Znaczenia Fana i Idola w popkulturze

W swoim referacie zajęłam się dogłębną analizą zjawiska jakim jest relacja idol-fan, szerszą charakterystyką samego idola z różnych perspektyw np. idol jako dawny wzór do naśladowania, idol jako wykreowany produkt reklamowy oraz rolą tego zjawiska w popkulturze.

Idol-dawny wzór do naśladowania

Można bez najmniejszych obaw stwierdzić, że idol to zjawisko towarzyszące nam od czasów, kiedy pierwsi ludzie nauczyli się kreatywnie myśleć. W niepewnych prehistorycznych czasach człowiek z plemienia, który potrafił obronić wioskę, wskrzesić ogień czy odgonić wszelkie szablo zębne niebezpieczeństwo, stawał się dla reszty wzorem a w momencie kiedy zaczęliśmy mieć potrzebę hierarchicznego porządku, wodzem. Czy nie jest to podobne do choćby Martina Luthera Kinga, który zadbał o dobro ludności czarnoskórej i odgonił „tygrysa szablo zębnego” doprowadzając do zniesienia dyskryminacji rasowej? Idol jako wzór jest zjawiskiem nie tylko pozytywnym ale może też mieć negatywne skutki. Człowiek w swej naturze potrzebuje wzorca. Żyjąc w społeczeństwie od wieków szukamy przewodnika, na którego osobie i czynach moglibyśmy oprzeć nasze życiowe wybory- stajemy się więc fanami. Idolami byli faraoni, królowie czy przywódcy polityczni. Zanim świat zaczął gwałtownie pędzić idol był wzorem, nie kreacją. Idolami można nazwać też postacie religijne. Jezus może być religijnym odpowiednikiem idola otoczonego fanami a apostołowie fanklubem. Nie jest to tylko moja interpretacja, współczesne organizacje religijne właśnie poprzez hasła typu „Jezus moim idolem”, czy „ Jestem fanem Jezusa” docierają do współczesnej młodzieży.

Idol kreowany

Razem z pojawieniem się wielkich ludzi, którzy stawali się idolami godnymi naśladowania, pojawiły się również postacie wykreowane. Człowiek zauważył, że jednostka może pociągnąć za sobą tłumy, zaczął więc te jednostki podkolorowywać, często dla własnych interesów. Królowie np. aby odróżnić się od zwykłych ludzi i zaznaczyć swoją wyższość, zakładali ogromnie zdobione szaty, których oprócz nich nikt nie mógł założyć. Wszystkie te elementy stosowano po to aby społeczeństwo wiedziało kto jest ważny i kogo należy szanować i podziwiać. Podobnie kreuje się dzisiaj wizerunek medialny. Idoli kreuje się w zależności od potrzeb fanów. Kobiece czasopisma tworzą Idalkę dla swoich czytelniczek, często modną, szczupłą i zadowoloną panią domu.

Idol współczesny- chodząca reklama, celebry ci ich rola w popkulturze

Świat zaczął się rozwijać dramatycznie szybko, rola idola jako wielkiego człowieka, prawego wzoru przestaje mieć tak duże znaczenie. Po przeanalizowaniu dawnych wzorów idoli zajmę się teraz przedstawieniem jak to zjawisko wygląda obecnie i jaką przyjmuje rolę. W obecnym świecie tradycyjne wzorce takie jak rodzina, szkoła czy kościół przestają w większości pełnić rolę autorytetów. Teraz zjawisko relacji idol-fan dotyczy w dużej mierze ludzi młodych, którzy potrzebują autorytetu w procesie socjalizacji. Popkulturowy idol pojawił się w momencie kiedy rodzice pochłonięci wyścigiem szczurów, z braku czasu przestali być autorytetami dla swoich dzieci. Współczesna młodzież, w której życiu obecność mediów dawno już przekroczyła rolę podawania informacji potrzebuje wzorca, zaczyna fascynować się idolami. Przybiera to różne formy. Staje się np. metodą spędzania wolnego czasu poprzes uczestnictwo w fanklubach czy fandomach. Idol staje się też niebezpieczeństwem w momencie kiedy młoda osoba fanatycznie naśladuje tożsamość i działania wielbionej osoby, często niewłaściwe i prowadzące do autodestrukcji. Jeszcze niedawno nieposiadanie idola było czymś nienormalnym. Każdy szanujący się nastolatek musiał postępować według jakiegoś wzorca tożsamości. Obecnie na całe szczęście bardziej ceni się indywidualizm i oryginalność.
Idol obecnie to nie tylko gwiazda estrady, która ma grono wielbicieli, niedawno powstała tendencja do tworzenia idola jako produktu reklamowego i kreatora trendów. Mowa tu o tzw. Celebrytach. Osoby znane najczęściej z tego, że są znane swój wizerunek kreują właśnie na idola społeczeństwa, a rynek reklamowy kreacje te napędza. Każdy wie w jakie marki ubiera się Doda, gdzie jada Kuba Wojewódzki czy jaki lakier do paznokci używa Lady Gaga. Wiesław Godzic w swojej książce „Znani z tego, że są znani” pisze, że obecnie celebryci to nie tylko idole ale zjawisko niemal już boskie. Idol w obecnych czasach traci na znaczeniu, na jego miejsce wchodzą celebryci.
Rolę idola i fana w popkulturze możemy rozpatrywać w kilku rodzajach:

• Idol gwiazda- zapewniający fanom rozrywkę, wzór naśladowania, tożsamości.

• Idol religijny- bliższy do pierwotnego wzoru zaspokojenia ludzkiej potrzeby autorytetu, model właściwego postępowania.

• Idol wykreowany- postać stworzona do kontroli i manipulacji społeczeństwa, ruszenia mas.

• Idol reklama- celebryta, który ma w swoich fanach wywrzeć potrzebę posiadania rzeczy przez niego reklamowanych

Jak poradzić sobie w świecie, w którym media atakują nas potrzebą wzorowania się na ludziach sławnych? Kiedy wszyscy ubierają się, jedzą i myślą jak swoi idole? Przede wszystkim nie dać się zatracić i nie pozwolić na tłamszenie swojej indywidualności.

Monika Okolus
Dziennikarstwo i komunikacja społeczna
I rok, grupa III