Temat: Metody, formy i środki kształcenia
Formy organizacyjne kształcenia:
Formy organizacyjne kształcenia nakierowują jak organizować pracę stosownie do tego kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma być przedmiotem kształcenia. Cz. Kupiesiewicz do głównych kryteriów podziału form organizacyjnych zalicza:
a) Liczbę uczniów uczestniczących w procesie nauczania – uczenia się (formy jednostkowe i zbiorowe pracy uczniów)
b) Miejsce uczenia się (zajęcia szkolne i pozaszkolne)
c) Czas trwania zajęć dydaktycznych (zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne)
Zależnie od miejsca i czasu trwania zajęć uczniów wyróżniamy formy kształcenia, w których uczestniczą uczniowie szkół ogólnokształcących
Formy organizacyjne zajęć
Szkolne
Pozaszkolne
Lekcyjne
Pozalekcyjne
*praca domowa
*wycieczka
*zajęcia w domach kultury, klubach
*Zajęcia edukacyjne
*zajęcia klasowo –lekcyjne
*zajęcia w klasach-pracowniach
*zajęcia wyrównawcze
*koła zainteresowań
*zajęcia świetlicowe
Każda z powyższych form uważana jest za potrzebną ze względu na jej wartości.
Lekcja jest podstawową formą, w ramach której realizuje się proces nauczania i uczenia się. odgrywa wielką rolę w edukacji uczniów dlatego bardzo ważne jest doskonalenie jej oraz zwiększanie jej efektywności.
Zgodnie z poglądem K. Sośnickiego lekcja składa się z trzech części:
a) Powtarzającej – służy przypomnieniem dawniej opanowanego materiału, sprawdzeniu pracy domowej a także przygotowaniu się do nowej lekcji.
b) Postępującej – obejmuje podanie tematu i planu całego zagadnienia oraz jego opracowanie.
c) Zbierająca – jej zadaniem jest zebrać w całość i uporządkować uzyskane informacje przez uczniów.
Godna uwagi jest propozycja Z. Klemensiewicza uważa on że każda lekcja ma 3 główne fazy
-wstęp
-część właściwa
-zakończenie
Typy lekcji i ich charakterystyka
Rodzaje lekcji:
-lekcja podająca
- lekcja problemowa
-lekcja ćwiczeniowa
-lekcja eksponująca
Lekcja podająca – obejmuje podanie celu, przygotowanie, powiązanie, zebranie i zastosowanie informacji.
Struktura lekcji podającej według J. Półturzyckiego
I Część przygotowawcza:
1) wstępna organizacja i przygotowanie lekcji
2) spr. pracy domowej
3) powtórzenie materiału i nawiązanie do nowego
II Część podstawowa
1) podanie nowych treści
2) zrozumienie
3) opracowanie i zebranie
III Część końcowa:
1) powtórzenie i utrwalenie
2) omówienie zadania domowego
3) wykorzystanie i wzbogacenie poznanych zagadnień
Lekcja problemowa- nauka na tych zajęciach skierowana jest na potrzebę rozwijania postaw twórczych po przez samodzielne rozwiązywanie problemów i aktywności badawczej uczniów.
Struktura lekcji problemowej według J. Półturzyckiego
I Część przygotowawcza:
1) wstępna organizacja i przystąpienie do lekcji
2) sprawdzanie pracy domowej
3)powtórzenie materiału i nawiązanie do nowego tematu inicjującego stworzenie sytuacji problemowej.
II Część podstawowa:
1)zatknięcie uczniów z trudnością, jej odczucie i uświadomienie
2)określenie trudności i sformułowanie problemów, pytań, zagadnień
3)ustalenie pomysłu rozwiązywania, planu wykonania zadania lub hipotez do sprawdzenia.
4)wykonanie zadań, realizacja pomysłów, weryfikacja hipotez.
III Część końcowa:
1) usystematyzowanie, powtórzenie i utrwalenie materiału
2) omówienie zadania domowego
Lekcja ćwiczeniowa- Według Okonia tok tej lekcji ma na celu kształcenie u uczniów umiejętności językowych, matematycznych, technicznych czy innych, a tym samym rozwijanie sprawności intelektualnych lub praktycznych. Lekcje tego typu powinny występować w nauczaniu prawie wszystkich przedmiotów .
W lekcji tej występują 2 główne fazy :
Orientacyjna- reprezentuje stosowana w działaniu teorię
Operacyjna – reprezentuje praktykę w jej ścisłym znaczeniu lub działanie o charakterze intelektualnym
Lekcja eksponująca- głównym zdaniem takiej lekcji jest rozwijanie przeżyć emocjonalnych, nauka języka ojczystego, zajęcia artystycznych itd. Chodzi o eksponowanie szeroko rozumianych wartości etycznych, estetycznych, molarnych, społecznych, politycznych itp.
Zajęcia w klasach łączonych
Zajęcia w klasie grupującej uczniów dwóch różnych roczników są bardzo trudne niż zajęcia z klasa jednorodną . Organizacja w klasach łączonych jest odmienna ale w swojej budowie powinna zawierać prawidłowości procesu uczenia się oraz nauczania.
Struktura w klasach łączonych jest następująca:
-zajęcia wspólne dla obu klas, organizowane z tych tematów z których jest to możliwe.
- zajęcia w których występują na przemian zajęcia głośne i ciche obu klas.
Zajęcia wspólne stosuje się dość rzadko w klasach łączonych. Polegają one na tym że dwie klasy traktuje się jako jedna całość i wszyscy opracowują ten sam temat.
Zajęcia głośne i ciche w klasach łączonych wymagają prowadzenia tych zajęć na przemian raz głośno i raz cicho.
Zajęcia głośne- to zajecia w których uczniowie pracuja pod bezpośrednim kierunkiem nauczyciela
Zajęcia ciche –to samodzielna praca uczniów na zajęciach w klasach łączonych.
Formy organizacyjne pracy uczniów
Zajęcia szkolne uczniów lekcyjne i pozalekcyjne wymagają zastosowania różnorodnych form organizacyjnych uczenia się. Do najbardziej typowych form organizacyjnych pracy uczniów należy praca jednostkowa, zbiorowa i grupowa. Uczenie się jest najskuteczniejsze gdy odbywa w każdej tej formie.
Praca jednostkowa- polega na tym, że poszczególni uczniowie, niezależnie jeden od drugiego, realizują określone zadania dydaktyczne , indywidualnie korzystając przy tym z bezpośredniej pomocy nauczyciela. Praca jednostkowa ma miejsce nie tylko w pracy domowej ale również i na lekcji.
Praca zbiorowa-obejmuje zasięgiem równocześnie wszystkich uczniów w klasie. Biorąc pod uwagę duże zróżnicowanie uczniów pod względem uzdolnień zachodzi potrzeba takiego organizowania procesu dydaktycznego aby mogli brać w niej udział wszyscy uczniowie.
Praca grupowa- forma ta posiada duże walory dydaktyczne i wychowawcze. Praca grupowa stwarza korzystna sytuację organizacyjna ponieważ każdy uczeń w klasie jest aktywnie zaangażowany w pracę związane z tematem lekcji.
Nauka domowa
Nauka domowa jest nie odłącznym elementem procesu kształcenia w systemie klasowo-lekcyjnym, jest ważną formą wzbogacenia i uzupełnienia pracy uczniów na lekcji. Nauka domowa powinna spełniać następujące funkcje:
-dydaktyczną
-kształconą
-wychowawczą
Zróżnicowany dobór zadań domowych daje duże możliwości indywidualnego kierowania rozwojem każdego ucznia, jego aktywności, uzdolnień, zainteresowań a ponadto stanów o jakości i wynikach uczenia się.
Pozalekcyjne zajęcia dydaktyczne
Zajęcia pozalekcyjne są to zajęcia dzieci i młodzieży organizowane przez szkołę a ich zadaniem jest:
-rozwijanie zainteresowań w różnych dziedzinach nauki, techniki, sztuki, sportu.
-wyrobienie umiejętności i nawyków, stosowanie wiedzy w praktyce, rozwijanie talentów, uzdolnień
-rozwijanie aktywności i samodzielności oraz umiejętności życia w szkole.
Rodzaje zajęć pozalekcyjnych
Praca masowa –polega na organizowaniu zbiorowych zajęć kulturalnych, imprez, itp.
Praca w kołach zainteresowań – polega na zorganizowaniu uczniów w kilkuosobowe zespoły do prowadzenia z nimi zajęć przez dłuższy czas, celem jest rozwijanie zamiłowań i uzdolnień uczniów.
Koła przedmiotowe- grupujące zespoły uczniów zainteresowanych danym przedmiotem.
Koła techniczne – zdobycie przez uczniów praktycznych umiejętności i sprawności.
Koła artystyczne – polegają na rozwijaniu uzdolnień i zainteresowań w każdej dziedzinie sztuki.
Koła sportowe – mają na celu rozwój fizyczny młodzieży i podniesienie zdrowotności
Wycieczki szkolne
Wycieczka szkolna to swoista i szczególna forma organizacji kształcenia, polegająca na wyprowadzeniu uczniów poza klasę w celu bezpośredniego zetknięcia się z rzeczami, zjawiskami i procesami w ich naturalnym otoczeniu. Każda wycieczka szkolna powinna mieć jasno określony cel i opracowany plan wycieczki. Uczniowie powinni być zaznajomieni z planem oraz celem wycieczki.
Uczenie się dotyczy codziennego życia jest procesem społecznym, wyrasta z potrzeby rozwiązywania problemów w które zaangażowani są inni ludzie, lub naśladowania ich sprawności z naszej naturalnej żądzy poznania i naszej roli w świecie z informacji przekazywanych przez innych ludzi Lu stawianych przez nich wymagań jak również ze zwykłej emocjonalnej przyjemności.
Klasa jest zamkniętym środowiskiem społecznym. Wzajemne kontakty jakie zachodzą, często są oparte bardziej na wymogach instytucjonalnych niż na naszym rozumieniu zdobywania wiedzy przez ludzi.
Poziomy myślenia- hierarchia myślenia i języka którymi posługują się uczniowie i nauczyciele w klasie wg. Jamesa Moffetta.
Rejestrowanie- np. notatki, zapisywanie myśli, wyników itp. – niewielkie zaangażowanie uczniów, dobra podstawa dla późniejszego myślenia i transformacji.
Przekazywanie- tego co zarejestrowaliśmy innym osobą wymusza do głębszego zainteresowania się tematem, aktywizuje uczniów do większego wysiłku.
Uogólnianie- wybranie najistotniejszych wiadomości, co bezpośrednio zmusza do przeredagowania i myślowego przetwarzania wiedzy.
Rozmyślanie/ stawianie hipotez- uczeń musi dokładnie przetworzyć myślowo swój stan wiedzy i zrozumienia by wyciągnąć wnioski czy postawić hipotezy.
Teoretyzowanie- najwyższy poziom myślenia, stawianie pytań przez ucznia, syntetyzowanie i wiązanie posiadanej wiedzy w taki sposób by, można było ukazać możliwości i problemy tematu, czyli wyjść daleko poza otrzymaną informację.
Korzyści płynące z uczenia się w małych grupach
-Większy udział w prowadzonych w klasie rozmowach- wyrobienie sprawności językowej
-Łatwiej słuchać
-Większa swoboda
-Częstsze reagowanie na to co mówią inni i zabierania głosu- lepsze warunki do rozumienia omawianego problemu.
Najlepsze wykorzystanie czasu nauki
-Uczniowie mają więcej pomysłów gdy współpracują w małych grupach, niż indywidualnie czy całą klasą.
-Częściej posługują się językiem- czytanie, pisanie, słuchanie mówienie
-Uczniowie mogą uczyć się jeden od drugiego, wyjaśniając, zadając pytania, przypominając itp.
-Mogą przekonać się, że gdy uczestniczą w procesie uczenia się ich własne doświadczenia i myśli mają wartość.
Środowisko wspomagające uczenie się:
Kl zorganizowana wokół jednostki podstawowej- grupy przyczynia się do ukształtowania środowiska przyjaznego nauce, które wspomaga nauczanie.
-uczniowie rozwijają wiarę we własne możliwości
- uczniowie mało aktywni zaczynają zabierać głos
-uczą się myśleć głośno- będą posługiwać się mową w sposób odkrywczy by poradzić sobie z nowymi informacjami i zrozumieć nowe doświadczenia.
- będą dyskutować, co pozwoli łatwiej zrozumieć problem.
- z większą pewnością siebie będą prezentować swe odkrycia, mniej będą bały się krytyki, będą miały możliwość przeanalizowania i wyselekcjonowania swych myśli.
-nauczą się rozumieć audytorium i lepiej będą posługiwały się językiem pisanym i mówionym.
Korzystne relacje między uczniem i nauczycielem
-Nauczyciel pomaga w nauce, przekazuje wiedzę i odpowiada za określenie sposobu uczenia się,
- uważniej przysłuchuje się dyskusji w małej grupie- kontroluje i ocenia poziom rozmowy i poziom zrozumienia problemu. Szybciej służy pomocą, gdy jest to konieczne.
- ma czas na kontakt osobisty z uczniem.
Zadaniem nauczyciela jest stworzenie takiej struktury pracy w klasie, aby zaistniało wyraźne uczenie się, które z reguły wymaga czasu, wysiłku i pewnej dozy uporu. Uczenie się jest procesem, który można podzielić na 5 faz:
1. zapoznawanie się z problemami- nauczyciel przekazuje wstępne informacje całej klasie;
2. Rozwiązywanie problemów- dyskusja poszukiwawcza w małej grupie,
3. Transformacja- uczniowie zastanawiają się, jak przekształcić posiadaną informację;
4. Prezentacja: pary łączą się, aby podzielić się wynikami swojej pracy;
5. Refleksja: cała klasa dyskutuje o procesie uczenia się po wcześniejszym zastanowieniu się nad nim w małych grupkach.
Środki dydaktyczne: są to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp., ułatwiają im bezpośrednie lub pośrednie poznawanie rzeczywistości.
*Można przyjąć, że środkami dydaktycznymi nazywamy zarówno przedmioty dostarczające bodźców zmysłowych, jak i urządzenia techniczne, ułatwiające przekazywanie tych bodźców.
* Zgodnie z rozumieniem pojęcia „proces kształcenia” jako procesu nauczania u uczenia się, środki dydaktyczne służą nie tylko wzbogaceniu czynności nauczyciela, lecz także czynności ucznia. Zatem zarówno nauczyciele jak i uczniowie winni posługiwać się wieloma różnorodnymi środkami dydaktycznymi.
*Materiały dydaktyczne to najważniejsze elementy środków dydaktycznych, a często tylko one tworzą ów środek, co stwarza podstawę do używania tych terminów zmiennie. Istnieją liczne materiały dydaktyczne, które można stosować bez urządzeń technicznych, np. materiały drukowane (testy, sprawdziany, materiały programowe) i graficzne (fotografie, fotokopie, ilustracje).
*Środki dydaktyczne dzieli się na słuchowe, wzrokowe-słuchowe(audiowizualne), automatyzujące proces kształcenia (zastąpienie lub ograniczenie ludzkiej pracy fiz i umysłowej przez pracę maszyn) oraz wzrokowe, które dzielą się jeszcze na proste środki wzrokowe i złożone środki wzrokowe.
*Proces kształcenia wymaga wykorzystania różnorodnych środków dydaktycznych nie tylko wspierających czynności nauczyciela, ale też ułatwiających uczniom uczenie się.
*Środki dydaktyczne właściwie dobrane i umiejętnie zastosowane ułatwiają prawidłową realizację zasad poglądowości, usprawniają bezpośrednie poznanie rzeczywistości przez uczniów, a także dostarczają wrażeń i spostrzeżeń na których opiera się poznanie, pośrednie, czynności umysłowe i praktyczne.
*Środki dydaktyczne pełnią ważną rolę w rozwoju wyobraźni, myślenia, wpływają na lepsze i szybsze opanowanie wiadomości i umiejętności.
W procesie kształcenia środki dydaktyczne spełniają wiele funkcji: motywacyjną, poznawczą, dydaktyczną i wychowawczą.
*Funkcja motywacyjna: polega na wywołaniu pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez budzenie zaciekawienia i zainteresowania dla przedmiotu poznania.
*Funkcja poznawcza: polega na tym, że dzięki środkom uczący się poznaje bezpośrednio określoną rzeczywistość.
*Funkcja kształcąca: sprowadza do rozwijania zdolności poznawczych (spostrzegawczości, wyobraźni, myślenia, pamięci) oraz kształtowania odpowiednich umiejętności i sprawności.
*Funkcja dydaktyczna: wyraża się w tym, że środki dydaktyczne są niejednokrotnie głównym źródłem wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia opanowania.
*Funkcja wychowawcza: polega na pobudzaniu sfery emocjonalnej, na wywoływaniu przeżyć i kształtowaniu postaw uczniów. (zadania częśc 1)
*Proste środki wzrokowe obejmują grupę środków, które eksponują rzeczywistość w postaci bezpośredniej (przedmioty naturalne), pośredniej (modele, obrazy) i uogólnionej (mapy, wykresy, symbole tzn., słowa, cyfry)
Środki wzrokowe spełniają w procesie nauczania – uczenia się doniosłą rolę, gdyż umożliwiają uczniom bezpośrednie poznawanie rzeczywistości tzn. konkretnych rzeczy, zjawisk i procesów oraz poznawanie pośrednie, za pomocą ich poglądowych przedstawień.
Do prostych środków wzrokowych zaliczamy między innymi:
okazy naturalne w środowisku, naturalne okazy w sztucznym środowisku (kolekcje, próbki), okazy spreparowane (okazy wypchane, szkielety, preparaty mikroskopowe), modele (np. statyczne: makiety, globusy; dynamiczne, działające), obrazy statyczne (fotografia, rysunek).
*Złożone środki wzrokowe
W procesie kształcenia wykorzystujemy różnego rodzaju środki wzrokowe, eksponowane za pomocą urządzeń technicznych, aparatów, np., film niemy wymaga zastosowania aparatu projekcyjnego.
Do środków technicznych eksponujących materiały wizualne zaliczamy m.in, rzutniki, czytniki, projektory filmowe, natomiast wśród materiałów wizualnych wyróżnia się m.in, foliogramy, mikrofilmy, filmy nieme.
*Środki słuchowe
Do podstawowych środków dydaktycznych o charakterze słuchowym należą następujące rodzaje materiałów audialnych: nagrania magnetofonowe, nagrania płytowe, audycje radiowe.
Środki słuchowe są nieodzowne w szkolnictwie ogólnokształcącym i stanowią nieocenioną pomoc w nauczaniu przedmiotów humanistycznych i muzyki.
Do środków słuchowych, które umożliwiają reprodukcję nagrań muzycznych i nie tylko, należy magnetofon oraz kompakt z nagraniami płytowymi. Środki te a szczególnie magnetofon, można wykorzystać dla następujących celów dydaktycznych:
- na zajęciach muzyki, gry nauczyciel zapoznaje uczniów z różnymi utworami muzycznymi, pieśniami, brzmieniami instrumentów
- w nauczaniu języka polskiego można wykorzystać taśmy i płyty z nagraniami muzycznymi oraz z nagraniami utworów literackich – sztuk teatralnych recytacji poezji.
- w nauczaniu i uczeniu się języków obcych taśmy i płyty mogą być wykorzystane w kształceniu wymowy i ćwiczeniach gramatycznych
- w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych można odtwarzać nagrane głosy ptaków, zwierząt, bądź odgłosy zjawisk przyrody, np. burzy, wiatru, deszczu
Radio, jak wiadomo, jest środkiem masowego oddziaływania podobnie jak film, książka, czasopisma, telewizja. Środki masowe wpływają nie tylko na doskonalenie procesu kształcenia, ale także pełnią ważną rolę w kształceniu ustawicznym. Radio w swoim bogatym programie zawiera rózne rodzaje audycji edukacyjnych dla szkół.
*Środki wzrokowo-słuchowe łączą obraz z dźwiękiem, czyli oddziaływają równocześnie na wzrok i słuch, co poważnie zwiększa ich atrakcyjność, gdyż za ich pomocą rzeczywistość nabiera większego autentyzmu i obiektywizmu. Dźwięk w powiązaniu z obrazem nie tylko wprowadza ożywienie, ale również jest środkiem interpretacji i wyjaśniania obrazu.
Do podstawowych środków wzrokowo-słuchowych należą: filmy dydaktyczne dźwiękowe, programy telewizyjne, nagrania, wideopłyty, projektory filmowe, magnetowidy, odbiorniki telewizyjne.
Film dydaktyczny jest bardzo cennym środkiem dydaktycznym w procesie kształcenia ogólnego, dostarcza wiadomości, budzi zainteresowanie.
Film dydaktyczny nazywamy taki film, który został zrealizowany dla celów dydaktycznych i w swej treści i konstrukcji jest dostosowany do poziomu umysłowego uczniów i stanowi środek kształcenia, którym posługuje się nauczyciel na zajęciach szkolnych.
W zależności czasu ich trwania i pełnionej funkcji w procesie kształcenia film może występować w dwóch zasadniczych postaciach: tzw. Wstawki filmowej i filmu całościowego.
Film dydaktyczny przedstawia określone rzeczy, zjawiska, procesy, które można eksponować wielokrotnie w różnym czasie. Nauczyciel może zaznajamiać uczniów z treścią filmu dowolną liczbę razy, kierować ich uwagę na istotne i ważne momenty określonych zjawisk i procesów. Za pomocą filmu można przedstawić zdarzenia z zakresu teorii, jak i ruchu cząsteczek elementarnych.
*Do środków automatyzujących uczenie się należą maszyny dydaktyczne, gabinety językowe i komputery.
Maszyny dydaktyczne zostały tak skonstruowane, aby mogły sterować uczenie się bez pomocy nauczyciela. Maszyny wydatnie mogą wspomagać nauczyciela i pełnić różne funkcje dydaktyczne.
Wśród maszyn dydaktycznych wyróżnia się:
- maszyny uczące które umożliwiają opanowanie informacji
- maszyny egzaminujące, które ułatwiają przeprowadzenie kontroli pracy uczniów
- maszyny ćwiczące, które ułatwiają opanowanie umiejętności i nawyków
Gabinety językowe: zwane także laboratoriami językowymi, w dużym stopniu usprawniają proces opanowania języka obcego. W gabinetach tych można wykorzystać oprócz magnetofonów i słuchawek inne urządzenia techniczne, które mogą przyczynić się do uzyskania przez uczniów wyższych kompetencji językowych.
Komputery: to środki które znacznie zdynamizują prace szkół. Rola kształcenia informatycznego wynika z analizy umiejętności niezbędnych dla współczesnego absolwenta szkoły średniej ogólnokształcącej. Wiedza i umiejętności informatyczne są wyznacznikiem współczesnej cywilizacji.
Komputery stwarzają maksymalne możliwości indywidualizacji kształcenia w zależności od uzdolnień ucznia, tempa pracy i zaawansowania w nauce danego przedmiotu. Stwarza on możliwości zaprogramowania przebiegu oraz dróg i sposobów uczenia się poszczególnych jednostek, gdyż ustala poziom trudności programu w zależności od wyników wstępnej kontroli i dalszych postępów w nauce.
Edukacja komputerowa stwarza duże możliwości i ma wielką przyszłość właściwie w nauczaniu wszystkich przedmiotów.
Bogactwo i różnorodność środków dydaktycznych powoduje, ze dzięki ich systematycznemu i racjonalnemu wykorzystywaniu wzrasta efektywność pracy nauczyciela i uczniów, zwiększa się tempo pracy w procesie uczenia się, ogranicza się uczenie książkowe na rzecz poznania bezpośredniego.
Środki dydaktyczne spełniają wiele funkcji w procesie kształcenia i ich rola będzie zwiększać się wraz z rozwojem technicznych środków dydaktycznych, a szczególnie technik komputerowych.
Należy pamiętać, ze trzeba zachować umiar w stosowaniu środków dydaktycznych, gdyż ich nadmiar może hamować rozwój myślenia abstrakcyjnego, dlatego ważne jest aby dokładnie rozważyć, kiedy i jaki rodzaj poglądowości zastosować w poszczególnych momentach toku lekcyjnego. (zadania część 2)
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
Projekty edukacyjne
14 Czerwiec 2010autor
Brak komentarzy
Temat projektu : Wymiana polsko-niemiecka przy współpracy PTSM z DSH
Cele projektu
- integracja młodzieży
- przełamanie barier kulturowych
- poznawania tożsamości partnerów
Zadania do zrealizowania
- prace w zespołach (zabawy zapoznawcze)
- realizacja mapy terenowej miasta Lubeki (orientacja)
- projekty własnych państw
- zawody sportowe
- przedstawienie „Zakonnica w przebraniu”
Ocena projektu
- zapis w kronice szkolnej gim. 43
- uroczyste podsumowanie projektów międzynarodowych w Kliniskach z wręczeniem
- Młodzieżowego Lidera Turystyki Pieszej
- zdjęcia
Podsumowanie i ewaluacja
- cykliczne spotkanie młodzieży z Lubeki i Szczecina zakończyły się spotkaniem w Lubece i podsumowaniem projektu
- integracja
- prywatne spotkania i wyjazdy
Temat projektu: 48 Ogólnopolski Rajd Bialski (13.10.04-07.10.04)
Cele projektu
- poznania walorów turystyczno-krajoznawczych Gór Orlickich
- poznawanie układów planistycznych miast
- zdobywanie wiedzy na temat Gór Orlickich
Zadania do zrealizowania
- przemarsz wyznaczoną trasą przez góry zarówno po stronie polskiej jak i czeskiej
Ocena projektu
- włączenie się w cykl imprez organizowanych przez PTTK Wrocław
Temat projektu: 50 Ogólnopolski Rajd Świętokrzyski (29.04.04-02.05.04)
Cele projektu
- poznanie walorów turystyczno-krajoznawczych Pasma Łysogór
- zwiedzanie muzeów na Ziemi Świętokrzyskiej (muzeum Henryka Sienkiewicza, muzeum Techniki w Starachowicach)
Zadania do zrealizowania
- przemarsz wyznaczoną trasą w ciągu 4dni na metę pod Łysicą
Ocena projektu
- podsumowanie rajdu na mecie, gry, zabawy i konkursy
- przyjemność przemarszu
Podsumowanie i ewaluacja
- zapoznanie się z atrakcjami terenu Gór Świętokrzyskich
Projekt wielostronny Comenius
Od tego roku szkolnego uczniowie tej szkoły biorą udział w projekcie Comenius. Tematem projektu jest „Współpraca Uniwersytet – Szkoła” – Internationale Kooperation Universität – Schule w skrócie IKUS.
Uczniowie zainteresowani pogłębianiem wiedzy
w zakresie przedmiotów ścisłych i przyrodniczych mogą uczestniczyć w zajęciach na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym, Uniwersytecie Szczecińskim, w Instytucie Energii Odnawialnej w Ostoii, w Planetarium
i Eksperymentatorium Eureka w Szczecinie.
Projekt IKUS ma charakter międzynarodowy. Nasi partnerzy to szkoły z Węgier, Czech, Niemiec, Chorwacji i Włoch. Wspólnie działamy w projekcie i będziemy wymieniać się naszymi doświadczeniami podczas wymiany e-mailowej, poprzez forum, które wkrótce powstanie, no i również podczas wymian w szkołach partnerskich. Planowane spotkania odbędą się we Włoszech, w Polsce, Czechach i Niemczech.
Uczestnicy otrzymują punkty za każde działanie w ramach projektu. Po zdobyciu 7 punktów uczeń otrzymuje międzynarodowy certyfikat.
Do tej pory uczniowie tej szkoły uczestniczyli w :
Festiwalu Nauki na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym
Warsztaty na Wydziale Elektrycznym ZUT
Zajęciach terenowych w Rezerwacie Przyrody „Świdwie”
Wizyta w Zakładach Chemicznych Police
Warsztatach kulturoznawczych organizowanych przez Instytut Goethego
Planetarium
STRATEGIA KSZTAŁCENIA to sposób interpretacji ogólnych celów kształcenia i sposób ich wprowadzania, ogół środków, metod i technik przygotowywanych i wykorzystywanych przez nauczycieli dla osiągnięcia jak najlepszych efektów.
Przykładem strategii może być nauczanie w sposób aktywizujący.
Kryteria doboru metod:
• Dominacja aktywności nauczyciela lub uczniów w procesie nauczania – uczenia się (metody: podające, poszukujące, samodzielnego dochodzenia do wiedzy)
• Sposób przekazu wiadomości (metody: słowne, oglądowe, praktyczne)
• Źródło wiadomości (słowo, obraz, rzeczywistość)
METODA NAUCZANIA wg kulisiewicza to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, a także rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych.
PODZIAŁ METOD (KUPISIEWICZ), oparte na:
OBSERWACJI (OGLĄDOWE)
SŁOWIE (WERBALNE)
DZIAŁALNOŚCI PRAKTYCZNEJ
o Pokaz
Pomiar rzeczy, zjawisk, procesów
o Dyskusja
o Opowiadanie
o Pogadanka
o Praca z książką
o Wykład
o (Metoda sytuacyjna, Metoda inscenizacji
o Gry dydaktyczne
o Metoda biograficzna
o Metoda laboratoryjna (tradycyjna ,problemowa)
o Metoda zajęć praktycznych
Wincenty Okoń o metodzie mówi, że jest to -> wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości uczniów.
Wymienia on cztery grupy metod*:
• ˇ metody podające - gdzie uczeń jest aktywny poznawczo jedynie odtwarzając przekazane przez nauczyciela wiadomości – pogadanka, opowiadanie, praca z książką;
• ˇ metody problemowe - gdzie uczeń pod kierunkiem nauczyciela dochodzi do rozwiązania problemu w sposób samodzielny – klasyczna metoda problemowa;
• ˇ metody eksponujące - uczeń uczy się poprzez zaangażowanie emocjonalne i przeżycie,
• ˇ metody praktyczne - w trakcie których uczeń aktywnie współuczestniczy w procesie dydaktycznym, tworząc nowe formy lub opisując i zmieniając swe otoczenie.
*Okoń dokonał podziału metod nauczania ze względu na stopień aktywności podmiotów kształcenia i oddziaływania na poszczególne zmysły.
Metody podające:
- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład informacyjny
- objaśnienie
- praca ze źródłem drukowanym
Metody problemowe:
- nauczanie problemowe
- wykład problemowy
- dyskusja dydaktyczna
- metoda badawcza
- gry dydaktyczne:
burza mózgów
metoda sytuacyjna
metoda inscenizacji
metoda symulacyjna
Metody eksponujące:
- drama
- sztuka teatralna
- wystawa (ekspozycja)
- pokaz
Metody praktyczne:
- ćwiczenia przedmiotowe
- metoda laboratoryjna
- pomiar
A
Strategia
ASOCJACYJNA
gotowa wiedza + pamięć
P
Strategia
PROBLEMOWA
· kierowanie wywołaniem sytuacji problemowej,
· aktywne uczenie się przez rozwiązywanie problemów
· pytania problemowe
· eksperymenty
O
Strategia
OPERACYJNA / ĆWICZENIOWA / DZIAŁANIOWA
ü czynności manualne + intelektualne
ü działalność praktyczna
ü aktywne uczenie się
E
Strategia
EMOCJONALNA
Ø rozwój procesów emocjonalnych
eksponowanie wartości moralnych, estetycznych
W leksykonie Pedagogika Wydawnictwa Naukowego PWN znajdujemy podział:
• 1. metody asymilacji wiedzy (np. wykład, pogadanka, praca z książką),
• 2. metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (np. metoda przypadków, burza mózgów, gry dydaktyczne),
• 3. metody praktyczne ( polegające na wykonaniu odpowiednich
prac wytwórczych ),
• 4. metody inscenizacyjne (np. drama)
•
Jakie metody stosuje się dziś w szkołach?
METODY AKTYWIZUJĄCE
Powstały one jako przeciwstawienie się obowiązującym dotąd metodom podającym i autokratycznego stylu pracy nauczyciela z uczniem.
Metody aktywizujące to takie, które rozwijają samodzielność ucznia, zachęcają go do odpowiedzialności za organizację i przebieg lekcji, ułatwiają różnicowanie wymagań, pomagają w tworzeniu zintegrowanego zespołu klasowego, wspierają ocenianie zespołowej i twórczej pracy uczniów.
Dlaczego metody aktywne są korzystne dla ucznia?
• Uczeń wypowiada się co było według niego dobre a co złe, co sprawiło mu trudności.
• Uczeń widzi swój wkład pracy, jego praca jest oceniana w samoocenie i przez grupę.
• Uczeń pracuje w zespole, uczy się współdziałania, brania i udzielania pomocy, współodpowiedzialności za pracę grupy.
• Uczeń zgłasza się i wykonuje zadania, w których jest najmocniejszy i osiąga sukcesy.
• Uczeń lepiej przyswaja sobie wiadomości i umiejętności.
Dlaczego metody aktywne są korzystne dla nauczyciela?
• Nauczyciel ma możliwość obserwacji ucznia w procesie uczenia się i lepszego jego poznania. Przyczynia się to do indywidualizacji wymagań.
• Nauczyciel poznaje pozycję ucznia w klasie i ma możliwość ingerencji w celu polepszenia kontaktów między uczniami.
• Nauczyciel osiąga cele lekcji
•
Głównym celem metod aktywizujących jest pomoc uczniom w efektywnym przyswajaniu wiedzy, uczenie rozwiązywania problemów, rozwijanie zainteresowań i postawy twórczej, uczenie pracy zespołowej oraz zerwanie z nudą i lękiem na lekcjach
Przy stosowaniu tych metod ważna jest atmosfera zaufania, obustronnej otwartości, zawieranie umów i ich wypełnianie, zarówno przez uczniów jak i przez nauczyciela.
Uczeń będzie aktywny, gdy:
1. cel jest dla niego bliski i wyraźny,
2. uwzględnia się jego zainteresowania,
3. ma poczucie bezpieczeństwa,
4. bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji,
5. odczuwa satysfakcję,
6. ma poczucie własnej wartości,
7. dostrzega się jego wkład pracy, a nie tylko efekt,
8. kiedy ma możliwość realizowania własnych pomysłów.
PRZYKŁADOWE METODY:
1. twórcze rozwiązywanie problemów (np. „burza mózgów”, „technika 635″),
2. projekt,
3. drama, odgrywanie ról,
4. diagramy przyczynowo- skutkowe,
5. piramidy priorytetów,
6. drzewka decyzyjne,
7. mapy pojęciowe,
8. analizy gwiazdy pytań, pola sił…
9. działania terenowe,
10. przeprowadzanie doświadczeń,
11. ekspresja plastyczna, muzyczna, literacka, ruchowa.
BURZA MÓZGÓW
• Polega na możliwości szybkiego zgromadzenia wielu hipotez rozwiązania postawionego problemu w krótkim czasie.
• Każdy uczeń ma prawo zgłaszać wiele pomysłów
• Uczniowie wspólnie z nauczycielem wybierają najtrafniejsze rozwiązania problemu postawionego przez nauczyciela i uzasadniają swoje stanowisko.
• Może się odbywać pisemnie bądź ustnie.
DRZEWKO DECYZYJNE
• Przebieg:
1.Postawienie problemu do rozwiązania.
2.Dyskusja na temat tego problemu: dlaczego tak się stało?, jakie były powody takiego postępowania?
3.Wypełnianie drzewka zaczyna się od dołu, od wpisania problemu.
4.Uczniowie proponują trzy najefektywniejsze i najszybsze według nich rozwiązania problemu.
5.Następnie grupy analizują pozytywne i negatywne skutki zaproponowanych rozwiązań i zapisują je.
6.Na końcu uczniowie określają cele i wartości proponowanych rozwiązań.
7.Poszczególne grupy prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy.
WYWIAD Z SOBOWTÓREM
• Uczeń wciela się w bohatera literackiego i odpowiada na pytania dziennikarzy na konferencji prasowej. Uczniowie powinni wykonywać ćwiczenia w kręgu, aby widzieli efekty wspólnej pracy. Nauczyciel musi zadbać o atmosferę bezpieczeństwa i otwartości.
Śnieżna kula (dyskusja piramidowa)
Zagadnienie (problem, pytanie) proponuje nauczyciel lub któryś z uczniów. Uczniowie rozwiązują zadany problem w pojedynkę. Następnie uzgadniają swoje stanowiska w dwójkach, czwórkach, ósemkach. Na koniec wypracowują jedno wspólne dla całej klasy stanowisko.
Dyskusja piramidowa daje szansę każdemu uczniowi na wyrażenie swojego zdania na podany temat. Kształci umiejętność uzgadniania stanowisk, negocjowania, formułowania myśli.
Każdy nauczyciel, uczeń może tak naprawdę stworzyć własną metodę i udoskonalać ją w trakcie pracyJ
Metody i strategie kształcenia
Ćwiczenia 2
• Metody asymilacji wiedzy
• Są proste i łatwe w zastosowaniu
POGADANKA
• Metoda dialogowa
• Polega na rozmowie nauczyciela z uczniami
• nauczyciel ma kierować rozmową – on stawia pytania i oczekuje pożądanej odpowiedzi
• Pytania muszą być interesujące, niezbyt trudne, pobudzające ucznia do udziału w lekcji
Ze względu na funkcje dydaktyczne wyróżnia się:
• Pogadankę wstępną
• Pogadankę przedstawiającą nowe wiadomości
• Pogadankę utrwalającą
• Pogadankę kontrolną
OPOWIADANIE
• To słowne przedstawienie zdarzeń, faktów i procesów
• Opowiadanie musi być żywe, zwarte, obrazowe, musi pobudzać uczucia uczniów i trzymać w napięciu
• Język opowiadania musi być poprawny, zrozumiały, plastyczny, ekspresyjny
Cel opowiadania:
• Przekazanie wiadomości
• Wzbudzenie zaciekawienia i zainteresowania treścią i akcją zdarzenia
OPIS
• To słowna charakterystyka przedmiotów, zjawisk, procesów, osób
• Stosowany jest, gdy uczeń nie zna jakiegoś przedmiotu, zjawiska ani z nauczania, ani z lektury
• Celem opisu jest przekazywanie informacji o danym przedmiocie wraz z objaśnieniem jego właściwości
WYKŁAD INFORMACYJNY
• Służy do słownego przekazywania określonych treści kształcenia w postaci wypowiedzi ciągłej, usystematyzowanej
• Polega na podaniu uczniom wiedzy w jej naukowej postaci wraz z całą stosowną terminologią
• Można go stosować sporadycznie
WYJAŚNIENIE
• To zwięzłe określenie faktu o charakterze teoretycznym, sprowadza się do podania treści i zakresu nieznanego pojęcia, przyczyny nieznanego zjawiska.
• Ma duże znaczenie przy rozpoczynaniu omawiania nowych działów programowych, gdzie występuje nowa terminologia.
Metody problemowe:
- nauczanie problemowe
- wykład problemowy
- dyskusja dydaktyczna
- metoda badawcza
- gry dydaktyczne:
burza mózgów
metoda sytuacyjna
metoda inscenizacji
metoda symulacyjna
NAUCZANIE PROBLEMOWE
• Polega na kierowaniu pracą uczniów, którzy zdobywają nowe wiadomości i umiejętności za pomocą rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych
• Uczy uczniów dostrzegania, formułowania i rozwiązywania problemów oraz sprawdzania wartości rozwiązania
• Aktywizuje intelektualnie, wyzwala aktywność badawczą ucznia
• Opiera się na samodzielnym dochodzeniu do wiedzy
WYKŁAD PROBLEMOWY
• Podanie tematu i celu wykładu
• Wytworzenie i analiza sytuacji problemowej
• Sformułowanie problemu i określenie sposobu jego rozwiązania
• Wysuwanie hipotez
• Weryfikacja hipotez
• Podsumowanie treści wykładu
GRY DYDAKTYCZNE
• Aktywizują uczniów
• Kształcą umiejętność szukania informacji i ich przetwarzania, stawiania i rozwiązywania problemów, tworzenia pomysłów, podejmowania decyzji
• Doskonalą umiejętność dyskusji, argumentowania
BURZA MÓZGÓW
• Polega na możliwości szybkiego zgromadzenia wielu hipotez rozwiązania postawionego problemu w krótkim czasie.
• Każdy uczeń ma prawo zgłaszać wiele pomysłów
• Uczniowie wspólnie z nauczycielem wybierają najtrafniejsze rozwiązania problemu postawionego przez nauczyciela i uzasadniają swoje stanowisko.
• Może się odbywać pisemnie bądź ustnie.
METODA SYTUACYJNA
• Polega na zespołowym analizowaniu i rozwiązywaniu konkretnych sytuacji problemowych
• Uczy podejmowania samodzielnych decyzji
METODA INSCENIZACJI
• Polega na odgrywaniu ról
• Przebieg: zaznajomienie z sytuacją wyjściową, z celem zajęć – przydzielenie ról – przeprowadzenie gry i jej analiza – dyskusja na temat problemów zawartych w inscenizacji – usystematyzowanie i utrwalenie wiadomości
• Plusy: emocjonalne i intelektualne zaangażowanie uczestników
METODA SYMULACYJNA
• Polega na odtworzeniu przez uczących się różnorodnych sytuacji problemowych, które kiedyś były dla kogoś problemami rzeczywistymi
• Wykorzystywana w przedmiotach humanistycznych
Metody eksponujące:
- drama
- sztuka teatralna
- wystawa (ekspozycja)
- pokaz
DRAMA
• Oparta na bezpośrednim doświadczeniu życiowym ucznia, w której wykorzystuje się zmysły, wyobraźnię, mowę, ruch
• Polega na stwarzaniu sytuacji, w których uczniowie mogliby się identyfikować z innymi osobami, odtwarzali zachowania jakiejś postaci, wcielali się w nią
• Uczestnik dramy nie gra kogoś, ale jest sobą w nowych sytuacjach
SZTUKA TEATRALNA
• Uczący się bierze udział jako widz, a także i recenzent (po zakończeniu wyraża główna ideę dzieła scenicznego w formie pisemnej lub w dyskusji)
• Zawiera w swej treści wartości natury moralnej, etycznej
WYSTAWA
• Stosujemy do prezentacji dzieł sztuki plastycznej
• Wystawy mogą być organizowane jako podsumowanie lekcji, jako efekt konkursu plastycznego
• Wiele wartości eksponują wystawy różnego rodzaju pamiątek historycznych
Metody praktyczne:
- ćwiczenia przedmiotowe
- metoda laboratoryjna
- pomiar
ĆWICZENIA PRZEDMIOTOWE
• To wielokrotne wykonywanie jakiejś czynności dla nabycia wprawy i uzyskania wyższej sprawności w działaniach umysłowych i praktycznych
• Aby dana umiejętność została ukształtowana właściwie, niezbędna jest znajomość podłoża teoretycznego czynności
• Ćwiczenie polega więc na stosowaniu wiedzy teoretycznej do celów praktycznych
METODA LABORATORYJNA
• Uczniowie samodzielnie przeprowadzają eksperymenty w celu zbadania przyczyn występowania jakiegoś zjawiska, jego przebiegu i skutków
• Uczniowie stykają się z narzędziami, materiałami, odpowiednia aparaturą
• Metoda sprzyja rozwojowi zainteresowań i samodzielności
POMIAR
• To czynności pozwalające określić ilościową lub liczbową stronę badanych rzeczy, zjawisk i procesów za pomocą odpowiednich jednostek miar
• Występuje w połączeniu z metodą laboratoryjną
FUNKCJE METOD NAUCZANIA
• Służą zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem
• Zapewniają utrwalanie (poprzez powtarzanie, uczenie się na pamięć, ćwiczenia) omówionego materiału
• Sprawdzają osiągnięcia szkolne uczniów
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
Taksonomiczne ujęcie celów kształcenia
14 Czerwiec 2010autor
Brak komentarzy
Nadawanie celom edukacji szkolnej określoności i precyzji wymaga posługiwania się taksonomiami. Termin taksonomia zaczerpnięty został z biologii, gdzie oznacza naukę o zasadach klasyfikacji gatunków zwierzęcych i roślinnych. Pod pojęciem taksonomii celów edukacyjnych rozumie się hierarchiczne ich uporządkowanie charakteryzujące się: *poprawnością terminologii dydaktycznej *zwięzłością i jasnością haseł *zdefiniowaniem kategorii celów . Jednoznacznym powiązaniem poszczególnych kategorii z czynnościami uczenia się.
Hierarchiczność celów edukacji szkolnej zapewnia stopniowe przechodzenie od celów niższej rangi do celów o najwyższym znaczeniu dla kształcenia i wychowania.
Popularyzacje taksonomii edukacyjnej zapoczątkował Benjamin S. Bloom, który w 1956 roku opublikował pierwszą pracę na ten temat.
Autorzy taksonomii wyodrębniają trzy dziedziny celów:
1. Poznawczą
2. Emocjonalną
3. Psychomotoryczną.
W dziedzinie poznawczej wyodrębniono sześć kategorii.
§ Wiadomości- opanowanie przez uczniów wiadomości i to wiadomości różnego rodzaju: *fakty *terminy *znaki konwencjonalne* klasyfikacja struktury *kryteria *pojęcia *teorie
§ Analiza- w formie umiejętności dokonywania podziału całości na elementy, ustalenia ich hierarchii i wzajemnych stosunków. Wyróżniono analizę: *elementów *stosunków między elementami *zasad organizacji całości.
§ Synteza- umiejętność tworzenia całości z danych elementów w celu uzyskania nowej struktury, wytworzenie własnego dzieła, opracowanie planu działania, stworzenie obrazu całości na podstawie własnych danych.
§ Rozumienie- to tworzenie nowej wartości na podstawie przeprowadzenia analizy i syntezy.
§ Zastosowanie- wyraża je umiejętność generalizowania, odnoszenia, wybierania, rozwijania, organizowania, wykorzystania, przemieniania, klasyfikowania i zwyczajnego zastosowania poznania wiedzy.
§ Ocena- ocenianie w wartościach wewnętrznych i zewnętrznych poznanego materiału jak i metod przewidzianych w celach kształcenia.
Drugą dziedziną jest sfera emocjonalna. Utworzono pięć jej kategorii.
v Odbiór bodźców- przejawiają się w tej kategorii takie umiejętności jak: zdolność wyróżniania, wyboru, oddzielenia, zakumulowania, przyjęcia, przysłuchiwania się, kontrolowania, wyrażania postawy, przykładu i dzielenia się z kimś.
v Działanie- z wyrażaniem zgody na nie, z chęcią działania i zadowolenia z podjętego działania. Z tych ogólnych założeń tej kategorii wynikają konkretne umiejętności oraz sposoby zachowania.
v Wartościowanie- obejmuje ono akceptację wartości, wybór wartości, wiarę w określone wartości, zaangażowanie w nie i poświęcenie im. Wartościowanie wyraża się w rozumienie i obronę oraz propagowanie przyjętych i uznawanych wartości.
v Systematyzacja wartości- obejmuje pojęciowe ujęcie wartości, czyli konceptualizację, oraz tworzenie systemu wartości. Niezbędne są do tego umiejętności definiowania, dyskutowania, porównania, abstrahowania, formułowania, organizowania, teoretyzowania, filozofowania.
v Stały wewnętrzny system wartości- jemu podporządkowuje się postępowanie i ogół poczynań. A system tej wartości przechodzi w światopogląd. W tej sferze dokonuje się zmiany wartości i stabilizują się wymagania, występują dążenia do doskonalenia, a nawet perfekcjonalizmu, pojawia się oczekiwanie uznania i wysokiej oceny przez rówieśników, znajomych i przełożonych.
Trzecią dziedziną jest sfera psychomotoryczna. Utworzona z pięciu kategorii.
o Percepcja- służy do rozumienia złożonego działania
o Naśladownictwo- kierowane obserwacją i wykonywanie działań pod kierunkiem.
o Ćwiczenia- które dzięki obserwacji i naśladownictwu prowadzą do nawyku sprawnego wykonywania.
o Automatyzacja czynności
o Perfekcyjne wykonanie
Taksonomia poza analizą i klasyfikacją zadań dydaktycznych, określały nie tylko wskazania do kształcenia, ale także do kontroli. W ten sposób kontrola pozwalała porównać uzyskane rezultaty z założonymi celami i oczekiwaniami edukacyjnymi. Jest to podstawowe zadanie taksonomii, określać zadania, wyznaczyć przebieg i zakres kształcenia, przygotowywać wskazania do kontroli. Rozbudowa taksonomii na dziedzinę poznawczą, emocjonalną i psychomotoryczną pozwala realizować nie tylko przekaz treści, ale także ogólny rozwój osobowości uczących się z akcentem na strefę emocjonalna i psychomotoryczna.
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
Autorskie programy kształcenia
21 Maj 2010autor
Brak komentarzy
Patrycja Iwanow: W Polsce od 1 września 1999 r. po reformie systemu edukacji powstała możliwość opracowywania programów kształcenia przez nauczycieli (musi być konstruowane od początku do końca przez nauczycieli). Nauczyciele w tym celu powinni odbyć odpowiednie przygotowanie w ramach dokształcania i doskonalenia zawodowego.
Wzorzec programu- to model pracy nad programem, a zwłaszcza zastosowania organizacji elementów planistycznych programów. Organizacja programu oznacza uporządkowanie elementów programu w oddzielną całość. Na wybór wzorca wpływa orientacja filozoficzna i podejście do programu. Wzorzec programowy składa się z :
· Ideały zadania cele
· Materiały nauczania
· Sytuacje dydaktyczne( przeżycia i doświadczenia z których składa się proces uczenia się i
· Sposoby oceniania
Tworząc wzorzec programu korzysta się z następujących źródeł:
· Społeczeństwo
· Wiedza
· Uczniowie
· Wieczność i boskość (duchowość)
Wzorzec programu można opisywać w wymiarze pionowym i poziomym. Wymiar poziomy odnosi się do zakresu i integracji czyli układu równoległego zawartości programu. Pionowy dotyczy ciągłości i kolejności czyli organizacji zawartości programu wzdłuż linii czasu.
Przeglądając programy szkolne wywnioskować można że nie powstały one w wyniku starannego namysłu nad przyjętym wzorcem, lecz sprawiają wrażenie rozproszonych treści programu powtarzających się lub sprzecznych ze sobą.
Cechy konstrukcyjne wzorca programu:
· Zakres- oznacza ilość i szczegółowość materiału w programie.
· Integracja- oznacza powiązanie rodzajów wiedzy i doświadczeń, które planujemy włączyć do programu; dzięki integracji uczeń zyskuje spójny obraz wiedzy i głęboko sięgające zrozumienie materiału.
· Kolejność- oznacza ułożenie elementów programu; w jej ustalaniu zwykle bierze się pod uwagę treść, pomijając prawidłowości procesu uczenia się; stosowane mogą być następujące 4 zasady uczenia się:
Ø Uczenie się od prostego do złożonego
Ø Zachowanie warunków wstępnych uczenia się danego materiału
Ø Przechodzenie od całości do części
Ø Zachowanie chronologii
· Ciągłość- dotyczy powracania w programie do określonych zasadniczych pojęć i umiejętności, których opanowanie powinno stawać się głębsze i dokładniejsze
· Wyrazistość- to znaczy powiązania pionowe i poziome między różnymi elementami i cechami programu
§ Wyrazistość pionowa- ułożenie treści w sekwencję obejmujące kolejne klasy
§ Wyrazistość pozioma- przejawia się powiązaniem elementów występujących jednocześnie (np. powiązanie kursu literatury w danej klasie z kursem historii)
· Równowaga- oznacza, że każdy element i cechę wzorca programu należy wziąć pod uwagę w odpowiedniej proporcji i czasie; równowagi należy szukać między:
a. Ześrodkowaniem programu na dziecku i na przedmiotach
b. Potrzebami jednostki i społeczeństwa
c. Zadaniami kształcenia powszechnego i przystosowanego do danych uczniów
d. Poszerzaniem i pogłębianiem danych treści
e. Treścią tradycyjną i nowoczesną
f. Zadaniami związanymi z różnymi stylami uczenia się różnych grup uczniowskich
g. Różnymi metodami nauczania i sytuacjami dydaktycznymi
h. Pracą i zabawą
i. Wpływami edukacyjnymi społeczności i szkoły
Sylwia Frydrych: Typowe wzorce programu:
1. Wzorce ześrodkowane na materiale są najczęściej spotykane. Dzieje się tak, ponieważ wiedze uznaje się za integralny, podstawowy składnik programu; zalicza się tu następujące wzorce:
Ø Przedmiotowy
Ø Ześrodkowany na dziedzinie nauki
Ø Pól treściowych
Ø Korelacyjny
Ø Procesualny
2. Wzorce ześrodkowane na uczniu spotyka się je najczęściej w szkołach podstawowych szczególnie w klasach początkowych, gdzie nauczyciele patrzą na dziecko całościowo. Do wzorców tego typu zalicza się:
Ø Wzorce ześrodkowane na dziecku
Ø Wzorce ześrodkowane na doświadczeniu
Ø Wzorce radykalne( romantyczne)
Ø Wzorce humanistyczne
3. Wzorce ześrodkowane na problemach- ukierunkowane są na treści i rozwoju uczniów, ujmują one jednostkę w otoczeniu społecznym. Ostateczny kształt zależy od charakteru problemów, które staną się przedmiotem nauki. Wymienia się tu:
Ø Wzorce ześrodkowane na problemach życiowych
Ø Wzorzec problemów rdzeniowych (ważnych dla wszystkich uczniów)
Ø Wzorce ześrodkowane na problemach społecznych i rekonstrukcjonalistyczne (przygotowujące do zmian społecznych)
Wzorzec programu to złożona konstrukcja wymagająca dużej wiedzy i wielkiej staranności w opracowywaniu. Aby przystąpić do kreowania programu należy opanować umiejętności programowania wzorców.
Wzorzec ześrodkowany na materiale- są najczęściej spotykane, bo wiedzę uznaje się za integralny składnik programu:
· Wzorzec przedmiotowy- według niego są układane podręczniki i kształceni są nauczyciele:
v Zakłada on, że podręczniki stanowią najlepszy zarys treści programowych, a nauczyciel jest główną postacią procesu dydaktycznego;
v Główną zaletą tego wzorca jest wprowadzenie uczniów w podstawy wiedzy nagromadzonej przez społeczeństwo;
v Wada jest poszufladkowanie opanowanej treści;
v Zaniedbuje potrzeby zainteresowania i doświadczenia uczniów na rzecz treści;
v Skłania nauczycieli, by premiowali uczenie się;
· Wzorzec ześrodkowany na dziedzinie nauki:
v Stosowany w programach szkół średnich i wyższych;
v Podstawą jest wewn. organizacja treści określona jako podział na dyscypliny naukowe;
v Przewiduje nauczanie tylko przedmiotów mających swoje odpowiedniki w organizacji nauki: historia, matematyka, biologia;
v Materiału nauczania należy uczyć się takimi metodami, jakimi pracuje się w danej dyscyplinie tj. do historii zabierać się jak historyk, do biologii badać zjawiska i procesy sposobami zalecanymi przez biologów. Zaleca się nauczanie struktur pojęciowych i metodologii;
· Wzorzec pól treściowych (interdyscyplinarność)
v Chodzi tu o połączenie treści, które wydają się być logicznie związane, np. lingwinistyka, gramatyka, literatura, kompozycja tekstów i ortografia- to nauka o języku
v Wzorzec ten pozwala odkryć uczniom zależność między różnymi częściami programu i obszukać się całościowych znaczeń
· Wzorzec korelacyjny (przedmioty i dyscypliny powiązane, ale zachowują odrębność)
v Klasyfikuje się między podziałem na przedmioty a pełną integracją treści
v Jego celem jest powiązanie przedmiotów bez utraty przez nich tożsamości (np. literatura z historia, chemia, matematyka)
v Wymaga współpracy nauczycieli uczących różnych przedmiotów
· Wzorzec procesualny
v Polega na uczeniu się procesów myślowych np. program nauczania myślenia krytycznego, taktyka myślenia np. przy pisaniu programu komputerowego zmusza do logicznego i precyzyjnego myślenia- poprawianie błędów
Wzorce ześrodkowane na uczniu (zainteresowanie i potrzeby dziecka)
· Wzorce ześrodkowane na dziecku
v Optymalizacja uczenia się wymaga, aby uczeń był aktywny w swoim środowisku
v Uczenie się powinno nawiązywać do potrzeb i zainteresowań uczniów
v Rousseau wierzył, że dzieci należy uczyć w ich naturalnym środowisku i nauczać ich zgodnie z zainteresowaniami
v Nauczyciel miał stymulować ciekawość ucznia
v Uczenie się przez działanie
· Wzorce ześrodkowane na doświadczeniu – doświadczenie i zainteresowanie dziecka
v Różnica między tym a poprzednim wzorcem polega na przekonaniu, że nie da się przewidzieć zainteresowań dziecka, a tym samym nie da się ułożyć programu dla wszystkich dzieci
v Program rodzi się w momencie nauczania, tworzy go nauczyciel poznając dziecko
· Wzorce romantyczne (radykalne) – doświadczenie i zainteresowanie dziecka
v Rousseau (uwzględnić naturę wychowanka) + Pestalozzi (człowiek odnajdzie siebie badając własną naturę)
v Radykalni krytycy szkoły wychodzą z założenia, że nasze społeczeństwo jest skorumpowane, represyjne i niezdolne do samo uleczenia, a szkoła za pomocą programów kontroluje dzieci narzucając im pewną kulturę zamiast kształcić ich i emancypować (wyzwolenie, usamodzielnienie)
· Wzorce humanistyczne – doświadczenie, potrzeby indywidualne i grupowe, zainteresowania
v Założenia początkowe brane z psychologii humanistycznej
v Podkreślają rozwój pozytywnego obrazu własnej osoby i umiejętności interpersonalne (międzyludzkie)
v Program otwarty na duchowość
Wzorce ześrodkowane na problemach – maja posłużyć umocnieniu tradycji kulturowych i wyjść naprzeciw lokalnym i ogólnym potrzebom
· Wzorce ześrodkowane na sytuacjach życiowych (problemach życiowych)
v 3 założenia:
Ø Typowe i trwałe sytuacje społeczne (są kluczowe dla efektywnego funkcjonowania społeczeństwa)
Ø Uczeń dostrzeże stosowność tego, czego się uczy, jeśli treść będzie zgrupowana wokół zagadnień z życia społecznego
Ø Zgłębiając w toku nauki społeczne i życiowe sytuacje uczeń dowie się nie tylko jak doskonalić społeczeństwo, lecz także zostanie do tych działań wciągnięty
v Program tego wzorca miał przygotowywać uczniów do radzenia sobie (z powodzeniem) w nowym industrialnym (uprzemysłowionym) świecie
v Skoncentrowanie na uczeniu się metodą problemową
v Zaletą jest odwołanie się do przeszłych i obecnych doświadczeń uczniów na podstawie, których analizuje się pola aktywności życiowej
v Integruje materiał nauczania z wielu przedmiotów wg kategorii, na jakie dzieli się życie społeczne
· Wzorce problemów rdzeniowych
v Dotyczy on funkcji społecznych rozumianych jako funkcje życiowe; funkcje życiowe są trzonem programu
v Następuje tu podział dnia nauki na bloki
v Głównymi elementami wzorca są potrzeby, problemy, zainteresowania wspólne wszystkim uczniom
· Wzorce oparte na problemach społecznych i rekonstrukcjonistyczne
v Zadaniem jest narodzenie się nowej kultury – Theodor Brameld
v Zwolennicy twierdzą, że program w ręku pedagoga może stać się instrumentem społecznych przemian
v Społeczeństwo i jego problemy
v Program ma na celu zaangażowanie ucznia w rozpętywanie trudnych problemów, które stoją przed ludzkością
v Ma doprowadzić ucznia do krytycznej analizy społeczności lokalnej, krajowej i międzynarodowej.
Agnieszka Nowak: Kreowanie programów- wymaga wykorzystania pewnych zasad, zwykle technicznej lub naukowej natury i składa się z działań o charakterze humanistycznym i artystycznym, dzięki którym szkoły mogą realizować określone zadania.
Modele kreowania programu
Ø Techniczno-scjentystyczny (zalicza się behawiorystyczny, menedżerskie, systemowe i akademickie podejście do programu szkolnego). Zwolennikami są programiści opowiadający się za wzorcami ześrodkowanymi na materiale przedmiotowym. Wiąże się z rozwojem metod empirycznych i rozkwitem nauk przyrodniczych; jest to po prostu pewien sposób myślenia. Kreowanie programu owocuje tu planem lub szkicem, na podstawie którego strukturyzuje się środowisko dydaktyczne i koordynuje korzystanie z zasobów kadrowych, materialnych i technicznych. W tym ujęciu program to złożona całość, która tak łączy elementy żeby służyły wspólnemu działaniu-edukowaniu jednostki. Zakłada że istnieje możliwość systematycznego opracowania metody kreowania programu. Potrzebne jest do tego wykorzystanie schematu środek-cel, z którego wywodzi się zasadę, że im precyzyjniej i bardziej zdyscyplinowanie zajmiemy się środkami, tym większe będzie prawdopodobieństwo osiągnięcia zamierzonych celów. Ponadto systematycznie konstruowany projekt poddaje się ewaluacji, choć z różną dokładnością.
Ø Nietechniczny i niescjentystyczny (zalicza się podejście humanistyczne i rekonceptualistyczne ); Zaznaczyć należy że nazwanie podejścia nietechnicznym lub niesjentystycznym nie określa go negatywnie. Zwolennikami są programiści opowiadający sięga wzorcami ześrodkowanymi na uczniu. Dominuje w nim subiektywizm, indywidualność, estetyka, heurystyki (oznacza umiejętność wykrywania nowych faktów i związków między nimi) i to, co zachodzi między człowiekiem a jego partnerami i środowiskiem. Nie jest ważne to, co znajduje się „na wyjściu” działań, lecz ważny jest uczeń i jego aktywność w procesie kształcenia. Program rozwija się i narasta w miarę realizacji i dlatego dokładne planowanie nie ma sensu. Prace programowe nie skupiają się na treści ale na uczniu, a uczestniczą w nich wszyscy, których program w największym stopniu dotyka, a więc uczniowie, nauczyciele i rodzice. Podejście to odrzuca stanowisko według którego można przewidzieć wszystkie ideały, cele i zadania kształcenia. Opiera się ono na intuicjonizmie (odczucia) i racjonalności estetycznej, przeciwstawnej racjonalności technicznej.
Oba podejścia pasują do wzorców problemowych.
Tworzenie programu w ramach reformy edukacji obejmuje spełnienie wymagań dotyczących struktury programu, celów nauczania, materiału nauczania, procedur osiągania celów- metod pracy i podręczników, jak też opisu złożonych osiągnięć ucznia i metod ich pomiaru (kryteria oceny wewnątrzszkolnej)
Zgodnie z założeniami reformy z 1999 r. każda szkoła powinna dysponować całościowym programem nauczania, a każdy nauczyciel- programem uwzględniającym możliwości i potrzeby uczniów, przy czym nauczyciel ma tu wybór: może opracować program autorski, a może tez posłużyć się programem już istniejącym i zatwierdzonym przez władze oświatowe, lecz ze wskazaniem, jak dostosuje go do potrzeb danej grupy uczniów. Podstawa programowa jest traktowana jako trzon programowy.
Program autorski powinien jasno i wyraźnie informować czytelnika o tym:
Ø Jakiego przedmiotu lub jakiego bloku przedmiotów dotyczy
Ø Dla jakiego etapu nauczania i dla jakiej liczby godzin na tym etapie został przygotowany
Ø Dla jakiego typu kursu jest on odpowiedni
Ponadto powinien:
Ø „wyraźnie charakteryzować uczniów określając dla jakiego rodzaju użytkowników o jakich cechach możliwościach umysłowych i zainteresowaniach okaże się najwłaściwszy”
Ø „jasno wskazać jakie jest nie zbędne w jego realizacji przygotowanie kadry nauczycielskiej oraz wyposażenie szkoły w pomoce naukowe i techniczne środki nauczania”
Ø „informować kto go przygotował, jakie jest doświadczenie zawodowe jego autorów, i do kogo należą prawa autorskie”
Podsumowując: kreowanie autorskich programów kształcenia to zadanie niezwykle złożone, trudne, wymagające dużej wiedzy i to nie tylko z dziedziny programów kształcenia. Jest to też zadanie niezwykle odpowiedzialne, jeśli uwzględnimy funkcje programu kształcenia. Istnieje wiele teorii programu wielu znanych autorów. W Polsce przykładem tworzenia teorii może być opracowanie Jan Zakrzewskiego. Na szczególną uwagę zasługuje autorska propozycja Janusza Gniteckiego programu kształcenia stymulującego i wspierającego rozwój. Na podkreślenie zasługuje fakt, że Gnitecki ukazuje swoja propozycję na tle aktualnych przemian zarówno teorii jak też praktyki kształcenia a w tym zmian wprowadzonych reformą oświaty w naszym kraju z 1999r. Dla każdego autora programu autorskiego lektura tego opracowania może być niezwykle cennym źródłem przemyśleń i propozycji.
Uzupełniając, kreowanie programu autorskiego, jego realizacja i ewaluacja, jak też tworzenie teorii programów szkolnych powinno być uzupełnione o wiele zagadnień, a w tym o problematykę programu ukrytego. Program taki „nie jest zazwyczaj znany ani nie poddaje się żadnej rejestracji. Składają się nań takie czynniki, jak atmosfera wychowawcza lub anty wychowawcza w szkole, klasie czy w domu, styl pracy nauczycieli, opinie uczniów i rodziców o szkole, o pojedynczych nauczycielach, wpływ rówieśników i grup rówieśniczych, wpływ szerszego środowiska społeczno-kulturowego, w tym środków komunikacji masowej. Dobre lub szkodliwe oddziaływanie tego ukrytego programu zależy od poziomu samych uczniów i od wpływu planowanej pracy szkoły, a przede wszystkim od poziomu realizacji rzeczywistych programów kształcenia”. Przy czym należy podkreślić, że choć jest to program ukryty, to często jego oddziaływanie może przynieść znaczne, nie zawsze dobre rezultaty.
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
Kryteria i teorie doboru treści kształcenia
10 Maj 2010autor
Brak komentarzy
Pojęcie treści kształcenia.
Treści kształcenia rozumiane są jako całokształt wiadomości, umiejętności z różnych dziedzin rzeczywistości przewidziany do realizacji w procesie kształcenia.
Treści kształcenia to:
• Ogół uporządkowanych wiadomości niezależnych od uczniów, czyli o zobiektywizowanym znaczeniu
• Ogół sytuacji pedagogicznych nakierowanych na pożądane zmiany w osobowości ucznia, które można określić jako zgodne z celami kształcenia
• Ogół planowanych doświadczeń ucznia w szkole obejmujących zarówno wiadomości jak i przeżycia.
Analizą treści kształcenia zajmuje się subdyscyplina dydaktyki zwana ontodydaktyką
Wymagania doboru treści kształcenia.
Kryteria doboru treści kształcenia w ujęciu W. Okonia:
1) Wymagania związane z osobą uczącą się i rozwijającą się pod wpływem edukacji – treści powinny być dostosowane do możliwości ucznia (fizycznych, społecznych, psychicznych); należy uwzględniać fazy rozwojowe dziecka i potrzeby rozwijającego się człowieka.
2) Wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwem – przy doborze treści należy uwzględniać możliwości i potrzeby społeczeństwa. Dziedziny, które powinny być uwzględnione przy doborze treści kształcenia to m.in. ojczyzna i własny naród, inne narody, życie społeczno – obywatelskie kraju, edukacja, praca zawodowa, rodzina.
3) Wymagania związane z rozwojem kultury i nauki – treści kształcenia w aspekcie kultury powinny uwzględniać: poznanie dóbr kultury, wytwarzanie przez uczących się różnych wartości i przeżywanie wartości.
Wymagania stawiane treściom kształcenia w ujęciu cz. Kupisiewicz:
- wymagania społeczne, zawodowe i kulturowe
Przygotowanie uczniów do (wybrane zakresy):
• Aktywnego udziału w życiu społecznym, zawodowym i kulturowym
• Odpowiedzialnego udziału w rządzeniu państwem
• Ponoszenie odpowiedzialności za sprawy publiczne
• Życia rodzinnego, wychowania dzieci
• Do współpracy z instytucjami opiekuńczo – wychowawczymi
• Wykonywania określonego zawodu
• Recepcji dóbr kultury, pomnażania tych dóbr
- wymagania naukowe – treści kształcenia powinny odpowiadać wymaganiom nauki; programy nauczania nie mogą zawierać treści niezgodnych z rzeczywistością lub przestarzałych w sensie naukowej prawdy; systematyczna weryfikacja programów szkolnych i zawartych w nich treści kształcenia
- wymagania psychologiczne – dostosowanie treści kształcenia do psychofizycznych możliwości ucznia; wyróżnienie głównych okresów rozwoju intelektualnego
• Młodszy wiek (6-11 lat)
• Wiek dorastania (12-15 lat)
• Wiek wczesnej młodości (15-18 lat)
- wymagania dydaktyczne – konieczność przestrzegania postulatów systematyczności i korelacji; systematyczny układ treści – wykazuje zgodność z logiką danej dyscypliny naukowej; korelacja przedmiotowa – eksponowanie związków zachodzących pomiędzy przedmiotami szkolnymi; korelacja przyczynowo – skutkowa – realizacja jednego przedmiotu gwarantuje początek innego.
- określona koncepcja programowa (pedagogiczne teorie doboru treści kształcenia)
Trzy układy treści kształcenia:
- liniowy – ważna jest systematyczność
- koncentryczny – powracamy do tego samego zagadnienia, ale w rozszerzonym zakresie
- spiralny – cały czas poszerzamy wiedzę, ale powracamy do początku
Pedagogiczne teorie doboru treści kształcenia i ich charakterystyka.
a) Materializm dydaktyczny (encyklopedyzm)
b) Formalizm dydaktyczny klasyczne
c) Utylitaryzm dydaktyczny
d) Teoria problemowo-kompleksowa
e) Strukturalizm
f) Egzemplaryzm współczesne
g) Materializm funkcjonalny
Ad a).
Główne założenia materializmu dydaktycznego (encyklopedyzmu):
• Najważniejszym zadaniem szkoły jest przekazanie uczniom jak największej ilości wiadomości z różnych dziedzin nauki
• Encyklopedyści uważali, że proporcjonalnie do ilości przyswojonego materiału przez ucznia rośnie stopień zrozumienia
• Umieszczenie dotychczasowych programach nauczania jak najwięcej materiału ze swojej dyscypliny
Słabości i wady encyklopedyzmu:
- przeładowanie programów szkolnych
- niedostateczny stopień korelacji treści i kształcenia
- pośpiech i powierzchowność dotychczasowych realizacji treści
- uczniowie są bierni
Ad b).
Główne założenia formalizmu dydaktycznego:
• Treści kształcenia to tylko środek służący do rozwijania zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów
• Cel szkoły to pogłębianie, rozszerzanie, uszlachetnianie właśnie tych zdolności
• Do ich rozwijania najlepiej nadają się przedmioty instrumentalne, czyli matematyka i języki
• Zwolennicy tej teorii: Heraklit, Schmidt
Słabości formalizmu dydaktycznego:
- eksponowanie podmiotowej strony kształcenia
- pomijanie przekazywania usystematyzowanej wiedzy dotychczasowych świecie
- ignorowanie rozwijania umiejętności praktycznych
Ad c).
Główne założenia utylitaryzmu:
• Przedstawiciele: John Dewey, dotychczasowych. Kerschensteiner
• Kryterium doboru treści jest rekonstrukcja społecznych doświadczeń ludzkości
• Szkoła winna być miniaturą życia społecznego, miejsca, które przygotowuje do działalności praktycznej
• Układając program nauczania należy kierować się zasadami:
- problemowe podejście do treści kształcenia
- kształtowanie umiejętności praktycznych
- łączenie pracy z zabawą
- aktywizowanie uczniów
- włączanie uczniów dotychczasowych nurt życia środowiska lokalnego
Słabości utylitaryzmu dydaktycznego:
- nacisk na rozwój umiejętności i sprawności
- pomijanie przekazywania usystematyzowanej wiedzy dotychczasowych świecie
- subiektywne kryteria doboru treści kształcenia.
Ad d).
Główne założenia teorii problemowo – kompleksowej:
• Twórca: B. Suchodolski
• Postuluje kompleksowe łączenie wiedzy z różnych dziedzin nauki
• Zamiast dotychczasowego układu informacyjno – systematycznego należy wprowadzić problemowo – kompleksowy układ materiału nauczania, tj., aby nie uczyć przedmiotów odrębnie, dotychczasowych integrować ich treść
• Treści kształcenia powinny dotyczyć problemów współczesnego świata
• Przedmiotem działalności poznawczej uczniów należy uczynić problemy, których rozwiązanie wymaga posłużenia się wiedzą z różnych dziedzin
Ad e).
Główne założenia strukturalizmu:
Twórca: K. Sośnicki
• Włączenie do programów nauczania treści najważniejszych, stanowiących trwały dorobek nauki i nawiązujące do jej najnowszych osiągnięć
• Podział treści nauczania na „elementy podstawowe” (o trwałej wartości kształcącej) i „elementy wtórne” (fakultatywne, nadobowiązkowe).
Ad f).
Główne założenia egzemplaryzmu:
Twórcy: M. Dagenschein, popularyzator – Hans Schekert
• Konieczność bezwzględnej redukcji materiału nauczania, ale takiej, aby nie doprowadziła do zubożenia procesu kształcenia
• Nauczanie paradygmatyczne – materiał nauczania ułożony dotychczasowych sposób wzorcowy, ogniskowy (nie schematyczny)
• Zasada egzemplarycznego układu treści – wiedza przekazywana jest przy pomocy egzemplarzy tematycznych, pewnych przykładów, które są reprezentatywne dla danego tematu.
Ad g).
Główne założenia materializmu funkcjonalnego:
Twórca: W. Okoń:
• Podkreśla konieczność przekazywania uczniom dotychczasowych procesie kształcenia wiedzy, jak i rozwijanie umiejętności posługiwania się nią
• Założenie dotychczasowych trwałym związku poznania z działaniem
• Dotychczasowych materiałach nauczania należy eksponować „idee przewodnie”
Krytyka dotychczasowych treści kształcenia.
1) Przestarzałość.
2) Werbalizm – w dokumentach są ujęte treści, które najlepiej wykorzystać w przekazie werbalnym
3) Historyzm – najwięcej treści dotyczących przeszłości a mało teraźniejszości i przyszłości
4) Addytywizm – dodawanie do dokumentów treści nowych, ale nie eliminowanie przestarzałych treści, powoduje to przeciążenie programów, na skutek niedostosowania się do wymagań naukowych
5) Uniformizm – jednolitość treści dla wszystkich uczniów
6) Dysharmonia – rozbieżność między stopniem trudności a możliwościami uczniów.
7) Jednostronność – eksponowanie tylko jednej strony procesu kształcenia
Akademizm – budowanie programów na wzór dyscypliny naukowej
9) Encyklopedyzm – w programach nauczania znajdują się treści encyklopedyczne typu: „Wiem, że…”
10) Izolacjonizm – brak związku treści kształcenia z życiem
Kierunki zmian w treściach kształcenia
• Dobierać treści tak, aby pomagały uczniom w rozwoju
• Treści, które dostarczają wiedzy typu: „wiem, że, wiem jak i wiem dlaczego”
• Zmiana proporcji między wiedzą o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości
• Tendencja do korelacji, koncentracji i integracji treści
• Podstawę doboru treści powinna stanowić koncepcja człowieka innowacyjnego, nastawionego na poszukiwanie problemów w świecie i ich rozwiązywanie
• Istotne zmiany w treściach kształcenia narzuca niepokój, jaki wywołują negatywne zjawisko cywilizacji (wychowanie do życia w pokoju, kształtowanie postaw tolerancji, zagrożenia ekologiczne).
Dokumenty określające treści kształcenia.
• Plany nauczania
• Programy nauczania
• Podstawy programowe
• Podręczniki
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
Program i treści kształcenia
10 Maj 2010autor
Brak komentarzy
1. Definicja programu nauczania.
- tradycyjne rozumienie
Główny akcent kładzie się w nim na działania i ich skutki, jest rozumiany jako uporządkowany przez specjalistów zbiór tematów z wybranych dziedzin wiedzy i życia, przydatny dla nauczania. Zadaniem nauczycieli jest zaznajomić uczniów z tematami, a uczniów – przyswoić sobie ich treść.
-rozumienie poza oświatą i pedagogiką
Akcentuje przede wszystkim treść jakichś działań, jednak małą wagę przywiązuje do czynności, jest rozumiany jako wykład pewnych założeń i wytycznych, swoisty plan, układ zamierzonych czynności.
2. Definicja programu szkolnego w ujęciu K. Kruszewskiego.
Są to wszystkie dokumenty i polecenia tworzące instrukcję. normują one prace szkol i nauczycieli i maja doprowadzić uczniów do osiągnięcia założonych celów programowych.
Taki program szkolny jest ujęty w książkach, które prezentują określony materiał w sposób uporządkowany według przedmiotów nauczania i klas/ program nauczania jest najważniejszym składnikiem programu szkolnego.
3. Struktura wewnętrzna programów nauczania
- ideał i cele kształcenia,
- tematy,
- uwagi o sposobach realizacji.
4. Podstawy programowe
Stanowią punkt wyjścia do opracowania programów nauczania.
1999 – reforma systemu oświaty z podstaw programowych, które zostały zatwierdzone przez Ministra Edukacji Narodowej.
5. Dominacja programu nauczania w programach
Materiał nauczania traktowany jest jako zbiór wiadomości, który ma być dostarczony uczniowi. cele nauczania sprowadzają się do haseł programowych:
- założenia konstruktorów tego programu – każda wiadomość jest obiektywna identycznie odbierana,
- znalezienie optymalnego dla wszystkich uczniów układu wiadomości,
- nauczyciel dąży do tego, żeby w umyśle ucznia powstało najwierniejsze odbicie materiału.
6. Dominacja programu nauczania w programie – K. Kruszewski
Wg Kruszewskiego materiał nauczania jest podstawą czteroetapowego procesu przemiany znaczenia wiadomości:
- znaczenie zobiektywizowane (dzięki materiałowi dostarczonemu uczniowi),
- znaczenia nadane dzięki skonfrontowane,
- znaczenie wypracowane w trakcie wykonywania czynności (np. dzięki słuchaniu wykładów, czy rozwiązywaniu problemów),
- znaczenie osiągnięte (czyli takie, które trafi do wiedzy ucznia).
7. Curriculum (z j. łac.- tor wyścigów rydwanów)
Jest to program, który zakłada cel, drogę do celu i środek do jego realizacji. Różni się od planu nauczania tym, że jasno formułuje i precyzuje cele a nie treści. Zawiera wskazówki metodyczne, ale też niezbędne do tego środki i zalecenia organizacyjne.
a) curriculum w literaturze zachodniej
Jest ono szeroko rozumiane miedzy innymi jako wszelkie starania podejmowane przez szkołę , jako potencjalne doświadczenia w celu ćwiczenia dzieci, lub jako wszelkie doświadczenie
z którym uczeń się styka.
b) jako etap organizacji procesu kształcenia
Potwierdza to definicja z angielskiej Encyklopedii Wychowania: ” Curriculum zawiera cele, treści, proces, środki i oceny wszystkich czynności planowanych dla uczniów zarówno w szkole jak i poza nią a także w społeczeństwie poprzez klasowe nauczanie i inne formy pracy.
8. Treści kształcenia
Przyjmuje się, że to całokształt podstawowych umiejętności i wiadomości z dziedziny nauki techniki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej przewidziany do opanowania przez uczniów w czasie nauki. Treści te zapewniają wszechstronne przekształcenie osobowości oraz uzyskanie społecznych i zawodowych kwalifikacji zgodnych z potrzebami.
- trójwymiarowy model treści kształcenia w ujęciu dynamicznym
– planowanie,
– poznawani,
– opanowanie przez uczniów,
– elementy treści kształcenia,
– wiedza jako wiadomości o obiekcie poznania,
- zmiana, która ma zajść w wiadomościach ucznia, jego umiejętnościach i w systemie wartości,
czynności ucznia, które powodują ze zmiany te zachodzą.
9. Niedookreśloność terminu „treści kształcenia”
Różne definicje reprezentują różne koncepcje:
- czynnościową (proponowany układ nauczanych czynności),
- zadaniową (określającą zadania dla nauczycieli i uczniów),
- rozwojową (niezbędnych dla rozwoju uczących się).
10. Ogólne określenie treści kształcenia
Podręcznik „dydaktyka dla nauczycieli”
-to zasób faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii przekazywanych przez nauczycieli w procesie kształcenia. są to również umiejętności i nawyki oraz doświadczenie
i przeżycia uczniów.
„Jest to zawartość wartościowa dla przygotowania nowych pokoleń do życia i pracy”
11. Treści kształcenia wg W. Okonia
Nowy słownik pedagogiczny
„odpowiednio uporządkowany zasób informacji i czynności, których opanowanie ma pomóc człowiekowi kształtować jego stosunki ze światem”
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
temat 3: UŚWIADAMIANIE CELÓW KSZTAŁCENIA
5 Kwiecień 2010autor
Brak komentarzy
Temat: UŚWIADAMIANIA CELÓW KSZTAŁCENIA
1. Termin : ŚWIADOMOŚĆ- jest to stan psychiczny, w którym jednostka zdaje sobie sprawę ze zjawisk wewnętrznych, takich jak procesy myślowe, to co dzieje się w danej jednostce czyli w nas samych , oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym po czym w rezultacie jest w stanie reagować na nie. Zwykły. Czyli mówiąc prosto wiemy że coś jest i zdajemy sobie z tego sprawę.
2. Aby wejść w prosem nauczania i uczenia trzeba uświadomić uczniowi cele i zadania tego czego ma cie nauczyć i ukształtować w nim pozytywną motywację do uczenia. A jak wiadomo motywacja jest to stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania. Kazimierz Denek uświadamianie celów kształcenie określa jako „symboliczne wyrażanie treści i wartości zawartych w poszczególnych dziedzinach aktywności uczniów. ”
3. Wincenty Okoń w swojej książce przedstawił 7 ogniw procesu kształcenia w którym pierwsze ogniwo odnosi się do naszego tematu.
Istotą tego ogniwa jest:
-wytworzenie u uczniów pozytywnej motywacji sprzyjającej uczeniu się, a niekiedy warunkujące jego efekty końcowe;
-w tym celu nauczyciel opierając się uprzednio na planie lub konspekcie lekcji zaznajamia uczniów z zadaniami danej lekcji lub jednostki metodycznej, jej zamierzonym efektom końcowym lub planom;
-jest to ogniwo wstępne, którego jednak nie należy lekceważyć gdyż uwarunkowuje ono odpowiednie myślenie i kształtuje wolę uczniów uświadamiając im, czego i po co mają się uczyć;
-uświadomienie sobie przez uczniów, pracujących pod kierunkiem nauczyciela, określonej trudności o charakterze teoretycznym lub praktycznym, jest punktem wyjścia do samodzielnego sformułowania przez nich problemu, który mają rozwiązać przede wszystkim na drodze poznania bezpośredniego;
-ogniwo to inicjuje poszukujący tok pracy dydaktycznej na lekcji, ma ono istotne znaczenie dla ukształtowania pozytywnych motywów uczenia się i dla wyznaczenia głównych kierunków dalszej nauki.
Aby uświadomić ucznia potrzebne jest stworzenie ładu wewnętrznego i zewnętrznego, który doprowadzi do wywołania prawidłowej motywacji. Tak więc :
Ład wewnętrzny- działanie nauczyciela, które zmierza do stawiania przez uczniów określonych zadań, jest to uświadamianie uczniom, czego i po co mają się uczyć; wytworzenie u ucznia wewnętrznej perspektywy, która nadaje jego wysiłkom wartość- wzbudzenie motywacji.
Ład zewnętrzny- działanie nauczyciela zmierzające do zapewnienia spokojnego przebiegu lekcji, wiążemy z dyscypliną, sposobami rozpoczynania i kończenia lekcji, jeśli nie będzie ładu, to koncentracja uczniów będzie zaburzona.
Zaczyński ład zewnętrzny i wewnętrzny przedstawia odmiennie, aczkolwiek następującą, Twerdzi że polega on na stwarzaniu odpowiednich warunków, dzięki którym uczeń może podjąć skuteczne, efektywne działanie.
Według niego Ład zewnętrzny obejmuje elementy materialne i niematerialne. Warunki materialne, czyli to, co nas otacza: budynek szkolny, ławki, krzesła, oświetlenie itp. Warunki niematerialne to m.in. zdyscyplinowanie klasy (zewnętrzna gotowość do pracy).
Ład wewnętrzny natomiast składa się z 2 elementów, mianowicie chęć do nauki (motywacja) i jakiejś wiedzy(poziom wiedzy).
Pomiędzy tymi ładami zachodzą pewne relacje. Ważniejszy jest ład wewnętrzny, gdyż on automatycznie pociąga za sobą ład zewnętrzny. Jeśli nauczyciel doprowadzi do zharmonizowania ładu zewnętrznego i wewnętrznego doprowadzi do takiej zależności przy której nauka będzie efektywniejsza.
4. Jak mówi Franciszek Bereźnicki mówi, że strona motywacyjna to siła napędowa wszelkiego działania ludzkiego, a więc i uczenia się. Jeśli nauczyciel pragnie sowicie uświadomić swoich uczniów i wywołać w nich właściwą motywację do pojęcia określonej treści jego pierwszym założeniem jest wywołanie w uczniu silnej motywacji poznawczej, czyli musi zrobić tak by uczeń z chęcią chciał chłonąć daną mu wiedzę. Na drugi plan w takim założeniu schodzi prezentowana treść. ‘
5. Aby uświadomić dziecku cele kształcenie trzeba rozbudzić w nim:
Motywy zewnętrzna – czyli chęć uzyskania nagrody, dobrej oceny, obawa przed karą czy naganą.
Motywy wewnętrzne- czyli zaspokajanie ciekawości, zainteresowanie, ambicje, aspiracje, rozszerzenie możliwości itp. Przez stawianie takich celów uczeń wytwarza własne motywy działania stające się motorem napędowym w jego pracy i kształceniu.
6. Jeśli uczeń ma jasno sprecyzowany cel stara się aby na lekcji nie występowały żadne zakłócenia zewnętrzne, które utrudniały by realizacje zadania. Dąży do ładu i porządku na lekcji a także stara się zapewnić dobrą atmosferę.
7. jak zapewnić powstanie dobrej i sprzyjającej atmosfery lekcji? Tak więc należy:
-wprowadzić reguły i procedury;
-przedstawiać zasady w formie pozytywnej;
-podkreślać znaczenie zasad;
-egzekwać zachowanie;-trzymać odpowiednie tempo i rytm pracy na lekcji;
-trzymać płynność przebiegu lekcji;
-trafnie interpretować werbale i niewerbalne zachowania ucznia;
-prowadzić liczne strategie i techniki, które sprawdzą, cze uczniowie są czujni i śledzą tok lekcji;
-przy tym nauczyciel musi być czujny i posiadać podzielność uwagi
8. Uświadomienie ucznia powinno odbyć się już na początku roku szkolnego, kiedy to nauczyciel powinien przedstawić ucznia to czego i po co będą się uczyli w ciągu całego roku z danego przedmiotu nauczania.
9. Cele i zadania nauczania nie mogą być stawiane formalnie, lecz tak aby zadania stopniowo wysuwali sami uczniowie, w ten sposób będą czuli się współodpowiedzialni za ich wykonanie, a nauczyciel spełni należycie swą kierowniczą role
10. Uświadomienie uczniom celów i zadań nauczania może wywołać odpowiednią motywację do uczenia się, gdy cele i zadania będą sformułowane w sposób właściwy dla danego ucznia. Dla jednego takim sposobem jest nakreślenie bliskich i konkretnych zadań, dla innego wskazanie dalszego celu działania. Dla każdego z uczniów cel nauczania może być atrakcyjny z nieco innego względu – różne bowiem motywy skłaniają ich do wytężonej nauki. Znajomość tych motywów i poczucia perspektywy celów kształcenia u poszczególnych uczniów jest warunkiem odpowiedniego, zindywidualizowanego, formułowania celów i zadań.
11. Działanie i zabiegi nauczyciela, czyli cały efekt jego pracy, to co robi to co mówi, ma doprowadzić do wyzwolenia u uczniów aktywności na lekcji- czyli podstawowego warunku nauczania
12. Świadomość celu i zadań uczenia się wiąże się z codzienną pracą nauczyciela na lekcji. Pojawia się ona u uczniów wtedy gdy nauczyciel doprowadzi do tego żeby uczniowie samodzielnie wykonywali określone zadania. Musi to doprowadzić alby uczeń cel kształcenia uznał jako cel własny, postawiony sobie samemu. Jeśli stanie się on już jego własnym będzie skutecznie dążył do jego osiągnięcia.
13. Wg. Okonia rozumienie zasady świadomego udziału uczniów w procesie nauczania wiąże się z uwzględnieniem trzech czynników
1/ świadomy stosunek uczniów do celów uczenia się- czyli uczeń wiem czego wymaga od niego nauczyciel i po co postawił taki a nie inny cel
2/ świadomy i aktywny udział uczniów w samy nabywaniu wiadomości, umiejętności i nawyków- oprócz tego co powie nauczyciel uczeń jest gotowy do samokształcenie, sam pogłębia swoją wiedzę i dąży do wzbogacenia swoich horyzontów
3/ świadoma i aktywna autokontrola i samoocena osiąganych efektów uczenia- uczeń sam kontroluje swoją naukę, potrafi ocenić własne działania i ich efekty.
14. Zasady świadomej aktywności należą do Najpowszechniejszych i najważniejszych norm dydaktycznych postępowania nauczyciela i uczniów.
Aktywność jest niezbędnym warunkiem do podjęcia nauki, a uświadomienie uczniom celu i zadania ich działania jest niezbędne do osiągnięcia pozytywnych wyników uczenia się. Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia sprowadza się do postulatu uświadamiania i wyjaśniania im celów zadań i znaczenia nauki danego przedmiotu szkolnego i każdego tematu zajęć. W procesie kształcenia uczeń powinien poznawać świat i siebie, przeżywać świat wartości oraz nabywać umiejętności praktyczne.
W procesie kształcenia występują trzy rodzaje aktywności:
Ø aktywność intelektualna zmierzająca do poznawania świata;
Ø aktywność emocjonalna polegająca na wyłonieniu wartości i ich wytwarzaniu;
Ø aktywność praktyczna, która polega na przekształceniu rzeczywistości.
Świadomy i aktywny udział uczących się można osiągnąć, gdy nauczyciel:
Ø odwołuje się do doświadczeń życiowych, potrzeb i zainteresowań poznawczych uczniów i umiejętnie je wykorzystuje w procesie kształcenia;
Ø wywołuje pozytywną motywację do nauki, zachęca i mobilizuje uczniów do wysiłku;
Ø stosuje metody kształcenia wdrażające uczniów do samodzielnego zdobywania wiedzy i do samodzielnego myślenia i działania;
Ø systematyczne uświadamianie uczniom ich postępy w realizacji celów kształcenia.
Uogólniając zasada ta polega na organizowaniu i realizowaniu procesu kształcenia, w którym nauczyciel systematycznie uświadamia uczniom cele kształcenia, odpowiednio motywuje uczniów do osiągania pozytywnych wyników uczenia się.
15. à Uświadamianie celów nauczania ma swoje zasady
– jedną z nich jest akt, że nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania swoich uczniów i rozwijać je w taki sposób, aby coraz bardziej uwzględniały obiektywne potrzeby społeczeństwa- Chodzi tu o to że nauczyciel powinien uświadamiać swoich wychowanków o znaczeniu celów ogólnych jak i szczegółowych. W wyniku racjonalnej pracy nauczyciela uczeń kształtuje w sobie motywy uczenia się. nauczyciel ustalający plan swojej pracy zgodnie z aktualnymi zainteresowaniami i motywami uczniów, po dostosowaniu go do celów nauczania i wychowania może osiągnąć w rezultacie wynik, iż uczniowie uznają cele programowe niejako za własne i świadome. – następna zasada mówi o tym, że nauczyciel powinien stawiać uczniów w sytuacjach wymagających dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowalnymi faktami a posiadaną wiedzą. - w owej myśli chodzi o to że nauczyciel może zmusić uczniów do myślenia wyłącznie wtedy kiedy stwarza im dogodne do tego sytuacje. Np. tak jak u nas podać temat który doprowadzi do jakiego kol wiek rodzaju dyskusji, który na pewno każda z nas na dłuższy czas zapamięta.
-- trzecią zasadą jest stwarzanie warunków sprzyjających wdrażaniu do zespolonych form pracy- wpajanie bowiem dzieciom umiejętności współdziałania w zakresie realizacji różnych zadań o charakterze teoretycznym i praktycznym stanowi jeden z głównych celów wychowawczych szkoły współczesnej.
– Zasady uświadamiania celów kształcenia wymagają od nauczyciela , aby w żadnym wypadku nie zastępował pracy uczniów własną pracą- a zarazem zgodnie z zasadą przystępności umiejętnie stopniował trudności stawianych
Share on facebook Share on twitterShare on naszaklasaMore Sharing Services
0
Bez kategoriibrak
Zobacz więcej...
USZCZEGÓŁAWIANIE CELÓW KSZTAŁCEN
16 Marzec 2010autor
Brak komentarzy
CELE OGÓLNE:
· Ich adresatem jest nauczyciel, jego zamysł i strategia działania
· Określają co nauczyciel ma osiągnąć
· Ukierunkowują to, co podczas lekcji będzie doskonalone, kształcone, rozwijane, ćwiczone przez uczniów
CELE SZCZEGÓŁOWE:
· Ich adresatem jest uczeń
· Są one węższe, sprecyzowane i skonkretyzowane
· Określają konkretne zachowania ucznia
· Cechy: odpowiedniość, jednoznaczność, wykonalność, logiczność, obserwowalność, mierzalność
OPERACJONALIZACJA:
Polega na zmianie celów og. na cele szcz., czyli sprecyzowane, uszczegółowione, konkretne
WG NIEMIERKO:
1. Sprecyzowanie: sprecyzowanie wyrażeń
2. Uszczegółowienie: pojedyncze hasło zmienia się w kilka dłuższych zdań o bogatej treści
3. Konkretyzacja: możliwie dokładnie określone działanie i stan końcowy
4. Upodmiotowienie osiągającego cel: opieranie się na osobistym wkładzie jednostki
WG DAVISA, ALEXANDRA, YELONA:
Cel Operacyjny: opis zachowania, jakie ma przejawiać uczeń po ukończeniu nauki
Elementy:
1. Zachowanie końcowe
· Odnosi się do zamierzonych efektów nauczania
· Określa co uczeń będzie w stanie zrobić, aby wykazać, że założony cel będzie osiągnięty
· Jest to każda aktywność, której przebieg można zaobserwować
· Musi być opisane za pomocą czasowników operacyjnych tzn opisujących czynności, które można zaobserwować, zarejestrować i zmierzyć
· Opisując zachowanie końcowe nauczyciel musi odpowiedzieć:
ð Co zgodnie z moimi oczekiwaniami uczeń powinien umieć zrobić?
ð W jaki sposób uczeń mógłby wykazać, że się nauczył?
ð Jakie efekty zachowania ucznia uznam za dowód, że się nauczył?
2. Warunki przejawiania zach.końcowego wymaganego w teście
· Opis sytuacji, w której wymaga się od ucznia, aby zademonstrował zach.końcowe
· Warunki wpływające na wykonywanie zadań końcowych
ð Pomoce, przybory ( książki itp.)
ð Ograniczenia nakładane na ucznia (np.konieczność ukończenia sprawdzianu w określonym terminie)
ð Forma w jakiej uczeń ma przedstawić informacje (ustnie, pisemnie)
3. Standardy osiągania zach.końcowego
· Określają minimalny poziom realizacji
· Wybór standardu zależy od charakteru zach.końcowego i od dziedziny np. liczba błędów, szybkość, skutki zachowania
· Dostarcza obiektywne kryterium dla oceny zachowania ucznia
ð Pewnych wyników kształcenia nie da się ująć ani werbalnie, ani na piśmie, proponują więc opis celów niewerbalny, czyli pokaz przez nauczyciela zachowania końcowego, jakiego oczekuję się przez ucznia
WG GUILBERTA:
Elementy celu szczegółowego:
· Działanie: opis zadania, które ma być wykonane
· Treść: przedmiot, temat, materiał, wg których ma być wykonane działanie
· Warunek: okoliczności, w jakich będzie działanie
· Kryteria: akceptowany poziom wykonania, który jest oczekiwany
ü Cele cząstkowe określają wiedzę lub umiejętności, które przyczyniają się do zrealizowania celu końcowego. Wyprowadzane są z celów końcowych.
WG DAVISA I IN.:
Etapy:
· Sformułowanie celu ogólnego (źródła: treści kształcenia, filozofia kształcenia, właściwości uczniów)
· Ustalenie sytuacji odniesienia (wskazanie uczniom sytuacji, w których będą mogli wykorzystać to czego się nauczą)
· Sporządzenie testu sytuacji odniesienia (TSO) (sprawdzian wiadomości i umiejętności, które uczniowie mogą stosować w sytuacji odniesienia – test powinien obrazować okoliczności, jakie uczeń może spotkać w życiu)
· Sformułowanie operacyjnych celów kształcenia ( przekształcenie TSO w cel operacyjny; w stosunku do testu zawiera modyfikacje i ograniczenia związane z systemem klasowo- lekcyjnym; chodzi o takie sformułowanie celu operacyjnego, aby można go było sprawdzić w warunkach szkolnych)
· Wyznaczenie dolnej granicy stałości realizacji (taka sama proporcja powodzeń do ogółu prób; nauczyciel decyduje ile prób jest niezbędne, aby wykazać, ze cele operacyjne zostały osiągnięte)
WG NIEMIERKO:
Etapy:
1. Analiza celu ogólnego. Należy napisać ten cel, odczytać |(wielokrotnie) i rozważyć sens zawartych w nim sformułowań. Należy wyobrazić sobie ucznia w pełni osiągającego ten cel.
2. Luźny zapis celów operacyjnych. W toku „burzy mózgów” należy wynotować wszystkie zachowania, jakie cechują uczniów osiągających cel ogólny.
3. Selekcja i klasyfikowanie luźnych zapisków. Wybieramy zapisy dotyczące czynności ucznia, a nie jego cech osobowościowych. Porządkujemy te czynności według dziedzin i kategorii taksonomii celów kształcenia.
4. Określenie warunków wykonywania czynności, zwanych też sytuacją odniesienia. Chodzi o sytuację, w której uczeń będzie wykonywał daną czynność po jej opanowaniu. Opis tej sytuacji może być zawarty w celu operacyjnym.
5. Określenie wymagań co do biegłości wykonywania czynności, zwanych także standardami. Wymagania mogą dotyczyć czasu wykonywania, dopuszczalnych błędów, norm jakościowych. Także one mogą znaleźć się w celu operacyjnym.
6. Zredagowanie celów operacyjnych. Ważne jest, by sformułowane cele były zwięzłe i jasne, co można sprawdzić przez próbę zakomunikowania ich nauczycielom.
WG POPLUCZA:
· Realizacja celów wiąże się z wykonywaniem określonych czynności
· Każda czynność jest związana z realizacją zadania
· Uszczegóławianie celów to wyrażanie ich w postaci zadań
· Najważniejsze znaczenie: zadanie konkretne (szczegółowe)
ð Po ich wykonaniu można wskazać konkretny wynik, a po zakończeniu zajęcia można precyzyjnie stwierdzić jakie zadanie i w jakim stopniu uczniowie je wykonali
ð Właściwości: jasność, konkretność, szczegółowość
ð Uczeń wie, co ma zrobić i w jaki sposób
· Każde zadanie : element rzeczowy (może pojawić się opór wobec zadania, nie wywołuje motywacji) i element operacyjny; droga krótsza (wydawanie poleceń uczniom), droga dłuższa (uzgadnianie decyzji wspólnie, naradzanie z klasą)
WG KOJSA:
· Zadania są wyrażane w postaci pytań lub poleceń (ważne dla kształtowania się osobowości człowieka)
· Pytania i polecenia: wiedza merytoryczna, umiejętności metodyczne nauczyciela i uczniów, postawy ideowe, społeczne, polityczne itp.
WALORY I WADY OPERACJONALIZACJI:
Walory:
· lepiej niż cele ogólne pomagają nauczycielowi w doborze treści, metod i środków kształcenia
· ułatwiają nauczycielowi kontrolę, a uczniowi samokontrolę rezultatów kształcenia
· wyraźnie podnoszą poziom motywacji uczniów i ukierunkowują ich proces uczenia się
· sprzyjają integracji międzyprzedmiotowej
Wady:
· zbyt dokładne precyzowanie celów kszt.ogranicza swobodę nauczyciela w nauczania
· uczniom ogranicza wpływ na to, czego będą się uczyć, co będą robić
· mechaniczne podejście do określenia poziomu rozwoju ucznia (realizacja schematów)
· tworzy warunki do manipulacji w zakresie życia i rozwoju dziecka