Edukacja ekologiczna w dokumentach
Konferencja Narodów Zjednoczonych – „Człowiek i Środowisko” Sztokholm (1972)
Przyjęto uchwałę, aby międzynarodowe agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych, a zwłaszcza UNESCO podjęły działania w celu ustanowienia międzynarodowego programu szkolnej i pozaszkolnej edukacji środowiskowej
Celem edukacji ekologicznej powinno być nauczanie, jak za pomocą prostych działań i dostępnych środków chronić środowisko
Konferencja UNESCO Belgrad 1975
Opracowano Kartę Belgradzką, która ujęła cele edukacji ekologicznej w kategoriach wiadomości, umiejętności i postaw
Wskazano na konieczność reformy systemów i metod kształcenia jako warunku koniecznego do stworzenia nowej etyki wobec środowiska
Międzynarodowa konferencja na temat edukacji środowiskowej w Tbilisi (1977)
zorganizowana przez UNESCO i UNEP.
głównym celem była wymiana doświadczeń i wytyczenie kierunków rozwoju edukacji środowiskowej na świecie
powstała Deklaracja Tbiliska, mówiąca o zakresie, formach, strukturach oraz potrzebach prowadzenia edukacji ekologicznej na wszystkich poziomach kształcenia
Cele Deklaracji Tbiliskiej
nauczanie podstaw ekologicznie zrównoważonego użytkowania środowiska oraz sposobów jego ochrony
przygotowanie do twórczego, innowacyjnego działania, prowadzącego do oszczędnego korzystania z zasobów przyrody i maksymalnej jej ochrony
zaszczepienie potrzeby przestrzegania norm i zakazów w postępowaniu jednostek, grup społecznych i całych społeczności, ważnych z punktu widzenia ochrony środowiska oraz przeciwstawianie się zachowaniom zagrażającym mu
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za dobra przyrody, rozwijanie kultury ekologicznej
przygotowanie do myślenia interdyscyplinarnego, wykształcenie umiejętności dostrzegania związku między stanem środowiska a jakością życia jednostki i całego społeczeństwa
budowanie postawy międzynarodowej solidarności w dziedzinie ochrony środowiska
Międzynarodowy Kongres UNESCO – UNEP w Moskwie (1978)
celem było opracowanie wytycznych międzynarodowej strategii, obejmującej działania w zakresie wychowania i kształcenia środowiskowego na lata dziewięćdziesiąte
Wytyczne Międzynarodowej Strategii Edukacji Środowiskowej
udostępnianie, wymiana informacji i doświadczeń w toku realizacji Międzynarodowego Programu Edukacji Środowiskowej
rozwój badań naukowych nad treściami, metodami i organizacją nauczania i przekazywania wiadomości z dziedziny ochrony środowiska
zwiększenie udziału nauki o ochronie środowiska w ogólnym kształceniu uniwersyteckim przez opracowanie stosownych programów studiów, środków kształcenia, szkolenie i doskonalenie kadr
rozwijanie edukacji środowiskowej przez wprowadzenie jej do programów i treści nauczania w kształceniu ogólnym
podjęcie kształcenia kadr pedagogicznych i dokształcania nauczycieli w celu uzyskania wykwalifikowanych kadr dla szkolnej i pozaszkolnej edukacji środowiskowej
wprowadzenie ochrony środowiska do procesu kształcenia technicznego i zawodowego
kształcenie specjalistów w zakresie środowiska przyrodniczego w różnych dyscyplinach naukowych i praktycznych
włączenie środków masowego przekazu oraz nowoczesnych technik informacyjnych do skuteczniejszego wychowania i informowania społeczeństwa o problemach środowiska
rozwijanie edukacji środowiskowej przez współpracę regionalną i międzynarodową
Konferencja Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro (1992)
opracowana została m.in. Deklaracja z Rio oraz Agenda 21, w których wiele miejsca poświęcono edukacji ekologicznej
Postanowienia Konferencji w Rio de Janeiro w zakresie edukacji ekologicznej
Dążenie do przygotowania odpowiednich programów kształcenia
Zapewnienie właściwych pomocy dydaktycznych (z wykorzystaniem środków audiowizualnych)
Rozwój współpracy ośrodków kształcenia ze środkami masowego przekazu
Przygotowanie odpowiednich programów wychowawczych dla dzieci i młodzieży, obejmujących zagadnienia ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju
Dążenie do wymiany informacji i współpracy naukowo-technicznej
Konferencja w Gland (Szwajcaria) (1994)
Zorganizowana przez IUCN (Światowa Unia Ochrony Przyrody) i UNESCO
tematem była ocena stanu prac nad strategiami edukacji ekologicznej w krajach europejskich
Konferencja Edukacja ekologiczna na rzecz zrównoważonego rozwoju , Ateny 1995
podkreślono potrzebę zmiany kierunku prowadzenia edukacji ekologicznej
z uwagi na to, że właściwym celem edukacji ekologicznej jest zrównoważony rozwój, uznano za konieczne powiązanie spraw dotyczących człowieka, środowiska i ekonomii
Konferencja Edukacja i świadomość społeczna na rzecz trwałego i zrównoważonego rozwoju Pruhonice (Czechy) 1995
zorganizowana przez UNESCO oraz Komisję Trwałego i Zrównoważonego Rozwoju ONZ
określono kierunki prowadzenia edukacji ekologicznej, które są najskuteczniejsze dla osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju
NARODOWA STRATEGIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (2001)
Realizując zalecenia Agendy 21 Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Ochrony środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa podpisały porozumienie o współpracy w zakresie edukacji ekologicznej (kwiecień 1995)
Głównym punktem tego porozumienia był zapis dotyczący rozpoczęcia prac nad wspólnym przygotowaniem Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej
została przygotowana jako dokument, który identyfikuje i hierarchizuje główne cele edukacji środowiskowej, wskazując jednocześnie możliwości ich realizacji
Narodowy Program Edukacji Ekologicznej, będący programem wykonawczym dla Strategii wskazuje zadania edukacyjne oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację
Podstawowe cele Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej
Upowszechnianie idei zrównoważonego rozwoju we wszystkich sferach życia, uwzględniając również pracę i wypoczynek człowieka, czyli objęcie permanentną edukacją ekologiczną wszystkich mieszkańców Polski
Wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach edukacji formalnej i nieformalnej
Tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów edukacji ekologicznej, stanowiących rozwinięcie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej, a ujmujących propozycje wnoszone przez poszczególne podmioty realizujące projekty edukacyjne dla lokalnej społeczności
Promowanie dobrych doświadczeń z zakresu metodyki edukacji ekologicznej
Edukacja ekologiczna w formalnym systemie kształcenia
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w po-szczególnych typach szkół, wprowadza edukację ekologiczną w postaci oddzielnej ścieżki edukacyjnej o charakterze wychowawczo-dydaktycznym począwszy od II etapu edukacyjnego (klasy IV-VI).
Edukacja ekologiczna w klasach I-III
- czynniki warunkujące rozwój roślin, światło, powietrze, temperatura, wilgotność, wpływ roślin na tworzenie mikroklimatu, rośliny chronione
- wpływ zanieczyszczeń na kondycję ludzi, roślin i zwierząt;
- propagowanie ekologicznych środków transportu
- propagowanie zdrowego stylu życia, sposoby na ekologiczne zakupy rozwiązaniem problemu odpadów
- konieczność oszczędzania energii oraz wody
- ochrona lasów, łąk i ich mieszkańców, rabunkowe działania człowieka i ich wpływ na środowisko
- najważniejsze zadania w dziedzinie ochrony środowiska w Polsce – formy ochrony przyrody, rejony ekologicznie skażone w Polsce.
Edukacja ekologiczna w klasach IV-VI
zanieczyszczenia wód powierzchniowych: ścieki komunalne, zanieczyszczenia przemysłowe, chemizacja upraw;
zanieczyszczenia atmosfery: kwaśne deszcze, efekt cieplarniany, dziura ozonowa;
skutki niekontrolowanej działalności gospodarczej człowieka;
degradacja i rekultywacja środowiska przyrodniczego;
formy ochrony przyrody: parki narodowe, rezerwaty krajobrazowe, pomniki przyrody;
degradacja środowiska a zdrowie człowieka
Edukacja ekologiczna w gimnazjum
pojęcia: środowisko, siedlisko, nisza ekologiczna, biotop, biocenoza, ekosystem;
łańcuchy i sieci pokarmowe, człowiek jako konsument, wzajemne relacje międzygatunkowe;
krążenie materii i przepływ energii;
populacje i ich cechy;
zanieczyszczenia powietrza, kwaśne deszcze, efekt cieplarniany oraz niszczenie warstwy ozonowej jako rezultat destrukcyjnej działalności człowieka;
gleba jako środowisko życia, rozkład materii organicznej (znaczenie procesu, biodegradacja, problem śmieci, rola bakterii);
ekosystemy naturalne i sztuczne, ochrona ekosystemów.
Liceum ogólnokształcące
Tematy zawarte w działach biologii i geografii:
ekologia a ochrona środowiska
tolerancja ekologiczna
charakterystyka biocenoz
wpływ człowieka na interakcje międzygatunkowe
struktura ekosystemu
samooczyszczanie wód
sukcesja ekologiczna
problemy zanieczyszczenia środowiska
Technikum ochrony środowiska
biologia i ekologia
ochrona powietrza, ochrona przed hałasem i drganiami
gospodarowanie odpadami, ochrona gleb i rekultywacja
ochrona wód
pracownia badań laboratoryjnych
prawo i ekonomika w ochronie środowiska
Technikum leśne
hodowla lasu
maszynoznawstwo leśne
urządzanie lasu
użytkowanie lasu
ochrona lasu
prawo i ekonomika leśna
biologia leśna
Studia o kierunku: ochrona środowiska
Studenci tego kierunku nabywają interdyscyplinarną wiedzę ogólną z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych i nauk o środowisku.
Uczą się rozumieć i analizować procesy dokonujące się w przyrodzie oraz wpływ człowieka na środowisko i zasady zrównoważonego rozwoju.
Poznają podstawowe procesy i problemy istotne dla ochrony środowiska.
Kierunek: inżynieria środowiska
Absolwent tego kierunku posiada wiedzę z zakresu inżynierii środowiska wewnętrznego i zewnętrznego oraz umiejętności rozwiązywania problemów o charakterze projektowym, inwestycyjnym i eksploatacyjnym, dotyczących urządzeń, instalacji oraz obiektów służących do kształtowania i ochrony środowiska.
Kierunek: leśnictwo
Studia na tym kierunku dają możliwość zdobycia wiedzy potrzebnej do zrozumienia praw biologii, ekologii oraz zjawisk przyrodniczych zachodzących w środowisku leśnym.
Studenci zdobywają wiedzę niezbędną do zarządzania środowiskiem leśnym, w szczególności w dziedzinie hodowli, ochrony, pielęgnacji i odnawiania lasu, pozyskania drewna, a także w innych dziedzinach gospodarki związanych z gospodarką leśną.
Kierunek: oceanografia
Student zdobywa wiedzę z zakresu nauk o morzu i funkcjonowaniu ekosystemów wodnych, w tym dotyczącą metodyki badań oceanograficznych.
Absolwent posiada wiedzę i umiejętności pozwalające na samodzielne rozwiązywanie zagadnień z zakresu problematyki oceanograficznej w ujęciu lokalnym, regionalnym, krajowym i globalnym.
Geografia
Absolwent posiada podstawową wiedzę z zakresu geografii oraz zna relacje kształtujące funkcjonowanie systemu przyroda – człowiek.
Zna podstawowe procesy zachodzące w przyrodzie, społeczeństwie i gospodarce.
Posiada umiejętności wykorzystywania wyników analiz i informacji o naturalnych i antropogenicznych zjawiskach oraz procesach dla potrzeb kompleksowego gospodarowania i zarządzania przestrzenią.
Biologia
W trakcie nauki na kierunku biologia student zdobywa wiedzę i umiejętności z zakresu ogólnych zagadnień biologii, których podstawą jest wiedza z dziedziny nauk matematyczno-przyrodniczych.
Jest przygotowany do pracy w laboratoriach badawczych, kontrolnych i diagnostycznych w zakresie wykonywania podstawowej analityki.
Edukacja ekologiczna jako instrument społecznego oddziaływania
Pojęcie edukacji ekologicznej
Environmental education = edukacja środowiskowa
Kształcenie i wychowanie proekologiczne, czyli przekaz wiedzy o środowisku przyrodniczym, procesach zachodzących w jego obrębie, a także jego problemach, jak również formowanie proekologicznego systemu wartości (etyki, wrażliwości) i podnoszenie aktywności społeczeństwa w celu ochrony świata przyrodniczego [Kiełczewski 2001]
Wywieranie pedagogicznego i wychowawczego wpływu na człowieka, mającego na celu kształtowanie jego świadomości, postawy proekologicznej i osobowości [Sobczyk 2000]
Koncepcje edukacji ekologicznej
Konserwatywna
Całościowa
Radykalna
Cele edukacji ekologicznej
POZNAWCZE
poznanie i zrozumienie czynników ekologicznych, fizycznych, gospodarczych, społecznych oraz kulturowych wpływających na stan i kształtowanie środowiska
Ukazanie zmian wywołanych w środowisku
Poznanie sposobów ochrony środowiska
Propagowanie idei ochrony przyrody
WYCHOWAWCZE
Zachęcanie społeczeństwa do aktywnego udziału w zapobieganiu zagrożeniom środowiska i pomocy w niwelowaniu szkód
Kształtowanie odpowiednich cech osobowości
Dokonywanie zmian w stylu życia społeczeństwa, ukształtowanie postawy człowieka harmonijnie współistniejącego z otaczającą przyrodą (postawy proekologicznej)
Rodzaje edukacji
Formalna
- multidyscyplinarna
- interdyscyplinarna
Nieformalna