Układ krwionośny i chłonny

14 marca 2015

10:35

Tworzą razem system naczyniowy organizmu. Zadaniem układu krwionośnego jest rozprowadzanie po organizmie tlenu, składników odżywczych, witamin, hormonów oraz usuwanie z komórek i tkanek zbędnych komórek przemiany materii.

Układ krwionośny składa się z trzech zasadniczych elementów:

1. Serce.

2. System naczyń krwionośnych

3. Krew (która krąży w tych naczyniach krwionośnych)

 

1) Serce stanowi najważniejszy narząd układu krwionośnego pracuje na zasadzie pompy, zbudowane jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej i jego skurcze są niezależne od woli zwierzęcia. Ma kształt stożka związku z czym wyróżnia się w nim :  Podstawę skierowaną w kierunku kręgosłupa oraz koniuszek skierowany w kierunku mostka. Serce położone jest w klatce piersiowej w tzw. śródpiersiu; między lewym a prawym płucem, zajmuje przestrzeń od 3 do 6 zebra. Serce zawieszone jest  na naczyniach krwionośnych i bezpośrednio na nim leży błona surowicza nazywana nasierdziem, która u podstawy serca przechodzi w osierdzie. Nasierdzie oraz osierdzie tworzą wspólnie worek osierdziowy, otaczający serce i chroniący je przed urazami: zmniejsza tarcie jakie powstaje podczas pracy serca. 

Serce pełni funkcje pompy z jednej strony dzięki swojej workowatej budowie a z drugiej dzięki obecności w nim czterech jam: dwóch komór i 2 przedsionków.

Zastawki w sercu we wszystkich czterech ujściach umocowane są odpowiednie zastawki, które regulują kierunek przepływu krwi nie pozwalając na jej cofanie z wielkich tętnic do komór, ani z komór do przedsionków. W lewej części serca między komorą a przedsionkiem znajduje się zastawka mitralna ( dwudzielna: zbudowana z dwóch płatków), analogicznie w prawym sercu znajduje się zastawka trójdzielna zbudowana z trzech płatków. Zapobiegają one cofaniu się krwi z komór do przedsionków. NA granicy aorty i lewej komory znajduje się zastawka aortalna, a między prawą komorą a tętnicą płucną zastawka tętnicy płucnej. 

W komorach występują mięśnie brodawkowe serca i ich skurcz zapobiega wyginaniu się zastawek w kierunku przedsionków podczas skurczu serca.

 

 

UKŁAD BODZCOWO-PRZEWODZĄCY SERCA

W mięśniu sercowym występuje charakterystyczny układ bodźcowo-przewodzący układ ten reguluje rytmiczność pracy serca oraz prawidłową kolejność skurczów:

* Najpierw przedsionków (P)
* Następnie komór (QRS)
* Stan relaksacji serca (T)	0

Praca serca jest procesem rytmicznym, cyklicznym i monitorowana jest za pomocą badania EKG (elektrokardiogramu)

Który uwidacznia czynność pracy serca za pomocą zapisu potencjałów czynnościowych. Badanie to umożliwia wykrycie zaburzeń pracy serca i jeżeli nie każdy bodziec z węzła zatokowego dociera do komór mówi się o niekompletnym bloku serca.

Nie prawidłościami pracy serca są między innymi:

Nie wydolność serca, trzepotanie i migotanie przedsionków oraz komór

Zaburzenie rytmu serca: arytmia, dystymia, niemiarowość serca stan w którym skurcze mięśnia sercowego są nieregularne, a ich częstotliwość wychodzi poza bezpieczny zakres. Stan taki może stanowić zagrożenie dla życia.

Normalny rytm pracy serca jest wyznaczany przez węzeł zatokowy. Jeżeli węzeł zatokowo-przedsionkowy nie funkcjonuje prawidłowo może to prowadzić do aktywacji drugorzędowych ośrodków pobudzenia i w efekcie do zmian rytmu pracy serca. Istotne znaczenie mają też drogi przewodzenia z ośrodka pobudzenia: przy ich nieprawidłowej funkcji lub gdy istnieją dodatkowe drogi przewodzenia, może dochodzić do zaburzeń rytmu serca.

 

Migotanie- jedna z poważniejszych form arytmii jest migotanie które występuje, gdy bezwładny skurcz poszczególnych części mięśniówki serca nie daje efektywnego skurczu. Migotanie może dotyczyć przedsionków lub komór, przy czym migotanie komór skutkuje zatrzymaniem krążenia.

• Migotanie przedsionków- jest wynikiem chaotycznego skurczu kardiomiocytów przedsionka, w wyniku czego nie dochodzi do właściwego skurczu i efektu hemodynamicznego w postaci dopełnienia komór serca. Migotanie przedsionków zazwyczaj wskazuje na poważniejsze zaburzenia będące ich przyczyną. Na ogół nie jest to typowy stan zagrażający życiu.

• Migotanie komór jest zawsze stanem bezpośredniego zagrożenia życia . Bez właściwego postępowania medycznego migotanie komór prowadzi do śmierci w ciągu kilku minut. Gdy serca wchodzi w migotanie komór to efektywne pompowanie krwi ustaje.

Wyróżniamy trzy fazy pracy serca:

1. Faza skurcz przedsionków w przy rozkurczowych komorach.

2. Faza skurcz przy rozkurczowych przedsionkach.

3. Okres spoczynku (pauza) w tym okresie jest rozkurcz przedsionków jak i komór.

Serce podczas skurczu zmienia częściowo swoje położenie i uderza koniuszkiem u psa lub bokiem u konia o ścianę klatki piersiowej. I są to uderzenia serca, ich liczna jest różna u poszczególnych zwierząt i zależna jest od gatunku, stanu zdrowia czy wykonywanych czynności.

Przykład liczby skurczów na minutę: u konia 20-40 uderzeń, krowy 60-70, owcy i kozy 70-80, świnia 60-80 i psa 70-130.

Metabolizm mięśnia sercowego w warunkach tlenowych polega na spalaniu glukozy do dwutlenku węgla i wody.

W warunkach beztlenowych z kolei jest wytwarzany kwas mlekowy, gdy dostaję się on do krwi jest natychmiast wychwytywany przez substrat energetyczny i włączany do przemian metabolicznych. Jego pojawienie się w serce jest najczulszym dowodem na niedokrwienie mięśnia sercowego który dla prawidłowego funkcjonowania wymaga bardzo dużej ilości tlenu.

 

1. Naczynia krwionośne stanowią zamknięty układ cewkowaty przewodów obiegających cały organizm. Rozróżnia się trzy rodzaje naczyń krwionośnych:

1. Żyły.

2. Tętnice

3. Naczynia włosowate.

1. Żyły to te naczynia którymi krew zbierana jest z obwodu ciała i doprowadzana do serca. Szczególne cechy: żyły wyposażone są w zastawki które zapobiegają cofaniu się krwi a ich obecność jest niezbędna ponieważ ani ciśnienia od strony tętnic, ani siła ssąca serca nie są wystarczające aby utrzymać kolumnę krwi żylnej co więcej unieść je np. z kończyny w kierunku serca.

2. Tętnice to te naczynia którymi krew wypływa z serca i jest rozprowadzana na cały obwód ciała. Pod względem wielkości dzielą się na: duże, średnie oraz małe.

 

Szczególnym obiegiem jest krążenie wrotne polega na : żyła wrotna jest żyłą przebiegająca z jelit, śledziony do wątroby i ta żyła prowadzi drew z żołądka, jelit, trzustki i śledziony do wątroby przenosząc białka, węglowodany i tłuszcze.

1. Naczynia włosowate (kapilary) stanowią tę część układu krwionośnego w której najmniejsze tętnice przechodzą w najmniejsze żyły. Ściany naczyń krwionośnych zbudowane są z jednej warstwy i dlatego łatwo mogą przez nie przechodzić produkty spożywcze i tlen, wnikające do komórki tkanki oraz produkty przemiany materii i Co2 przechodzące do krwi.

 

Proces krzepnięcia krwi może zostać zainicjowany zarówno przez mechanizmy wewnętrzne jak i zewnętrzne. Ważną rolę odgrywają tutaj wapń a cały proces jest skomplikowany i uczestniczy w nim ok. 30 czynników, właściwy proces krzepnięcia krwi składa się z trzech etapów:

Etap 1 aktywacja czynnika x

Etap 2 aktywacja protrombiny

Etap 3 wytwarzania fibryny z fibrynogenu.

Podstawowe etapy krzepnięcia krwi wzajemnie się warunkują z włókien fibryny powstających w trzecim etapie: powstaje sieć która zatrzymuje elementy morfotyczne tworząc skrzep zabezpieczający uszkodzone naczynia. W miarę gojenia się rany następuje likwidacja skrzepliny i do prawidłowego przebiegu procesu krzepnięcia niezbędna jest witamina K; biorąca udział w aktywacja niektórych czynników krzepnięcia krwi.

Funkcje krwi:

• Transportuje gazy ( o2, Co2), substancje pokarmowe, wydalnicze, hormony i witaminy

• Uczestniczy w procesach obrony organizmu.

• Bierze udział w procesach krzepnięcia krwi.

• Reguluję temperaturę ciała (termoizolacja)

• Utrzymuje homeostazę wewnątrz ustrojową, czyli stałe warunki środowiska wewnętrznego organizmu poprzez: regulacje ilości wody, soli i białek, regulację ph oraz ciśnienia osmotycznego i koloidalnego, a także lepkości i ciężaru właściwego krwi.

1. Układ chłonny ( limfatyczny)

Składa się z trzech elementów:

1. Chłonka (limfa)

2. Naczynia chłonne.

3. Narządy chłonne.

 

1. Chłonka (limfa) jest bezbarwnym lub lekko żółtawym płynem który powstaje z osocza krwi. Osocze ze składnikami odżywczymi a także tlenem, przedostaje się z naczyń włosowatych do przestrzeni między komórkowych. Komórki wchłaniają składniki odżywcze a wydalają produkty przemiany materii i dwutlenek węgla; w ten sposób powstaje płyn tkankowy który bezpośrednio otacza komórki. Płyn ten przechodząc przez węzły chłonne zostaje zaopatrzony w białe krwinki i staje się chłonką. Chłonka zawiera więcej wody a mniej fibrynogenu niż krew dlatego wolniej krzepnie, pozbawiona jest również krwinek czerwonych.

2. Naczynia chłonne- ich ściany są podobnie zbudowane jak ściany żył, ale posiadają więcej zastawek które zapobiegają cofaniu się chłonki. Naczynia te przeprowadzają chłonkę przez węzły chłonne po czym łączą się w większe przewody noszące nazwę pni chłonnych. Najgrubszym naczyniem jest przewód piersiowy który zbiera chłonkę ze środkowej i tylnej części ciała oraz pień tchawicy zbierający chłonkę z głowy, szyi oraz kończyn przednich.

3. Narządy chłonne do nich zaliczamy węzły chłonne, śledzionę oraz migdałki. Węzły chłonne są to twory kształtu okrągłego w któych chłonka ulega oczyszczaniu, przefiltrowywaniu i zostaje zaopatrzona w limfocyty. Jeżeli w chłonce znajdują się drobnoustroje lub ich jady wówczas ulegają one oczyszczeniu i duża liczba węzłów chłonnych znajduje się w obrębie jamy brzusznej, klatki piersiowej i błony. Uważane są za zapory hamujące rozprzestrzenianie si zarazków a dodatkowo powstają w nich przeciwciała.

Do układu limfatycznego zaliczamy:

Śledzionę jest dość dużym narządem leżącym w jamie brzusznej. Wytwarza białe krwinki ( leukocyty) a także przeciwciała, a jej komórki siateczkowate mają zdolność do pożerania bakterii. Jest również narządem biorącym udział w przemianie żelaza, magazynujący krwi oraz w rozpadzie obumarłych czerwonych krwinek.

Migdałki- występują głównie w błonie śluzowej gardła i spełniają podobną role do węzłów chłonnych. Od otoczenia oddziela je torebka Łączno tkankowa.