UKŁAD KRWIONOŚNY

• część układu krążeniu ( z układem limfatycznym tworzą układ krążenia);

• krew;

• naczynia krw. (tętnice, żyły, naczynia włosowate) + narządy włączone w krwioobieg (szpik kostny i śledziona);

• układ zamknięty u człowieka i ssaków – krew nie wydostaje się poza łożysko naczyń (wyjątek – śledziona [erytrocyty do miazgi czerwonej śledziony i tam są fagocytowane])

• funkcje – transportująca, krew →regulacyjna, odżywacza, termoregulacyjna;

SERCE

• centralny narząd układu krwionośnego, 4 jamiste u ssaków w Warku, który jest z 2 blaszek (trzewnej [nasierdzie, epicardium] na zew. i poczaki pni naczyniowych] i ściennej [wsierdzie, endocardium], pomiedzy – jama osierdziowa z płynem wsierdziowym [liqum pericardii] → niweluje tracie miedzy blaszkami); wprawia w ruch krew;

• epicardium – nabłonek jednowast. płaski, z mezodermy, na bł. podst, na niej tk. włók. luźna, która łączy się z tk. włók. luźną z meocardium (śródsierdzie);

• endocardium - ze śródbłonka (nabł. jednowast. Płaski), pod nim trochę tk. włók. luźna z nielicznym włoknami i miocytami;

• krwioobieg duży – ustrojowy;

• krwioobieg mały – płucny (krew tętnicza żyłami);

Naczynia krwionośne z mezenchymy na ścianie pęcherzyka żótkowego – regulacja krwi do tk, obsługa procesów przemiany materii;

NACZYNIA WŁOSOWATE:

• błona wew. – najcieńsza, tunica intima, kom. śródbłonka;

• błona środ. – tunica media, błona podstawna;

• błona zew. – tunica adventitia, przydanka, serycyty (kom. gwieździstego kształtu, fagocytują i ruszają się);

• 90% masy układu krążenia;

• tu zaczyna się dwukierunkowa wymiana (wątroba,płuca itp.)

• brak w nabłonku, chrząstkach, rogówce, soczewce oka i coś tam zęba;

Typy naczyń włosowatych:

• o ścianie ciągłej (niezróżnicowane, płaskie, ścisłe) – przylegają do siebie, błona podst. – ciągła, w mózgu, mięśniach i płuchach

• okienkowate (o ścianie okienowatej) – 10 µm, moja pory ściśle przylegają do siebie, błona podst. – ciągła, w zwojach rdzeniowych, kłębuszkach nerkowych;

• zatokowe (sinusoidalne, o ścianie nieciągłej) – 30-40 µm, kom. nie są połaczone, są przerwy między nimi, błona podst może mieć pory lub może jej nie być, brak periocytów, swobodny przepływ krwi, w śledzinie, watrobiem szpiku, gruczołach wew.;

Budowa poszczególnych błon zależy od:

• odległości naczyń od serca;

• ciśnienia w naczyniu;

• prędkości przepływu krwi;

TĘTNICE:

• otrzymują krew z serca,

• wysokie ciśnienie krwi → grube ściany, światło otwarte (ziejące);

• duże – blisko serca, dużo włókien sprężystych w błonie środ. → ściana elastyczna i nie podlega wybrzuszeniom np. aorta, tętnice płucne, szyjna wspólna, biodrowa wspólna, podobojczykowa;

• średnie i małe – w znacznej odległości od serca, funkcja – regulacja przepływu krwi do narządów i tkanek → dużo miocytów w błonie środ., ich skurcz powoduje skurcz tętnic → ↓ przepływu krwi do narządów i tkanek (typu mieśniowego) – tętnice narządów i serca odwodowe;

• błona wewnętrzna – z śródbłonka na niewielkiej ilości tk. łącz. wł. luźnej (podśródbłonkowa), na granicy wew. i środ. – blaszka graniczna spręzysta zew. (zagęszczenie wł. spręż.);

• błona środkowa – njagrubasz, najlepiej rozwinięta, dużo włókien sprężystych ułożonych równolegle, łączą się na kształt blaszki (falisty przebieg, pomiędzy wł. – okienka [błony okienkowe]);

• błona zewnętrzna – z tkanki łącz. wł. luźnej, z odrobiną wł. kolag., spręż. i miocytów, są tu zakończenia nerwowe otorbione (ciałka blaszkowate), są tu naczynia naczyń (vassa vassorum), mogą w dużych naczyniach wchodzić do błony środ. → odżywiają błonę zew. i zew. część błony środ. (reszta jest odżywiana przez pinocytozę);

• błony okienkowe-

• typu mięśniowego – dużo miocytów, które przebiegaja okrężnie, błona wew. pofałdowana, blaszka graniczna spręż. zew., w błonie zew. – dużo wł. spręż.;

• H + E ←3 błony, orseina ← na obecność włókien spręż.;

ŻYŁY

• takie same błony jak w tętnicach;

• cienkie i wiotkie, światło jest zapadnięte;

• podział zależy od tego na jakie przeszkody trafia żyła:

  • krew leci w dół – spływa sobie;

  • w górę – są tu zastawki (zapobiegają cofaniu się krwi), wytwór całej tunici intimy (śródbłonek + );

Tętniczki – średnica większa niż 100 µm.

Tętniczki przedwłosowate – 10-20 µm, też są 3 błony, ale tunica intima - , mediana – 1 pokład miocytów o przebiegu okrężnym, adventitia - .

Zespolenie tetniczo-żylne – ślinianki, gruczoły wew. wydziel, nerki, mają miesień, który kurcząc się kieruje krew do naczyń włos., gdy narząd jest aktywny:

• odciąża serce;

• krew tętnicza – do żyły;

• krew tetnicza jest odżywiana;

• chroni przed nadmiernym wyziębieniem np. dzioba;