyli jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 K.C. o ile we własnym imieniu prowadzi / wykonuje działalność gospodarczą lub zawodową.
To szerokie pojęcie obejmuje każdą działalność gospodarczą nawet w takich dziedzinach, które wyłączone są z pod działania ustawy o swobodnej działalności gospodarczej. Pojęcie przedsiębiorczości obejmuje wszystkie wolne zawody w rozumieniu prywatno-prawnym.
Przedsiębiorca to nie jest żadna nowa kategoria podmiotowa , jest to właściwość, cecha, którą może mieć osoba fizyczna, osoba prawna, ułomna osoba prawna, jeżeli tylko wykonuje działalność gospodarczą lub zawodową we własnym zakresie.
WYKŁAD 2
08.10.2008r.
Realizacja zdolności do czynności prawnych.
- Prawo polskie pozwala aby osoba fizyczna działała osobiście, ale tylko w niektórych przypadkach wymaga aby działała wyłącznie osobiście.
- W przypadku osób prawnych funkcjonuje organ ( jednoosobowy albo kolegialny - będzie o tym decydowało prawo wewnętrzne osoby prawnej). W spółce kapitałowej zarząd rozstrzyga kto będzie zawierał umowy, reprezentował os. prawną itp.
Każda czynność zdziałana przez organ wprost wnika w sferę prawną os prawnej. Każdy członek zarz. realizując zdolność do czynności prawnej działa jako szczególnego rodzaju przedstawiciel os prawnej zwany „organ osoby prawnej”.
- W przypadku ułomnych osób prawnych mamy preferencje regulacji danej kategorii podmiotu. (np. w handlowych spół os prawo do reprezentacji spółki w obrocie służy każdemu ze wspólników, ale można w umowie spółki oznaczyć krąg os którym przeznacza się do reprezentowania spółki oraz określa się reguły reprezentacji. Reguły reprezentacji ułomnych osób prawnych i osób prawnych są jawne – ujawnione w KRS.
Prawo Polskie nie wymaga w zdecydowanej większości wypadków nie wymaga osobistego działania by dana czynność w obrocie była ważna z punktu widzenia prawa.
Najprostszą konstrukcją prawną poprzez którą możemy udzielić os 3 upoważnienia do działania w imieniu os. trzeciej (mocodawcy) jest pełnomocnictwo.
Mamy 2 podstawowe kategorie pełnomocnictwa w prawie cywilnym:
Pełnomocnictwo prawa powszechnego
Pełnomocnictwo handlowe ( zwane tradycyjnie prokurą).
Ad.1) Prawo to oparte jest o zaufanie mocodawcy o osobę pełnomocnika. (Prawo cywilne zakłada działanie uczestników obrotu przeciętnie rozumnych). Udzielenie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną ze strony mocodawcy – do ważności pełnomocnictwa nie wymaga się zgody pełnomocnika do jego ważności – wystarczy samo oświadczenie mocodawcy.
Rodzaje pełnomocnictwa:
Pełnomocnictwo ogólne – pod rygorem nieważności musi być udzielone w formie pisemnej. Upoważnia ono pełnomocnika do dokonania czynności prawnych mocodawcy w zakresie tzw.” Zwykłego zarządu mocodawcy”. (np. X-sińscy – młodzi po ślubi oszczędzali na Tico, mieli harmonogram i wiernie go przestrzegali – X-sińsa spotkała się z przyjaciółkami. Wyglądały one lepiej. zazdrość. Z ROR-u wypłaciła wszystkie pieniądze – Tico bardzo się oddaliło. – werdykt nie mogła tak zrobić bo naruszyła regółu ogól. zarz.). Pełnomocnik musi być wprowadzony w sprawy mocodawcy – to mocodawca musi udzielając pełnomocnictwa ogólnego wprowadzić pełnomocnika w swoje sprawy, tak aby kontur upoważnień był dla pełnomocnika czytelny, nie miał wątpliwości jaka jest sfera zwykłego zarządu mocodawcy.
Pełnomocnictwo szczególne – jest to upoważnienie do dokonania oznaczonej czynności prawnej, do której upoważnia pełnomocnika mocodawca. Muszą być wyznaczone prawne ramy działania pełnomocnika szczególnego. Pełnomocnictwo szczególne, pod rygorem nieważności, musi być udzielone w takiej samej formie jakiej prawo wymaga dla tej czynności, do której pełnomocnictwo upoważnia.
Pełnomocnictwo rodzajowe – upoważnia pełnomocnika do wykonania wielu powtarzalnych czynności wg określonych reguł. Forma udzielenia pełnomocnictwa rodzajowego, pod rygorem nieważności, musi być udzielone w takiej samej formie jakiej prawo wymaga dla tej czynności, do której pełnomocnictwo upoważnia.
Pełnomocnik działa zawsze w imieniu i na rzecz swojego mocodawcy.
Czynność prawna dokonana / zdziałana przez pełnomocnika z przekroczeniem granic pełnomocnictwa będzie ważna tylko wtedy gdy mocodawca dokona jej potwierdzenia ( sanacji ). Takie skutek dotyczy wszystkich 3 rodz. pełnomocnictwa.
Ten kto przekroczy granicę upoważnienia może być pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody, które poniósł mocodawca lub os. trzecia na skutek jej działalności.
Prokura – jest oparta o szczególne zaufanie mocodawcy do osoby prokurenta (pełnomocnika). Prawo nie ingeruje w źródał tego zaufania. Charakterystyczne cechy prokury:
Strona podmiotowa prokury (kto może być mocodawcą – ma prawo do ustanawiania prokury) – mocodawcą może tu być wyłącznie przedsiębiorca objęty obowiązkiem wpisu do KRS ( wg art. 91 KC) Z ustawy o krajowym rejestrze sądowym z kat. 36 wynika kto podlega wpisowi do KRS. W katalogu tym (kat. 36 KRS) nie ma przedsiębiorców osób fizycznych, wobec tej kat. przedsiębiorców zastosowano łagodniejszy reżim stosuje się wobec nich ewidencję w trybie administracyjno prawnym.
Prokurentem, czyli pełnomocnikiem, któremu udzielono prokury może być wyłącznie os. fizyczna mająca pełną zdolność do dokonywania czynności prawnych.
Ustanowienie prokury, pod rygorem nieważności, wymaga formy pisemnej dla oświadczenia mocodawcy. Jest to czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu, wobec tego dla ustanowienia prokury wymagana będzie zgoda wszystkich członków zarządu, wszystkich wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki itp.
Prokura wymaga upublicznienie – obligatoryjnie wymaga ujawnienia w KRS. Wpis do KRS jest obligatoryjny ale nie konstytutywny .
Istota i treść prokury. (Prokura będzie na egzaminie)
To bardzo szerokie pełnomocnictwo, ale jego zakres jest normatywnie określony. Prokura upoważnia do: ogółu czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa przedsiębiorcy (mocodawcy). //ta formułka na blachę – każde słówko jest ważne.
Z mocy samego prawa prokura nie obejmuje:
Zbycie przedsiębiorstwa (w rozumieniu art. 551 K.C.)mocodawcy.
Oddania przedsiębiorstwa do korzystania osobie trzeciej.
Prokura nie obejmuje zbycia nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa mocodawcy.
Obciążenia nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa mocodawcy.
Odwołanie prokury – zawsze, w każdym czasie – nie ma tu żadnych ograniczeń, nie potrzeba podawać żadnych przyczyn. Dla bezpieczeństwa mocodawcy, należy zadbać o wykreślenie prokury z KRS. Do odwołania prokury inaczej niż do jej założenia wystarczy oświadczenie każdego z członków zarządu, każdego ze wspólników itp. (czyli co najmniej jednego).
WYKŁAD 3
16.10.2008r.
Rodzaje prokury:
Oddziałowa –kiedy mocodawca udziela prokury to do reprezentowania go prokura jest ograniczona do zakresu spraw dotyczących oddziału przedsiębiorstwa wpisanego do KRS. To nie zmienia upoważnienia prokury zgodnie z art.1091
Sposób reprezentacji prokura łączna i prokura samoistna wg art. 1094
Prokura łączna – skuteczne działanie prokurenta wymaga współdziałania z jedną lub kilkoma osobami, zależnie od odrębnych przepisów. ( np. skuteczna prokura jest wtedy, gdy firmę reprezentuje prokurent i członek zarządu lub prokurent i Iny prokurent).
Samoistna – każdy prokurent jest upoważniony do działania samodzielnie.
Ustanie prokury:
Odwołanie prokury – może być odwołana w każdym czasie. Każdy z członków zarządu może odwołać prokurę. Odwołanie należy zgłosić do KRS.
Wygaśnięcie prokury – prokura wygasa :
W przypadku śmierci prokurenta.
Wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru.
Ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy.
Z chwilą otwarcia likwidacji.
W skutek przekształcenia przedsiębiorcy.
FIRMA – W języku prawnym ma zupełnie inne znaczenie niż w języku potocznym. Jest regulowana w kodeksie cywilnym w art. 432 do art. 4310 K.C. Przepisy te zostały wprowadzone do KC w 2003 r.
Firmą – jest nazwa pod którą każdy przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą. KC w art. 432 mówi – przedsiębiorca działa pod firmą. Posługiwanie się firmą jest prawem i obowiązkiem wobec tego przepisy wymagają aby Firmę ujawnić w odpowiednim rejestrze.
Dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – firmą jest imię i nazwisko tej osoby. Można dołączyć pseudonim, miejsce prowadzenia działalności, czy rodzaj prowadzonej działalności.
Dla osób prawnych – firmą jest jej nazwa.
Zarówno dla osoby fizycznej jak i dla osoby prawnej istnieje model konstrukcji firmy: składa się z 3 elementów:
Rdzeń (korpus) – takie określenie, które indywidualizuje przedsiębiorcę ( imię i nazwisko – dla osób fizycznych dla osób prawnych np. PKN Orlen)
Dodatki obligatoryjne ( obowiązkowe) – wskazanie czy jest to spółka jawna czy z.o.o. itp.
Dodatki fakultatywne (niekonieczne) – np. pseudonim, rodzaju działalności.
Przepisy dopuszczają używania skrótów dotyczących formy prawnej danego przedsiębiorcy ( np. Sp. z.o.o.) ta skrócona formuła także musi być wpisana do KRS
Firma powinna być prawdziwa ( zgodna ze stanem rzeczywistym)
Daną firmą może się posługiwać tylko jeden przedsiębiorca. ( jednak jeżeli przedsiębiorca ma oddział może się posługiwać tą firmą z dodatkiem oddział).
Firma musi być ujawniona w rejestrze i musi być jawna dla osób trzecich.
Ponadto firma jest dobrem osobistym przedsiębiorcy i dobrem niezbywalnym.
Ustawodawca dopuszcza aby przedsiębiorca upoważnił inną osobę do korzystania ze swej firmy jeżeli nie wprowadza to w błąd.
Firma musi być ujawniona w rejestrze i jawna dla osób trzecich. Jest dobrem osobistym przedsiębiorcy i dobrem niezbywalnym ( art. 439). Nie oznacza to, że nie można udzielić innej osobie licencji / upoważnienia do korzystania ze swej firmy.
Ustawodawca chroni firmę wachlarzem różnego rodzaju środków. Jest chroniona już na etapie zagrożenia naruszeniem, a także jest chroniona przed samym naruszeniem.
Środki ochrony:
Jako dobro osobiste firma jest chroniona przepisami KC ( art. 23 i 24 )
Środki ochrony firmy przewidziane są także w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ( w przyp. gdy jeden przedsiębiorca podszywa się pod drugiego lub gdy jego nazwa jest zbieżna).
Firma chroniona jest także przepisami prawa karnego ( art. 4310 przepisów o firmie)
chroni, jeżeli prawo do firmy zostało zagrożone cudzym bezprawnym działaniem wtedy ten uprawniony może żądać zaniechania takiego działania.
W razie dokonania naruszenia prawa do firmy, uprawniony może zadąć usunięcia skutków naruszenia prawa do firmy, złożenia oświadczenia odpowiedniego w treści i formie. Ponadto jeżeli doszło do wyrządzenia szkody uprawnionemu wówczas przedsiębiorca może żądać na zasadach ogólnych naprawienia szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanych przez tą osobę która dopuściła się naruszenia.
Cechy firmy:
Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. W tym też firma nie powinna wprowadzać w błąd co do osoby przedsiębiorcy, rodzaju działalności, zaopatrzenia, odbiorców itd.
Jest dopuszczalne używanie firmy, pomimo, że przedsiębiorca zmarł, z tym że w takim wypadku koniecznie jest wskazanie w firmie nowego przedsiębiorcy
W przypadku kontynuowania działalności gospodarczej jednej osoby fizycznej przez drugą, która jest jej następcą prawnym. Przedsiębiorca ( ten nowy) może zachować w swojej firmie nazwisko poprzednika, ale tylko za jego wyraźną pisemną zgodą, a w przypadku gdy ten zmarł, za zgodą jego małżonka i dzieci.
Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) – Ustawodawca ustanowił pewną księgę publiczną, w której ujawnia się osoby prawne i ułomne osoby prawne. Wpis do KRS jest konstytutywny , czyli przedsiębiorstwo powstaje z chwilą wpisania do KRS i ustaje z chwilą wypisu z KRS.
KRS – został ustanowiony ustawą z 20 sierpnia 1997 roku o krajowym rejestrze sądowym. W szczególności KRS jest istotny z punktu widzenia obrotu gosp. gdyż podejmowanie dział. gosp. jest możliwe po uzyskaniu wpisu w odpowiednim rejestrze.
KRS składa się z 3 części :
Z rejestru przedsiębiorców
Rejestru stowarzyszeń i innych org. społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Rejestr dłużników niewypłacalnych.
KRS – to księga publiczna objęta domniemaniem, że dane w niej wpisane są prawdziwe.
KRS – prowadzony jest w systemie informatycznym przez sądy rejonowe gospodarcze i dostęp do tego rejestru mamy za pośrednictwem centralnej informacji. Ponadto dla każdego wpisanego do KRS prowadzi się odrębne akta rejestrowe. Wpis do KRS-u zazwyczaj następuje na wniosek zainteresowanego, który należy złożyć na odpowiednim urzędowym formularzu wraz z niezbędnymi dokumentami.
Wpis do KRS-u następuje na wniosek zarejestrowanego, który to wniosek należy złożyć na urzędowym formularzu wraz z dodatkowymi dokumentami.
Do rejestru przedsiębiorców KRS obowiązek wpisania się mają przedsiębiorcy będący osobami prawnymi oraz przedsiębiorcy będący ułomnymi osobami prawnymi. Do tych osób prawnych zaliczymy np. spółką z.o.o, spółka akcyjna, spółdzielnia, przedsiębiorstwa państwowe.
Pierwszym wpisem do KRS jest wpis dotyczący powstania przedsiębiorcy.
KSH ( kodeks spółek handlowych ) dopuszcza tworzenie spółek z.o.o. i spółek akcyjnych w celu innym niż gospodarczy ( np. w celu charytatywnym) także takie spółki podlegają obowiązkowi wpisu do KRS mimo iż przedsiębiorcami nie są.
Wpisy do KRS nie dotyczą wyłącznie powstania nowego przedsiębiorcy. Przepisy KSH wymagają ujawniania pewnych informacji do KRS w trakcie istnienia przedsiębiorcy. Jeśli jakieś zdarzenie podlega obowiązkowemu wpisowi to wniosek o jego rejestrację to wniosek powinien być złożony w ciągu 7 dni od zaistnienia zdarzenia. Po złożeniu wniosek jest badany tylko od strony formalnej a nie czy te dokumenty są prawdziwe i przy braku jakichkolwiek wątpliwości dokonuje wpisu.
WAŻNE!!!
Cechy KRS:
KRS jest jawny pod względem formalnym i materialnym. Jest on jawny pod względem formalnym tzn. że każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestr za pomocą systemu centralnej informacji i do przeglądania akt rejestrowych w sądzie właściwym dla danego przedsiębiorcy. Jawność materialna polega na tym, że nikt nie może się zasłaniać nieznajomością treści wpisu w rejestrze.
Zasada domniemania prawdziwości danych zawartych w rejestrze. Dla przedsiębiorcy oznacza, że podmiot zobowiązany do zgłoszenia danych do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane które nie zostały wpisane ani zasłaniać się wobec tych osób zarzutem, że dane wpisane nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o ich wpisanie, sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie ( jeśli są one już nieaktualne).
WYKŁAD 4
21.10.2008r.
Kodeks spółek handlowych wszedł w życie 1 stycznia 2001r. Ostatecznie uchylił on ostatnie grupy norm, kodeksu handlowego z 1934r. Zmiany w KSH są dość istotne, biorąc pod uwagę zakres podmiotowy form spółek handlowych jak i …
Wedle nowej regulacji istnieje 6 form Spółek handlowych, zachowano jednak klasyczny dualizm w systematyce spółek tj. spółki:
Osobowe
Kapitałowe.
Ad 1) Mamy 4 formy prawne spółek os.
Spółka jawna art. 22 i następne Kodeksu Spółek Handlowych
Partnerska art. 86 i następne KSH
Spółka komandytowa art. 102 i następne KSH
Komandytowo – akcyjna art. 125 i następne KSH
Ad 2) Utrzymane zostały 2 formy prawne w tej grupie
Sp. Z.o.o. ( Z Ograniczoną Odpowiedzialnością) art. 151 i nast.
Akcyjna art. 301 i nast. KSH
Mamy „numerus clausus” spółek tzn. tylko te które są regulowane w KSH są możliwe do istnienia. Spółki handlowe mają zamkniętą typologię ( to co w ad1 i ad2)
Początkowa część kodeksu została poświęcona formom prawnym, natomiast transformacja spółek(łączenie, podział i przekształcenie spółek) to 4 część kodeksu, którą na zajęciach nie będziemy się zajmować.
Podmiotowość prawna Handlowych spółek osobowych.
Ustawodawca dołączył do dawnych historycznych form prawnych spółek osobowych dołączył spółkę partnerską i komandytowo-akcyjną. Jednocześnie spółki osobowe wg. art. 8 KSH ustawodawca uznał za ułomne osoby prawne
Właściwości ułomnej osoby prawnej:
Spółka osobowa może nabywać prawa, w tym prawa o charakterze rzeczowym ( takie jak prawa własności nieruchomości).
Sp. może również zaciągać zobowiązania ( nie limituje się ich zakresu )
nabywanie praw i zaciąganie zobowiązań spółka realizuje we własnym imieniu. ( w tym zakresie ma również zdolność sądową - może pozywać i być pozywaną)
Wszystkie formy prawne sp. os. powstają w trybie normatywno – rejestrowym. tzn. mamy w KSH regulowany tryb co do powstawania spółki. Ostatnim etapem jest wpis do KRS. Jest on (ten wpis do KRS) obligatoryjny i konstytutywny, czyli od czasu wpisu powstaje spółka ale pozostaje ona ułomną osobą prawną. Wpis do KRS nie kreuje jednak osobowości prawnej spółek. Każda ze spółek os. jest wpisywana do rejestru przedsiębiorców, bo mogą one być tworzone wyłącznie w celu działalności gosp. o czym mówi art. 36 KRS. // może być jako pytanie na egzaminie//
Każda ze spółek osobowych prowadzić będzie przedsiębiorstwo pod własną firmą ( z art. 8§2 KSH) W spółkach osobowych nie można się nazywać „jakkolwiek”.
podmiotowość prawna sp. os. charakteryzuje się także i tym, że wszystkie maja prawo do ustanawiania prokury. Z zastrzeżeniem że ustanowienie prokury jest czynnością przekraczającą zakres ( zwykłego zarządu)zwykłych czynności spółki, tak więc do ustanowienia prokury potrzebna będzie zgoda wszystkich wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki. Odwołać prokurę może każdy ze wspólników samodzielnie. Należy uzupełnić, że ponieważ wszystkie 4 formy sp. os. są przedsiębiorcami maja zdolność upadłościową, mogą być postawieone w stan likwidacji, i w stan naprawczy. 2 pierwsze ( czyli upadłość i likwidacja) skutkują wygaśnięciem prokury, a nowe nie mogą być ustanawiane.
Majątek. W tej części najbardziej istotna zamiana w stos. do dawnego KSH dotyczy tego, że wspólnicy spółki połączeni byli w stos. do majątku spółki majątkiem osobistym. W nowym KSH majątek spółki jest jej własnością. Jest on także odrębnym majątkiem od majątku wspólników. TEN PKT. JEST B. WAŻNY Oznacza to, że żaden ze wspólników nie może nic wziąć z majątku spółki.
Handlowe spółki osobowe charakteryzują się tzw. względną stabilnością składy osobowego (tzn. w zasadzie spółka tak jak się uformowała taki kształt powinna zachować do końca swojego istnienia). Oparte są na więzi zaufania wspólników, wykształceniu, więzi osobistej, umiejętnościach itp.
Kwestia odpowiedzialność za zobowiązania spółek osobowych. Wedle reguł uczciwego obrotu, każdy kto zaciągnął zob. we własnym imieniu sam ponosi za to odpowiedzialność. W bardzo wyjątkowych sytuacjach, może być współodpowiedzialność innych osób. Taka sytuacja ma tutaj miejsce. Mianowicie dla:
Za zob. sp. jawnej odpowiada spółka całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeń, solidarnie ze wszystkimi wspólnikami a ich odpowiedzialność osobista jest nieograniczona ale subsydiarna. Subsydiarność oznacza, że wierzyciel spółki może poszukiwać zaspokojenia w majątku osobistym któregokolwiek ze wspólników dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się bezskuteczna. ( jest to łącznie treść art. 22 §2 i art. 31 KSH) Oznacza to że KSH silniej upodmiotowił samą spółkę, co oznacza, że najpierw adresatem jego roszczeń musi być sama spółka. Dodatkowo ustawodawca polepsza pozycje wierzyciela spółki na etapie postępowania egzekucyjnego. Dodano mianowicie art. 7781 KPC ( Kodeksu Postępowania Cywilnego) w którym stanowi się, że wierzyciel spółki uprawniony jest przedstawić tytuł egzekucyjny posiadanych przeciwko spółce w celu uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko któremukolwiek ze wspólników ( nawet przeciwko wszystkim). Tzn. nie potrzeba rozpoczynać osobnego procesu przeciwko wspólnikom, wystarczy postępowanie dotyczące samej spółki, należy tylko udowodnić bezskuteczność egzekucji.
Za zobowiązania Spółki Partnerskiej. Charakterystyczna jest strona podmiotowa tej spółki gdyż jej wspólnikami mogą być wyłącznie os. fizyczne które są ujęte w art. 88 KSH ( dot. wolnych zawodów). Stąd też reguła odpowiedzialności za zob. ma szczególne znaczenie. Istnieją 2 płaszczyzny zob.:
1) Zobowiązania spółki partnerskiej związane z jej ogólnym uczestnictwem w obrocie
2) Zobowiązania sp. związane z wykonywaniem wolnego zawodu przez któregokolwiek z jej partnerów.
Ad 1) Za zob. sp. partnerskiej związane z jej ogólnym uczestnictwem w obrocie odpowiada spółka całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeń, solidarnie ze wszystkimi wspólnikami a ich odpowiedzialność osobista jest nieograniczona ale subsydiarna. Subsydiarność oznacza, że wierzyciel spółki może poszukiwać zaspokojenia w majątku osobistym któregokolwiek ze wspólników dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się bezskuteczna. ( jest to łącznie treść art. 22 §2 i art. 38 KSH) Oznacza to że KSH silniej upodmiotowił samą spółkę, co oznacza, że najpierw adresatem jego roszczeń musi być sama spółka. Dodatkowo ustawodawca polepsza pozycje wierzyciela spółki na etapie postępowania egzekucyjnego. Dodano mianowicie art. 7781 KPC ( Kodeksu Postępowania Cywilnego) w którym stanowi się, że wierzyciel spółki uprawniony jest przedstawić tytuł egzekucyjny posiadanych przeciwko spółce w celu uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko któremukolwiek ze wspólników ( nawet przeciwko wszystkim). Tzn. nie potrzeba rozpoczynać osobnego procesu przeciwko wspólnikom, wystarczy postępowanie dotyczące samej spółki, należy tylko udowodnić bezskuteczność egzekucji.
Ad 2) Za Zobowiązania sp. związane z wykonywaniem wolnego zawodu przez któregokolwiek z jej partnerów odpowiada spółka całym swoim majątkiem, bez żadnych ograniczeń, solidarnie z partnerem, partnerami, którzy to zobowiązanie spółki wykonywali. Odpowiedzialność osobista pozostałych partnerów jest wyłączona.
Uwagi dodatkowe:
Odnosi się ona odpowiednio także do sytuacji gdy szkoda jest następstwem działań lub zaniechań pracownika spółki partnerskiej podlegającego kierownictwu któregokolwiek z partnerów.
Tę regułę można zmienić poprzez zastrzeżenie w umowie spółki partnerskiej rozszerzającej nieograniczoną odpowiedzialność na innych partnerów.
Dotyczy art. 7781 KPC, obejmujący zobowiązania zw. z uczestnictwem w obrocie, tyczy się tylko pierwszej płaszczyzny zobowiązań a nie płaszczyzny dot. wykonywania wolnych zawodów. Tzn. niema zastosowania art. 7781 KPC dla wierzyciela dochodzącego odpowiedzialności partnera za szkody związane z wykonywaniem wolnego zawodu, ma jednak zastosowanie co do uczestnictwa w spółce.
Spółka komandytowa ma 2 kategorie wspólników minimum 1 – komplementariusz
oraz minimum jeden komandytariusz. Każdy podmiot prawa może być komplementariuszem i komandytariuszem, ale nie ten sam. za zob. sp. komandytowej odpowiada spółka całym swoim majątkiem nieograniczenie, solidarnie ze wszystkimi wspólnikami z tym że odpowiedzialność osobista komplementariusza jest nieograniczona i subsydiarna, zaś odpowiedzialność osobista komandytariusza jest subsydiarna i ograniczona. Granice odpowiedzialności komandytariusza wyznacza określona w umowie oznaczona w pieniądzu ujawniona w rejestrze tzw. suma komandytowa. Suma komandytowa jest zawsze ujawniona w KRS. Sumy komandytowej nigdy nie wolno utożsamiać z wkładem jaki komandytariusz wnosi do majątku spółki. Jednakże komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do majątku spółki. (Jest to złożona treść art. 112 i art. 111 KSH).
WYKŁAD 5
22.10.2008r.
Spółka komandytowo – akcyjna. To hybryda, która łączy w sobie klasyczne elementy spółki osobowej jawnej z niektórymi właściwościami klasycznej spółki kapitałowej czyli sp. akcyjnej. Występuje w prawie wszystkich europejskich porządkach prawnych lecz nie w każdym kraju ma taki sam status prawny. W Polsce przyporządkowano ją do spółek akcyjnych a np. w Niemczech jest to os. prawna. Z samej nazwy wynika, że spółka ma 2 rodzaje wspólnika – minimum 1 komplementariusz – każdy podmiot prawa może być komplementariuszem, nie ma ograniczeń podmiotowych oraz musi wystąpić minimum 1 akcjonariusz – każdy podmiot prawa, z zastrzeżeniem, że polski kodeks pozwala, że komplementariusz może obejmować akcje wyemitowane przez spółkę, natomiast nigdy niedozwolona jest jednoosobowa spółka komandytowo – akcyjna tzn. komplementariusz nie może objąć wszystkich wyemitowanych przez spółkę akcji.
Za zob. sp. kom-akcyjnej odpowiada spółka, bez żadnych ograniczeń, solidarnie z wszystkimi komplementariuszami a ich odpowiedzialność jest nieograniczona ale subsydiarna ( w takim zakresie stosuje się art. 7781)
Akcjonariusz nie ponosi osobistej odpowiedzialności za zobowiązania tej spółki ( art. 135 KSH ).
WKŁADY WSPÓŁNIKÓW DO SPÓŁEK OSOBOWYCH.
Wszystkie spółki osobowe są spółkami handlowymi tworzonymi w celu prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego, a to oznacza że wkład jest obligatoryjnym świadczeniem wspólnika do majątku spółki osobowej. Określenie przedmiotu wkładu oraz jego wartości zawsze należy do obligatoryjnych postanowień umowy spółki ( statutu - w spółce komandytowo – akcyjnej).
Umowa spółki może dodatkowo określać / postanawiać np. terminy w których wspólnik będzie wnosił określoną postać wkładu, a nawet skutki jeśliby postanowienia umowy w tym zakresie naruszał.
REGUŁA
Zasadą w spółkach osobowych jest że przedmiotem wkładu wspólnika może być:
Pieniądz
majątkowe prawo zbywalne
Świadczenie pracy bądź usług ( rodzaj pracy bądź tym pracy / usługi musi być skonkretyzowany w umowie). Zawszę tę pracę / usługę trzeba oszacować. // Pamiętać wkładem nie jest np. samochód – zawsze jest to prawo do samochodu //
Wyjątki od tej reguły :
Wyjątek dotyczący komandytariusza. Odrębnie ukształtowano problem wkładu komandytariusza do majątku spółki ( art. 107 KSH). Przepis ten stanowi, ze wkładem komandytariusza do majątku spółki może być wkład pieniężny oraz prawo majątkowe zbywalne. Ustawa zakazuje aby jedynym wkładem komandytariusza było świadczenie pracy lub usług. Świadczenie pracy lub usług jest dozwolone wyłącznie wtedy gdy jest obok wkładów o charakterze materialnym i to tylko wtedy gdy wartość tych wkładów materialnych jest co najmniej równa zastrzeżonej w umowie sumie komandytowej.
Osoba akcjonariusza ( czyli tego który wnosi wkład dla objęcia akcji wyemitowanych przez sp. komandytowo – akcyjną). Stosujemy tu reguły takie jak przy sp. kapitałowych, w szczególności akcyjnej. A praca i świadczenie usług są wyłączone jako wkład kapitałowy ( czyli akcjonariusz dla objęcia akcji spółki musi wnieść wkład w postaci pieniądza lub majątkowego prawa zbywalnego, a nie może wnieść pracy lub usług).
Zmiana składu osobowego handlowych spółek osobowych. Istnieją prawnie limitowanie granice dopuszczalności zmiany składu os. tych spółek. m.in.
Rozszerzenie składu osobowego w stosunku do pierwotnego stanu spółki ( czasu jej zawiązywania / powstawania ). Prawo nie ingeruje w przyczyny dla których wspólnicy (np. spółki jawnej) chcą rozszerzyć swój skład osobowy, ale można to zrobić wyłącznie w trybie zmiany umowy spółki za zgodą wszystkich dotychczasowych wspólników. ( nie ma tu żadnych większości głosów, zgromadzeń itp. – muszą się po prostu zgodzić wszyscy wspólnicy Jest to piętno personalizmu w spółkach). Po rozszerzeniu spółki trzeba zgłosić w sądzie rejestrowym nowy skład osobowy wraz ze zmianą treści umowy spółki.
Uszczuplenie składu osobowego w skutek śmierci wspólnika. Mianowicie śmierć wspólnika co do zasady skutkuje rozwiązaniem spółki chyba że umowa spółki wyraźnie zastrzega wstąpienie spadkobiercy w miejsce zmarłego wspólnika. ( w razie gdyby było ich kilku – wyznaczą jednego który będzie ich reprezentował). Udziały w spółce nie są dziedziczne.
Wyjątki od pkt. b:
- Nie jest dozwolona jednoosobowa spółka osobowa pozostała po śmierci zmarłego wspólnika.
- Tyczy się spółki partnerskiej ( tylko i wyłącznie). Ustawodawca dozwala by mogła ona istnieć w obrocie jako spółka jednoosobowa przez jeden rok od dnia w którym wspólnik zmarł bądź został pozbawiony prawa do wykonywania wolnego zawodu.
Wypowiedzenie umowy spółki. Dozwala się ustąpienie wspólnika ze spółki poprzez jednostronnego jego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. A więc dla jej skuteczności nie jest wymagana zgoda pozostałych wspólników. Wypowiedzenie umowy spółki dozwolone jest tylko w tych spółkach os. które zawarte są na czas nieoznaczony, a oświadczenie wspólnika o ustąpieniu ze spółki musi być złożone na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego spółki.
Zmiana składu os. spółki osobowej w drodze czynności prawnej wspólnika z osobą trzecią ( czyli w miejsce jednego wspólnika pojawia się inny) ( podstawę tej zmiany składu sp. os. stanowi art. 10 KSH)
Warunki jakie trzeba spełnić aby możliwa była ta zmiana:
Zastrzeżenie w umowie spółki dopuszczalności czynności prawnej wspólnika z osobą trzecią. ( czyli jeśli umowa milczy ten typ zmiany składu osobowego jest niedopuszczalny).
Wspólnik, który ma zamiar przenieść ogół swoich praw i obowiązków na osobę trzecią musi zawiadomić wszystkich pozostałych wspólników i uzyskać ich zgodę. Umowa spółki może wyłączyć ten obowiązek zgody albo mogą oznaczyć krąg wspólników od zgody których przeniesienie uczestnictwa w spółce jest uzależnione.
Drugą stroną czynności dotychczasowego wspólnika może być tylko osoba trzecia ( czyli nie może to być inny dotychczasowy wspólnik spółki)
Przedmiotem czynności prawnej wspólnika jest ogół jego praw i obowiązków. Nigdy nie wolno rozszczepić / rozdzielić i przenieść części swojego ogółu praw i obowiązków na innego wspólnika ( inaczej wszystko albo nic).
Skutki prawne zmiany ( art. 10 §3 KSH) Stanowi się w nim że za zobowiązania wspólnika występującego ze spółki związane z jego uczestnictwem w spółce oraz za zobowiązania samej spółki osobowej wobec wierzycieli spółki odpowiadają solidarnie wspólnik ustępujący oraz wspólnik przystępujący do spółki. ( Czyli nie da się „zwiać” przed odpowiedzialnością w swoje miejsce wprowadzając kogoś innego). Przejście to może być odpłatne bądź nieodpłatne.
Spółka jawna to najstarsza ze sp. handlowych ( pocz. mniej więcej w XII wieku). Jest historycznie najbardziej utrwaloną. Regulowana jest w art. 22 i następne KSH.
Powstanie spółki jawnej ( etapy jurydyczne /prawne/):
Etap I to etap umowy. Umowa pod rygorem nieważności musi być zawarta w formie pisemnej. ( We wszystkich pozostałych spółkach będzie to forma aktu notarialnego). Umowa zaczyna się od określenia swojej strony podmiotowej ( musi być oznaczony krąg wspólników). Musi być tych wspólników przynajmniej 2 – jest tu obojętny status prawny wspólników. Prawo nie określa górnej ilości wspólników, ale zachowane muszą być relacje podmiotowe pomiędzy wspólnikami. Określony musi być przedmiot dział. spółki – działalność wyłącznie gospodarcza. W umowie musi być to tak skonkretyzowanie, by można było ją przyporządkować do PKD ( Polska Klasyfikacja Działalności). Określenie przedmiotu wkładów każdego ze wspólników wraz z oznaczeniem ich wartości. Art. 25 zalicza do postanowień istotnych czas trwania spółki ( jeśli jest oznaczony). W każdej umowie sp. jawnej musi się znaleźć oznaczenie Firmy spółki oraz siedziby. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska bądź Firmy ( jeśli są to osoby prawne / ułomne osoby prawne) wszystkich wspólników, bądź jednego lub kilku z obligatoryjnym dodatkiem „spółka jawna”. Siedziba spółki oznaczona w umowie zdecyduje o właściwości sądu rejestrowego.
Etap II powstania sp. jawnej to ułomna os. prawna czyli musi być wpis do KRS, wpis ma charakter konstytutywny dla powstania spółki – powstaje ona dopiero z chwila wpisu do rejestru.
WYKŁAD 6
28.10.2008r.
Są jeszcze 2 inne tryby powstawania spółki jawnej, mianowicie spółka jawna powstaje:
W drodze przekształcenia spółki cywilnej w trybie art. 26 §4 KSH(Kodeksu Spółek Handlowych)
W drodze przekształcenia każdej innej formy prawnej spółki handlowej w trybie art. 551 i następne KSH. ( tym nie będziemy się dalej zajmować).
Ad. 1) Spółka cywilna to umowa regulowana art. 860 i nast. kodeksu cywilnego. Taką umowę mogą zawiązać min. 2 osoby połączone węzłem zaufania, których wolą/zamiarem jest osiągnięcie wspólnego celu gospodarczego. W 1989 roku kiedy rozpoczął się w Polsce okres transformacji ustrojowej, okazało się, że ta konstrukcja prawna jest znakomitym instrumentem do tego by rozwijać przedsiębiorczość w grupach osób, niekoniecznie w powiązaniach rodzinnych, ale w każdym bądźże razie w gremiach kilkuosobowych, darzących się wzajemnie zaufaniem. Spółka cywilna w regulacji artykułu 860 i następne, została bardzo szybko wykorzystana jako ta formuła prawna poprzez którą realizowano przedsiębiorczość w tamtym okresie. Łatwość zawiązania tej więzi obligacyjnej, odformalizowanie, bardzo sprzyjało temu by tworzyć/zawierać umowy spółki w celu prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego. Uważano że prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego znakomicie mieści się w tej kategorii wspólnego celu gospodarczego. Kariera spółki cywilnej jest podwaliną rozwoju Polski, przełomu lat 80 – 90. Okazało się jednak, że jest to taka formuła prawna która zaczyna przerastać samych wspólników i zwłaszcza wtedy kiedy to przedsięwzięcie okazało się być bardzo opłacalne/zyskowne i wręcz przerosło oczekiwania wspólników. Bardzo trudno było opuścić tę szatę prawną, tego węzła obligacyjnego spółki , bez niekorzystnych dla siebie skutków, w szczególności chodziło tu o system fiskalny, zwłaszcza likwidacyjny Vat. Wobec tego przez całe lata 90-te ustawodawca zastanawiał się jakie stworzyć wspólnikom spółki cywilnej szanse czy podstawy prawne do tego by mogły zreformować te swoje relacje wewnętrzne i stać się podmiotem prawa. Od 1995 roku, od takiej bardzo znanej dla prawników uchwały sądu najwyższego, gdzie bardzo zdecydowanie przyjęto że spółka cywilna w rozumieniu art.860 i następne KC nie ma podmiotowości prawnej. Zastanawiano się właśnie jakie stworzyć podwaliny by w dalszym ciągu, wspólnicy tych spółek, mieli szansę, bez zakłócenia swojej działalności gospodarczej, bez naruszenia substancji przedsiębiorstw prowadzonych przez te spółki cywilne, żeby mogły uzyskać jakąś zinstytucjonalizowaną formę prawną. Od 1 stycznia 2001, uznano że, za przedsiębiorców uznawać będziemy wyłącznie każdego ze wspólników spółek cywilnych w rozumieniu art. 860 i następnych KC. Każdy z nich ma prawny obowiązek zgłoszenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, we właściwej ze względu na miejsce swojego zamieszkania, ewidencji działalności gospodarczej. Powtarzam jeszcze raz, tu wszystko ważne, tak jest do tej pory. Każdy ze wspólników spółki cywilnej, ma prawny obowiązek uzyskania własnego wpisu, w ewidencji przedsiębiorców, osób fizycznych, prowadzonych przez właściwe organa administracji; decyduje miejsce zamieszkania każdego z nich, a nie miejsce prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę. Tylu ilu jest wspólników tej spółki, mamy tylu przedsiębiorców. Każdy z nich zobowiązany jest uzyskać własny wpis; dotyczy to także spółek cywilnych małżonków i to bez względu na to jaki jest ustrój majątkowy. Czy wspólność majątkowa małżeńska, czy rozdzielność majątkowa. „W Polsce nie ma musu, by małżonkowie przemieszkiwali pod jednym dachem”. Każde z nich musi uzyskać własny wpis do ewidencji. To jednocześnie przecięło jakiekolwiek, dywagacje co do tego, że sama spółka cywilna może być uznawana za podmiot prawa. Absolutnie nie. Spółka cywilna nie ma więc podmiotowości prawnej, ten stan obowiązuje do dzisiaj. Jednocześnie, w tej samej dacie tj. 1.01.2001 , wszedł w życie kodeks spółek handlowych i tam, ustanowiono w art. 26 §4, możliwość przekształcenia się w spółkę jawną, a w art. 551 §2 KSH pozwala nawet przekształcić ten węzeł obligacyjny, w każdą inną niż jawna, spółkę handlową(także kapitałowa).
w art. 26 §4 mamy 2 tryby postępowania:
Przekształcenie Dobrowolne – mówiąc najkrócej, w każdym czasie, bez względu na zakres prowadzonej działalności, branżę, rozmiar majątku, strukturę wspólnotową.
Zawsze, jednomyślnie, wspólnicy spółki cywilnej, mogą w uproszczonej procedurze przekształcić się w spółkę jawną. (Oczywiście trzeba złożyć wpis do KRS, wpis ma charakter konstytutywny)
Przekształcenie Obligatoryjnie – wspólnicy spółki cywilnej, prowadzący przedsiębiorstwo zarobkowe co oczywiste, których wartość obrotów w 2 kolejnych po sobie następujących latach obrotowych osiągnęła wartość uzasadniają prowadzenie ksiąg rachunkowych zobowiązani są, do tego uproszczonego przekształcenia w spółkę jawną.
(Oczywiście trzeba złożyć wpis do KRS, wpis ma charakter konstytutywny).
Jeszcze raz z przykładami:
pierwszy tryb, to w każdym czasie. Jeżeli jest to spółka cywilna ojciec z synem, prowadząca osiedlowy punkt usług szewskich. Osiągają jakąś tam wartość rocznych obrotów. W jednym roku mniej w drugim więcej, ale to naprawdę nie jest równowartość 800 tysięcy euro. Ale ze względu na sytuację, na ten węzeł obligacyjny, stosunki rodzinne, chcą się przekształcić w spółkę jawną, mogą to zrobić zawsze, w każdym momencie. Czyli ustawodawca maksymalnie, liberalne do tego podchodzi i mówi w każdej chwili, możecie rzucić ten węzeł obligacyjny spółki cywilnej i stać się instytucjonalnym podmiotem, spółką jawną. Jasne że będą musieli w tym celu złożyć wniosek do KRS, bo to jest oczywiste. Wpis do KRS zawsze będzie konstytutywny. Ale ze względu na bezpieczeństwo obrotu, przewidziano jeszcze tryb obligatoryjnego tego przekształcenia. Też w tym artykule 26 § 4. Otóż, okazało się, np. znana powszechnie firma Atlas z Łodzi, która była spółką cywilną bardzo długo i już miała roczne obroty zbliżające się do obrotów amerykańskiego koncernu, i z konieczności pozostawała tą spółką cywilną, aż 1.01.2001 dano im szansę i oni od razu popadli w ten przymusowy tryb przekształcenia. Mieli bowiem, od razu spełnioną przesłankę, że w dwóch kolejnych, następujących latach obrotowych, osiągnęli wartość rocznych obrotów, uzasadniających prowadzenie, tego co się w skrócie nazywa, pełną księgowością. Czyli nie żadna książka przychodów czy rozchodów, nie żaden pokratkowany zeszycik z wirtualnymi cyferkami sprzedam, kupię, zamienię, tylko od razu trzeba było skorzystać z tej możliwości jaką ustawodawca stworzył. Tu także jest tryb uproszczony, naprawdę ustawodawca nic nie chce poza wnioskiem o wpis do KRS i przedstawieniem umowy spółki jawnej. Wpis w obu wypadkach ma charakter konstytutywny.
Tyle na temat spółki cywilnej.
Nie zawiera się żadnych umów ze spółką cywilną; nie świadczy się jej żadnych usług!! Spółka cywilna nie jest podmiotem prawa. Każdego mającego związki ze spółką cywilną interesuje podmiot prawa, tzn. nie interesuje „Pepeucha Martwy Gaj Spółka Cywlina” tylko podmiot prawa, czyli Pipciński i Ygrekowski prowadzący „Pepeucha Martwy Gaj Spółka Cywlina”. Wtedy dopiero można rozmawiać, bowiem dopiero wtedy znamy krąg podmiotowy spółki. Ale stronami umowy są Pipciński i Ygrekowski, a nie spółka cywilna. Należy zapamiętać, że nie ma czegoś takiego jak Spółka Cywilna jako podmiot prawa!!
Pozycja prawna wspólnika spółki jawnej:
Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Mówiąc w skrócie, chodzi tu o podejmowanie wszelkich decyzji związanych z jej stosunkami wewnętrznymi, działalnością, zwłaszcza działalnością gospodarczą. Prowadzenie spraw spółki to poniekąd rządzenie, decydowanie. Umowa spółki może wyznaczać krąg wspólników, którym prowadzenie spraw spółki przynależy, ale istnieje zakaz normatywny, by wyłączyć wszystkich wspólników z prowadzenia spraw, czyli nie można powierzyć zarządzanie spółką osobom trzecim, czyli min. jeden ze wspólników jawnych musi zachować prawo do decydowania w sprawach spółki.
Każdemu ze wspólników służy prawo, ale tu już tylko uprawnienie, do reprezentacji spółki w obrocie. „Proszę zwrócić uwagę na to że prowadzanie spraw spółki to relacje wewnętrzne, jest to decydowanie wewnątrz spółki, natomiast reprezentacja są to relacje spółka a rynek, a inni uczestnicy obrotu. Czyli mówiąc inaczej to co leży w zakresie zdolności prawnej decydować się będzie, na płaszczyźnie prowadzenia spraw spółki. Reprezentacja to już będziemy mówić o tym kto jest nośnikiem zdolności do czynności prawnych. W spółce jawnej nie ma żadnego organu, to nie jest osoba prawna, to jest klasyczna ułomna osoba prawna. Wobec tego nie ma żadnego organu który składał by oświadczenia woli ze skutkiem dla spółki, czynią to sami wspólnicy. Tak normalnie każdemu z nich służy prawo do reprezentacji. Umowa spółki może wyznaczać krąg wspólników, którym prawo to przyznaje. Może też umowa spółki określać sposób reprezentacji, wprowadzając, na przykład, reprezentację łączną min. 2 wspólników. dla każdej czynności prawnej, bądź dla czynności przekraczających pewną wartość, czy pewnego rodzaju czynności. Tu przepisy nie są, bezwzględnie obowiązujące. Pozwalają umowie, czyli woli samych wspólników, ukształtować plastycznie relacje jeśli chodzi o dokonywanie czynności prawnych w obrocie. W końcu, kto jak kto, ale oni najlepiej wiedzą.
Każdy ze wspólników jawnych zobowiązany jest do wniesienia wkładu do majątku spółki zgodnie z umową. Wkładem wspólnika do spółki jawnej może być pieniądz, majątkowe prawo zbywalne, bądź świadczenie pracy, bądź usług.
Każdy ze wspólników jawnych ma prawo do odsetek od tzw. udziału kapitałowego ( art. 53 KSH). Udział kapitałowy jest kategorią rachunkową – nie jest to wyznacznik pozycji prawnej wspólnika w spółce. Przez udział kapitałowy rozumie się wartość rzeczywiście / realnie wniesionego wkładu do majątku spółki. Wspólnik jawny ma tytuł prawny do odsetek ( w wys. 5% rocznie od wartości wkładu wniesionego do majątku spółki), nawet wtedy gdy spółka prowadzi działalność ze stratą. Umowa może wyłączać odsetki od tzw. udziału kapitałowego.
Każdy wspólnik jawny ma prawo do zysku. Udział w zyskach jest równy chyba, że umowa spółki wprowadza tu rozróżnienie warunkując to np. wartością wnoszonych wkładów, czy przedmiotem wkładu. Podział zysku może nastąpić tylko z końcem każdego roku obrotowego. O tym w jaki sposób w każdym roku obrotowym, w jakich proporcjach, odbędzie się partycypacja w zyskach, a w jakich zysk będzie przeznaczony nie do podziału pomiędzy wspólników, rozstrzygają sami wspólnicy.
Każdego wspólnika jawnego obciąża partycypacja w stratach poniesionych przez spółkę. Co do zasady proporcje są równe, umowa spółki może zmienić je, a nawet wyłączyć wspólnika jawnego od ciężaru ponoszenia strat. Mówimy o stosunkach wewnętrznych w spółce czyli o relacjach pomiędzy wspólnikami. Umowna klauzula wyłączająca wspólnika Pipcińskiego od ciężaru strat, ma skutek wyłącznie w stosunkach wewnętrznych i nie ma nic wspólnego z poznaną w ubiegłym tygodniu regułą odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki. Tam mówiliśmy o odpowiedzialności, wspólnika wobec wierzycieli spółki, tu mówimy o ciężarze strat w stosunkach wewnętrznych. Nie ma to postanowienie umowne żadnego znaczenia.
Przykład:
Jest sobie trójka przyjaciół, dwóch panów i jedna pani. Nasza-klasa ich połączyła. Okazało się że panowie, bardzo sprawdzili się w biznesie, a koleżanka do tej pory, była pracownikiem najemnym, no i nie za wiele się dorobiła. Ale połączeni tą naszą-klasą, uznali, że to będzie tercet na tyle egzotyczny, że warto utworzyć spółkę jawną. I wobec tego, ponieważ że nasz żeński wspólnik jest niemajętny i zobowiązał się że nie ma za bardzo co wnieść tytułem wkładu poza własną pracą. Czyli zobowiązał się w umowie, że to ona będzie się trudziła jako ta mrówka w tym przedsięwzięciu, a oni wnoszą wkład pieniężny i jakiś tam know-how, tak też postanowili. Ale w umowie jednocześnie, obaj panowie wyłączyli panią(oczywiście za jej zgodą) z ciężaru ponoszenia strat. No i teraz uznajmy, że to przedsięwzięcie, jednak okazało się tą palmą w Majorce, czy też w czymś innym, no i cienko przędą. Jest sobie wieżyciel spółki. Ma wierzytelność wobec spółki. Przychodzi do egzekucji z majątku spółki, majątek jest już żaden, nawet krzesełko na którym nasza żeńska nasza-klasa siedziała jest już spieniężone. Czy komornik może prowadzić egzekucję z jej majątku?? TAK, oczywiście że tak. Natomiast ona, jako że została umową wyłączona od ciężaru strat, będzie miała roszczenie regresowe do swoich kolegów z naszej-klasy. Skoro jej zlicytowano część majątku, a ona nie ponosi ciężaru strat, to oczywiście będzie mogła dochodzić, od nich stosownego wyrównania tej wartości. Dla wierzycieli nie ma znaczenia, jak wspólnicy umodelowali sobie stosunki wewnętrzne.
Obowiązek lojalności –jest to spółka osobowa, piętno personalizmu jest bardzo silne, więc wobec tego, każdy ze wspólników jawnych zobowiązany jest, do lojalności wobec spółki i pozostałych wspólników. Obowiązek lojalności ma swoje 2 aspekty:
O charakterze Bezwzględny – wyraża się tym, że wspólnik jawny zobowiązany jest powstrzymać się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki. To ma być uczciwy kupiec, po prostu, względem dawnych reguł. Ten obowiązek ma charakter bezwzględny. Tu nie ma od tego żadnego wyjątku. On musi się powstrzymać od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki.
Drugi aspekt lojalności, ma charakter Względny, chodzi mianowicie o wykonywanie przez wspólnika jawnego działalności konkurencyjnej wobec tej która jest prowadzona przez spółkę jawną – mianowicie istnieje zakaz działalności konkurencyjnej w stosunku do dział. spółki, jednakże może on prowadzić dział. konkurencyjną za zgodą pozostałych wspólników.
Spółka partnerska regulowana art. 86 i następne KSH
Powstanie spółki partnerskiej Jest to nowa forma prawna w KSH. Nie była to regulacja znana na gruncie kodeksu handlowego. Konstrukcyjnie spółka partnerska pojawiła się, na rynku amerykańskim, w latach 60 – 70 XX w. Jest popularną formą w obrocie, także już w Polsce.
Zacznijmy od jej strony podmiotowej, albowiem jest ona bardzo charakterystyczna. To jedyna forma prawna spółek handlowych, która wymaga kwalifikacji dla swoich wspólników. Partnerami sp. partnerskiej mogą być wyłącznie os. fizyczne, a i to nie wszystkie, a tylko te, które mają prawo do wykonywania wolnego zawodu. Prawo nie definiuje pojęcia „ wolny zawód” . Nie ma normatywnej definicji wolnego zawodu. Postanowiono inaczej rozwiązać ten problem. W art. 88 KSH istnieje katalog wolnych zawodów, nie ma on charakteru bezwzględnie zamkniętego. Pozwala się, ale, by wyłącznie ustawowo, mogło dojść do rozszerzenia uprawnionych do tworzenia spółek partnerskich. W art. 88 jest kilkanaście kategorii zawodowych. Przykładowo architekt, adwokat, aptekarz, doradca podatkowy, makler papierów wartościowych , doradca inwestycyjny, księgowy, rzeczoznawca majątkowy, notariusz, radca prawny, tłumacz przysięgły, oraz wszystkie doktory, lekaż medycyny, stomatologii weterynarz, a także pielęgniarka i położna. To oczywiście nie występuje potocznego znaczenia wolny zawód. Zawiadamiam państwa że, każda z tych kategorii zawodowych wymienionych w art. 88 ma własną regulację ustawową, czyli jest ustawa o adwokaturze, o notariacie, o wykonywaniu zawodu lekarza itd. Itd. W każdej z tych ustaw reguluje się zasady uzyskiwania uprawnień zawodowych. W niektórych wypadkach jest cenzus wykształcenia. W niektórych wykształcenie plus jeszcze jakiś egzamin czy staż praktyczny, czy coś jeszcze. Nie ma tu jednolitego modelu. Proszę zwrócić uwagę, zwykle zawody w specyficznych sferach sług. I w dodatku wiele z tych zawodów ma swoje własne reguły etyki ich wykonywania. W każdej z tych ustaw, określa się również samorządność korporacyjną, w każdej z tych ustaw określa się tryb, w którym organizacja korporacji może ograniczyć bądź pozbawić prawa do wykonywania wolnego zawodu, osoby która narusza reguły etyki. Jest to różnie ukształtowane w każdej z tych ustaw, różne są z resztą także same wymagania jeśli chodzi o wykonywanie. Prawie wszystkie spośród tych wolnych zawodów pozwalają do ich praktycznego ich wykonywania, dopiero wtedy kiedy złoży się ślubowanie, przysięgę czy też inną formę takiego uroczystego wprowadzenia do korporacji. Jeszcze jedno zdanie jeśli chodzi o stronę podmiotową. Wolno w ramach sp. partnerskiej wykonywać więcej niż 1 wolny zawód.
Powstanie spółki partnerskiej:
Umowa spółki partnerskiej pod rygorem nieważności wymaga formy aktu notarialnego
istotne treści tej umowy określa art. 91 KSH.
Istotne elementy treści tej umowy:
Należy bezwzględnie określić osoby wspólników. Czyli zindywidualizować ich z imienia nazwiska innych danych osobowych dla nich charakterystycznych.
Określić wolny zawód / wolne zawody wykonywane przez każdego z partnerów.
Określić przedmiot działalności. (zgodnie z art. 86 – sp. part. jest zawiązywana w celu wykonywania, przez partnerów, wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo, a zatem przedmiot działalności spółki musi być komplementarny w stosunku do wolnych zawodów oznaczonych w punkcie poprzednim, przedmiot działalności spółki. Należy określić czy jest to świadczenie usług medycznych czy to jest świadczenie usług prawnych. Przedmiot dzielności musi być już najlepiej przyporządkowany do PKD – Polska Klasyfikacja Działalności. Tu trzeba być wyjątkowo starannym, gdyż są to bardzo specyficzne sfery usług mające swoje własne odrębne przyporządkowanie w tej klasyfikacji )
Istotnym postanowieniem umowy spółki jest określenie Firmy. W firmie spółki obligatoryjnym rdzeniem jest określenie imion i nazwisk partnerów, bądź przynajmniej jednego z nich. Obligatoryjnym dodatkiem jest oznaczenie formy prawnej spółki. Czyli spółka partnerska, czyli J.Kowalski i partnerzy lub J.Kowalski i Pipciński Spółka Partnerska. Ale tu jest jeszcze jeden obligatoryjny dodatek w firmie ma być określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. To brzmienie może być dość problematyczne jeśli spółka wykonuje więcej niż jeden wolny zawód.
Określić siedzibę spółki ( nie musi być to jednoznaczne z miejscem wykonywania działalności spółki). Natomiast siedziba wskazana w umowie, zdecyduje o właściwości sądu rejestrowego.
Określić przedmioty wkładów oraz ich wartość. Każdy partner zobowiązany jest do wniesienia wkładu. Przedmioty wkładu na ogólnych zasadach, czyli wkładem partnera do spółki może być pieniądz, majątkowe prawo zbywalne, świadczenie pracy bądź usług.
Postanowienia pod rygorem bezskuteczności wobec spółki
Czas trwania spółki jeśli jest określony/oznaczony
Określenie partnerów(czyli wskazanie ich imion i nazwisk), którzy będą ponosili nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
Tyczy się wyjątku jeśli chodzi o prowadzenie jej spraw i reprezentację.
Trzecie wyjątkowe rozwiązanie chodzi o odrębne /odmienne ukształtowanie
od modelowego, co do prowadzenia spraw i reprezentacji
Postępowanie rejestrowe. Wniosek składa się do sądu właściwego, ze względu na siedzibę spółki. Wniosek to odpowiedni formularz. Obligatoryjnym załącznikiem do wniosku rejestrowego jest przedstawienie sądowi dokumentów potwierdzających prawa do wykonywania wolnego zawodu, przez każdego z partnerów. Tu nie poprzestajemy wyłącznie na oświadczeniach złożonych notariuszowi, nawet jeżeli przy akcie notarialnym okazywaliśmy się takim dokumentem, jest to niewystarczające do wniosku rejestrowego obligatoryjnie należy załączyć dokumenty potwierdzające prawo do wykonywania wolnego zawodu przez każdego z partnerów. Inne oczywiście obligatoryjne załączniki wedle reguł prawnie określonych.
Sąd bada zgodność trybu powstania spółki z przepisami ustawy. Kontrola sądu ma jedynie charakter formalno-prawny. Wpis do KRS, rejestru przedsiębiorców, ma charakter konstytutywny dla powstania spółki. Skutkiem prawnym będzie powstanie ułomnej os. prawnej. Spółka Partnerska w obrocie ma własną osobowość prawną.
Kilka zasad co do spółki partnerskiej:
Regulacja sp. partnerskiej w KSH nie jest wyczerpująca. Jest odesłaniem w sprawach nieuregulowanych do regulacji spółki jawnej ( w granicach art. 89 KSH)
Prowadzenie jej spraw i reprezentacja przynależy samym partnerom. W spółce partnerskiej jako jedynej spółce osobowej przyjęto jednak dopuszczalność zastrzeżenia w umowie sp. profesjonalnego zarządu. Do takiego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o zarządzie ze spółki z o.o. Zaraz po wejściu KSH uważano że w tym zarządzie powinien być przynajmniej jeden partner w jego składzie. Skoro jest to odesłanie do jawnej, a przy jawnej, jak to zostało powiedziane, minimum jeden wspólnik musi zachować prawo do prowadzenia spraw. Obecnie przeważa w doktrynie zapatrywanie że zarząd spółki partnerskiej może być całkowicie złożony z osób trzecich; że może być całkowicie profesjonalny. W obrocie można spotkać zarówno spółki partnerskie prowadzone przez profesjonalny zarząd, jak i przez samych partnerów. zawsze będzie to wynikało z rejestru. Podstawą do istnienia zarządu profesjonalnego jest zapis w umowie spółki.
ta cecha dotyczy wyłącznie prawa do reprezentacji – to jedyna postać sp. osobowej, w której może dojść do pozbawienia partnera prawa do reprezentacji uchwałą partnerów ( podjęta większością głosów). Przesłanki takiego pozbawienia są następujące:
Musza zajść ważne powody ( prawo nie definiuje tego pojęcia) Najczęściej te ważne powody pozbawienia prawa do reprezentacji leżą po stronie tego partnera, którego pozbawia się prawa. To on stracił jakieś właściwości np.: zdolność do samodzielnego poruszania się, czy też uderzył się w głowę i leży w śpiączce; czy też dokonał jakiejś czynności na rynku, która spowodowała u pozostałych partnerów stan bliski zawału
Jest to jedyny, wypadek w spółkach osobowych, kiedy taka uchwała wspólników podjęta jest większością głosów. Tak normalnie w spółkach osobowych, wszyscy z dzióbków muszą sobie jeść, czyli jest jednomyślność. Jak Kaziowi się nie chce czegoś to Zosia z Jureczkiem, to nie mogą tego już przeprowadzić. Nie ma tam żadnych większości. Poza tym wypadkiem o którym jest teraz mowa
Można pozbawić partnera prawa do reprezentacji uchwałą pozostałych partnerów, powziętą większością ¾ głosów w obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczby partnerów spółki. Przykład: Jak jest ich powiedzmy sześciu to niezbędna liczba partnerów obecnych podczas głosowania wynosi 4, a większość niezbędna do pozbawienia prawa wynosi 3.
Skutki prawne pozbawienia partnera prawa do wykonywania wolnego zawodu ( to regulacja artykułu 100 KSH). Wiemy, że jest to taka forma spółki osobowej, która wymaga posiadania przez partnerów kwalifikacji zawodowych przez cały czas trwania spółki. Wobec togo,
Utrata prawa do wykonywania wolnego zawodu ma swoje bardzo specyficzne konsekwencje w tej spółce:
Jest to spółka osobowa, oparta o element zaufania to bardzo silny element. Każdy partner zobowiązany jest w ramach swojego obowiązku lojalności do powiadomienia pozostałych partnerów o utracie prawa do wykonywania wolnego zawodu. Ma do tego termin, do końca roku obrotowego, w którym ta utrata nastąpiła.
Powinien złożyć sam oświadczenie o ustąpieniu ze spółki. Czyli wypowiedzieć umowę.
Na wypadek gdyby partner okazał się po prostu miernotą i sam nie ustąpił ze spółki, choć utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu. Ex Lege(według prawa), wygasa jego stosunek korporacyjny ze spółką z ostatnim dniem roku obrotowego w którym miał prawną możliwość prawną możliwość samemu złożeniu oświadczenia o ustąpieniu ze spółki. Przykład: Jeśli się to wysypie dopiero np.: w sierpniu następnego roku, a doktór ciągle przyjmował, chociaż spółka jest w Jaśle albo gdzieś, a on jak wracał z Międzyzdrojów to gdzieś tam potrącił rowerzystę i w dodatku nie udzielił mu pierwszej pomocy tzn. zbiegł z miejsca wypadku. Sąd w Szczecinie go skazał, a on myślał że takie wiadomości do Jasła to nie dojdą. No i wysypało się to wszystko oczywiście w następnym roku obrotowym to Ex Lege to wygasa. Wobec tego jeżeli on w tym czasie w czymś brał udział, osiągnął jakieś dochody, zwierał jakieś umowy to oczywiście będą chronione tylko osoby trzecie, natomiast on już nie ma prawa do żadnych zysków za te osiem miesięcy, za które jeszcze wspólnikiem był. Wygasło z ostatnim dniem roku obrotowego.
Jeśli w partnerskiej, która była dwuosobowa, umarł partner, albo utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu, to jest to jedyna prawna sytuacja, w któ®ej przez jeden rok od tego zdarzenia, spółka partnerska może istnieć jako spółka jednoosobowa. We wszystkich innych wypadkach jest to okoliczność do rozwiązania spółki. W tym okresie, pozostały wspólnik może dokoptować nowego wspólnika/partnera. Natomiast ważniejsze jest to, że jeśli w umowie było zastrzeżenie o wstąpieniu spadkobierców wspólnika, to spadkobierca musi mieć te same właściwości zawodowe co zmarły partner. Przykład: Czyli nie ma takiej możliwości, jeżeli jest to spółka doktorska partnerska i tatuś był doktor i zszedł był, a syn jest np. adwokat. Niestety, chyba że dokona się najpierw zmiany umowy spółki.