Dobra osobiste

• Ujęcie subiektywne - wartości niemajątkowe świata uczuć, przeżyć psychicznych

• Ujęcie obiektywne - Konieczne jest stwierdzenie z obiektywnego punktu widzenia czy rzeczywiście dla każdego taka sytuacja stanowi narusza dobro osobiste. Dobra osobiste są tu niezbywalne, nie można przenieść prawa do nich, trwają tyle, ile osoba fizyczna.

Ogólne prawo osobistości – wywodzi się z godności ludzkiej. Obejmuje ona wszystkie dobra osobiste. Autorem był Fryderyk Zoll.

Druga koncepcja – każde dobro osobiste generuje odrębne prawo podmiotowe. Autorem był Marek Safian.

Prawa podmiotowe chroniące dobra osobiste mają naturę taką jak wszystkie prawa podmiotowe bezwzględne.

• Są skuteczne wobec wszystkich (erga omnes).

Środki ochrony dóbr osobistych

• Instrumenty niemajątkowe – art.24

• Instrumenty majątkowe

Przesłanki żądania ochrony niemajątkowej, okoliczności wyłączające bezprawność, podstawy prawne żądania zadośćuczynienia i odszkodowania. Systemy powstawania osób prawnych i jak działa osoba prawna.

Żądania ochrony majątkowej w przypadku naruszenia dóbr osobistych (art. 189 k.p.c., art. 24 k.c.); przesłanki:

• Istnienie dobra

• Czy zostało naruszone/zagrożone dobro osobiste

• Bezprawność działania

Ciężar dowodu został przerzucony na pozwanego. Zastosowano domniemanie bezprawności.

Odpowiedzialność wyłącza:

• Wyraźna, uprzednia zgoda władającego dobrem (nie we wszystkich wypadkach)

• Działanie (legalne) na własne ryzyko

• Działanie w granicach prawa

• Obrona konieczna

• Działanie w ramach interesu społecznego¹

Orzeczenie SN (2005-2006) wydane przez 7 sędziów (dotyczące art.12 prawa prasowego)

Żądając przeproszenia powód może sprecyzować przeprosiny (słowa, forma, miejsce)

Instrumenty majątkowe – osoba, której dobra zostały naruszone może żądać:

• Odszkodowania – jeśli powstał uszczerbek w majątku

• Zadośćuczynienie - jeśli jest uszczerbek o charakterze niemajątkowym (art. 436,445 – przewiduje możliwość przyznania zadośćuczynienia bez winy,448 – do przyznania zadośćuczynienia potrzebna jest wina)

Osoba prawna

Podział ze względu na powiązanie ze strukturami:

• Państwowe (ZUS, NFZ, ZOZy)

• Komunalne (gmina, powiat, województwo)

• Kościelne

Podział ze względu na to, czy substratem są ludzie czy majątek

• Korporacyjne – tam, gdzie przeważa czynnik ludzki. Można wskazać skład osobowy osoby prawnej.

  • Stowarzyszenie rejestrowane

  • Spółdzielnia

  • Partia polityczna

• Zakładowe – przeważa czynnik majątkowy, nie można wskazać składu osoby prawnej, można wskazać osoby korzystające ze świadczeń.

  • Fundacja

Czynności prawne

Czynność prawna – zdarzenie faktyczne wywołujące następstwa prawne.

---

1. Prawo prasowe art.12↩