Skutki II wojny światowej: 1. Zniszczenia wojenne: śmierć milionów ludzi (50-55mln), miliony ludzi okaleczonych fizycznie i psychicznie, zniszczenia tysięcy miast i wsi (wsch. Europy, Zach. Niemcy, Japonia) Berlin, Hamburg, Drezno, Wrocław, warszawa, Stalingrad, Hiroszima i Nagasaki, Tokio; zniszczenia infrastruktury przemysłowej i komunikacyjnej. 2. Zmiany polityczne: powstanie dwóch supermocarstw ZSRR i USA (supermocarstwo to państwo prowadzące politykę na skalę globalną i dysponuje potężnym arsenałem militarnym) powstanie dwóch wrogich sobie obozów socjalistycznego i kapitalistycznego, pozostających w ostrym konflikcie („zimna wojna”); powstanie dwóch państw niemieckich (NRD,RND) i dwóch państw koreańskich; powstanie ONZ, Powstanie Izraela, rozpoczęcie procesu dekolonizacji, integracja polityczna, gospodarcza, militarna Europy Zachodniej.3. Przemiany w nauce i technice: rozwój nauk ścisłych; wynalazki i odkrycia naukowe:-wykorzystanie energii jądrowej, alternatywne źródła energii (wiatraki, przepływy, energia słoneczna); podbój kosmosu, automatyzacja produkcji, rakiety samoloty dalekiego zasięgu, silnik odrzutowy, radar, komputer, telewizja.4.Wzrost znaczenia USA: miały duży wkład na pokonanie państw osi, terytorium USA nie zostało dotknięte wojną, armia amerykańska wyzwoliła Zach. Europę zdobywając znaczne wpływy, posiadały bombę atomową, najlepiej rozwinęły gospodarkę.5.Wzrost znaczenia ZSRR Armia Czerwona wyzwalała Europę Wschodnią przez co ZSRR zdobyło tam dominującą pozycję i podporządkowało ten obszar, posiadało najsilniejszą armię lądową, ZSRR wniósł decydujący wkład w pokonanie Niemiec.

Problem Niemiecki po II wojnie światowej—1Konferencja w Poczdamie – podział Niemiec na 4 sektory okupacyjne, władzę w Niemczech miała sprawować Sojusznicza Rada Kontroli (1945-48) 2.Porces norymberski(1945-46): powołanie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego(śledztwa,wyroki); zarzuty- zbrodnie przeciw ludzkości, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko pokojowi, 22 przywódców III Rzeszy osądzono: 12 wyroków śmierci, pozostali więzienie.3.Plany wielkich mocarstw wobec Niemiec: ZSRR: stworzenie zjednoczonych Niemiec jako państwo komunistyczne; USA: przekształcenie Niemiec w państwo rolicze-przemysłowe; Wielka Brytania: chciała zachować niemieckie kartele, ale pod kontrolą mocarstw okupacyjnych;Francja: rozbrojenie Niemiec i oderwanie od nich okręgów przemysłowych.4.Kryzys berliński (1948-49): wprowadzenie nowej marki w 3 zach. Strefach;blokada Berlina Zachodniego przez Rosjan ,otwieranie przez Amerykanów mostu powietrznego do Berlina Zachodniego przez który dostarczano niezbędne towary, zdjęcie blokady przez Rosjan. 5.Powstanie dwóch państw Niemieckich (1949)- RFN-Republika Federalna Niemiec- stolica Bonn, NRD- Niemiecka Republika Demokratyczna- stolica Berlin Wschodni.Kraje „demokracji ludowe” po II wojnie światowej.1.Wyzwolenie lub zajęcie państw Europy Zachodniej przez Armię Czerwoną (1944-45).2.Wprowadzenie ustroju „demokracji ludowej” w krajach Europy Wschodniej: ETAPY: Wyzwolenie lub zajęcie krajów Europy wsch. Przez Armię Czerwoną, likwidacja partyzantki niekomunistycznej, powołanie rządu koalicyjnego z udziałem komunistów, szerokie reformy przeprowadzone z inicjatywy komunistów (rolna, nacjonalizacja przemysłu), usunięcie z rządu polityków niekomunistycznych, odsunięcie od władzy działaczy komunistycznych, którzy pragnęli zachować niezależność od ZSRR i Stalina, Stalinizacja Kraju.3.Stalinizajca państwa demokracji ludowej- całkowicie podporządkowane danego państwa od ZSRR oraz przejęci e radzieckich wzorców budowy socjalizmu. Przejawy:kolektywizacja rolnictwa, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, kult wodza, walka z kościołem, zamknięcie granic na zachód, system monopartyjny, rozbudowa aparatu terroru propagandy i indokrynacji, tworzenie organizacji służących procesowi stalinizacji: biuro informacyjne partii Komunistycznych tzw. Kominform(1947), rada wzajemnej pomocy Gospodarczej(RWPG 1949), Układ Warszawski(1955); zwalczanie przeciwników stalinizacji w związku ze sprawą Josifa Broz Tity. 4.Koniec stalinizacji 1956 XX Zjazd KPZR „tajny referat Chruszczowa po śmierci Stalina (5.03.1953)walkę o władzę wygrał Chruszczow, który skrytykował zbrodnie Stalina nastąpiło łagodzenie polityki, odprężenie w stosunkach Wschód-Zachód.

II. "ZIMNA WOJNA" stan napięcia między obozem socjalistycznym (Wschodem), a kapitalistycznym (Zachodem) grożący wybuchem globalnego konfliktu nuklearnego, przejawiała się w rywalizacji obu bloków na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej, militarnej, kulturowej, naukowej, a nawet sportowej. Czas trwania: 1945 (1946) wystąpienie Churchilla w Fulton; 1989 (1991) zburzenie muru berlińskiego. W czasie trwania zimnej wojny występowały na przemian okresy eskalacji (nasilenia konfliktu) oraz okresy odprężenia w stosunkach Wschód -- Zachód:

ESKALACJA:I 1946 – 1953; 1956 -1969;1979 – 1985;ODPRĘŻENIE: 1953 -1956; 1969-1979;1985 -1989 (1991)I. 1946 1953 eskalacja a) agresywna polityka Stalina: stalinizacja Europy Wschodniej, popieranie komunistów w czasie wojny

domowej w Grecji, żądania wobec Turcji by cieśniny czarnomorskie staly się europejskimi (odrzucone), nieudana próba podporządkowania Iranu, kryzys Berliński 1948 - 1949

b) agresywne działania Stanów Zjednoczonych i sojuszników: wystąpienie Churchilla w Fulton, "doktryna Trumana", interwencja Brytyjczyków w Grecji, plan Marshalla c) sytuacja na Dalekim Wschodzie: wojna domowa w Chinach 1945- '49 - powstanie Chińskiej Republiki Ludowej (Mao Tse- Tung) i Republiki Chińskiej(Czang Kaj-szek). III eskalacja(1956-1969) a) powstanie Węgierskie X/Xl 1956 r. interwencja ZSRR przeciw próbom usamodzielnienia i demokratyzacji na Węgrzech b) kryzys sueski c) wyścig w podboju kosmosu: 1957 r. Chruszczow ogłosił światu, że ZSRR posiada rakiety batalistyczne 1961 r. wysłanie w kosmos człowieka (Gagarin) . 1962 r. wysłanie w kosmos amerykańskiego astronauty (Glenn) . 1969 r. wylądowanie człowieka na księżycu (Neil Armstrong) d). kryzys kubański w latach 50 - tych władzę na Kubie, po obalaniu krwawego Batisty, objął Fidel Castro, w 1962 r. samolot V2 zlokalizował na Kubie radzieckie bazy rakietowe, Kennedy zażądał wycofania rakiet i zablokował wyspę, w wyniku rozmów rakiety zostały wycofane przez ZSRR e) budowa MURU BERLIŃSKIEGO(VIII 1961 r.) oddzielającego Berlin Zachodni i Wschodni. (IV. 1969 - 1979 odprężenie a) SALT l (1972 r.) i SALT II (1979 r.) ograniczenie systemów przeciwrakietowych, niższe limity broni strategicznej b)zawarcie przez rząd RFN układów z NRD, Czechosłowacją, PRL, ZSRR c)współpraca amerykańsko - rosyjska w badaniu kosmosu (Apollo, 1975 r.) d)Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej (KBWE) Helsinki 1973 - 1975: na konferencji spotkali się przedstawiciele większości państw europejskich, USA, Kanady, ZSRR; końcowym dokumentem tych spotkań był tzw. "Akt końcowy KBWE" z 1975 r., składał się z kilku części: 1. rozbrojenie i utrzymanie pokoju 2.uznanie granic 3. współpraca gospodarcza, 4.kwestie dotyczące przestrzegania praw człowieka. 1979 - 1985 eskalacja a) wojna w Afganistanie 1979 - 1989 wojna domowa: komuniści (wspierani przez wojska ZSRR) kontra islamiści (tzw. Mudżahedini wspierani przez USA) b) doktryna Reagana - zwalczanie komunizmu, zdobycie przewagi gospodarczej Zachodu nad Wschodem, narzucenie wyścigu zbrojeń gł. w dziedzinie podboju kosmosu tzw. program "gwiezdnych wojen" c) przejawy zimnej wojny w Polsce - wprowadzenie stanu wojennego 12/13 XII 1981 r.||1985 - 1989 (1991) odprężenie

W 1985 r. przywódcą Rosji został Gorbaczow, który wprowadził pewne zmiany: - pieriestrojka (przebudowa)- przebudowa gosp., przezwyciężenie kryzysu w ZSRR - uskorienie - przyspieszenie procesu rozwoju ekonomicznego państwa - wycofał wojska z Afganistanu - zmniejszył też kontrolę ZSRR nad państwami socjalistycznymi Trwają spory, którą datę 1989 r. czy 1991 r. można uznać za koniec zimnej wojny, obie te daty obfitują w szereg ważnych wydarzeń: 1989: zburzenie muru berlińskiego-Jesień Narodów w Europie Wschodniej: w krajach takich jak Polska, NRD, Czechosłowacja, Rumunia, Węgry doszło do walk lub manifestacji w wyniku, których nastąpiła likwidacja systemu socjalistycznego i rozpoczęto próby budowania demokracji Wycofanie się żołnierzy radzieckich z Afganistanu;1990-zjednoczenie Niemiec; 1991-spotkanie Gorbaczowa z Bushem, zmniejszono arsenał jądrowy o 50 % rozpad Związku Radzieckiego.

Ważne terminy związane z zimą wojną: ZELAZNA KURTYNA - określenie użyte przez Churchilla w Fulton 1946 r., które miało oznaczać odgrodzenie się państw socjalistycznych od reszty świata. Symbolem żelaznej kurtyny stal się mur berliński. PLAN MARSHALLA - plan amerykańskiej pomocy dla zniszczonej wojną Europy, ule nie dla komunistów. Pomoc polegała na udzielaniu kredytów, dostarczaniu surowców, żywności oraz gotowych wyrobów. Realizacja rozpoczęła się w 1948 L i okazała się sukcesem. Europa szybko się odradzała.Pomocy nie otrzymały kraje Europy Wschodniej choć rządy Polski i Czechosłowacji deklarowały chęć korzystania z pomocy.IMPERIUM ZŁA- termin propagandowy użyty przez Reagana na określenie ZSRR. DOKTRYNA TRUMANA (1947 r.) - doktryna powstrzymywania komunizmu, która stała się podstawą polityki zagranicznej USA. DOKTRYNA BREZNIEWA - zwana doktryną o ograniczonej suwerenności państw socjalistycznych mówiąca o interwencji wojsk Układu Warszawskiego w przypadkach zagrożenia socjalizmu w danym kraju (zastosowana wl968 r. interwencja w Czechosłowacji, 1979 t. w Afganistanie). KRAJE DEMOKRACJI LUDOWEJ - określenie państw socjalistycznych podporządkowanych ZSRR (Polska, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, NRD, Jugosławia, Albania). UKŁAD WARSZAWSK1- 1955 skupiał państwa socjalistyczne, jego celem była obrona terytoriów państw członkowskich i ustroju socjalistycznego. W ramach układu wojska ZSRR zostały rozlokowane na terytorium państw członkowskich. W 1991 r. Układ Warszawski został rozwiązany.

Skutki II wojny światowej: 1. Zniszczenia wojenne: śmierć milionów ludzi (50-55mln), miliony ludzi okaleczonych fizycznie i psychicznie, zniszczenia tysięcy miast i wsi (wsch. Europy, Zach. Niemcy, Japonia) Berlin, Hamburg, Drezno, Wrocław, warszawa, Stalingrad, Hiroszima i Nagasaki, Tokio; zniszczenia infrastruktury przemysłowej i komunikacyjnej. 2. Zmiany polityczne: powstanie dwóch supermocarstw ZSRR i USA (supermocarstwo to państwo prowadzące politykę na skalę globalną i dysponuje potężnym arsenałem militarnym) powstanie dwóch wrogich sobie obozów socjalistycznego i kapitalistycznego, pozostających w ostrym konflikcie („zimna wojna”); powstanie dwóch państw niemieckich (NRD,RND) i dwóch państw koreańskich; powstanie ONZ, Powstanie Izraela, rozpoczęcie procesu dekolonizacji, integracja polityczna, gospodarcza, militarna Europy Zachodniej.3. Przemiany w nauce i technice: rozwój nauk ścisłych; wynalazki i odkrycia naukowe:-wykorzystanie energii jądrowej, alternatywne źródła energii (wiatraki, przepływy, energia słoneczna); podbój kosmosu, automatyzacja produkcji, rakiety samoloty dalekiego zasięgu, silnik odrzutowy, radar, komputer, telewizja.4.Wzrost znaczenia USA: miały duży wkład na pokonanie państw osi, terytorium USA nie zostało dotknięte wojną, armia amerykańska wyzwoliła Zach. Europę zdobywając znaczne wpływy, posiadały bombę atomową, najlepiej rozwinęły gospodarkę.5.Wzrost znaczenia ZSRR Armia Czerwona wyzwalała Europę Wschodnią przez co ZSRR zdobyło tam dominującą pozycję i podporządkowało ten obszar, posiadało najsilniejszą armię lądową, ZSRR wniósł decydujący wkład w pokonanie Niemiec.

Problem Niemiecki po II wojnie światowej—1Konferencja w Poczdamie – podział Niemiec na 4 sektory okupacyjne, władzę w Niemczech miała sprawować Sojusznicza Rada Kontroli (1945-48) 2.Porces norymberski(1945-46): powołanie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego(śledztwa,wyroki); zarzuty- zbrodnie przeciw ludzkości, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko pokojowi, 22 przywódców III Rzeszy osądzono: 12 wyroków śmierci, pozostali więzienie.3.Plany wielkich mocarstw wobec Niemiec: ZSRR: stworzenie zjednoczonych Niemiec jako państwo komunistyczne; USA: przekształcenie Niemiec w państwo rolicze-przemysłowe; Wielka Brytania: chciała zachować niemieckie kartele, ale pod kontrolą mocarstw okupacyjnych;Francja: rozbrojenie Niemiec i oderwanie od nich okręgów przemysłowych.4.Kryzys berliński (1948-49): wprowadzenie nowej marki w 3 zach. Strefach;blokada Berlina Zachodniego przez Rosjan ,otwieranie przez Amerykanów mostu powietrznego do Berlina Zachodniego przez który dostarczano niezbędne towary, zdjęcie blokady przez Rosjan. 5.Powstanie dwóch państw Niemieckich (1949)- RFN-Republika Federalna Niemiec- stolica Bonn, NRD- Niemiecka Republika Demokratyczna- stolica Berlin Wschodni.Kraje „demokracji ludowe” po II wojnie światowej.1.Wyzwolenie lub zajęcie państw Europy Zachodniej przez Armię Czerwoną (1944-45).2.Wprowadzenie ustroju „demokracji ludowej” w krajach Europy Wschodniej: ETAPY: Wyzwolenie lub zajęcie krajów Europy wsch. Przez Armię Czerwoną, likwidacja partyzantki niekomunistycznej, powołanie rządu koalicyjnego z udziałem komunistów, szerokie reformy przeprowadzone z inicjatywy komunistów (rolna, nacjonalizacja przemysłu), usunięcie z rządu polityków niekomunistycznych, odsunięcie od władzy działaczy komunistycznych, którzy pragnęli zachować niezależność od ZSRR i Stalina, Stalinizacja Kraju.3.Stalinizajca państwa demokracji ludowej- całkowicie podporządkowane danego państwa od ZSRR oraz przejęci e radzieckich wzorców budowy socjalizmu. Przejawy:kolektywizacja rolnictwa, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego, kult wodza, walka z kościołem, zamknięcie granic na zachód, system monopartyjny, rozbudowa aparatu terroru propagandy i indokrynacji, tworzenie organizacji służących procesowi stalinizacji: biuro informacyjne partii Komunistycznych tzw. Kominform(1947), rada wzajemnej pomocy Gospodarczej(RWPG 1949), Układ Warszawski(1955); zwalczanie przeciwników stalinizacji w związku ze sprawą Josifa Broz Tity. 4.Koniec stalinizacji 1956 XX Zjazd KPZR „tajny referat Chruszczowa po śmierci Stalina (5.03.1953)walkę o władzę wygrał Chruszczow, który skrytykował zbrodnie Stalina nastąpiło łagodzenie polityki, odprężenie w stosunkach Wschód-Zachód.

II. "ZIMNA WOJNA" stan napięcia między obozem socjalistycznym (Wschodem), a kapitalistycznym (Zachodem) grożący wybuchem globalnego konfliktu nuklearnego, przejawiała się w rywalizacji obu bloków na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej, militarnej, kulturowej, naukowej, a nawet sportowej. Czas trwania: 1945 (1946) wystąpienie Churchilla w Fulton; 1989 (1991) zburzenie muru berlińskiego. W czasie trwania zimnej wojny występowały na przemian okresy eskalacji (nasilenia konfliktu) oraz okresy odprężenia w stosunkach Wschód -- Zachód:

ESKALACJA:I 1946 – 1953; 1956 -1969;1979 – 1985;ODPRĘŻENIE: 1953 -1956; 1969-1979;1985 -1989 (1991)I. 1946 1953 eskalacja a) agresywna polityka Stalina: stalinizacja Europy Wschodniej, popieranie komunistów w czasie wojny

domowej w Grecji, żądania wobec Turcji by cieśniny czarnomorskie staly się europejskimi (odrzucone), nieudana próba podporządkowania Iranu, kryzys Berliński 1948 - 1949

b) agresywne działania Stanów Zjednoczonych i sojuszników: wystąpienie Churchilla w Fulton, "doktryna Trumana", interwencja Brytyjczyków w Grecji, plan Marshalla c) sytuacja na Dalekim Wschodzie: wojna domowa w Chinach 1945- '49 - powstanie Chińskiej Republiki Ludowej (Mao Tse- Tung) i Republiki Chińskiej(Czang Kaj-szek). III eskalacja(1956-1969) a) powstanie Węgierskie X/Xl 1956 r. interwencja ZSRR przeciw próbom usamodzielnienia i demokratyzacji na Węgrzech b) kryzys sueski c) wyścig w podboju kosmosu: 1957 r. Chruszczow ogłosił światu, że ZSRR posiada rakiety batalistyczne 1961 r. wysłanie w kosmos człowieka (Gagarin) . 1962 r. wysłanie w kosmos amerykańskiego astronauty (Glenn) . 1969 r. wylądowanie człowieka na księżycu (Neil Armstrong) d). kryzys kubański w latach 50 - tych władzę na Kubie, po obalaniu krwawego Batisty, objął Fidel Castro, w 1962 r. samolot V2 zlokalizował na Kubie radzieckie bazy rakietowe, Kennedy zażądał wycofania rakiet i zablokował wyspę, w wyniku rozmów rakiety zostały wycofane przez ZSRR e) budowa MURU BERLIŃSKIEGO(VIII 1961 r.) oddzielającego Berlin Zachodni i Wschodni. (IV. 1969 - 1979 odprężenie a) SALT l (1972 r.) i SALT II (1979 r.) ograniczenie systemów przeciwrakietowych, niższe limity broni strategicznej b)zawarcie przez rząd RFN układów z NRD, Czechosłowacją, PRL, ZSRR c)współpraca amerykańsko - rosyjska w badaniu kosmosu (Apollo, 1975 r.) d)Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej (KBWE) Helsinki 1973 - 1975: na konferencji spotkali się przedstawiciele większości państw europejskich, USA, Kanady, ZSRR; końcowym dokumentem tych spotkań był tzw. "Akt końcowy KBWE" z 1975 r., składał się z kilku części: 1. rozbrojenie i utrzymanie pokoju 2.uznanie granic 3. współpraca gospodarcza, 4.kwestie dotyczące przestrzegania praw człowieka. 1979 - 1985 eskalacja a) wojna w Afganistanie 1979 - 1989 wojna domowa: komuniści (wspierani przez wojska ZSRR) kontra islamiści (tzw. Mudżahedini wspierani przez USA) b) doktryna Reagana - zwalczanie komunizmu, zdobycie przewagi gospodarczej Zachodu nad Wschodem, narzucenie wyścigu zbrojeń gł. w dziedzinie podboju kosmosu tzw. program "gwiezdnych wojen" c) przejawy zimnej wojny w Polsce - wprowadzenie stanu wojennego 12/13 XII 1981 r.||1985 - 1989 (1991) odprężenie

W 1985 r. przywódcą Rosji został Gorbaczow, który wprowadził pewne zmiany: - pieriestrojka (przebudowa)- przebudowa gosp., przezwyciężenie kryzysu w ZSRR - uskorienie - przyspieszenie procesu rozwoju ekonomicznego państwa - wycofał wojska z Afganistanu - zmniejszył też kontrolę ZSRR nad państwami socjalistycznymi Trwają spory, którą datę 1989 r. czy 1991 r. można uznać za koniec zimnej wojny, obie te daty obfitują w szereg ważnych wydarzeń: 1989: zburzenie muru berlińskiego-Jesień Narodów w Europie Wschodniej: w krajach takich jak Polska, NRD, Czechosłowacja, Rumunia, Węgry doszło do walk lub manifestacji w wyniku, których nastąpiła likwidacja systemu socjalistycznego i rozpoczęto próby budowania demokracji Wycofanie się żołnierzy radzieckich z Afganistanu;1990-zjednoczenie Niemiec; 1991-spotkanie Gorbaczowa z Bushem, zmniejszono arsenał jądrowy o 50 % rozpad Związku Radzieckiego.

Ważne terminy związane z zimą wojną: ZELAZNA KURTYNA - określenie użyte przez Churchilla w Fulton 1946 r., które miało oznaczać odgrodzenie się państw socjalistycznych od reszty świata. Symbolem żelaznej kurtyny stal się mur berliński. PLAN MARSHALLA - plan amerykańskiej pomocy dla zniszczonej wojną Europy, ule nie dla komunistów. Pomoc polegała na udzielaniu kredytów, dostarczaniu surowców, żywności oraz gotowych wyrobów. Realizacja rozpoczęła się w 1948 L i okazała się sukcesem. Europa szybko się odradzała.Pomocy nie otrzymały kraje Europy Wschodniej choć rządy Polski i Czechosłowacji deklarowały chęć korzystania z pomocy.IMPERIUM ZŁA- termin propagandowy użyty przez Reagana na określenie ZSRR. DOKTRYNA TRUMANA (1947 r.) - doktryna powstrzymywania komunizmu, która stała się podstawą polityki zagranicznej USA. DOKTRYNA BREZNIEWA - zwana doktryną o ograniczonej suwerenności państw socjalistycznych mówiąca o interwencji wojsk Układu Warszawskiego w przypadkach zagrożenia socjalizmu w danym kraju (zastosowana wl968 r. interwencja w Czechosłowacji, 1979 t. w Afganistanie). KRAJE DEMOKRACJI LUDOWEJ - określenie państw socjalistycznych podporządkowanych ZSRR (Polska, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, NRD, Jugosławia, Albania). UKŁAD WARSZAWSK1- 1955 skupiał państwa socjalistyczne, jego celem była obrona terytoriów państw członkowskich i ustroju socjalistycznego. W ramach układu wojska ZSRR zostały rozlokowane na terytorium państw członkowskich. W 1991 r. Układ Warszawski został rozwiązany.