Metody formy i środki edukacji ekologicznej

Metoda nauczania - sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający uczniom opanowanie przekazywanej im wiedzy i posługiwanie się nią w praktyce oraz rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych

Odpowiedni dobór metod zależy od:

• wieku uczących się osób

• celów kształcenia i wychowania

• zadań dydaktycznych

Rodzaje metod nauczania (I)

• słowne (dyskusja, wykład, referat)

• oglądowe (pokaz, pomiar)

• praktyczne (badania)

Rodzaje metod nauczania (II)

• objaśniająco-poglądowe (pokaz, audycja telewizyjna)

• problemowe (wykład, obserwacja)

• częściowo poszukujące (samodzielna praca uczniów)

• badawcze (studiowanie literatury, weryfikacja hipotez)

Zasady stosowane przy doborze metod i stylów edukacji ekologicznej

• zróżnicowane podejście do nauczania i nauki

• aktywne uczestnictwo uczących się w systemie kształcenia i wychowania proekologicznego

• nauka przez współpracę

• prowadzenie badań i analiz dotyczących różnych aspektów funkcjonowania środowiska przyrodniczego

• rozwiązywanie problemów występujących w relacji środowiska społecznego i przyrodniczego

• wykorzystywanie doświadczeń uczniów w edukacji

• zestawienie różnych poglądów i punktów widzenia problematyki środowiskowej

• pozytywny stosunek do środowiska oraz unikanie katastrofizmu w postrzeganiu problematyki ekologicznej

• związek edukacji ekologicznej i problematyki lokalnej

Formy edukacji ekologicznej

1. Zajęcia terenowe

• umożliwiają bezpośredni kontakt z przyrodą

• najbardziej efektywny i skuteczny sposób edukacji ekologicznej

• są źródłem wiedzy

• kształtują umiejętność obserwacji

• rozwijają wrażliwość estetyczną

• uczą kultury obcowania z przyrodą

• mogą mieć charakter: wycieczki, lekcji-wycieczki, warsztatu terenowego, ścieżki dydaktycznej, prace użyteczne dla środowiska

2. Różne formy dyskusji (otwarte, panelowe, z zaproszonym gościem)

3. Działalność praktyczna (sprzątanie terenu, opieka nad zwierzętami)

4. Badania i eksperymenty naukowe (obserwacja mikroorganizmów)

5. Kontakt ze sztuką ekologiczną i własna twórczość artystyczna (wiersze, obrazy

6. Kontakt z twórczością masową poświęconą tematyce środowiskowej (mass media, filmy, prasa)

7. Gry dydaktyczne i dramatyczne

8. Studium przypadku (tworzenie scenariuszy rozwiązania problemów społeczno-przyrodniczych)

9. Badania ankietowe

10. Wykorzystanie gier, programów komputerowych oraz internetu

11. Zaangażowanie w proekologiczne działania społeczności

12. Refleksja i medytacja

13. Warsztaty ekologiczne

14. Happeningi o tematyce ekologicznej

Wniosek - w edukacji ekologicznej preferowane są aktywne metody nauczania, w których uczący się powinni brać czynny udział

Edukacja ekologiczna dzieci w wieku przedszkolnym

• rozszerzanie i pogłębianie programu studiów dla wychowawców przedszkolnych

• zapewnienie dostępu do atrakcyjnych pomocy dydaktycznych oraz zabawek

• zwiększenie liczby audycji radiowych i telewizyjnych skierowanych do najmłodszych odbiorców

Dzieci ze szkół podstawowych i młodzież ze szkół ponadpodstawowych

• Kształtowanie w nich jedności ze środowiskiem

• Rozwijanie umiejętności obserwowania środowiska, gromadzenia o nim wiedzy i jej odpowiedniego wykorzystania

• Rozbudzanie wrażliwości na piękno natury i ład przestrzenny

• Prowadzenie aktywnych form w terenie

• Rozwijanie współpracy między nauczycielami

Studenci i szkolnictwo wyższe

• przekazywanie podstawowej wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych, ekonomiczno-technicznych oraz humanistycznych

• kształtowanie postaw przyjaznych środowisku

• uwzględnianie problematyki dydaktyki i metodyki nauczania zagadnień ochrony środowiska w programach badawczych

• organizowanie studiów podyplomowych, kursów i szkoleń dla wszystkich zainteresowanych problematyką środowiskową

• wydawanie i promowanie podręczników o ochronie środowiska

• współpraca między szkołami wyższymi oraz z organizacjami, ośrodkami i ruchami ekologicznymi

Osoby dorosłe

• zdobywanie dodatkowej wiedzy na uniwersytetach otwartych, studiach podyplomowych, kursach, szkoleniach

• konkursy, targi, wystawy, imprezy

• zaangażowanie procesy decyzyjne mające wpływ na stan środowiska

Środki dydaktyczne

• różnego rodzaju urządzenia, przedmioty, materiały przekazujące informacje oraz umożliwiające wykonywanie czynności o charakterze intelektualnym i manualnym

• pełnią one w procesie kształcenia funkcję poznawczą, kształcącą oraz dydaktyczną

Rodzaje środków dydaktycznych

• wzrokowe

• słuchowe

• wzrokowo-słuchowe

• częściowo automatyzujące proces nauczania i uczenia się

• naturalne

Zielone szkoły

Zielona szkoła - to kilkudniowy wyjazd klasy pod opieką kilku nauczycieli w jakieś interesujące pod względem przyrodniczym czy kulturowym miejsce, gdzie młodzież ma okazję brać udział w zajęciach tematycznych związanych z celem wyjazdu.

Zalety

• aktywny sposób poznania przyrody powoduje, że wiedza przekazywana przez prowadzących zajęcia, trafia do odbiorcy o wiele efektywniej niż w przypadku zajęć szkolnych

• szkoły najczęściej oferują swoim uczniom słowne metody nauczania, a te gwarantują jedynie 5 % zapamiętywania. Zielone szkoły natomiast stosują naukę poprzez przeżywanie, a to stanowi 90 % zapamiętywania

Formy zajęć

• Warsztaty ekologiczne w terenie (m.in. ochrona humanitarna zwierząt, odpady, mała ekologia, ekologiczne postawy obywatelskie, ekologiczne zakupy, transport)

• Warsztaty leśne

• Poznawanie przyrody (gatunki, siedliska, ekosystemy)

• Spotkania z przyrodnikami, pracownikami parków krajobrazowych

• Wycieczki krajoznawczo – przyrodnicze po okolicy

• Spotkania z mieszkańcami wsi, twórcami ludowymi

• Zajęcia poświęcone życiu wsi (rośliny uprawne i ich wymagania, praca rolnika)

• Zajęcia na temat ekologicznego rolnictwa i zdrowej żywności (np. Od ziarenka do bochenka, jak zrobić jogurt?, czym różni się marchewka z uprawy ekologicznej od tej z supermarketu?)

• Zajęcia poświęcone zdrowemu stylowi życia

• Poznawanie walorów kulturowych regionu – zajęcia etnograficzne (gwara, budownictwo, sztuka ludowa, obyczaje)

• Prezentacje multimedialne i pokazy filmów

• Zajęcia plastyczne, dziennikarskie i parateatralne

• Zajęcia z mapą, biegi na orientację

• Obserwacja zjawisk przyrody związanych ze zmianami dnia i nocy, ruchem Ziemi, barwami światła

• Gry, zabawy, ogniska i konkursy

Zakładane efekty

Uczniowie:

• działają aktywnie na rzecz ochrony przyrody

• mają etyczny stosunek do innych organizmów

• działają w zespole

• wypoczywają aktywnie

Edukacja ekologiczna prowadzona przez organizację pozarządową

Stowarzyszenie na Rzecz Ekorozwoju "Agro-Group"

• istnieje od 1997 roku

• zrzesza przede wszystkim osoby zawodowo związane z ochroną środowiska: pracowników firm prywatnych, instytucji, szkół i uczelni wyższych jak również innych organizacji pozarządowych oraz wolontariuszy

Główne kierunki działania stowarzyszenia to:

• edukacja ekologiczna

• współpraca partnerska

• rozwój obszarów wiejskich

• aktywny udział w tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego

• promowanie zasady ekorozwoju w funduszach europejskich

• współpraca międzynarodowa

• ekoturystyka i agroturystyka

„Lekcje z bocianem”

Autorski projekt z zakresu edukacji ekologicznej, którego celem jest kształtowanie świadomości ekologicznej uczniów oraz uświadamianie zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem i zmianami w środowisku naturalnym.

Tematy „Lekcji z bocianem”

• Klęski żywiołowe: Czy możemy się przed nimi chronić?

• Efekt cieplarniany: Dlaczego mamy właśnie taką pogodę?

• Moje otoczenie: Zdrowy styl życia.

„Czy ja dbam o środowisko?”

Celem strategicznym tego projektu jest wsparcie budowania świadomości ekologicznej oraz  osobistej odpowiedzialności za środowisko dzieci i młodzieży w  warunkach szkolnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie "świadomego konsumenta".

„Moje Środowisko”

Projekt ten jest propozycją interdyscyplinarnego programu edukacji ekologicznej przeznaczonego do realizacji w gimnazjach. Program ma za zadanie nauczać uczniów o walorach naturalnych ich najbliższego otoczenia - jego wartości, zagrożeniach, możliwości ochrony.

Program Przedszkolnej Edukacji Ekologicznej

Założenia projektu przedszkolnej edukacji ekologicznej opierają się na kompleksowym przekazaniu wiedzy ekologicznej nauczycielom przedszkoli, aby świadomie i z przekonaniem mogli przekazać ją dalej swoim wychowankom.