Dawid Paściak

Powody i przyczyny tworzenia zapasów

Zapasy to zwykle stosy surowców, materiałów, części zamiennych, produkcji w toku czy wyrobów gotowych, które gromadzone są w niezliczonych ilościach punktów w obrębie systemu logistycznego. Koszt utrzymania tych zapasów może sięgać 20-40% ich wartości w ciągu roku. Z tego względu sprawne i precyzyjne zarządzanie zapasami daje firmie określone korzyści ekonomiczne
Zapasy dóbr rzeczowych są, oprócz innych czynników wytwórczych, nieodłącznym składnikiem i uwarunkowaniem sprawnego przebiegu procesów gospodarczych. Wśród tych zapasów możemy wyróżnić następujące grupy rodzajowe:
• Surowce i materiały
• Produkcję w toku
• Wyroby gotowe
• Towary

Rodzaje zapasów w przedsiębiorstwie:

- Zapasy bieżące - zużywane na bieżąco do produkcji.
- Zapasy cykliczne - te, na które jest popyt sezonowy (zap. sezonowe).
- Zapasy bezpieczeństwa - gromadzone ze względu na możliwość wystąpienia nieprzewidzianych okoliczności dla utrzymania tempa produkcji
- Zapasy spekulacyjne - (zap. nadmierne) tworzone z wyprzedzeniem ze względów finansowych lub zaopatrzeniowych.

Główne powody tworzenia zapasów:

- Zapewnienie dostępności dóbr w momencie występowania popytu,
- Neutralizowanie zmian popytu i produkcji, a także ewentualnego spóźnienia dostaw.
- Tworzenie buforów w procesie produkcji zapewniając tym samym łagodny i efektywny ich przebieg.
- uzyskiwanie upustów cenowych dzięki nabywaniu większych partii,
- zapobieganie ujemnym skutkom wynikającym z określonych wahań zużycia lub popytu,
- Stosowana technologia produkcji wymagająca sezonowania surowców (np. drewno).
- Przeciwdziałanie stratom wynikającym z inflacji lub oczekiwanego deficytu na rynku.

Przyczyny tworzenia zapasów:

1. Zapewnienie dostępności dóbr w momencie występowania popytu,
2. Neutralizowanie zmian popytu i produkcji, a także ewentualnego spóźnienia dostaw.
3. Tworzenie buforów w procesie produkcji zapewniając tym samym łagodny i efektywny ich przebieg.
4. Uzyskiwanie upustów cenowych dzięki nabywaniu większych partii,
5. Zapobieganie ujemnym skutkom wynikającym z określonych wahań zużycia lub popytu,
6. Stosowana technologia produkcji wymagająca sezonowania surowców (np. drewno).
7. Przeciwdziałanie stratom wynikającym z inflacji lub oczekiwanego deficytu na rynku.

 Podstawowe zasady zarządzania zapasami:

-minimalizacja nakładów na zakup, sprowadzanie i utrzymywanie zapasów;

-zapewnienie ciągłości produkcji i rytmiczności obsługi odbiorców przy najniższych kosztach zapasów;

-niedopuszczanie do powstawania nadmiernych i zbędnych zapasów oraz optymalne ich zagospodarowanie w razie ich wystąpienia;

-przeciwdziałanie stratom ilościowym i jakościowym oraz moralnemu zużyciu zapasów.

 Przykładowe metody gospodarowania zapasami:

-Reguła 80/20 - mówi, iż w zbiorowości niejednorodnej 20% elementów reprezentuje 80% skumulowanej wartości cechy, która służy jako kryterium klasyfikacji. W praktyce logistycznej reguła 80/20 stała się podstawą analizy zapasów i na jej bazie stworzono metodykę szeroko stosowanej analizy ABC, która dzieli zapasy pod kątem wartości. Skoro 20% pozycji asortymentowych pozostających w zapasie stanowi 80% całkowitej wartości zapasu, to sugeruje odmienne podejście do sterowania zapasem tych 20% pozycji, do procesu wyboru dostawców oraz do obsługi dostaw.

-Metoda ABC - polega na podziale dóbr zaopatrzeniowych na 3 grupy wg ich właściwego udziału w wartości zużycia materiałowego.

-Metoda XYZ - bada stopień regularności zapotrzebowania na poszczególne materiały.