44. Schizma wschodnia

1. Przyczyny:

- różnorodność języka,

- różnice w liturgii i teologii,

- różnice w ustroju i dyscyplinie kościelnej,

- spory wewnątrz Kościoła Wschodniego (schizma Focjusza),

- ikonoklazm,

- wykreślenie imienia papieża z liturgii bizantyjskiej na tle sporów o czwarte małżeństwo cesarza Leona VI,

- Konstantynopol stał się azylem dla antypapieży,

- Wschód sprzeciwiał się tytułowi cesarskiemu Karola Wielkiego,

- Cesarstwo Bizantyjskie zajmuje zgrecyzowane terytoria patriarchatu zachodniego,

- spór o chrystianizację Bułgarów,

- spór o Filioque,

- zmiany polityczne na Zachodzie,

2. Ostateczny rozłam.

O ostatecznym rozłamie między Wschodem a Zachodem zdecydował teologiczny spór o filioque. Wschód protestował przeciw zmianom w wyznaniu wiary, co podważało autorytet soborów. Patriarcha nie podpisał nowego wyznania wiary i wykreślił imię papieża z liturgii.

W 1024 roku Wschód wystąpił do papieża o uznanie Kościoła Konstantynopolitańskiego za autonomiczny w pełni, ale uznający prymat papieża. Papież nie zgodził się jednak na to.

W 1050 roku patriarcha Michał Cerulariusz nazwał łacinników heretykami, a dwa lata później zamknął kościoły rzymskie w Bizancjum a Rzym oskarżył o używanie chleba niekwaszonego w liturgii. Na jego zamówienie napisano list do papieża, w którym obrażał chrześcijan Zachodu. Kardynał Humbert na polecenie papieża napisał odpowiedź patriarsze i cesarzowi.

Papież wysłał do Konstantynopola swoich legatów, aby zażegnać narosłe konflikty. Patriarcha unikał jednak kontaktu z legatami i podburzał lud przeciw łacinnikom. Wysłannicy bez zgody papieża nałożyli na patriarchę ekskomunikę. On w odpowiedzi ekskomunikę na wszystkich łacinników.

7 grudnia 1965 roku papież Paweł VI i patriarcha Atenagoras odwołali wzajemne ekskomuniki.