Postępowanie Karne IV rok prawa

ZASADA NIEZAWISŁOŚCI
- zakaz wywierania jakiegokolwiek wpływu na sędziego, co do kierunku rozpoznania sprawy lub treści orzeczeń, które ma wydać
- niezależność w rozstrzyganiu nasuwających się wątpliwości dotyczących zarówno stanu faktycznego, jak i prawnego sądzonej sprawy
- niezależność w wydawaniu wszelkich rozstrzygnięć w toku postępowania, jak i orzeczenia kończącego postępowanie
- brak odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej sędziego za orzeczenia wydane zgodnie z własnym sumieniem, w granicach swobodnej oceny dowodów i na podstawie przepisów ustawy
- dyrektywa nakazująca sędziemu orzekanie na podstawie Konstytucji RP, ustaw i swego wewnętrznego przekonania, nikt oprócz ustawodawcy nie może wpływać na sędziego w sprawowaniu przez niego wymiaru sprawiedliwości

ZASADA KOLEGIALNOŚCI
- na rozprawie sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej)
- szczególna zawiłość sprawy- rozpoznanie sprawy w składzie 3 sędziów
- w sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności: sąd orzeka w składzie 2 sędziów, 3 ławników
- na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej: sąd orzeka w składzie 3 sędziów (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej)
- apelacja lub kasacja od wyroku orzekającego karę dożywotniego pozbawienia wolności: sąd rozpoznaje w składzie 5 sędziów

ZASADA BEZSTRONNOŚCI
- organy procesowe są zobowiązane do zachowania bezstronnego stosunku do sprawy i uczestników procesu
- zakaz stronniczości: tj. sprzyjania jednej ze stron i odnoszenia się z niechęcią do drugiej
- dotyczy wszystkich sędziów
- gwarancja obiektywizmu organu procesowego: instytucja wyłączenia sędziego (z mocy prawa i na wniosek, kiedy istnieje okoliczność, która mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie; wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu)
- ta zasada odnosi się także do innych organów państwowych występujących w sprawie: obejmuje oskarżyciela publicznego jak i organy postępowania przygotowawczego)

Wyłączenie sędziego z mocy prawa:
- sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio
- jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób
- jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób w/w albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli
- był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły
- brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze
- brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie
- brał udział w wydaniu orzeczenie, które zostało uchylone
- brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw
- prowadził mediację

Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.
Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

ZASADA OFICJALNOŚCI:
- ściganie przestępstwa ściganego z urzędu odbywa się przez organy państwa niezależnie od woli (niekiedy- wbrew woli) pokrzywdzonego
- dotyczy całego biegu postępowanie a nie tylko jego wszczęcia
- niekiedy ściganie jest uzależnione od spełnienia określonego warunku (np. gdy ściganie uzależnione jest od zezwolenia)

Wyjątki:
- ściganie z oskarżenia prywatnego (np. na skutek wniesienia prywatnego aktu oskarżenia)
- ściganie na wniosek pokrzywdzonego
- ściganie na wniosek dowódcy jednostki
- ściganie na wniosek organu opieki społecznej lub właściwej instytucji

ZASADA LEGALIZMU
- obowiązek ścigania przestępstw ściganych z urzędu
- wynika przede wszystkim z prawa karnego materialnego: skoro sprawca naruszył normy tego prawa, to obowiązkiem państwa jest ściganie tego sprawcy
- reguła równości wobec prawa: nikt nie może uniknąć odpowiedzialności za czyn zabroniony
- organy powołane do ścigania przestępstw (prokurator, Policja i inne organy posiadające uprawnienia Policji) są zobowiązane do wszczęcia i prowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny do wniesienia i popierania aktu oskarżenia- o czyny ścigane z urzędu

Gwarancje zapewniające realizację zasady legalizmu:
- możliwość zażalenia się do sądu na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia
- postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego
- możliwość wniesienia zażalenia do prokuratora na bezczynność organu ścigania
- powinność wniesienia przez prokuratora aktu oskarżenia razie istnienia odpowiednich podstaw w zebranym materiale dowodowym
- skarga subsydiarna (pokrzywdzony może wnieść do sądu własny akt oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego
- odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie wiąże sądu

ZASADA SKARGOWOŚCI
- występuje w postępowaniu jurysdykcyjnym
- sąd karny może wszcząć i prowadzić proces o tyle, o ile uprawniony podmiot (oskarżyciel) złoży i popiera żądanie ukarania określonej osoby za oznaczony czyn

Wyjątki od zasady skargowości:
- postępowanie z nieletnimi (nie wnosi się aktu oskarżenia)
- orzekanie w kwestii odpowiedzialności cywilnej z urzędu
- zobowiązanie skazanego do naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu
- proces wypadkowy

ZASADA PRAWDY
- dotyczy wyłącznie stanu faktycznego sprawy, dokonywania ustaleń faktycznych w procesie
- organ procesowy wszystkie wydawane w postępowaniu decyzje musi opierać na ustaleniach prawdziwych
- dyrektywa prowadzenia postępowania w taki sposób, aby ustalenia faktyczne były zbliżone do prawdy w takim stopniu, w jakim jest to możliwe
- prawda absolutna jest w ogóle niepoznawalna: organ może jedynie kształtować swój sąd o rzeczywistości, który jest jej (tej rzeczywistości) bliższy lub dalszy
- organ procesowy na każdym etapie postępowania karnego jest zobowiązany do aktywnego poszukiwania, wprowadzania i przeprowadzania dowodów, w celu poczynienia ustaleń faktycznych zgodnych z prawdą
- podstawą wszelkich rozstrzygnięć mają stanowić ustalenia faktyczne odpowiadające prawdzie
- sąd ma uwzględnić w równym stopniu okoliczności przemawiające na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego

ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW
- organ procesowy (zwłaszcza sąd) ocenia dowody i wyciąga z nich wnioski według swojego przekonania, nie będąc w tym przedmiocie skrępowany regułami dowodowymi
- zasada swobodnej niekontrolowanej oceny dowodów: ocena dowodów jest kwestią wewnętrzną sądu, niewymagającą przytaczania argumentacji na temat dokonanej oceny dowodów
- zasada swobodnej kontrolowanej oceny dowodów: sąd nie jest skrępowany żadnymi regułami dowodowymi, jednak jest zobowiązany uzewnętrznić swoją ocenę dowodów, ta ocena musi być przekonywująca (gdyż podlega kontroli instancyjnej)

ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI
- prowadzenie procesu w formie sporu równouprawnionych stron przed bezstronnym sądem
- prowadzenie postępowania w postaci sporu możliwe jest tylko wtedy, gdy podmioty są równouprawnione
- równość stron oznacza wyposażenie stron w te same środki prawne
- strony powinny korzystać z tych samych uprawnień procesowych
- zakłada istnienie trójpodmiotowego procesu: strony czynnej (oskarżyciel, powód), strony biernej (oskarżony) oraz bezstronnego sądu rozstrzygającego istniejący spór

Uprawnienia stron w postępowaniu:
- uczestniczenie w czynnościach postępowania
- uprawnienie do zadawania pytań i składania oświadczeń
- uprawnienie do składania wniosków
- uprawnienie do korzystania z pomocy osoby mającej odpowiednie przygotowanie zawodowe do występowania przed sądem
- uprawnienie do zaskarżania zapadłych decyzji procesowych

PRZESŁANKI PROCESOWE
- takie stany, z którymi prawo procesowe łączy dopuszczalność lub niedopuszczalność procesu
- pozwalają na prowadzenie procesu i orzekanie o jego przedmiocie
- określają czy proces karny jest dopuszczalny

1.
a) odnoszące się do wszystkich stadiów procesowych:
- prawomocność materialna
- śmierć oskarżonego

b) występujące wyłącznie w stadium postępowania sądowego:
- skarga

c) występujące w postępowaniu przygotowawczym:
- wniosek o ściganie

d) dotyczące wyłącznie postępowania wykonawczego:
- przedawnienie kary

2.
a) syntetyczne: niektóre przesłanki mogą stanowić zbiór składników, z których każdy może być ujmowany jako odrębna przesłanka (np. przedawnienie karalności przestępstwa: może być podzielone na różne okresy)

b) analityczne: przesłanki, które nie mogą być rozdzielone, są samodzielne (np. wniosek o ściganie czy skarga)

3.
a) dodatnie (pozytywne): muszą istnieć w chwili wszczęcia i kontynuowania procesu, np.:
- podsądność (już w chwili podejmowania decyzji o prowadzeniu postępowania musimy ustalić, czy sprawca w ogóle podlega naszemu sądowi)
- właściwość sądowa
- istnienie stron procesowych
- skarga (brak skargi wniesionej do sądu powoduje no możność prowadzenia postępowania sądowego)

b) ujemna (negatywne): przeszkody procesowe; ich ujawnienie powoduje niemożność wszczęcia i kontynuowania procesu

Negatywne:
nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza:
- czynu nie popełniono
- brak dowodów
- nie jest to czyn zabroniony
- społeczna szkodliwość czynu znikoma
- sprawca nie podlega karze
- oskarżony zmarł
- przedawnienie karalności
- postępowanie karne już zostało zakończone
- sprawca nie podlega polskim sądom
- brak skargi uprawnionego oskarżyciela

4.
a) ogólne: regulują przebieg postępowania zwyczajnego
b) szczególne: regulują tok postępowań szczególnych

5.
a) bezwzględne: stanowią warunki dopuszczalności postępowania przeciwko określonej osobie (np. z powodu rezygnacji ze ścigania sprawcy określonego przestępstwa)
b) względne: warunkują dopuszczalność procesu w określonym układzie procesowym (np. skarga)

6.
a) przesłanki procesowe formalne: wynikają bezpośrednio z kpk, np. brak skargi, brak wniosku o ściganie

b) przesłanki zakotwiczone w prawie materialnym: swoje korzenie mają w kodeksie karnym, np. terminy przedawnienia

c) przesłanki mieszane: mają swoje źródło w prawie materialnym, ale odgrywają rolę również w procesie karnym

Konsekwencje zaistnienia przesłanek procesowych:
- odmowa wszczęcia postępowania przygotowawczego
- umorzenie postępowania
- wydanie wyroku uniewinniającego
- wydanie wyroku umarzającego

UCZESTNICY PROCESU KARNEGO

- osoba, która bierze udział w procesie karnym w roli jaką wyznacza jej prawo karne procesowe
- swoim zachowaniem wpływa na bieg tego procesu

* organy procesowe: podmioty, które prowadzą proces karny
* strony procesowe: np. pokrzywdzony, oskarżony
* przedstawiciele procesowi stron: obrońcy i pełnomocnicy
* rzecznicy interesu społecznego: przedstawiciele społeczni
* pomocnicy procesowi: np. protokolanci
* osobowe źródła dowodowe: np. świadkowie, biegli
* przedstawiciele ustawowi: np. rodzice, opiekunowie małoletniego

Publiczność nie jest uczestnikiem postępowania, może tylko obserwować przebieg postępowania i nie bierze w nim czynnego udziału.

Organy procesowe:
- organ państwowy, który występuje w procesie z mocy przepisów w oznaczonej roli
- jest uprawniony do kierowania procesem
- jest uprawniony do wydawania rozstrzygnięć, podejmuje czynności procesowe

organy prowadzące postępowanie przygotowawcze:
- organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie: prokurator (śledztwo), policja albo inny uprawniony organ, ABW. Organ nadzoru: prokurator

ORGANY PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE:

  1. PROKURATURA

Zasady organizacyjne:

  1. POLICJA [urząd celny, straż łowiecka itp]

ORGANY PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE SĄDOWE

  1. SĄDY

Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości mówi o tym że to sądy są uprawnione do wymierzania sprawiedliwości.

System sądownictwa w Polsce:

  1. Sądy powszechne- do których zalicza się:

  1. sądy rejonowe

  2. sądy okręgowe

  3. sądy apelacyjne

  1. Sądy szczególne:

  1. Sądy wojskowe (garnizonowe i okręgowe)

  2. Trybunał Stanu

  3. Trybunał Konstytucyjny

  1. Nad sądami powszechnymi i szczególnymi stoi Sąd Najwyższy

* postępowanie wykonawcze: np. sąd I instancji, sąd penitencjarny, prokurator

POKRZYWDZONY
- osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio narażone lub zagrożone przez przestępstwo
- instytucja państwowa, samorządowa, społeczna
- zakład ubezpieczeń w zakresie w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia
- państwowa inspekcja pracy
- do zakończenia pierwszego przesłuchania może złożyć wniosek o powództwo cywilne
- jeśli nie jest osobą fizyczną- czynności dokonuje uprawniony organ
- małoletni, ubezwłasnowolniony- przedstawiciel ustawowy
- śmierć: prawa jakie by mu przysługiwały mogą wykonywać najbliżsi; nieznany- prawa dla prokuratora
- w postępowaniu przygotowawczym jest strona, w postępowaniu sądowym nabywa uprawnienia, jeśli wykaże inicjatywę

OSKARŻYCIELE

Oskarżyciel publiczny:
- przed wszystkimi sądami jest to prokurator
- organ państwowy, który we własnym imieniu wnosi lub popiera oskarżenia w sprawach o czyny zabronione, które ustawa nakazuje lub zezwala ścigać skargą publiczną
- strona, która reprezentuje interes publiczny w ściganiu przestępstw i wykroczeń
- celem działania oskarżyciela jest uzyskanie sprawiedliwego i zgodnego z prawem rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu
- przed sądami prokurator
- spraw publiczno skargowe udział prokuratora obowiązkowy
- można wyłączyć
- policja, straż miejska, urzędy celne, urzędy skarbowe, ABW, żandarmeria wojskowa, straż graniczna, straż łowiecka

OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY:
- w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego (uboczny) lub zamiast niego (subsydiarny)
- do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej może złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego
- akt oskarżenia podpisany przez adwokata
- można ograniczyć ich liczbę
- jak odstąpi nie może ponownie przystąpić

OSKARŻYCIEL PRYWATNY:
- pokrzywdzony, który wniósł i popiera oskarżenie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego
- pokrzywdzony staje się oskarżycielem prywatnym na skutek wniesienia skargi prywatnej
- inny pokrzywdzony do rozprawy może się przyłączyć
- za małoletniego działają przedstawiciele ustawowi

OSKARŻYCIEL SUBSYDIARNY:
- oskarżyciel posiłkowy
- możliwości oskarżycielskie
- gdy prokurator po raz drugi odmówi wszczęcia albo umorzy postępowania
- może wnieść własny akt oskarżenia do sądu
- miesiąc od doręczenia postanowienia o odmowie
- przymus adwokacki

POWÓD CYWILNY:
- jest stroną czynną w zakresie dochodzonego roszczenia cywilnego w procesie karnym, wynikającym bezpośrednio z popełnionego przestępstwa
- gdy złożono powód o to roszczenie, proces adhezyjny
- domaga się odszkodowania za szkody wyrządzone przestępstwem
- niedopuszczalne jest wniesienie pozwu cywilnego przeciwko nieletniemu
- pokrzywdzony może do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć oskarżonemu powództwo cywilne
- roszczenia majątkowe wynikające z popełnienia przestępstwa

OSOBA PODEJRZANA
- osoba, którą podejrzewa się o popełnienie przestępstwa, ale której nie przedstawiono jeszcze zarzutu popełnienia przestępstwa
- osoba, wobec której podjęto w postępowaniu przygotowawczym czynności procesowe, które wskazywały, że tę osobę traktuje się jak podejrzanego
- nie jest stroną postępowania
- nie przysługują jej uprawnienia podejrzanego
- organ prowadzący nie może zastosować wobec niej środków, które byłyby dopuszczalne wobec podejrzanego (np. tymczasowe aresztowanie)

PODEJRZANY
- osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego

OSKARŻONY
- osoba, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu
- osoba, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania
- strona, przeciwko której proces się toczy
- jest dowodem (jeżeli chce składać zeznania)

PRZEDSTAWICIELE PROCESOWI STRON
przedstawiciele ustawowi, obrońcy oraz pełnomocnicy.

Przedstawiciel ustawowy – może występować po stronie biernej i czynnej. Przedstawiciel ustawowy oskarżonego działa obok oskarżonego i na jego rzecz. Przedstawiciel ustawowy pokrzywdzonego działa zamiast pokrzywdzonego.

Obrońca – art. 82 i nast. KPK. Występuje po stronie biernej – oskarżonego, podejrzanego. Zadaniem obrońcy jest niesienie fachowej pomocy oskarżonemu przez udzielanie porad i dokonywanie czynności na jego korzyść. Obrońcą w procesie karnym może być tylko adwokat albo aplikant adwokacki. Przy obrońcy należy pamiętać o obronie obligatoryjnej – czyli gdy oskarżony musi posiadać obrońcę (art. 79 i 80 KPK – głuchy, niewidomy, nieletni, niepoczytalny, zbrodnia, pozbawiony wolności). Liczbę obrońców w jednym procesie ustawa określa na 3. jeżeli nie wchodzi w grę obrona obligatoryjna, to może być obrona fakultatywna. Rodzaje obrony:

a) z urzędu – obrona obligatoryjna, gdy oskarżony nie ustanowił obrońcy, a także z uwagi na prawo ubogich, czyli jeżeli oskarżony wykaże, że bez uszczerbku dla siebie i rodziny nie jest w stanie ponieść kosztów obrony

b) z wyboru – upoważnienia do obrony może udzielić sam oskarżony. Chyba że oskarżony jest pozbawiony wolności – wtedy może osoba najbliższa lub nawet osoba obca. Obrońca ma obowiązek dokonywać czynności na korzyść skarżonego. Jeśli zrobi coś na niekorzyść, to pełnomocnictwo do obrony może być cofnięte. Cofnąć może sam adwokat lub oskarżony.

Pełnomocnik – występuje po stronie czynnej. Może do ustanowić pokrzywdzony, oskarżyciel posiłkowy lub subsydiarny. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a także pracownik organu instytucji państwowej lub samorządowej.

Różnice o i p: strony, po których działają. Pełnomocnik jest związany instrukcją mocodawcy, obrońca działa na korzyść oskarżonego. Pełnomocnik nie jest zobowiązany do działania tylko na korzyść. Pełnomocnik może zastępować pokrzywdzonego, obrońca nie.

RZECZNICY INTERESU SPOŁECZNEGO:

POMOCNICY PROCESOWI – protokolant, tłumacz (ułatwiają czynności procesowe lub porozumienie się ze stroną).

CZYNNOŚCI PROCESOWE


- jakiekolwiek zachowanie się uczestnika procesu mające na celu wywołanie odpowiednich skutków przewidzianych w prawie procesowym (np. wniesienie zażalenia)
- podstawa orzeczenia- całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu
- jak ustawa nie wymaga postanowienia, wydaje zarządzenie
- postępowanie przygotowawcze: postanowienia i zarządzenia wydaje prokurator
- sąd i prokurator wydają polecenia policji
- postanowienie/ zarządzenie: organ wydający, data, sprawa, rozstrzygnięcie, podstawa prawna, uzasadnienie
- uzasadnienie na piśmie, zawiła 7 dni-
orzeczenie/ postanowienie wydane na rozprawie ogłasza się ustnie, wydane poza rozprawą trzeba doręczyć stronom i prokuratorowi
- pomyłki można prostować w każdym czasie

OŚWIADCZENIA:

a) oświadczenie wiedzy: charakter informacyjny, zeznania świadków, protokoły przesłuchań

b) oświadczenie woli:
-oświadczenia postulujące (np. wnioski dowodowe stron, które zawierają postulat przeprowadzenia czynności)
- wyraźne: nie ma wątpliwości, co strona wnosi
- dorozumiane: np. przyłączenie się prokuratora do postępowania prywatnoskargowego przez wniesienie apelacji do II instancji: przez to wniesienie sygnalizuje sądowi, że przyłączył się do postępowania
- o ważności decyduje istnienie woli w chwili jej wyrażenia, stan psychiczny podczas składania oświadczenia
wyłączenie ważności: np. zeznania świadka pod przymusem, błąd
- może złożyć strona procesowa, zastępca (np. pełnomocnik)

Forma czynności procesowych
- zasada ustności: rozprawa odbywa się ustnie
- zasada pisemności: akt oskarżenia musi być sporządzony na piśmie

Narada i głosowanie
- tajne, zwolnienie z tajemnicy niedopuszczalne
- może być obecny protokolant
- kieruje przewodniczący
- zbiera głosy: od najmłodszego, ławników, sędziów
- osobno co do winy i kary
- większość głosów
- jak głos przeciwko skazaniu, może nie głosować, przychyla się do najlepszego dla oskarżonego
- orzeczenie podpisują wszyscy

Porządek czynności procesowych
- strony mogą składać wnioski na piśmie lub ustnie do protokołu
- uprawnionego do wzięcia udziału zawiadamia się o czasie i miejscu
- jak stron Ama więcej niż jednego obrońcę, chociaż jeden musi się stawić
- pismo procesowe: oznaczenie organu, sprawy, dane i adres wnoszącego, treść wniosku w miarę potrzeby z uzasadnieniem, datę i podpis
- wezwanie do uzupełnienia braków formalnych: 7 dni

Terminy:

1. Ustawowe (określone w kpk):

a) stanowcze:

b) niestanowcze:

a) porządkowe/ instrukcyjne:
- jeżeli przy określeniu terminu ustawa nie podaje, że jest to termin zawity, to jest to termin instrukcyjny
- podaje czas, w którym czynność powinna być dokonana
- niezachowanie terminu może wywołać skutki dyscyplinarne (np. jak sędzia nie sporządzi uzasadnienia w ciągu 14 dni, może to zrobić po terminie ale może też narazić się na kary dyscyplinarne)

2. procesowe: określane są przez organ procesowy


Prekluzyjny- nieprzywracany, nieprzekraczalny
zawity- nieprzekraczalny, przywracalny, 7 dni od ustania przeszkody (też termin zawity)
instrukcyjny- [przekraczalny (bez konsekwencji), dla organów

- bieg terminu rozpoczyna się od dnia następnego (nie wlicza się dnia, od którego trzeba liczyć termin)
- tygodnie, miesiące, lata- termin końcowy przypada na dzień, na który przypadł pierwszy dzień biegu terminu (np. środa- środa)
- koniec w dzień ustawowo wolny- dzień kolejny
- pismo omyłkowo wniesione do niewłaściwego organu uważa się za wniesione

decyzje organów procesowych (mogą przybrać formę orzeczeń i zarządzeń):
- orzeczenia: wyroki, nakazy karne, postanowienia (jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku), uchwały SN
- zarządzenia: odrębne decyzje procesowe; gdy ustawa nie wymaga wydania postanowienia
- wyroki: sąd orzeka na rozprawie ustalając winę lub niewinność oskarżonego (uniewinniający, skazujący, warunkowo umarzający postępowanie karne, bezwarunkowo umarzający postępowanie karne)
- wyroki łączne: kara łącza: realny zbieg przestępstw

Przed sądem w II instancji zapadają wyroki innego rodzaju:

PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ

Prawomocność formalna i materialna.

  1. Prawomocność formalna oznacza stan niepodważalności orzeczenia za pomocą zwyczajnych środków odwoławczych (orzeczenia nie można już w ogóle zaskarżyć). Powstaje, gdy:

  1. Prawomocność materialna (reguła: nebis in idem) – nie możność wszczęcia postępowania po raz drugi w tej samej sprawie.

PROTOKÓŁ – dokumentowanie czynności procesowych. Utrwalanie, by można było je odtworzyć w dalszym postępowaniu.

- W każdym przypadku prowadzący czynność może postanowić, że dana czynność będzie udokumentowana.
- Protokół może być odczytany na rozprawie.

Muszą być sporządzone w liczbie pierwszej z zachowaniem takiego słownictwa, jakim posługuje się oskarżony i świadek: „ja zrobiłem, ja widziałem, ja byłem”. Protokół musi wiernie odzwierciedlać czynność, która w nim została utrwalona. W procesie karnym wyróżnia się 2 grupy:

  1. z rozprawy – spisać może aplikant albo pracownik sekretariatu sądu, asesor pod warunkiem, że nie należy do składu orzekającego. Nie może spisać sędzia, choćby nie należał do składu orzekającego. Za treść odpowiada przeprowadzający czynność: przewodniczący składu i protokolant. Te dwie osoby podpisują protokół. Za przewodniczącego może być członek składu. Podpis na protokole musi być złożony natychmiast po zakończeniu rozprawy. Jeśli później musi być data i przyczyna opóźnienia. W praktyce najpóźniej do wysłania akt sprawy sądowi odwoławczemu.

  2. z innych czynności –spisać może przeprowadzający czynność osobiście albo osoba przybrana w charakterze protokolanta, a jeżeli tą osobą przybraną jest osoba spoza organu procesowego, odbiera się od niej przyrzeczenie. Podpisują osoby biorące udział w tej czynności, nie tylko sporządzający protokół. Istnieje wymóg, by przed złożeniem podpisów protokół został podpisany. Po odczytaniu mogą zgłosić swoje zarzuty co do treści. Te zarzuty muszą być wciągnięte do protokołu i omówione. Jeśli zabraknie podpisów, to taki protokół nie może być odczytany na rozprawie. Jeśli się wypisał długopis, są skreślenia, poprawki, uzupełniania, muszą być omówione na końcu protokołu.

Protokół z rozprawy i posiedzenia może być sprostowany. Sprostować można na wniosek stron. O sprostowaniu decyzję podejmuje prowadzący czynność (przewodniczący składu) po wysłuchaniu protokolanta. Sąd prostuje w takim składzie, w jakim orzekał (liczebnie i imiennie). Jeśli nie można tego odtworzyć, to członkowie i protokolant wypowiadają się co do treści. O sprostowaniu zawiadamia się strony. O odmowie sprostowania sąd zawiadamia osobę, która zgłosiła wniosek o sprostowanie.

Czynności mogą być dokumentowane poprzez sporządzenie stenogramu (musi być przetłumaczony na pismo zwykłe z podaniem, jaką techniką się posługiwał. Oryginał stanowi załącznik do protokołu) oraz za pomocą aparatury utrwalającej obraz i dźwięk. Przed użyciem takiej aparatury osoby biorące udział w czynności muszą być poinformowane, że taka aparatura będzie użyta i że zapis obrazu i dźwięku stanowią załącznik do protokołu.

Jeżeli świadek lub podejrzany jest przesłuchany przez prokuratora, nie może być przy tym policjant prowadzący czynności.

Protokoły
- przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie
- wniosek o ściganie i cofnięcie
- przesłuchania
- oględziny
- otwarcie zwłok, wyjęcie z grobu
- konfrontacja
- okazanie
- zaznajomienie podejrzanego z materiałami w postępowaniu przygotowawczym
- przebieg posiedzenia sądu
- spisuje aplikant lub pracownik sekretariatu
- można wyłączyć protokolanta
- podpis przewodniczącego i protokolanta
-odczytać i podpisać przez resztę
- nagrywanie dźwięku i obrazu

Doręczenia:
- doręcza się uwierzytelnione odpisy
- treść niedostępna dla niepowołanych
- wezwanie: organ, sprawa, charakter, miejsce, czas i czy obowiązkowo, skutki niestawiennictwa
- za pokwitowaniem odbioru
- adresatowi osobiście
- można zostawić dorosłemu lokatorowi lub na poczcie
- odmowa przyjęcia, pokwitowania, nie poda nowego adresu= uznaje się za dostarczone
- zwrot temu, co wysyłał
-można zawiadomić telefonicznie
- to co dla stron, odpisy dla pełnomocników i obrońców

Przeglądanie akt
- strony, pełnomocnicy, obrońcy
- mogą sporządzać odpisy
-odpłatne ksero
-tajne- nie wydaje się kopii
- prokurator zawsze może przeglądać
- jak przesłane prokuratorowi, musi udostępnić
-zażalenie na odmowę

Zachowanie uczestnika procesu mające na celu wywołanie odpowiednich skutków przewidzianych w prawie procesowym. Wpływa na przebieg postępowania.

DOWODY

- przeprowadza się na wniosek stron
- fakty powszechnie znane nie wymagają dowodów
- we wniosku dowodowym podać oznaczenie dowodu i okoliczności, które mają być udowodnione, można określić sposób przeprowadzenia dowodu
- oddalenie: przeprowadzenie dowodu niedopuszczalne; okoliczność udowadniana nie ma znaczenia dla sprawy albo już została udowodniona, dowód nieprzydatny, dowodu nie da się przeprowadzić, wniosek zmierza do przedłużenia postępowania
- oddalenie= forma postanowienia
- nie wolno zadawać pytań sugerujących odpowiedź
- można zadawać pytania
- przesłuchiwany swobodna wypowiedź
-niedopuszczalne: wpływanie na wypowiedź, groźby, hipnoza, środki chemiczne
- konfrontacja w celu wyjaśnienia sprzeczności
- można okazać inną osobę (minimum 4 osoby), rzecz do rozpoznania

Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia, może odmówić bez powodu= trzeba go pouczyć o tym prawie. W postępowaniu przygotowawczym może składać wyjaśnienia na piśmie- załącznik do protokołu

Źródłem dowodowym jest osoba lub rzecz, która dostarcza środków dowodowych. Do źródeł zaliczamy:

Środki dowodowe są formą przekazu informacji, które uzyskuje się ze źródła dowodowego. Np. oskarżony jest źródłem dowodowym, od niego możemy uzyskać informacje. Środkiem dowodowym będą jego wyjaśnienia. Źródłem jest świadek, środkiem – jego zeznania. Źródłem jest biegły, środkiem – jego opinia lub zeznania. Źródłem jest dowodów rzeczowy, np. siekiera, środkiem dowodowym – cechy tej siekiery, ślady na niej pozostawione i ślady, które ona pozostawiła.

Doktrynalny podział dowodów:

  1. według źródła dowodowego:

    1. osobowe

    2. rzeczowe

    3. mieszane

    1. formalne – przeprowadzane w sposób określony w KPK

    2. nieformalne – przeprowadzane w inny sposób, ale mogą dotyczyć tylko kwestii ubocznych, nie mogą dotyczyć bezpośrednio przedmiotu procesu, ale mogą być podstawą do orzeczenia kary porządkowej

    1. pojęciowe – zeznania świadka, opinie biegłych, treść dokumentu

    2. zmysłowe – uzyskane na podstawie zmysłowej percepcji osób przeprowadzających dowód, np. oględziny miejsca, oględziny rzeczy, ciała

  4. według liczby ogniw występujących między organem procesowym a rzeczywistością

    1. pierwotne – świadek, który skalda relację o tym, co sam zaobserwował (czyli jedno ogniwo)

    2. pochodne – więcej ogniw między organem procesowym a rzeczywistością, np. zeznania świadka, który tylko słyszał relację od innej osoby

  5. ze względu na to, czy dowód określa bezpośrednio:

    1. bezpośrednie – wskazują bezpośrednio na czyn sprawcy i przedmiot sprawy

    2. pośrednie – wykorzystywane w procesie poszlakowym, wskazują na czym pośrednio, dopiero w połączeniu z innymi dowodami, wykorzystywane, gdy nie ma żadnego dowodu bezpośredniego

    1. formalne (ścisłe) – dotyczą bezpośrednio sprawstwa określonej osoby, bezpośrednio przedmiotu procesu

    2. nieformalne (nieścisłe) – dotyczą kwestii ubocznych, np. możliwości zastosowania kary pieniężnej

  7. ze względu na winę:

    1. obciążające – wskazują na winę

    2. odciążające – wskazują alibi i prowadzą do uniewinnienia

  8. Dowody obciążające i odciążające

  1. obciążające

- wskazujące na winę oskarżonego, przed którymi może się bronić oskarżony;

- posługują się nimi: oskarżyciel i pokrzywdzony

  1. odciążające

- wskazują na niewinność oskarżonego;

- posługują się nimi: obrońca i oskarżony.

ZAKAZY DOWODOWE

- zakazy przeprowadzenia określonych dowodów.
- obejmują wszelkiego rodzaju ograniczenia co do możliwości wprowadzania i przeprowadzania dowodów oraz ich wykorzystania w procesie.

ZAKAZY DOWODOWE – wpływają na to, że rzecz lub osoba nie może być źródłem dowodowym. Zakaz dowodzenia oznacza zakaz dowodzenia oznaczonej okoliczności, co oznacza, że określona okoliczność nie może być w ogóle dowodzona ze względu na to, co ma być dowodzone i jeśli KPK takie zakaz przewiduje. Po drugie oznacza zakaz przeprowadzenia określonego dowodu, np. zakaz przesłuchania duchownego.

Wśród zakazów dowodzenia wyróżnia się zakazy:

Dla pozyskiwania niektórych dowodów ustawa określa pewne warunki, których przekroczenie powoduje niemożność wykorzystania takiego dowodu. Przewidziane to jest np. dla:

Jeżeli te czynności zostaną przeprowadzone wbrew ustawie, to tak ustalone dowody nie mogą być wykorzystane. Ta niemożność wykorzystania związana jest z nielegalnością dowodu (owocem zatrutego drzewa). Nielegalność dowodu oznacza, że dowody są dotknięte istotną wadliwością i nie mogą stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Przyczynami nielegalności dowodu jest to, że został uzyskany pomimo jego niedopuszczalności w ogóle albo w zakresie dowodzenia. Powodem nielegalności jest pozyskanie w nielegalny sposób, np. podsłuch bez zezwolenia sądu. Dowód może być nielegalny z powodu jego przeprowadzenia, np. jeżeli od podejrzanego odbierzemy wyjaśnienia podając mu środki psychotropowe. Czynność ta może być w toku procesu uzdrowiona poprzez kolejne przesłuchanie z zachowaniem ustawowych wymogów. Wskazuje to na bezwzględne przyczyny odwoławcze z art. 439 KPK. Sędzia, który nie został z powodu ustawowych warunkowych wyłączony w sprawie, nie będzie mógł orzekać – wyrok będzie musiał być uchylony.

ETAPY DOWODZENIA

  1. poszukiwanie i zabezpieczanie dowodów – temu celowi służy np. dobrowolne wydanie dowodu, znalezienie go na miejscu przestępstwa, przeszukanie

  2. wprowadzanie dowodów do procesu – np. wybór zeznania których świadków mogą wnieść coś do procesu

  3. przeprowadzenie dowodu – zeznanie świadków

  4. utrwalenie dowodu – po przeprowadzeniu poczynienie ustaleń faktycznych

Przedmiot dowodzenia – to co podlega udowodnieniu w procesie karnym. Najogólniej można powiedzieć, że wina sprawcy podlega udowodnieniu. Wykazaniu w procesie karnym podlegają okoliczności faktyczne, które mogą być podstawą wydania wyroku. Wykazaniu w procesie podlegają także okoliczności normatywne, czyli prawo. Wykazaniu w procesie może podlegać tylko prawo obce, bo prawo polskie sędzia zna. Wykazaniu podlegają także okoliczności niesporne, czyli takie, do których oskarżony się przyznał. KPK nie wyjaśnia, co należy przez te okoliczności rozumieć. Przez te okoliczności rozumie się zachowania ludzkie, poszczególne etapy czynu, stany emocjonalne, fakty, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcie sprawy. Wyróżnia się dwa rodzaje:

Fakty główne – przestępstwo, popełnienie przestępstwa. Jest to ostateczny cel dowodzenia w procesie. Ostatecznie stwierdzenie, że oskarżony popełnił zarzucony czyn.

Fakt dowodowy – okoliczności będące przedmiotem dowodzenia, stanowiące przesłankę w rozumowaniu zmierzającym do udowodnienia faktu głównego.

Istnieją sytuacje, gdy dowód jest niepotrzebny. Są to okoliczności, które z mocy przepisów ustawy nie muszą być dowodzone, art. 168. KPK wyróżnia notoryjność:

Na kim w procesie karnym ciąży obowiązek dowodzenia? Ciężar dowodu wynika pośrednio z zasady domniemania niewinności.

ŚRODKI DOWODOWE I ICH PRZEPROWADZANIE

  1. wyjaśnienia oskarżonego – art. 175 i nast. – oskarżony jest stroną bierną, jednocześnie jego źródłem dowodowym, a jego wyjaśnienia są środkiem dowodowym. Można dokonywać: oględziny ciała, przesłuchanie, badanie. Te czynności są czynnościami procesowymi. Istnieje zakaz antycypacji dowodów – nie można wyjaśnień oskarżonego zastępować treścią pism i zapisków, co oznacza, że jego wyjaśnienia muszą być utrwalone w formie protokołu, ewentualnie w post. przygotowawczym może na piśmie złożyć wyjaśnienia i to stanowi załącznik do protokołu. Zakaz antycypacji dotyczy grypsów, listów, zapisków oskarżonego. Np. oskarżony robił szkice i wyliczenia, to stanowi to załącznik do protokołu. Prawo oskarżonego do składania wyjaśnień jest konsekwencją zasady prawa do obrony. O przysługujących z tej racji uprawnieniach musi być pouczony przez organ procesowy przed przystąpieniem do przysłuchania. Art. 171 i 175 – tryb przesłuchania oskarżonego:

    1. swobodne wypowiedzenie się oskarżonego

    2. pytania od organu procesowego do oskarżonego

    3. w ramach tego przesłuchania istnieje możliwość konfrontowania osób przesłuchiwanych (z wyjątkiem świadka anonimowego)

Przesłuchując oskarżonego należy mieć świadomość, że niekiedy pomawia on inne osoby o popełnienie czynu. Takie pomówienie ma być traktowane, jak każdy inny dowód. Oskarżony może kłamać, ale musi dbać, by fałszywie kogoś nie oskarżyć o popełnienie przestępstwa, bo za to poniesie odpowiedzialność.

Pierwszą czynnością przy przesłuchania jest pouczenie oskarżonego o przysługujących mu prawach: odmowy odpowiedzi, do składania wniosków dowodowych, o prawie do obrońcy.

Ile razy podejrzany, czy następnie oskarżony może być przesłuchany?

Pierwszy raz jest przesłuchany po wydaniu postanowienia o postawieniu zarzutów. Potem przy postanowieniu o zmianie postanowieniu o postawieniu zarzutów. Może być przesłuchany, gdy są stosowane środki zapobiegawcze (poręczenie majątkowe, areszt tymczasowy). I słuchany przed zamknięciem post. przygotowawczego.

W post. sądowym po odczytaniu aktu oskarżenia. Po złożeniu każdego dowodu może być przesłuchany, bo ma prawo wypowiedzenia co do każdego dowodu. Na rozprawie przysługuje mu prawo ostatniego głosu. Jeżeli będzie chciał, może jeszcze wtedy złożyć jakieś wyjaśnienie.

Oskarżony w procesie karnym może kumulować role procesowe – może być jednocześnie pozwanym cywilnie. Obowiązki wynikają z art. 74 i 75 KPK.

  1. świadek – art. 177 i nast. KPK. Świadkiem może być tylko osoba fizyczna, pokrzywdzony, osoba najbliższa dla stron postępowania, obca tzw. przypadkowa, która wskutek zbiegu okoliczności ma do przekazania relacje na temat przestępstwa. Wyróżnia się świadka:

    1. naocznego – bezpośrednio obserwował zdarzenie

    2. ze słuchu – od innych osób dowiedział się o zdarzeniu.

Inny podział:
a. dobrowolny – sam stawia się, by udzielić informacji
b. z obowiązku – powołano przez przesłanie wezwania

Świadek nie może kumulować swojej roli. Może być tylko pokrzywdzonym. Nie może być biegłym. W charakterze świadka nie należy przesłuchiwać osoby, która ma stać się podejrzanym. Ponieważ świadek musi składać zeznania zgodnie z prawdą, podejrzany nie ma takiego obowiązku.

W jakim momencie postępowania osoba staje się świadkiem? Sporządzenia wezwania czy doręczenie? Świadkiem staje się osoba w chwili prawidłowego doręczenia wezwania do stawiennictwa w tym charakterze. Jeśli się nie stawia, mogą być zastosowane kary porządkowe (kara pieniężna do 10000zł, przymusowe doprowadzenia, aresztowanie porządkowe). Świadek ma obowiązek stawienia się i zeznawania. Obowiązek stawiennictwa dotyczy wszystkich świadków, z wyłączeniem świadków, które nie mogą stawić się z powodu nie dającej się pokonać przeszkody – mogą być przesłuchani w miejscu zamieszkania. Świadek, który jest pokrzywdzony ma obowiązek poddać się badaniom i oględzinom ciała, wtedy, kiedy od stanu jego zdrowia zależy karalność czynu.

Świadek ma obowiązek złożyć przyrzeczenia pod rygorem zastosowania kary pieniężnej. Nie odbiera się przyrzeczenia od świadka, co do którego można domniemywać, że z powodu zachwiania psychiki nie dociera do niego poważność przyrzeczenia, od świadka, który nie ukończył 17 lat, od osoby, która była karana za składanie fałszywych zeznań, od podejrzanego o popełnienie przestępstwa.

Jeżeli pokrzywdzony był poddany oględzinom, nawet jeśli skorzysta z prawa do odmowy składania zeznań, to protokół z oględzin jest na rozprawie odtwarzany.

Prawem świadka jest prawo do odmowy składania zeznań, jeżeli jest osobą najbliższą oskarżonego. Może żądać utajnienia rozprawy, jeżeli miałoby to narazić na hańbę jego lub osobę najbliższą. Świadek, który nie może się stawić, ma prawo być przesłuchany w miejscu pobytu. Świadkowi przysługuje prawo zwrotu kosztów związanych ze stawiennictwem i ma prawo do wynagrodzenia za stracony zarobek. Procedura przesłuchania świadka jest podobna do przesłuchania podejrzanego. Świadka poucza się o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań i o obowiązku zeznawania zgodnie z prawdą.

Świadek in cognito – regulowana w art. 184 KPK. Świadek ten to osoba, co której zachodzi uzasadniona obawa o jej życie, zdrowie lub mienie w znacznych rozmiarach dla świadka lub osoby dla niego najbliższej w związku z czynnością złożenia zeznań. Można wydać postanowienie o utajnieniu danych świadka. Dane pozostają do wiadomości sądu, prokuratora i policjanta prowadzącego postępowania. Przesłuchania odbywa się do protokołu, ale jest on wyłączony z akt sprawy. W przesłuchaniu tego świadka może wziąć udział oskarżony i obrońca, ale wtedy za pomocą środków technicznych na odległość. Na rozprawie takie przesłuchanie odbywa się też przy użyciu takich środków technicznych. Jeżeli zdarzy się, że tożsamość zostanie ujawniona, to protokół się niszczy i świadek przestaje być anonimowy. Może o to ubiegać się sam świadek. Kończy się wówczas ochrona świadka anonimowego.

  1. biegły – art. 193 KPK. Biegłego powołuje się, jeżeli istotne dla sprawy okoliczności wymagają wiadomości specjalistycznych. Może być powołana osoba fizyczna lub instytucja badawcza lub naukowa. Mogą być biegli sądowi, ale też każda inna osoba, o której wiadomo, że posiada wiadomości specjalistyczne. Decyzję o powołanie biegłego wydaje się w formie postanowienia. W tym postanowieniu należy określić biegłego, jego specjalność, tytuł naukowy i zakreślić zakres ekspertyzy. W takim postanowienia mogą być zadane szczegółowe pytania do biegłego. Tymi pytaniami może wpłynąć na zakres ekspertyzy. Biegły wydaje opinię, w której wskazuje metody badać, kto oprócz niego brał udział w badaniu, opisuje zakres badań i wnioski, do których doszedł. Nigdy nie można postawić biegłemu pytania co do kwalifikacji prawnej czynu. Jeżeli zdarzy się, że opinia jest niepełna czy niejasna, można po raz drugi powołać tego biegłego albo powołać innego biegłego. Powołuje się innego biegłego, jeżeli ten pierwszy biegły wypowiedział się stronniczo lub organ procesowy utracił zaufanie do tego biegłego.

Inaczej powołuje się biegłych psychiatrów co do stanu zdrowia podejrzanego. Biegłych psychiatrów musi być zawsze powołanych dwóch posiadających co najmniej II stopień specjalizacji. Nie mogą oni pozostawać w stosunku zależności od siebie.

Jego opinia prawie zawsze staje się postawą do dokonania kwalifikacji prawnej czynu.

  1. tłumacz – art. 204 KPK. Tłumacza powołuje się, jeżeli należy przełożyć pismo na język obcy lub odwrotnie. Jeżeli potrzebne jest porozumienie między organem procesowym a osobą przesłuchiwaną. Dla przesłuchania niemego lub głuchoniemego. Tłumacz składa przyrzeczenie, że swoją czynność wykona sumiennie i bezstronnie. Oskarżonemu przysługuje prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza.

  2. Od biegłego należy odróżnić specjalistę. Art. 205 KPK. Jest pomocnikiem organu procesowego.

  3. należy wspomnieć również o eksperymencie. Art. 204 KPK. Przeprowadzany jest przez biegłych wtedy, kiedy należy stwierdzić, że dane zdarzenia mogło zaistnieć w rzeczywistości. Np. dla stwierdzenia, że takim przedmiotem można było otworzyć drzwi do sejfu, czyli stwierdzenie, że w taki sposób można było popełnić przestępstwo czy jakieś zdarzenia.

PRZYMUSOWE PRZESZUKANIE WYDOBYCIE ODEBRANIE DOWODÓW:

  1. Oskarżony:

- można poddać oględzinom ciała

- musi być to konieczne dla celów dowodowych

- można pobrać odciski, krew, zrobić zdjęcia

- można poddać badaniom psychiatrycznym w zakładzie zamkniętym na 4 tyg z możliwością przedłużenia na 4 tyg. (max do 8 tygodni), przez specjalistów

- nie można poddawać zabiegom chirurgicznym

  1. Świadek:

- można poddać oględzinom ciała

- musi to być konieczne dla celów dowodowych za jego zgodą (nie można przymusowo!)

- jeśli zostały dokonane a świadek odmówił składania zeznań to protokół może być odczytany

- nie można poddać badaniom psychiatrycznym i zamknąć w zakładzie

- przy składaniu zeznań może być biegły, który stwierdzi czy wyjaśnieniom można ufać

  1. Pokrzywdzony:

- prawie wszystko tak jak u świadka

- można przymusowo dokonać oględzin jeśli od stanu jego zdrowia zależy karalność czynu

- nie przeprowadza się oględzin jeśli odmówił składania zeznań lub został z nich zwolniony

Eksperyment procesowy:

– biegły odtwarza dane zjawisko żeby potwierdzić w sposób doświadczalny czy w danych okolicznościach mogło dojść do danego zdarzenia

- przebieg i wynik eksperymentu może być utrwalony w protokole / audiowizualnie

- dowód mieszany (osobowo – rzeczowy)

KWESTIA DOWODÓW NAZWANYCH I NIENAZWANYCH

- wg KPK można opierać się na dowodach wymienionych z nazwy w ustawie (dowody nazwane)

- KPK nie reguluje czy dowody nienazwane mogą być wykorzystywane w procesie

- doktryna twierdzi że wszystko co nie jest zakazane w KPK może być dowodem (kwestia rozwoju) po spełnieniu 2 warunków:

a) dowód powinien być oparty na sprawdzonych metodach badawczych

b) nie może naruszać gwarancji procesowych uczestników procesu

- SN i orzecznictwo wskazuje że dowodem mogą być tylko te nazwane

- dowody nazwane które wg KPK nie mogą być wykorzystywane w procesie:

► ŚRODKI DOWODOWE:

ŹRÓDŁO DOWODOWE ŚRODEK DOWODOWY

  • oskarżony

  • świadek

  • biegły

  • dokument

  • dowód rzeczowy

  • eksperyment

  • wywiad środowiskowy *

  • wyjaśnienia oskarżonego

  • zeznania świadka

  • zeznania albo opinia złożona na piśmie przez biegłego

  • treść, cechy dokumentu

  • właściwości dowodu rzeczowego

  • wyniki eksperymentu, analizy

  • informacje

■ OSKARŻONY I JEGO WYJAŚNIENIA – oskarżony jest uprawniony do składania wyjaśnień. Wyjaśnienie – każde oświadczenie wiedzy oskarżonego dostarczające informacji o okolicznościach faktycznych rozstrzyganej sprawy bez względu na to, czy ma ono miejsce w postępowaniu przygotowawczym czy w dalszych stadiach procesowych.

Art. 175 § 1 kpk – prawo milczenia, które oznacza, że oskarżony może nie składać wyjaśnień ani nie odpowiadać na skierowane do niego pytania. Odmowa udzielenia odpowiedzi bądź złożenia wyjaśnień nie może skutkować dla oskarżonego niekorzystnymi następstwami procesowymi. Jednak w niektórych sytuacjach nie można wykluczyć negatywnych konsekwencji – np. w przypadku milczenia na temat danych personalnych może zostać zastosowane tymczasowe aresztowanie. (art. 258 par. 1 pkt 1 kpk).

Składając wyjaśnienia oskarżony (w przeciwieństwie do świadka) nie ma obowiązku mówienia prawdy. Nie jest to jednak równoznaczne z prawem do kłamstwa!

WYJAŚNIENIA:

Każde wyjaśnienie stanowi środek dowodowy w sprawie bez względu na jego treść – bez względu na to czy oskarżony przyznaje się w nim do winy czy nie. Wyjaśnienia oskarżonego podlegają ocenie jak każdy inny dowód w sprawie. Za pomocą pozostałych dowodów dokonuje się weryfikacji twierdzeń oskarżonego.

■ ŚWIADEK I JEGO ZEZNANIA:

Świadek – nie jest to pojęcie jednoznaczne; w art. 40 par. 1 pkt 4 kpk dotyczy osoby obecnej przy popełnieniu czynu, która postrzegła jego przebieg chociażby w jednym fragmencie („świadek” w znaczeniu materialnym, faktycznym); świadkiem w znaczeniu procesowym jest natomiast:

Od czasu wezwania lub zgłoszenia się ciążą na tej osobie określone obowiązki:

  1. obowiązek stawiennictwa świadka na wezwanie (nie dotyczy osoby która sama się zgłosiła w celu złożenia zeznań) – art. 177 par. 1; z reguły wezwania takiego dokonuje organ kierujący procesem (prokurator lub inny organ prowadzący śledztwo lub dochodzenie, prezes sądu lub sąd w postępowaniu głównym); w razie niemożliwości stawienia się nieobecność należy usprawiedliwić; niestawiennictwo – może spowodować przerwę lub odroczenie rozprawy; nieusprawiedliwione – można zastosować karę porządkową oraz zatrzymać i przymusowo doprowadzić -> warunek: osoba wezwana musi być o fakcie wezwania powiadomiona!

  2. obowiązek pozostawania do dyspozycji organu procesowego (dopóki nie zostanie zwolniona) – nie jest jednoznacznie wyrażony w KPK, ale można go wynosić z art. 285 par. 1

  3. obowiązek zeznawania (art. 177 par. 1) – jeżeli świadek bezpodstawnie odmawia składania zeznań należy go poinformować o tym obowiązku, a później stosować środki z art. 287 kpk

  4. obowiązek złożenia przyrzeczenia – przed sądem, sędzią delegowanym, a także w ramach art. 316 par. 3 kpk; przyrzeczenie ma formę uroczystą (art. 188 par. 1 kpk)

  5. obowiązek mówienia prawdy (art. 188 kpk + art. 233 kk) – najistotniejszy obowiązek świadka, bowiem zeznania świadków dostarczają materiału dowodowego na podstawie którego najczęściej czynione są ustalenia faktyczne w procesie karnym.

♦ PRZESŁUCHANIE – PRZEBIEG:

  1. art. 190 – przed rozpoczęciem przesłuchania należy uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy

  2. art. 191 par. 1 – zapytanie świadka o dane personalne, karalność za fałszywe zeznania oraz stosunek do stron

  3. art. 191 par. 2 – pouczenie o:

  1. świadek może zastrzec swoje dane personalne (dot. miejsca zamieszkania) do wyłącznej wiadomości prokuratora lub sądu – jeżeli zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby wobec świadka oraz osób mu najbliższych (art. 192 par. 3)

  2. świadek składa zeznanie ustnie - jeśli świadek nie włada językiem polskim, sąd do jego przesłuchania wzywa tłumacza

  3. świadek ma prawo do swobodnej wypowiedzi na okoliczności zdarzenia - po jej zakończeniu zadawane są świadkowi pytania uzupełniające mające na celu dopytanie o szczegóły, wyjaśniające niejasności np. fachowe terminy oraz kontrolujące zmierzające do sprawdzenia wiarygodności świadka

  4. po wyczerpaniu tematu przesłuchania przesłuchujący przekazuje świadkowi protokół celem jego odczytania - po odczytaniu protokołu świadek może składać wnioski o sprostowanie protokołu (w przypadku braku takich wniosków protokół jest podpisywany na każdej stronie przez wszystkie obecne przy przesłuchaniu osoby, przy czym świadek pod swoimi zeznaniami zamieszcza adnotację, że treść zeznań odpowiada jego słowom)

  5. jeżeli w trakcie przesłuchania pojawi się wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń - sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.

Sąd może skonfrontować świadków, jeśli uzna, że ich zeznania są ze sobą sprzeczne. Sąd przeprowadza konfrontację z reguły na wniosek strony skierowany do sądu po przesłuchaniu świadków. Sąd może również przeprowadzić konfrontację z urzędu, jeśli uzna to za uzasadnione.

■ BIEGŁY I JEGO OPINIA – biegłego lub biegłych powołuje się wówczas, gdy stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych (art. 193 par. 1 kpk) -> organ kierujący procesem jest w takiej sytuacji obowiązany zasięgnąć opinii biegłego.

Każda osoba powołana w charakterze biegłego jest obowiązana do wydania opinii zgodnie ze swą wiedzą specjalistyczną (art. 195 kpk). Biegły składa przyrzeczenie (art. 197 par. 1).

Organ prowadzący proces wydaje postanowienie o powołaniu biegłego (art. 194 par. 1). Dowód z opinii biegłego może być przeprowadzony w każdym postępowaniu (przygotowawczym, głównym, apelacyjnym, wznowionym).

Opinię składa biegły ustnie lub na piśmie – w zależności od ustaleń organu procesowego. Wymagania dot. opinii – art. 200 kpk. Opinia biegłego może podlegać weryfikacji. Jeżeli opinia jest niejasna lub niepełna można zadawać biegłemu pytania lub ponownie wezwać biegłego.

Art. 202 kpk – wymóg by jednocześnie wystąpiło więcej biegłych niż 1 (np. opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego – wymaga się co najmniej 2 lekarzy psychiatrów).

Art. 202 (opinia psychiatryczna – jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego oskarżonego, należy powołać co najmniej 2 biegłych lekarzy psychiatrów)

■ DOKUMENT I JEGO TREŚĆ – pojęcie „dokument” nie jest jednoznaczne; prawo karne materialne zawiera definicję w art. 115 par. 14 kk; dla dokumentu w znaczeniu procesowym natomiast istotnymi składnikami są:

W dokumencie powinna być wyrażona myśl ludzka w postaci oświadczenia woli lub wiedzy – a zatem pewna intelektualna treść. Można przyjąć, że dokumentem w znaczeniu procesowym jest wyrażenie myśli w postaci pisemnej, jeżeli zawiera informacje mogące mieć znaczenie dla prowadzonej sprawy karnej.

■ DOWÓD RZECZOWY I JEGO WŁAŚCIWOŚCI – mają szczególne znaczenie ze względu na jakość informacji, których dostarczają. W literaturze przyjmuje się, że dowodem rzeczowym może być nie tylko każdy przedmiot, którego cechy mogą dostarczyć informacji dla toczącego się procesu, ale także miejsce w którym popełniono przestępstwo, jak również ciała płynne i lotne, których cechy (barwa, zapach, skład) mogą mieć znaczenie procesowe. Sposobem przeprowadzenia dowodu rzeczowego są oględziny:

Z przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.

■ EKSPERYMENT PROCESOWY I JEGO WYNIKI – art. 211; jego istota sprowadza się do wytworzenia przez organ procesowy pewnej sztucznej sytuacji, mającej na celu sprawdzenie w sposób doświadczalny przebiegu pewnych zdarzeń dla upewnienia się czy takie zdarzenie lub jego przebieg były w ogóle możliwe.

Przebieg i wynik eksperymentu utrwala się w protokole, a także można za pomocą aparatury utrwalającej dźwięk i obraz.

■ WYWIAD ŚRODOWISKOWY I UZYSKANE INFORMACJE – wywiad środowiskowy zarządza prokurator (w postępowaniu przygotowawczym) lub sąd. Wywiad ten przeprowadza kurator sądowy albo inny uprawniony podmiot, np. Policja (art. 214 par. 1 kpk). Zarządzenie:

Obejmuje informacje dotyczące:

Świadkowie
-każda osoba w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania
- choroba, kalectwo- przesłuchuje się w miejscu pobytu
- nie wolno przesłuchiwać obrońcy, adwokata co do faktów, których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę; duchownego co do spowiedzi

Zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy tajne/ ściśle tajne- zwolnić może organ przełożony; szkoda państwa= można odmówić, sąd może zwrócić Siudo odpowiedniego organu o zwolnienie świadka z tajemnicy

Tajemnica notarialna, adwokacka, radcy, doradcy podatkowego, lekarska, dziennikarska- można zwolnić, gdy to niezbędne

Tajne- wyłączenie jawności

Odmowa składania zeznań:
- osoba najbliższa
- trwa mimo ustania małżeństwa lub przysposobienia
- świadek, który w innej sprawie oskarżony o współudział

- osoba uprawniona musi o tym poinformować sąd, że nie będzie zeznawać do czasu pierwszego zeznania (wtedy poprzednie zeznania nie mogą być dowodem); oględziny ciała i tak się ujawnia

przyrzeczenie od świadka odbiera sąd, przed rozpoczęciem zeznań, jak strony się sprzeciwiają można odstąpić od przyrzeczenia. Osoby nieme i głuche podpisują przyrzeczenie
nie odbiera się przyrzeczenia: mniej niż 17 lat, gdy nie zdaje sobie sprawy z tego z powodu zaburzeń psychicznych, osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa, wcześniej prawomocnie skazany za składanie fałszywych zeznań

Trzeba uprzedzić o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań

Pytanie o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznania, stosunek do stron.

Zwolnienie od składania zeznań:
- pozostaje w bliskim stosunku z oskarżonym i prosi o zwolnienie

Świadek poniżej 15 lat- przesłuchuje się tylko, gdy zeznania są istotne, biegły psycholog, nagrywanie. Prokurator, obrońca, pełnomocnik pokrzywdzonego

Przesłuchuje się pokrzywdzonego w charakterze świadka
biegły psycholog powinien być tej samej płci.

Uchylenie się od odpowiedzi: jeżeli odpowiedź może go narazić na odpowiedzialność za przestępstwo/ lub kogoś bliskiego

Zachowanie w tajemnicy tożsamości świadka:
- niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności, mienia
- dane zastrzeżone
- przesłuchanie bez udziału stron i objęte tajemnicą tajne/ ściśle tajne
- dane zna prokurator i sąd/ Ew. policjant
- przesłuchuje prokurator lub sąd
- zażalenie 3 dni (uwzględnienie- zniszczenie akt i do protokołu
- okłamał, brak niebezpieczeństwa- uchyla się tajne i protokół podlega ujawnieniu w całości

Biegli

- jeżeli stwierdzenie okoliczności wymaga wiadomości specjalnych
- instytucja naukowa, specjalistyczna, osoba która ma wiedzę w danej dziedzinie

-dane biegłego, stopień naukowy, dane uczestników, czas badań, sprawozdanie, podpisy
- niepełna, niejasna- uzupełnić, wyjaśnić, lub można powołać innych biegłych
- zdrowie psychiczne- dwóch biegłych psychiatrów
- biegli nie mogą pozostawać w związku małżeńskim
- świadek nie może być biegłym
- przyczyny wyłączenia
- przyrzeczenie
- akta sprawy udostępnia się w niezbędnym zakresie

Oględziny, otwarcie zwłok, eksperyment procesowy
- oględziny miejsca, osoby, rzeczy
- badania ciała osoba tej samej płci
- otwarcie zwłok- obecny prokurator, biegły lekarz medycyny sądowej, na miejscu znalezienia, można wyjąć z grobu

Zatrzymanie rzeczy, przeszukanie
- odmowa przekazania rzeczy – odebranie
- korespondencja, przesyłki, listy
- przeszukanie- prokurator, policja- postanowienie okazać osobie, dostarczyć ciągu 7 dni
- od 6 do 22
- przeszukanie osoby- ta sama płeć
- poszanowanie godności
- protokoły

Kontrola i utrwalanie rozmów
-- telefon
- zabójstwo, katastrofa, handel ludźmi, uprowadzenie, wymuszenie okupu, rozbój, zamach, szpiegostwo, broń, fałszowanie pieniędzy, narkotyki, zorganizowane grupy przestępcze, łapówki, groźby, mienie znacznej wartości, stręczycielstwo
- 3 miesiące, max 6

ŚRODKI PRZYMUSU

Zatrzymanie
- polega na chwilowym pozbawieniu wolności określonej osoby
- każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku
- w pościgu po popełnieniu przestępstwa
- gdy zachodzi obawa ukrycia lub nie można ustalić tożsamości
- ujętą osobę trzeba oddać w ręce policji
- uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa
- obawa ucieczki, ukrycia, zatarcia śladów
- przemoc w rodzinie
- niebezpieczne narzędzia, broń
- zatrzymanego natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i prawie do adwokata i go wysłuchać
- protokół z zatrzymania
- skierować wniosek do sądu o tymczasowe aresztowanie
- umożliwić kontakt z adwokatem
- zażalenie do sądu
- zwolnić gdy ustanie przyczyna zatrzymania, gdy w ciągu 48 godzin nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu z wnioskiem o tymczasowy areszt
- w celu doprowadzenia: przymusowe doprowadzenie do organu procesowego
- zwolnić jak w ciągu 24 godzin nie doręczono zatrzymanemu postanowienia o zastosowaniu aresztu

ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE

  1. Tymczasowe aresztowanie:
    - nie jest to kara
    - na mocy postanowienia sądu
    - postępowanie przygotowawcze na wniosek prokuratora
    - określić czas trwania aresztu
    - zażalenie rozpoznaje sąd od razu
    - obawa ucieczki, ukrywania się
    - nie można ustalić tożsamości
    -będzie nakłaniał innych do składania fałszywych zeznań lub utrudniał postępowanie
    - obawa przed dalszym przestępstwem
    - odstąpienie: zagrożenie życia, zdrowia, skutki dla rodziny
    - zawiadomić osobę najbliższą o aresztowaniu, pracodawcę, szkołę, dowódcę
    - 3 miesiące (max 12), łącznie max 2 lata
    - poręczenie majątkowe= zwolnienie z aresztu

  2. Dozór policji
    - stosowanie się do wymagań zawartych w postanowieniu
    - np. zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu
    - zgłaszanie się „na podpis”
    - zakaz kontaktów z pokrzywdzonym

  3. Opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym
    - max na 3 miesiące

  4. Zawieszenie w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu

  5. Zawieszenie prowadzenia określonego pojazdu

  6. Zakaz opuszczania kraju

LIST GOŃCZY

- jeżeli miejsce pobytu oskarżonego/ osoby podejrzanej nie jest znane, zarządza się poszukiwanie
- jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się
- sąd lub prokurator wydaje postanowienie o poszukiwaniu listem gończym
- sąd/ prokurator; dane poszukiwanego, rysopis, znaki szczególne, miejsce zamieszkania, praca, jak jest to zdjęcie; informacje treści zarzutu, o postanowieniu aresztowania, o zapadłym wyroku; wezwanie każdego, kto coś wie na ten temat
- ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za pomoc w ukryciu lub ucieczce
- można wyznaczyć nagrodę
- zapewnić tajemnicę
- rozesłanie, plakaty, opublikowanie, TV, radio, prasa

LIST ŻELAZNY
- jeżeli oskarżony przebywający za granicą złoży oświadczenie, że stawi się do sądu/ prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy
- zapewnia oskarżonemu pozostawanie na wolności aż do prawomocnego zakończenia postępowania
- musi stawiać się w oznaczonym terminie na wezwania sądu/ prokuratora
- nie będzie się oddalał bez pozwolenia sądu z obranego miejsca pobytu w kraju
- nie będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań
- nieusprawiedliwione stawiennictwo= odwołanie listu żelaznego
- można uzależnić od poręczenia majątkowego
- naruszenie zasad- poręczenia ulegają przepadkowi
- zażalenie

KARY PORZĄDKOWE
- kara pieniężna 10 000 zł (nieusprawiedliwione niestawiennictwo: świadek, biegły, tłumacz, specjalista)
- dodatkowe koszty postępowania (niewykonanie obowiązków)
- zabezpieczenie majątkowe: grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne, zadośćuczynienie

■ ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE -

Mają na celu zapewnienie prawidłowego przebiegu procesu karnego poprzez zapobieżenie uchylaniu się oskarżonego od wymiaru sprawiedliwości oraz wszelką jego działalnością zmierzającą do wprowadzenia bezprawnych zmian w dowodach, a wyjątkowo także dla zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego ciężkiego przestępstwa. Należy do nich:

Dla ich zastosowania muszą istnieć podstawy materialne i formalne:

  1. Materialne:

    1. istnienie odpowiedniej podstawy dowodowej

    2. istnienie podstawy środka zapobiegawczego

  2. Formalne (procesowe):

    1. legitymacja organu procesowego

    2. stosowanie wobec osoby, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów

    3. wydanie decyzji w formie postanowienia

    4. sposoby zaskarżania tego postanowienia

Ad. 1a) Jeśli chodzi PODSTAWĘ DOWODOWĄ, to mowa o niej w art. 249:

Musi istnieć uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa przez podejrzanego. Dowody zebrane w toku postępowania muszą na to wskazywać. Wtedy można przedstawić mu zarzut.

Podstawy dalsze, szczegółowe, materialne – art. 258:

Tymczasowe aresztowanie nie jest karą!!! Jest pozbawieniem wolności podejrzanego stosowanym w celu zabezpieczenia postępowania. Nie jest to represja. Represją będzie dopiero kara orzeczona wyrokiem.

Ad. 2 PODSTAWY FORMALNE:

Ad. 2a) legitymacja organu procesowego - art. 290 - organem uprawnionym do stosowania środków zapobiegawczych jest sąd lub prokurator do czasu wniesienia aktu oskarżenia. Wyjątek dotyczy tymczasowego aresztowania, ponieważ stosuje je wyłącznie sąd, albo w postępowaniu sądowym (sam), albo w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora. Jest to sąd miejsca prowadzenia postępowania, a jeśli był wydany list gończy, a został złapany w okręgu innego sądu, to może też ten inny sąd rejonowy.

Ad. 2b) co do wszystkich – mogą być stosowane tylko wobec osoby, w stosunku do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów - nie wystarczy tutaj ustne przedstawienie zarzutów, musi być pisemne i przedstawione oskarżonemu, chyba że jest to niemożliwe, gdyż np. się ukrywa. Przed zastosowaniem każdego środka prokurator lub sąd musi przesłuchać podejrzanego osobiście. Przy takim przesłuchaniu podejrzanego może być obrońca, jeżeli podejrzany o to wnosi. Nie jest wystarczające przesłuchanie przez Policję. Kiedy prokurator zwraca się do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie, to również nie wystarczy przesłuchanie przez prokuratora, sąd musi na posiedzeniu osobiście przesłuchać podejrzanego.

Ad. 2c) wydanie postanowienia - każda decyzja o środku wymaga postanowienia. Art. 291. Należy w nim określić osobę podejrzanego, zarzucany mu czyn, kwalifikację prawną oraz podstawy prawne środka zapobiegawczego. Natomiast w postanowieniu o tymczasowym aresztowaniu należy ponadto wskazać czas zatrzymania i termin końcowy tymczasowego aresztowania. Każde postanowienie musi posiadać uzasadnienie. Nie wystarczy powołać się tylko na podstawy prawne. Trzeba wskazać dowody, które za tym świadczą (że te podstawy istnieją; np. że istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa).

Ad. 2d) środki kontroli:

ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE – IZOLACYJNE:

♦ TYMCZASOWE ARESZTOWANIE - art. 257 i nast.

Jest to izolacyjny środek zapobiegawczy, polegający na faktycznym pozbawieniu wolności oskarżonego. Faktycznie stosując tymczasowe aresztowanie (pozbawiając wolności oskarżonego) ustawodawca przewidział względy humanitarne pozwalające na odstąpienie, jeśli spowodowałoby to dla życia lub zdrowia oskarżonego poważne niebezpieczeństwo, albo pociągnęłoby wyjątkowo ciężkie skutki dla niego lub rodziny i również wtedy, gdy wystarczy środek nieizolacyjny. Środki nieizolacyjne można łączyć. Są to czynniki związane ze zdrowiem oskarżonego (pogorszenie stanu zdrowia, utrata życia) oraz względy rodzinne, wskutek których można odstąpić od tymczasowego aresztowania.

Ponadto nie stosuje się go na podstawie art. 259 par. 2 i 3 - gdy czyn zagrożony jest karą do 1 roku pozbawienia wolności, gdy przewiduje się, że okres tymczasowego aresztowania będzie dłuższy od wymierzonej kary. Również gdy z okoliczności sprawy można wywnioskować, że sąd wymierzy łagodniejszą karę, niż pozbawienie wolności, a także tymczasowego aresztowania nie stosuje się jeśli przewiduje się, że sąd zawiesi wykonanie kary pozbawienia wolności.

Okres tymczasowego aresztowania zalicza się na poczet orzeczonej kary. Ponieważ jest to środek izolacyjny ustawa przewiduje terminy tymczasowego aresztowania:

TERMINY TYMCZASOWEGO ARESZTOWANIA – art. 263:

Minimalny – 3 miesiące. Jeśli postępowanie nie zostało w tym czasie zakończone i są dalej podstawy do dalszego stosowania tymczasowego aresztowania, to sąd może przedłużyć ten okres na dalszy czas oznaczony, ale nie dłuższy niż 12 miesięcy. Jeżeli dalej jest potrzeba (po upływie tych 12 miesięcy), to sąd apelacyjny może przedłużyć na dalszy czas oznaczony, ale aby łącznie do czasu wydania wyroku w I instancji ten okres nie przekroczył 2 lat.

Natomiast, jeżeli te 2 lata to za mało i jeszcze trzeba stosować tymczasowe aresztowanie, to sąd apelacyjny może jeszcze przedłużyć (np. czynności są prowadzone poza granicami kraju, opinie biegłych, celowe przedłużanie przez oskarżonego tych czynności). Ustawa nie przewiduje maksymalnego terminu.

Wykonywane jest w aresztach śledczych albo w zakładach karnych w odosobnionych oddziałach. Oskarżony podlega rygorom (co do widzeń, korespondencji itp.).

OBOWIĄZKI ORGANU STOSUJĄCEGO TYMCZASOWY ARESZT – art. 262 i 264:

W odróżnieniu od zatrzymania, sąd musi bezzwłocznie zawiadomić osobę najbliższą oskarżonego (przy zatrzymaniu na żądanie). Na wniosek oskarżonego można zawiadomić inną wskazaną osobę. Ponadto musi zawiadomić niezwłocznie pracodawcę, uczelnię (szkoły) i dowódcę żołnierza. Jeśli opiekował się dziećmi, to trzeba zawiadomić sąd opiekuńczy. Jeśli opiekował się osobą niedołężną lub chorą, to trzeba zawiadomić wydział opieki społecznej. Jeżeli oskarżony jest samotny (lub sam mieszka), to sąd musi przedsięwziąć czynności związane z ochroną jego mieszkania i mienia. Ponadto, jeśli aresztowano cudzoziemca, to o fakcie aresztowania sąd musi powiadomić konsulat albo przedstawicielstwo dyplomatyczne, a jeżeli aresztowanym jest pracownik urzędu konsularnego - to zawiadamia się ministra spraw zagranicznych.

ŚRODKI ZABOPIEGAWCZE - NIEIZOLACYJNE:

♦ PORĘCZENIE MAJĄTKOWE - art. 266 i nast.:

Stosuje się te same podstawy co przy tymczasowym aresztowaniu (art. 249 i 258). Stosując te środki należy kierować się zasadą minimalizacji środków zapobiegawczych. Dotyczy ona również pozostałych nieizolacyjnych środków. Środek należy dostosować do właściwości osoby (np. marynarz, kierowca TIR’a itp.). Należy wziąć pod uwagę możliwości finansowe konkretnej osoby, konkretnego oskarżonego i konkretnej sprawy. Poręczenie może złożyć sam oskarżony albo poręczyciel. Poręczycielem może być każdy, musi oczywiście go stać (musi mieć wystarczający majątek dla tego poręczenia), może nim być nawet współoskarżony. Mogą być to pieniądze, papiery wartościowe, zastaw, hipoteka. Postaci te mogą być kumulowane. Należy określić wysokość, warunki i termin złożenia poręczenia. Ustalając jaką kwotę zażądać, należy wziąć pod uwagę sytuację materialną oskarżonego i poręczyciela, wysokość szkody i charakter popełnionego czynu. Organ powinien wpierw zbadać tą sytuację. Jeżeli składa je poręczyciel, to musi być pouczony przez organ o tym, że będzie powiadamiany o każdorazowym wezwaniu oskarżonego do stawiennictwa, o konsekwencjach uchylania się oskarżonego od wymiaru sprawiedliwości i o możliwości orzeczenia przepadku przedmiotu poręczenia na rzecz Skarbu Państwa. Art. 269 – możliwość orzeczenia przepadku w przypadku ucieczki lub ukrycia obligatoryjnie, a w razie utrudniania w inny sposób fakultatywnie. Jeśli będzie uniewinniony to kwota podlega zwrotowi.

Terminy końcowe poręczenia majątkowego - nie są określone w dniach, ale można wskazać sytuacje kończące stosowanie:

♦ PORĘCZENIE SPOŁECZNE – art. 271:

Może być przyjęte na wniosek pracodawcy, kierownictwa szkoły/uczelni, zespołu w którym pracuje albo uczy się oskarżony, a także organizacji społecznej, której jest członkiem, a w przypadku żołnierza - przez kolektyw żołnierski. Podmioty te podejmują uchwałę, gdzie wskazują osobę, która faktycznie będzie sprawowała nadzór nad oskarżonym i dbała by nie uciekł, nie ukrywał się, nie dokonywał matactw. Przedstawia uchwałę organowi procesowemu i wtedy organ ma zabezpieczenie, że oskarżony nie będzie się ukrywał, dokonywał matactw, stawi się na każde wezwanie organu procesowego itp. Sporządza się protokół, do którego dołącza się uchwałę organu procesowego i wskazuje kto faktycznie sprawuje nadzór. Jeśli oskarżony i tak będzie np. dokonywał matactw, ukrywał się to można zastosować również inne środki zapobiegawcze łącząc je z poręczeniem społecznym. Jeśli będzie rażąco naruszał swoje obowiązki, to można zastosować tymczasowe aresztowanie. Od osoby (indywidualnie określonej) poręczającej przyjmuje się oświadczenie o przyjęciu obowiązku – musi osobiście złożyć takie oświadczenie. Należy ją pouczyć o zarzutach stawianych oskarżonemu, o tym, że będzie zawiadamiana, że oskarżony musi się stawić oraz, że jeśli uchybi swoim obowiązkom, to może być ukarana karą porządkową. Organizację zawiadamia się wtedy, że poręczyciel nie dopełnia swoich obowiązków. Wysokość kary porządkowej – do 10 tys. zł.

♦ PORĘCZENIE OSOBY GODNEJ ZAUFANIA – art. 272:

Przyjmowane od indywidualnej osoby, cieszącej się zaufaniem ze strony organu procesowego (ze względu na swoje stanowisko czy pełnioną funkcję). Organ przyjmując takie poręczenie musi rozważyć, czy ta osoba swoją postawą gwarantuje, że oskarżony nie będzie się uchylał od obowiązków procesowych. Osoba ta musi być pouczona o zarzutach stawianych oskarżonemu, o swoich obowiązkach, o tym, że będzie informowana o wezwaniach do stawiennictwa oskarżonego. Można ją również ukarać karą porządkową.

CECHĄ WSPÓLNĄ WSZYSTKICH TRZECH PORĘCZEŃ jest konieczność pouczenia poręczyciela o skutkach zaniedbania obowiązków, o obowiązku niezwłocznego informowania organów procesowych o zamiarze uchylenia się oskarżonego od wymiaru sprawiedliwości. Jeśli oskarżony nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, to organ procesowy zawiadamia poręczającego, wzywa go do złożenia wyjaśnień, zawiadamia jego bezpośredniego przełożonego i poucza o skutkach niewywiązania się z obowiązków poręczyciela (przepadek poręczenia majątkowego, kara porządkowa).

♦ DOZÓR POLICJI – art. 275:

Organem uprawnionym do sprawowania dozoru jest Policja oraz przełożony wojskowy wobec żołnierza. Decyzję o zastosowaniu dozoru policji podejmuje sąd, a w postępowaniu przygotowawczym - prokurator. W ramach tego dozoru na oskarżonego mogą być nałożone pewne ograniczenia i obowiązki.

Obowiązki:

Zakazy:

Jeżeli są warunki do tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego o popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy bądź groźby bezkarnej na szkodę osoby najbliższej albo innej osoby zamieszkującej wspólnie z podejrzanym, można zamiast tymczasowego aresztowania zastosować dozór pod warunkiem że oskarżony w wyznaczonym terminie opuści lokal zajmowany wspólnie z pokrzywdzonym oraz określi miejsce swojego pobytu

W ramach tego dozoru mogą być też nałożone inne ograniczenia i obowiązki, np. zakaz zbliżania się do określonej osoby. Organ może je nakładać dowolnie.

Jeżeli oskarżony nie stosuje się do wymagań określonych w postanowieniu, policja niezwłocznie zawiadamia o tym sąd lub prokuratora;

♦ ZAKAZ OPUSZCZANIA KRAJU – art. 277:

Podstawa szczególna – uzasadniona obawa ucieczki (wyjazd za granicę). Występuje w dwóch formach:

- formie pełnej - polegającej na wydaniu postanowienia i odebraniu dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy. Zatrzymuje się paszport, a jeśli nie ma paszportu to wydaje się zakaz uzyskania go. Problematyka dowodu osobistego: pozbawienie dowodu uniemożliwia normalne życie.

- formie ograniczonej – również polega na wydaniu postanowienia o zakazie opuszczania kraju, ale bez zatrzymywania dokumentu czy wydania zakazu otrzymania dokumentu. Zakaz przesyłany jest do placówek granicznych, na lotniska. Może mieć zastosowanie europejski nakaz aresztowania jak wyjedzie i znajdą go za granicą. Stosuje go sąd albo prokurator w postępowaniu przygotowawczym. Może go w pewnych sytuacjach faktycznie stosować też policja, bo do czasu wydanie postanowienia organ prowadzący postępowanie przygotowawcze może faktycznie zatrzymać dokument na okres do 7 dni. Może dokonać też przeszukania - z reguły dzieje się to przy zatrzymaniu osoby. Urząd skarbowy, straż graniczna też mogą odebrać dokument uprawniający do przekroczenia granicy. Taki organ nie wydaje jednak postanowienia o zakazie.

♦ ZAKAZ WYKONYWANIA CZYNNOŚCI SŁUŻBOWYCH LUB ZAWODU, PROWADZENIA OKREŚLONEJ DZIAŁALNOŚCI LUB PROWADZENIA OKREŚLONEGO POJAZDU – art. 276:

Polega na tym, że ma zastosowanie przy przestępstwach seksualnych, związanych ze stanowiskiem (nadużyciem stanowiska), zawodem, prowadzoną działalnością. Ma to uniemożliwić oskarżonemu dalsze popełnianie przestępstw, dokonywanie matactw, manipulowanie świadkami (wpływanie na zachowanie świadków, namawianie do nieskładania zeznań) itp. Należy powiedzieć, że ponieważ prawo karne przewiduje analogiczny środek karny, więc okres stosowania faktycznie tych zakazów w ramach postępowania musi być zaliczony na poczet środka karnego.

■ KARY PORZĄDKOWE – art. 285 i następne:

Charakteryzują się tym, że mogą mieć charakter represyjny, czyli reakcji na niespełnienie obowiązku procesowego np. niestawienie się na wezwanie albo charakter wymuszający - wtedy mają na celu zmuszenie, skłonienie osoby do wypełnienia obowiązku procesowego. Kary wymuszające są stosowane wobec osób, które bezpodstawnie odmawiają złożenia zeznań, wypełnienia obowiązku biegłego, poręczenia itp.

RODZAJE KAR PORZĄDKOWYCH:

W postępowaniu przygotowawczym są rzadko stosowane. Dopiero po kilkukrotnym uchybieniu.

Kary porządkowe są też regulowane poza kodeksem – ustawa o ustroju sądów powszechnych. Na jej podstawie można zastosować upomnienie osoby zakłócającej przebieg rozprawy, można ją wydalić z sali rozpraw, można też wydalić lub ukarać karą grzywny, gdy osoba narusza powagę sądu, porządek czynności, ubliża sądowi albo innemu organowi państwowemu, albo osobie biorącej udział w sprawie. Grzywna – w wysokości do 2-krotnego najniższego wynagrodzenia. Jeżeli osoba uporczywie przeszkadza, to można ją pozbawić wolności na czas do 7 dni. Jeżeli publiczność przeszkadza, to można ją usunąć z sali. Przepisy z ustawy nie są stosowane wobec sędziów, ławników, prokuratora, adwokata, radcy prawnego - te osoby można odsunąć od udziału w sprawie tylko na podstawie kpk, jeśli naruszają porządek rozprawy. A co do sędziego, to nic nie reguluje (ani kpk, ani ustawa) ;-). Jeżeli chodzi o stosowanie kar porządkowych na podstawie ustawy o ustroju sądów powszechnych to je stosuje przewodniczący wydając postanowienie. Te kary są natychmiastowo wykonywane, nie podlegają zaskarżeniu, nie uchylają też odpowiedzialność karnej i dyscyplinarnej. Jeżeli grzywna nie zostanie uiszczona, to można ją zamienić na pozbawienie wolności do 7 dni.

♦ KARY PIENIĘŻNE - do 10 tys. zł na świadka, biegłego, tłumacza, specjalistę, na obrońcę lub pełnomocnika (ale na obrońcę i pełnomocnika tylko w szczególnych wypadkach, jeśli utrudniają przebieg czynności; na nich nakłada sąd, a nie przewodniczący składu). Warunkami do ukarania karą pieniężną jest nieusprawiedliwione niestawienie się na wezwanie albo oddalenie się z miejsca czynności bez zezwolenia. Jeżeli w ciągu jednego tygodnia osoba się usprawiedliwi, to ta kara może być uchylona. Kara pieniężna może też być nałożona na osobę, która bezpodstawnie odmawia złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego, tłumacza lub specjalisty, wydania przedmiotu (osoba spoza procesu karnego). Także można ją zastosować wobec osoby, która bezpodstawnie odmawia złożenia przyrzeczenia, niedopełniającej obowiązków poręczyciela czy innego obowiązku. Kary pieniężnej nie stosuje się wobec stron procesowych, obrońców i pełnomocników i osób, które mają prawo do odmowy składania zeznań.

♦ PRZYMUSOWE DOPROWADZENIE - można przymusowo doprowadzić świadka, biegłego, tłumacza, specjalistę, który nie stawił się, albo oddalił się z miejsca czynności.

♦ ARESZTOWANIE PORZĄDKOWE - warunkiem jego zastosowania jest uporczywe uchylanie się od złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego, tłumacza, specjalisty, albo wydania przedmiotu. Można zastosować niezależnie od nałożenia kary pieniężnej jak doprowadzenie. Może trwać nie dłużej niż 30 dni. Ale jeżeli w toku jego stosowania, osoba aresztowana spełni obowiązek albo zakończono w międzyczasie postępowanie przygotowawcze lub w danej instancji, to należy to aresztowanie uchylić. Nie można stosować tej samej kary po raz kolejny, jeśli dalej osoba sie uchyla. Aresztowania nie stosuje się wobec stron, obrońcy i pełnomocnika.

Jeżeli chodzi o stosowanie kar porządkowych wobec żołnierza w służbie czynnej, policjanta, funkcjonariusza służby więziennej, to są stosowane na tych samych zasadach. Sąd lub prokurator występuje do dowódcy jednostki wojskowej lub przełożonego funkcjonariuszy aby pociągnąć tę osobę do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

♦ NAŁOŻENIE DODATKOWYCH KOSZTÓW POSTĘPOWANIA - to obciążenie dodatkowymi kosztami stosuje się na tych samych warunkach co karę pieniężną i aresztowanie porządkowe, jeżeli osoba przez niewykonywanie obowiązku spowodowała powstanie dodatkowych kosztów postępowania. Jeśli zrobiły to dwie osoby, to obciąża się je solidarnie.

♦ TRYB STOSOWANIA KAR PORZĄDKOWYCH

Wszystkie te kary stosuje się przed wydaniem postanowienia. W postępowaniu przygotowawczym może je zastosować prokurator z wyjątkiem aresztowania porządkowego, bo o każdym pozbawieniu wolności decyduje sąd.

Wobec jednej osoby każdą karę można zastosować jednorazowo, ale oczywiście można wszystkie, tylko poszczególne jeden raz. Na te wszystkie postanowienia przysługuje zażalenie. Wniesienie zażalenia wstrzymuje wykonanie aresztowania porządkowego. Nie wstrzymuje wykonania pozostałych kar, chyba, że organ stosujący wstrzyma.

♦ PRZYMUSOWE WYKONANIE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

Polega na urzeczywistnieniu pewnego stanu faktycznego niezależnie od woli i zachowania się danej osoby oraz przy ewentualnym użyciu niezbędnej siły dla udaremnienia oporu lub przeciw akcji danej osoby.

Instytucje, które służą przymusowemu wykonaniu czynności procesowych:

  1. PRZYMUSOWE DOPROWADZENIE – art. 285 § 2 i art. 247

Art. 247 – była o tym mowa przy rodzajach zatrzymania [wykład poprzedni] – prokurator może zarządzić przymusowe doprowadzenie osoby, jeżeli się nie stawia;

Art. 285 § 2 – kara porządkowa polegająca na przymusowym doprowadzeniu świadka, biegłego, tłumacza i specjalisty, jeżeli nie stawili się dobrowolnie na wezwanie.

  1. PRZYMUSOWE POSZUKIWANIE, WYDOBYCIE, ODEBRANIE DOWODÓW - chodzi tu o oględziny ciała, przeszukanie osób, rzeczy i pomieszczeń, zatrzymanie korespondencji i podsłuch telefoniczny.

Jeżeli chodzi o oględziny ciała, to można im poddać oskarżonego (na podstawie art. 74), świadka (174 §1) oraz pokrzywdzonego (art. 174 §2). Oskarżony ma obowiązek się im poddać, ale ich warunkiem jest to, że muszą być konieczne do celów dowodowych. Jeżeli chodzi o zakres tych oględzin to obejmują one np. sprawdzenie obrażeń po bójce itp. Oględziny ciała oskarżonego obejmują też inne badania niepołączone z naruszeniem integralności ciała, w szczególności: pobranie odcisków, włosów, fotografowanie, okazanie w celach rozpoznawczych (można fotografie samego oskarżonego albo w grupie 3 osób) oskarżony musi się też poddać badaniom psychologicznym i psychiatrycznym. Może też być umieszczony w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym, poddany badaniom szczegółowym. Termin umieszczenia to do 4 tygodni z możliwością przedłużenia o kolejne 4, w sumie na 8 tygodni. O umieszczeniu w zakładzie decyduje sąd. Może to być połączone z zabiegiem na jego ciele np. pobraniem krwi, wydalin. Nie można poddawać go zabiegom chirurgicznym. Warunkiem przeprowadzenia takich badań połączeniem z zabiegiem jest to, żeby były przeprowadzone przez upoważnioną osobę ze służby zdrowia. Jeśli nie chce dobrowolnie się poddać, to można zastosować przymus.

Jeśli chodzi o oględziny ciała świadka, to muszą być one konieczne dla celów dowodowych i tylko za jego zgodą. Jeśli zostały dokonane, a później na rozprawie świadek odmówił składania zeznań, to protokół z oględzin może być odczytany na rozprawie. Jeżeli zachodzi wątpliwość co do zdolności jego postrzegania itp. to można go przesłuchać z udziałem biegłego lekarza lub psychologa. Nie można go jednak poddać badaniom psychiatrycznym czy psychologicznym w zamkniętym zakładzie leczniczym. Biegły obecny przy przesłuchaniu nie wydaje opinii co do jego stanu psychicznego, ale stwierdza czy można zaufać, temu co mówi. Nie można przeprowadzić oględzin przymusowo.

Pokrzywdzony – ma obowiązek poddać się oględzinom ciała, jeżeli od stanu jego zdrowia zależy karalność czynu. Może być poddany takim samym oględzinom jak świadek czy oskarżony. Może być umieszczony w zakładzie leczniczym, ale nie przeprowadza się oględzin, jeżeli odmówił składania zeznań lub został z nich zwolniony. Mogą być przeprowadzone przy użyciu przymusu.

  1. PRZESZUKANIE OSÓB, RZECZY, POMIESZCZEŃ

OSOBY – art. 219 i nast. Dokonywane jest w celu znalezienia przedmiotów, mogących stanowić dowód w sprawie lub zabezpieczać kary majątkowe lub środki karne, a także w celu zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody. Może być stosowane dla zatrzymania podejrzanego i przymusowego doprowadzenia, a także dla przymusowego odebrania rzeczy. Wspólną cechą przeszukiwań jest to, że chodzi o znalezienie przedmiotów mających znaczenie dla sprawy oraz służące zabezpieczeniu obowiązków naprawienia szkody. Przeszukiwać osobę powinna osoba tej samej płci. Chodzi głównie o przeszukanie odzieży.

PRZESZUKANIE RZECZY - np. przeszukanie bagażu znajdującego się w posiadaniu osoby zatrzymanej w celu odnalezienia przedmiotu służącego do popełnienia przestępstwa.

POMIESZCZEŃ - jest najpełniej uregulowane w kpk. Uregulowanie to dotyczy pewnych zasad: przeszukanie pomieszczeń może się odbywać w porze dziennej (godz. 6:00 do 13:00-14:00), porze nocnej, tylko jeśli zaczęło się w dzień (w porze dziennej), ale również pomieszczenia takie jak kluby, kawiarnie, restauracje. Jeśli chodzi o jednostkę wojskową, to za zgodą dowódcy lub upoważnionego pracownika. Należy wezwać osobę, przedstawić nakaz (polecenie) prokuratora do przeprowadzenia przeszukania, jeżeli było to niemożliwe wcześniej, to policja może na podstawie legitymacji, a także na podstawie polecenia swojego przełożonego. Wpierw wzywa się do dobrowolnego wydania przedmiotu i informuje, że jak tego nie zrobi, to będzie przeszukanie. Organ przybiera osobę spoza procesu do wykonania tej czynności (można poprosić np. sąsiada żeby był obecny przy przeszukiwaniu), a również osoba przeszukiwana może wskazać inną osobę, np. drugiego sąsiada. Celem jest odnalezienie przedmiotów pochodzących z przestępstwa itp. Jak się coś znajdzie to sporządza się protokół i sporządza się pokwitowanie i zostawia osobie. Jeżeli okaże się, że przedmioty są zbędne dla procesu karnego, to zwraca się je osobom, którym zostały odebrane, chyba, że ich posiadanie jest zabronione. Wtedy się je likwiduje albo przekazuje do odpowiednich instytucji (np. artykuły spożywcze). Przeszukanie dokumentowane jest w formie protokołu. Nie można doprowadzać do powstania szkód większych niż jest to konieczne. Jeśli odbyło się bez nakazu, to nakaz doręcza się po fakcie.

Art. 236 -  § 1.  Na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy, zatrzymania rzeczy i w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz na inne czynności przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone; zażalenie na postanowienie wydane lub czynność dokonaną w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje [zmiana dotyczy organu ] sąd rejonowy, w okręgu którego toczy się postępowanie.

  1. WYDANIE KORESPONDENCJI I PRZESYŁEK - art. 237 i nast.

Warunkiem jest wszczęcie postępowania (nie można wcześniej dokonywać tej czynności). Decyzję o wydaniu korespondencji i przesyłek wydaje się w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Można odroczyć jego ogłoszenie na odpowiedni czas ze względu na dobro sprawy. Wydaną korespondencję doręcza się operatorowi pocztowemu, który ma obowiązek doręczyć ją organowi procesowemu, który otwiera tę przesyłkę, zapoznaje się z treścią. Nieistotną dla postępowania korespondencję się zwraca.

  1. PODSŁUCH TELEFONICZNY - jest możliwe nie w każdej sprawie, tylko w sprawach o określone w ustawie przestępstwa, czyli np. zamach terrorystyczny, zamach stanu, handel narkotykami, handel dziećmi, handel żywym towarem. Organ procesowy przesyła odpis postanowienia operatorowi zajmującemu się telefonami i on nagrywa. Podsłuch może być założony oskarżonemu, osobie podejrzanej, pokrzywdzonemu i każdej osobie, z którą może się oskarżony kontaktować. Ogłoszenie postanowienia może być odroczone na czas niezbędny do przeprowadzenia tej czynności. Terminy - zakłada się na 3 miesiące z możliwością przedłużenia o kolejne 3. Rejestruje się przebieg każdej rozmowy. Rozmowy nie mające znaczenia się kasuje. Te które mają znaczenie są odtwarzane następnie na rozprawie.

  2. ZABEZPIECZENIE MAJĄTKOWE - art. 291 i nast.

Jest formą przymusowego wykonania czynności, bo pozbawia osobę swobody dysponowania oznaczonymi wartościami majątkowymi. Stanowi środek przymusu mający na celu zabezpieczenie i zagwarantowanie wykonania orzeczenia sądu w zakresie kar majątkowych lub zobowiązań cywilnych. Przesłanką jest zagrożenie przestępstwa karą majątkową, grzywną, nawiązką, zadośćuczynieniem. Np. wykonanie powództwa cywilnego czy zasądzonego odszkodowania. Może nastąpić z urzędu albo na wniosek stron.

Postacie tego zabezpieczenia:

  1. zabezpieczenie kar majątkowych – podstawy jego stosowania: popełnienie przestępstwa za które można orzec karę grzywny lub przepadek rzeczy albo nawiązkę;

  2. zabezpieczenie roszczeń o naprawienie szkody – podstawy jego stosowania: popełnienie przestępstwa przeciwko mieniu i wyrządzenie szkody w mieniu.

W obu tych formach (1 i 2) zabezpieczenie występuje oddzielnie albo jednocześnie. Można je stosować razem. Decyzję podejmuje się przez wydanie postanowienia z uzasadnieniem, na które przysługuje zażalenie. W tym postanowieniu należy określić zakres zabezpieczenia (czyli czy zajmuje się nieruchomości, rzeczy ruchome, wierzytelności, inne prawa majątkowe), sposób zabezpieczenia (czy odbiera się mienie, czy ustanawia np. nakaz zbywania, zakaz obciążania danego mienia). Zabezpieczenie upada/kończy się, jeżeli wyrokiem nie orzeczono prawomocnie żadnej z kar o charakterze majątkowym albo nie zasądzono roszczenia cywilnego.

  1. tymczasowe zajęcie mienia ruchomego – art. 295 – tutaj najpierw policja czy organy finansowe zabezpieczają mienie czy odbierają je od oskarżonego (mienie ruchome), a w terminie 7 dni prokurator wydaje postanowienie. Czyli policja odbiera na podstawie legitymacji. Przesłanki upadku są takie same jak przy zabezpieczeniu majątkowym oraz jeżeli w terminie 7 dni prokurator nie wyda postanowienia. Z zajęcia mienia ruchomego policja spisuje protokół.

  1. LIST GOŃCZY – art. 279 i 280:

Podstawą jest:

Postanowienie o tymczasowym aresztowaniu można wydać nawet jeżeli wcześniej oskarżony był niedostępny dla organów ścigania i nie można było go przesłuchać.

Forma listu gończego - postanowienie z uzasadnieniem, w którym musi być:
* wskazany organ wystawiający list gończy,
* dane osoby poszukiwanej,
* informacje o treści zarzutu, o tym, że wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu albo o tym, że wydano w sprawie już wyrok.

Adresowany jest do każdego obywatela, należy więc umieścić tam wezwanie do wskazania miejsca pobytu poszukiwanego i uprzedza się o odpowiedzialności karnej za pomoc w ukryciu. Wyjątkowo można umieścić informację o nagrodzie, informacje o zachowaniu tajemnicy tożsamości która poinformowała o miejscu pobytu oskarżonego. Publikuje się go rozsyłając po komisariatach, placówkach straży granicznej, ogłasza w prasie, radiu, telewizji, a także rozplakatowuje. Postanowienie nie jest zaskarżalne.

Tzw. list bezpieczeństwa. NIE JEST ŚRODKIEM PRZYMUSU. Gwarantuje oskarżonemu, że jeżeli ten oskarżony, przebywający za granicą, dobrowolnie stawi się przed organem procesowym, to nie zostanie zatrzymany, tymczasowo aresztowany i nie będzie wykonana wobec niego kara za przestępstwo popełnione przed przyjazdem do Polski. Jest swoistą umową między sądem okręgowym a oskarżonym, że będzie przebywał w czasie postępowania na wolności, jeżeli stawi się w wyznaczonym terminie, że bez zezwolenia sądu nie będzie oddalał się z określonego miejsca pobytu w kraju, a także, że nie będzie dokonywał matactw lub w inny sposób usuwał dowodów przestępstwa. Żeby jeszcze wzmocnić siłę oddziaływania listu, można go połączyć z poręczeniem majątkowym, czyli uzależnić jego wydanie od wniesienia poręczenia. Przepadek następuje, gdy naruszy się warunki zawarte w liście. Decyzja o wydaniu zapada w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE

WSZCZĘCIE:

Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wydaje się z urzędu lub na skutek zawiadomienia o przestępstwie postanowienie o wszczęciu śledztwa (określa się czyn będący przedmiotem postępowania oraz jego kwalifikację prawną, sposób popełnienia czynu, wyrządzone szkody, sprawcę, gdy jest znany).

Każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Sporządza się protokół z ustnego przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej. W protokole można zamieścić wniosek o ściganie.

Niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie, organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego ma obowiązek wydania postanowienia o wszczęciu bądź odmowie wszczęcia śledztwa.
* postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator (nie trzeba go informować o wszczęciu).
* postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa wydaje prokurator lub Policja (zatwierdza prokurator), odmowa- postanowienie z uzasadnieniem
* postanowienie o wszczęciu dochodzenia nie musi być zatwierdzone przez prokuratora i nie trzeba go informować o wszczęciu
* postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia wydaje ten, kto je prowadzi- postanowienia wydane przez Policję zatwierdza prokurator

O wszczęciu, odmowie wszczęcia albo o umorzeniu śledztwa zawiadamia się tego, kto złożył zawiadomienie o przestępstwie oraz ujawnionego pokrzywdzonego. O umorzeniu- także podejrzanego.

Mogą przeglądać akta:
Odmowa- zażalenie: pokrzywdzony, instytucje
umorzenie- zażalenie: strony, instytucje

Sąd rozpoznając takie zażalenie, może”
- podtrzymać to postanowienie (ostateczna decyzja),
- uchylić postanowienie i wskazać temu, kto odmówił, jakie czynności powinny być podjęte

Jeżeli prokurator po raz drugi odmówi wszczęcia- pokrzywdzonemu przysługuje prawo do wniesienia do sądu subsydiarnego aktu oskarżenia (prywatny akt oskarżenia w sprawie publiczno skargowej)- przymus adwokacki.

Jeżeli ten, kto złożył zawiadomienie o przestępstwie nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiony o wszczęciu albo o odmowie wszczęcia śledztwa, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego.

CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE

- gdy stopień informacji o przestępstwie zawarty w zawiadomieniu jest niewystarczający do podjęcia decyzji o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania.
- prowadzone przez 30 dni od uzyskania informacji o czynie
- żądanie uzupełnienia danych zawartych w zawiadomieniu
- wyznaczenie czasu osobie zawiadamiającej na przedstawienie innych dowodów
- zarządzenie sprawdzenia określonych faktów przez organ procesowy
- przesłuchanie osoby zawiadamiającej w charakterze świadka
- przesłuchanie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa w charakterze podejrzanego
- nie sporządza się protokołu (wyjątek w/w przesłuchanie)
- nie powołuje się biegłego
- nie stawia się zarzutu

CZYNNOŚCI W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE

- pilna potrzeba zabezpieczenia śladów i dowodów a każda zwłoka może doprowadzić do ich zniszczenia lub zniekształcenia
- może być prowadzone w każdej sprawie
- warunek przeprowadzenia: istnienie uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa
- można wykonywać czynności procesowe
- można powołać biegłego
- 5 dni:
- oględziny
- przeszukanie
- pobranie krwi, włosów, wydzielin organizmu

PRZEDSTAWIENIE ZARZUTU

Osobie podejrzanej:
* w czynnościach sprawdzających nie stawia się zarzutu, można przesłuchać w charakterze podejrzanego
* stawia się zarzut ustnie- treść do protokołu przesłuchania; 5 dni- prokurator wydaje postanowienie o przedstawieniu zarzutów w formie pisemnej albo umarza postępowanie (w dochodzeniu- policja, potwierdza prokurator)
* osoba podejrzana staje się podejrzanym w momencie przystąpienia do stawiania zarzutów (ustny- w momencie)

W normalnym trybie:
* jeżeli sprawca jest od razu znany- przedstawienie zarzutów niezwłocznie po wydaniu postanowienia o wszczęciu postępowania
* ma miejsce, gdy dane istniejące w momencie śledztwa albo zebrane w jego toku uzasadniają dostatnie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba
* uzasadnione podejrzenie- nie można tej osoby przesłuchać jako świadka
* w postanowieniu: dane podejrzanego, zarzucany czy i kwalifikacja prawna czynu
* zmiana kwalifikacji prawnej- nowe postanowienie (o zmianie poprzedniego postanowienia)

Czynności zasadnicze:
1. Sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów w formie pisemnej
2. Niezwłoczne ogłoszenie treści postanowienia podejrzanemu
3. Przesłuchanie osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego

Czynności uzupełniające:
1. Pouczenie podejrzanego o prawie żądania sporządzenia uzasadnienia postanowienia o przedstawieniu zarzutów
2. Pouczenie o podstawie ustnego motywu wydania postanowienia
* żądania podejrzany może złożyć do czasu końcowego zapoznania się z materiałami sprawy
* doręczenie- 14 dni

ŚLEDZTWO

Prowadzi się w sprawach:
- rozpoznanie w I instancji- sąd okręgowy
- o występki: podejrzany sędzia, prokurator, policjant, ABW, CBA, straż graniczna, żandarmeria wojskowa
- o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia
- o występki, w których prowadzi się dochodzenie, jeżeli prokurator tak postanowi, zawiła sprawa

Prowadzi prokurator. Może powierzyć prowadzenie śledztwa policji (całość lub część). Uprawnienia policji przysługują także straży granicznej, ABW, CBA i służbie celnej.

Jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza się je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go (no chyba, że nie ma go w kraju). W uzasadnieniu- fakty i dowody.

Podejrzany i obrońca, poszkodowany i pełnomocnik mogą składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa. Jeżeli chcą, mogą być obecni w czynności.

Jak czynności nie da się powtórzyć na rozprawie (PO,PP) mogą być obecni przy dokonaniu czynności. Mogą przesłuchać biegłych.

Zamknięcie śledztwa:
- jeżeli istnieją podstawy
- na wniosek podejrzanego (lub jego obrońcy) o końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania, prowadzący postępowanie powiadamia ich o terminie końcowego zaznajomienia się z aktami (protokół z zaznajomienia)
- termin zaznajomienia powinien być tak wyznaczony, aby od doręczenia zawiadomienia podejrzanemu upłynęło co najmniej 7 dni
- nieusprawiedliwione niestawiennictwo nie tamuje dalszego postępowania
- 3 dni od zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania na składanie wniosków o uzupełnienie śledztwa
- brak potrzeby uzupełnienia śledztwa- wydanie postanowienia o zamknięciu i ogłoszenie lub zawiadomienie podejrzanego o jego treści
- ogłoszenie postanowienia lub zawiadomienie o jego treści podejrzanego lub jego obrońcę

Umorzenie:
- jeżeli postępowanie nie dostarczyło podstaw do wniesienia aktu oskarżenia (nie trzeba zaznajamiać się z materiałami)
- wskazać przyczyny umorzenia
- dane podejrzanego (jak umarza się po przesłuchaniu, po przedstawieniu zarzutów)
- postanowienie wydaje prokurator (wydanie dowodów) - przysługuje zażalenie
- możliwy przepadek przedmiotów
- niepoczytalny- zastosowanie środków zabezpieczających

Zawieszenie- jeżeli nie zostało wydane przez prokuratora, wymagany jego pisemne zatwierdzenie.

ORGANY OSKARŻYCIELSKIE

- prokurator sprawuje nadzór w zakresie w jakim sam nie prowadzi postępowania przygotowawczego
- policja z reguły prowadzi

DOCHODZENIE

- prowadzi policja (ma uprawnienia prokuratora), nie trzeba informować prokuratora o wszczęciu
- stosuje się przepisy dotyczące śledztwa (jak te przepisy nie stanowią inaczej)
- bójka, pobicie z niebezpiecznym narzędziem
- ograbianie zwłok
- nie prowadzi się w stosunku do oskarżonego pozbawionego wolności
- nie prowadzi się, gdy oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, ograniczona poczytalność

- powinno być ukończone w ciągu 2 miesięcy (przedłużenie do 3 miesięcy, szczególne- dłuższy czas oznaczony)
- przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego zagrożone karą max. 5 lat, wartość przedmiotu przestępstwa max. 100 000 zł

Postanowienie o wszczęciu, odmowie, umorzeniu, zawieszeniu wydaje prowadzący postępowanie- zatwierdza prokurator. Nie wymagają uzasadnienia, można je zapisać w protokole. Inspektor pracy lub NIK może żądać uzasadnienia. Zażalenie 7 dni.

Jeżeli w ciągu 5 dni trwania dochodzenia brak podstaw do wykrycia sprawcy, można umorzyć i wpisać do rejestru przestępstw. Policja prowadzi czynności w celu wykrycia sprawcy. Jak wykryje, to postanowienie o podjęciu na nowo dochodzenia.

Nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów ani wydanie postanowienia o zamknięciu dochodzenia, chyba że podejrzany jest tymczasowo aresztowany. Przesłuchanie osoby podejrzanej zaczyna się od powiadomienia jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu. Od chwili przesłuchania ta osoba jest podejrzanym. Umożliwić obronę.

Dochodzenie można ograniczyć do ustalenia czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania

Wyjątki (inne rodzaje) od zwyczajnego aktu oskarżenia:

  1. ustny akt oskarżenia w procesie wpadkowym (art. 398 KPK) – ma miejsce na rozprawie, kiedy na rozprawie okazuje się, że oskarżonemu trzeba zarzucić jeszcze popełnienie innego czynu niż objętego aktem oskarżenia. W takim wypadku mamy do czynienia z ustnym aktem oskarżenia. Prokurator oświadcza, że obejmuje ściganiem to nowe przestępstwo. Na rozpoznanie tego nowego czynu na tej samej rozprawie musi wyrazić zgodę oskarżony, z uwagi na prawo do obrony.

  2. uproszczony akt oskarżenia w postępowaniu prywatnoskargowym (art. 487 KPK) – wnoszony przez oskarżyciela prywatnego do sądu. Musi zawierać wskazanie oskarżenia, zarzucany mu czyn, dowody, na których opiera się oskarżenie. Jest znaczenie uproszczony w porównaniu ze zwyczajnym aktem oskarżenia. Nie musi posiadać uzasadnienia.

  3. akt oskarżenia składany przez oskarżyciela posiłkowego (art. 55 KPK) – musi spełniać wymagania zwyczajnego katu oskarżenia. Musi być ta skarga podpisana przez adwokata. Dotyczy go przymus adwokacki.

Surogaty aktu oskarżenia:

Spotykamy się z tym przy warunkowym umorzeniu postępowaniu karnego. Jeżeli sąd się do tego nie przychyli, to ten wniosek zastępuje na rozprawie akt oskarżenia. Uzasadnienie we wniosku może być ograniczone do wskazania przesłanek warunkowego umorzeniu i wskazania propozycji co do okresu próby i obowiązków oskarżonego.

- Ustna lub pisemna skarga pokrzywdzonego złożona do Policji

- Wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania przez sąd

- Wniosek o umorzenie postępowania przygotowawczego i zastosowanie środków zabezpieczających

- Wniosek o orzeczenie przepadku tytułem środka zabezpieczającego

- Wniosek prokuratora o zwrot korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa

POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM I INSTANCJI

Badanie formalne i merytoryczne aktu oskarżenia:
- badanie warunków formalnych – prezes sądu zwraca oskarżycielowi w celu usunięcia braków formalnych 7 dni
- jak odpowiada warunkom formalnym- prezes sądu zarządza doręczenie odpisu oskarżonemu, wzywa go do składania wniosków dowodowych 7 dni od doręczenia
- pouczenie oskarżonego o możliwych kosztach jakie poniesie, że może mieć obrońcę itp.
- pisemna odpowiedź na akt oskarżenia 7 dni- też trzeba o tym pouczyć
- tajne/ ściśle tajne- odpis bez uzasadnienia

Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie, jeżeli:
- prokurator złożył wniosek o orzeczenie środków zabezpieczających
- rozważenie warunkowego umorzenia
- akt oskarżenia zawiera wniosek o wydanie wyroku skazującego
- umorzenie postępowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia
- wydanie wyroku nakazowego

Warunkowe umorzenie postępowania:
- jak w śledztwie
- prokurator, oskarżony, pokrzywdzony- mogą wziąć udział, jak sąd zarządzi- obowiązkowo
- nieuzasadnione- sąd kieruje sprawę na rozprawę
- wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie zastępuje akt oskarżenia
- sąd może odroczyć posiedzenie, jeżeli oskarżony i poszkodowany mogą się dogadać (tak samo na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, jeżeli chcą się dogadać, przerwa lub odroczenie)
- sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem
- okres próby
- obowiązki i sposób wykonania
- jak trzeba to dozór kuratora
- jak trzeba to rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych

Wniosek o wydanie wyroku skazującego:
- prokurator może dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o wydanie wyroku i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar
-sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, warunkowo zawiesić jej wykonanie (kara do 5 lat pozbawienia wolności, okres próby max. 10 lat)), orzec wyłącznie środek karny
- naprawienie szkody, zadośćuczynienie
- nie prowadzi się postępowania dowodowego
- wyrok

ROZPRAWA GŁÓWNA

Przygotowanie:
- wyznaczenie i przeprowadzenie bez zbędnej zwłoki
- prezes sądu może wnieść sprawę na posiedzenie
- prezes sądu wydaje pisemne zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej (wskazuje sędziego, dzień, godzinę, salę, strony, tych, których trzeba wezwać
- oskarżony pozbawiony wolności: zarządzenie doprowadzenia go na rozprawę

Sposób wyznaczania sędziów:
- w kolejności według wpływu sprawy
- jawna dla stron lista sędziów
- zbrodnia zagrożona karą 25 lat lub dożywocie- wyznaczenie składu orzekającego na wniosek prokuratora lub obrońcy – losowani, mogą być przy nim obecni
- prokurator taki wniosek w ciągu 7 dni po wniesieniu aktu oskarżenia. Obrońca 7 dni od doręczenia odpisu

Umorzenie- niepoczytalność: niedopuszczalne powództwo cywilne, oskarżyciel posiłkowy,

Jawność rozprawy głównej:
- jawna
- można ograniczyć jawność
- na rozprawie mogą być osoby biorące udział w postępowaniu, osoby pełnoletnie, nieuzbrojone (przewodniczący może pozwolić małoletnim i z bronią)
- trzeba zachować powagę sądu
- mogą być obecni z radia, TV, prasy (za zgodą sądu)
- można utrwalać dźwięk i obraz (za zgodą sądu)

- niejawna:
* zakłócenia spokoju publicznego,
* obraża dobre obyczaje,
* tajemnica państwowa,
* naruszenie ważnego interesu prywatnego;
* na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie,
* jeden z oskarżonych nieletni,
* przesłuchanie świadka poniżej 15 lat
* obecni: biorący udział, po 2 osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, posiłkowego, prywatnego i oskarżonego kilku- każdy po jednej osobie (wyjątek tajemnica)
* obowiązek zachowania tajemnicy
* z chwilą zgłoszenia wniosku
* ogłoszenie wyroku jawne

Rozprawa główna:
- odbywa się ustnie
- przewodniczący nią kieruje
- próba wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy
- rozstrzygnięcie na pierwszej rozprawie (dążą do tego)
- P. umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii rozstrzygnięcia
- jeżeli jedna ze stron zabiera głos, przysługuje on innym
- oskarżony i jego obrońca jako ostatni
- wniosek, brak sprzeciwu
- najpierw dowody popierające oskarżenie, później obrona
- zadawanie pytań przesłuchanemu: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, jego pełnomocnik, oskarżyciel prywatny, jego pełnomocnik, powód cywilny, jego pełnomocnik, biegły, obrońca, oskarżony, członkowie składu orzekającego
- pierwsza strona, która zgłosiła świadka
- przy przesłuchaniu świadka inni świadkowie nie powinni być obecni jak nie zostali jeszcze przesłuchani
- spokój i porządek
- obecność oskarżonego obowiązkowa (chyba, że ustawa stanowi inaczej)
- można wydalić niegrzecznych (jak wróci oskarżony, poinformować go o tym, co się działo)
- jak celowo oskarżony np. się upije, rozprawa może się odbyć bez niego
- gdy sąd wchodzi/ wychodzi- trzeba wstać

Rozpoczęcie rozprawy głównej:

Wywołanie sprawy
- sprawdzenie obecności,
- czy nie ma przeszkód,
- można zarządzić doprowadzenie oskarżonego,
- brak powoda cywilnego (powództwo cywilne bez rozpoznania)
- świadkowie opuszczają salę rozpraw
- jeżeli pokrzywdzony jest świadkiem, przesłuchuje się go jako pierwszego, może on pozostać na Sali

Przewód sądowy:

  1. Odczytanie przez oskarżyciela aktu oskarżenia (podstawy oskarżenia), odpowiedź na akt- poinformować

  2. Przewodniczący poucza oskarżonego o prawie składania wyjaśnień, odmowy, czy się przyznaje, czy chce złożyć wyjaśnienia, przesłuchanie oskarżonego, prawo do zadawania pytań, wyjaśnień co do dowodów

do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych- ten, któremu zarzuca się występek może wnieść o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary (bez dowodów)

  1. Przeprowadzenie dowodów

- za zgodą stron postępowanie dowodowe tylko w części
- odczytanie protokołów jak oskarżony odmawia wyjaśnień lub inaczej zeznaje
- oskarżony może być obecny przy wszystkich czynnościach dowodowych (krępujące )
- odczytanie protokołów z zeznań świadka jak zeznaje inaczej lub odmawia , nieobecny, brak sprzeciwu
- odczytanie protokołów oględzin itp.
- dowody
- dopuszczalne rozpoznanie nowego oskarżenia
- można zakwalifikować czyn według innego przepisu
- przerwa max. 35 dni- oznaczy czas i miejsce, nie musi wysyłać wezwania
- odroczenie: gdy przerwa nie wystarczy, nowy termin od początku

  1. Zapytanie stron czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego, jak nie to zamyka przewód sądowy

  2. Po zamknięciu przewodu, przewodniczący udziela głosu stronom:
    1. Oskarżyciel publiczny
    2. Oskarżyciel posiłkowy
    3. Oskarżyciel prywatny
    4. Powód cywilny
    5. Podmiot, który uzyskał korzyść majątkową
    6. Obrońca oskarżonego
    7. Oskarżony
    * jeżeli oskarżyciel lub powód cywilny ponownie zabiera głos, należy też udzielić głosu oskarżonemu i jego obrońcy

  3. Po wysłuchaniu głosów stron- narada

  4. narada

    * do ogłoszenia wyroku sąd może wznowić przewód sądowy, udzielić dodatkowego głosu stronom
    * zawiła sprawa- odroczenie wyroku do 7 dni (po przekroczeniu sprawę prowadzi się od początku), wskazać czas i miejsce ogłoszenia

  5. po ukończeniu głosowania- sąd sporządza wyrok na piśmie

    treść wyroku:
    - oznaczenie sądu, oskarżycieli, protokolanta
    - datę i miejsce
    - dane oskarżonego
    - opis i kwalifikacja prawna czynu
    - rozstrzygnięcie sądu
    - zastosowane przepisy
    - skazujący: kara

  1. publiczne ogłoszenie wyroku- ustnie najważniejsze powody wyroku
    - nieobecność stron nie przeszkadza
    - jak oskarżony nie ma obrońcy, orzeczenie doręcza się oskarżonemu

uzasadnienie

7 dni od daty ogłoszenia wyroku- można złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia na piśmie i doręczenie, oskarżony pozbawiony wolności- od daty doręczenia

Uzasadnienie powinno być sporządzone w ciągu 14 dni od złożenia wniosku. Z urzędu- od daty ogłoszenia. Przedłużenie na czas oznaczony

Treść uzasadnienia:
- jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nie
- wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku
- okoliczności jakie sąd miał na względzie przy wymierzaniu kary

ŚRODKI ZASKARŻENIA

- od orzeczenia wydanego w I instancji przysługuje środek odwoławczy stronom, temu kto uzyskał korzyść majątkową
- orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części, samo uzasadnienie
oskarżyciel publiczny może wnieść środek odwoławczy na korzyść oskarżonego
- nie przysługuje: od orzeczeń sądu odwoławczego, SN
- treść: wskazanie zaskarżonego rozstrzygnięcia i podanie czego się domaga
- jak pochodzi od oskarżyciela publicznego, pełnomocnika, obrońcy- zarzuty stawiane rozstrzygnięciu i uzasadnienie

- można wskazać nowe fakty lub dowody
- na piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie
- pisemna odpowiedź na środek odwoławczy
- zachowanie terminu- inaczej można nie przyjąć (na to przysługuje zażalenie)

- bez rozpoznania: jak wyżej lub niezasadnie przywrócono termin (zażalenie)
- środek odwoławczy można cofnąć (oskarżony może cofnąć wniesiony na swoją korzyść, chyba że to prokurator wniósł to nie może); wniesiony na korzyść oskarżonego nie może zostać cofnięty bez jego zgody; cofnięty bez rozpoznania
- sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, tylko gdy na niekorzyść został wniesiony środek odwoławczy, może spowodować orzeczenie na korzyść
- tak samo zmienia na korzyść współoskarżonych
- sąd może ograniczyć rozpoznanie do poszczególnych uchybień

- utrzymanie w mocy, zmiana lub uchylenie w całości lub części
- uchylenie, zmiana: obraza przepisów, błędy w ustaleniach faktycznych, rażąca niewspółmierność kary
- uchylenie: wydane orzeczenie przez nieuprawnioną osobę, zła obsada sądu, inny sąd właściwy, kara nieznana ustawie, sprzeczność, niemożliwe wykonanie, rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego usprawiedliwionej,

- orzeczenie w sprawach o wykroczenia- jak sąd orzekł w postępowaniu karnym
- niesprawiedliwe orzeczenie
- można odroczyć sprawę i przekazać do SN- uchwałą wiążąca

APELACJA

- od wyroku sądu I instancji
- przysługuje stronom, pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie
- termin 14 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem
- apelację wniesioną przed terminem złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia podlega rozpoznaniu, można ją uzupełnić w ciągu tych 14 dni po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem
- od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora lub radcy prawnego, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata
- prokurator, obrońca, pełnomocnik + odpisy dla stron przeciwnych
- apelacja do sądu apelacyjnego + 1 dodatkowy odpis
-apelacja co do winy- przeciwko całości wyroku
- co do kary- przeciwko całości kar
- można podnosić zarzuty, które nie stanowiły przedmiotu zażalenia
- o przyjęciu apelacji zawiadamia się prokuratora i obrońców i pełnomocników, akta przekazuje się sądowi odwoławczemu

*sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę na rozprawie, inne wypadki na posiedzeniu
- część odnosząca się do niektórych oskarżonych- sąd odwoławczy może zwrócić sprawę sądowi I instancji by sporządził uzasadnienie wyroku w niezbędnym zakresie
- udział prokuratora obowiązkowy, obrońcy przy obronie obligatoryjnej
- niestawiennictwo nie tamuje biegu, chyba że ich udział obowiązkowy
- pozbawionego wolności sprowadza się na jego wniosek
- sąd odwoławczy nie przeprowadza postępowania dowodowego co do istoty sprawy

Przewód sądowy w sądzie odwoławczym:
- rozpoczyna ustne sprawozdanie
- przebieg dotychczasowego postępowania i zarzuty
-w razie potrzeby odczytuje część akt
- strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski ustnie lub na piśmie (te się odczytuje)
- przewodniczący udziela głosu stronom w kolejności przez siebie wyznaczonej, najpierw skarżący
- obrońcy i oskarżonemu nie można odmówić zabrania głosu po przemówieniu innych stron

- sąd odwoławczy nie może skażać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji lub umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie
- gdy nie zmienia ustaleń faktycznych, może orzec surowszą karę
- nie może zaostrzyć kary na dożywocie

- sąd poprawia błędną kwalifikację prawną, na niekorzyść oskarżonego, gdy na jego niekorzyść wniesiono apelację
- wyrok: utrzymanie w mocy, uchylenie lub zmiana wyroku sądu pierwszej instancji
- uzasadnienie z urzędu 14 dni
- bezzasadna apelacja- uzasadnienie na wniosek
- czym się sąd kierował i wnioski apelacji zasadne bezzasadne

ZAŻALENIE

- przysługuje na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku
- na postanowienie co do środka zabezpieczającego
- stronom, temu kogo bezpośrednio postanowienie dotyczy
- 7 dni od daty ogłoszenia (nakaz doręczenia, od doręczenia)
- jak odwołujący się złoży wniosek o uzasadnienie na piśmie, od daty doręczenia
- prokurator, obrońca, pełnomocnik- odpisy dla wszystkich
- jak od kogoś innego: zawiadamia się osoby, których dotyczy postępowanie o wniesieniu zażalenia
- jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zażalenie nie wstrzymuje wykonania zażalonego postanowienia (sąd może wstrzymać)
-odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia
- sąd może uwzględnić, jeżeli orzeka w tym samym składzie, w którym wydał postanowienie
- zażalenie na tymczasowe aresztowanie- przekazane do rozpoznania 48 godzin
- strony, obrońcy, pełnomocnicy mogą wziąć udział w posiedzeniu sądu odwoławczego

SPRZECIWY

→ sprzeciw od wyroku zaocznego – może go wnieść oskarżony, usprawiedliwiając swoją nieobecność na rozprawie. Ze sprzeciwem może być połączony wniosek o uzasadnienie wyroku na wypadek nieprzyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu. Uwzględnienie sprzeciwu powoduje ponowne rozpoznanie sprawy. Wyrok zaoczny traci moc, gdy oskarżony lub jego obrońca stawi się na wyznaczonej rozprawie.

→ sprzeciw od wyroku nakazowego

KASACJA
- od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego
- uprawnione są strony
- strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu I instancji nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego jeżeli orzeczenie było na jej korzyść
- Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie (rzeczni praw dziecka, jak narusza dobro dziecka)
-tylko raz do tego samego oskarżonego i orzeczenia
- rażące naruszenie prawa
- niewspółmierność kary= nie
30 dni od doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, wniosek o uzasadnienie 7 dni od ogłoszenia
- na niekorzyść oskarżonego nie można 6 miesięcy po uprawomocnieniu się orzeczenia
- do SN za pośrednictwem sądu odwoławczego
- adwokat, radca prawny

POSTĘPOWANIA SZCZEGÓLNE

POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE:
- sprawy, w których było prowadzone dochodzenie
- wniosek o wydanie wyroku skazującego złożony przed rozprawą, sąd może rozpoznać na posiedzeniu ( zawiadamia się strony o terminie przez wysłanie im odpisu wniosku)
- odpis aktu oskarżenia można dostarczyć oskarżonemu wraz z wezwaniem na rozprawę
- skład sądu jednoosobowy (sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego)
- postępowanie odwoławcze może być jeden sędzia
- niestawiennictwo oskarżyciela nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia
- brak oskarżyciela- akt oskarżenia odczytuje protokolant
- nieobecność oskarżonego- normalnie toczy się postępowanie (odczytuje się jego zeznania), jak usprawiedliwiona i wniósł o odroczenie sprawy, to nie można
- nieobecność też obrońcy- wyrok zaoczny
- wyrokiem zaocznym można orzec tytułem środka zabezpieczającego jedynie przepadek przedmiotów, doręcza się go oskarżonemu; 7 dni na sprzeciw (usprawiedliwienie nieobecności), może połączyć z wnioskiem o uzasadnienie
- uwzględnienie sprzeciwu: ponowne rozpatrzenie sprawy
- wyrok zaoczny traci moc, gdy oskarżony lub obrońca stawi się na rozprawę
- przerwa max. 21 dni (jak trzeba dłużej, to już w postępowaniu zwyczajnym)

♣ WYROK ZAOCZNY (jest to cecha charakterystyczna dla trybu uproszczonego)- warunkami prowadzącymi do wydania wyroku zaocznego są:

  1. sprawa jest rozpoznawana w trybie uproszczonym

  2. na rozprawę nie stawił się oskarżony ani jego obrońca (pod warunkiem, że zostali prawidłowo powiadomieni o terminie rozprawy i nie usprawiedliwili swojej nieobecności)

  3. istnieje możliwość odczytania wyjaśnień oskarżonego (co najmniej wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym)

Jeżeli na rozprawę nie stawi się oskarżony, ale stawi się jego obrońca, to wtedy rozprawę można przeprowadzić bez udziału oskarżonego i wydaje się wyrok, ale nie jest to już wyrok zaoczny.

Jeżeli chodzi o kary zasadnicze, to wyrokiem zaocznym można orzec każdą z tych kar, również każdy środek karny, natomiast ze środków zabezpieczających jedynie przepadek rzeczy.

Orzekanie wyrokiem zaocznym jest tylko uprawnieniem sądu (sąd może wydać taki wyrok).

Wyrok zaoczny doręcza się oskarżonemu. Data doręczenia wyroku zaocznego jest ważna z tego powodu, że tutaj mamy szczególny sposób zaskarżenia tego wyroku. Od daty doręczenia wyroku zaocznego biegnie 7-dniowy termin do złożenia sprzeciwu.

Co musi uczynić oskarżony wnosząc sprzeciw w sprzeciwie musi usprawiedliwić swoją nieobecność na rozprawie. Sprzeciw może być połączony z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku na wypadek nie uwzględnienia lub nie przyjęcia sprzeciwu. Sąd nie uwzględni sprzeciwu, jeżeli uzna tą nieobecność oskarżonego na rozprawie za nieusprawiedliwioną. Sprzeciw ma charakter kasacyjny tzn. uwzględnienie sprzeciwu powoduje ponowne rozpoznanie sprawy, wyrok zaoczny traci moc prawną (dopiero, jeżeli na nową rozprawę stawi się oskarżony i jego obrońca). Jeżeli sprzeciw zostanie przyjęty – sąd wyznacza rozprawę. Jeżeli ten sprzeciw nie zostanie uwzględniony, przyjęty – istnieje możliwość wniesienia apelacji (w terminie 14 dni).

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

- akt oskarżenia: oznaczenie osoby, zarzucany czyn, dowody
- policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę, w razie potrzeby zabezpiecza dowody, przesyła skargę do właściwego sądu
- rozprawę główną poprzedza posiedzenie pojednawcze (prowadzi sędzia)
- na wniosek stron- wyznacza sąd termin posiedzenia mediacyjnego
- posiedzenie pojednawcze: wezwanie stron do pojednania
- protokół: stanowisko stron, wyniki
- niestawiennictwo oskarżyciela jego pełnomocnika bez usprawiedliwienia uważa się za odstąpienie od oskarżenia (umarza się postępowanie)
- nieobecność oskarżonego- sprawę kieruje się na rozprawę główną
- pojednanie = umorzenie
- z pojednaniem strony mogą zawrzeć ugodę- jest ona tytułem egzekucji sądowej po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności
- nie dojdzie do pojednania- na rozprawę główną
- na pojednaniu zgłasza się wnioski dowodowe
- umarza się za zgodą oskarżonego, jak oskarżyciel prywatny przed zakończeniem prawomocnym postępowania odstąpi od oskarżenia
- odstąpi przed rozpoczęciem przewodu sądowego- niepotrzebna zgoda oskarżonego
- nieobecność oskarżyciela i pełnomocnika na rozprawie głównej- odstąpienie od oskarżenia
- oskarżony może do rozpoczęcia przewodu sądowego wnieść przeciwko oskarżycielowi wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, sąd rozpoznaje łącznie obie sprawy
- odstąpienie jednego z oskarżycieli- umarza się postępowanie w tej części
- pierwszeństwo zadawania pytań i przemówień przysługuje temu, kto pierwszy wniósł akt oskarżenia
- oskarżenie wzajemne niedopuszczalne, jeżeli prokurator wcześniej wszczął postępowanie albo się przyłączył; przyłącza się po wniesieniu sąd wyłącza oskarżenie przeciwne

Cechą charakterystyczną dla trybu prywatno-skargowego jest OSKARŻENIE WZAJEMNE - jest to instytucja wprowadzona kodeksem dopiero w 1997r. Polega ona na tym, że do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego oskarżony może wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu akt oskarżenia o ściganie z oskarżenia prywatnego czyn, jeżeli pozostaje on w związku z czynem mu zarzucanym (dotyczy to retorsji).

Po wniesieniu oskarżenia wzajemnego, na ławie oskarżonych najpierw zasiada pierwszy oskarżony (ten, przeciwko któremu jako pierwszemu wniesiono akt oskarżenia), a następnie po złożeniu przez niego wyjaśnień zamieniają się stronami (pokrzywdzony staje się oskarżonym, a oskarżony staje się pokrzywdzonym).

Na rozprawie jako pierwszy przemawia i zadaje pytania ten, który pierwszy wniósł akt oskarżenia. Sąd w wyroku musi zaznaczyć, że postępowanie toczyło się z oskarżenia wzajemnego i w jednym wyroku orzeka co do tych dwóch czynów. Jeżeli od oskarżenia odstąpi tylko jeden z oskarżycieli prywatnych, to powoduje to umorzenie postępowania tylko w części jego roszczenia.

W oskarżeniu wzajemnym możliwe jest pojednanie i ugoda. Jeżeli do postępowania wcześniej, jeszcze przed wniesieniem oskarżenia wzajemnego przyłączył się prokurator, to już nie można wnieść oskarżenia wzajemnego. Jeżeli prokurator wstąpił do postępowania, to sąd wyłącza oskarżenie przeciwne do odrębnego postępowania. Jeżeli prokurator obejmie oba oskarżenia wzajemne, to dalej postępowanie toczy się z urzędu, a oskarżyciele prywatni stają się oskarżycielami posiłkowymi.

POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

- przestępstwa podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym
- na podstawie zebranego materiału uzna sąd, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne
- orzeczenie kary ograniczenia wolności albo grzywny (100 stawek dziennych lub 200 000zł), środek karny
- sąd może wydać wyrok nakazowy, na posiedzeniu bez udziału stron
- wyrok nakazowy niedopuszczalny: osoba pozbawiona wolności, z oskarżenia prywatnego, nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, niepoczytalny
- w całości roszczenie zgłoszone w powództwie cywilnym, odszkodowanie pieniężne (brak dowodów= bez rozpoznania)
- oznaczenie sądu i sędziego, data, dane oskarżonego, określenie czynu i przepisy, wymiar kary
- doręczenie oskarżycielowi= odpis; oskarżonemu wraz z odpisem aktu oskarżenia; zawsze prokuratorowi; pouczenie o sprzeciwie
- sprzeciw 7 dni od doręczenia wyroku, po wniesieniu wyrok nakazowy traci moc; można cofnąć do czasu rozprawy głównej
- brak sprzeciwu= wyrok nakazowy prawomocny

POSTĘPOWANIE PRZYSPIESZONE

- sprawy o przestępstwa podlegające rozpoznaniu w trybie uproszczonym, jeżeli sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub tuż po, doprowadzony przez policję i przekazany do dyspozycji sądu w ciągu 48 godzin z wnioskiem o rozpoznanie w trybie przyspieszonym
- publiczno skargowe
- prywatnoskargowe- charakter chuligański
-nie trzeba doprowadzać jak zapewnione jest uczestniczenie we wszystkich czynnościach sądowych
- zwolniony 72 godziny stawi się w sądzie
- dochodzenie można ograniczyć do przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego i zabezpieczyć dowody
- pouczenie o uprawnieniach do składania wyjaśnień, odmowy, do obrońcy- na piśmie za potwierdzeniem odbioru
- wniosek o rozpoznanie sprawy wniesiony przez policję zastępuje akt oskarżenia, zawiadomić trzeba prokuratora
- wezwani przez policję muszą stawić się w sądzie
- powództwo cywilne niedopuszczalne
- łączny czas przerw 14 dni (przekroczenie= tryb uproszczony)
- wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia może być wniesiony ustnie do protokołu a jak nie to termin zawity 3 dni od ogłoszenia wyroku
- sąd sporządza uzasadnienie w 3 dni od złożenia wniosku o uzasadnienie
- apelacja 7 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem
- apelacja- miesiąc na rozpoznanie, od daty wpływu do sądu

♦ UPROSZCZENIA POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO W TRYBIE UPROSZCZONYM:

♣ WYROK ZAOCZNY (jest to cecha charakterystyczna dla trybu uproszczonego)- warunkami prowadzącymi do wydania wyroku zaocznego są:

  1. sprawa jest rozpoznawana w trybie uproszczonym

  2. na rozprawę nie stawił się oskarżony ani jego obrońca (pod warunkiem, że zostali prawidłowo powiadomieni o terminie rozprawy i nie usprawiedliwili swojej nieobecności)

  3. 3-istnieje możliwość odczytania wyjaśnień oskarżonego (co najmniej wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym)

Jeżeli na rozprawę nie stawi się oskarżony, ale stawi się jego obrońca, to wtedy rozprawę można przeprowadzić bez udziału oskarżonego i wydaje się wyrok, ale nie jest to już wyrok zaoczny.

Jeżeli chodzi o kary zasadnicze, to wyrokiem zaocznym można orzec każdą z tych kar, również każdy środek karny, natomiast ze środków zabezpieczających jedynie przepadek rzeczy.

Orzekanie wyrokiem zaocznym jest tylko uprawnieniem sądu (sąd może wydać taki wyrok).

Wyrok zaoczny doręcza się oskarżonemu. Data doręczenia wyroku zaocznego jest ważna z tego powodu, że tutaj mamy szczególny sposób zaskarżenia tego wyroku. Od daty doręczenia wyroku zaocznego biegnie 7-dniowy termin do złożenia sprzeciwu.

Co musi uczynić oskarżony wnosząc sprzeciw w sprzeciwie musi usprawiedliwić swoją nieobecność na rozprawie. Sprzeciw może być połączony z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku na wypadek nie uwzględnienia lub nie przyjęcia sprzeciwu. Sąd nie uwzględni sprzeciwu, jeżeli uzna tą nieobecność oskarżonego na rozprawie za nieusprawiedliwioną. Sprzeciw ma charakter kasacyjny tzn. uwzględnienie sprzeciwu powoduje ponowne rozpoznanie sprawy, wyrok zaoczny traci moc prawną (dopiero, jeżeli na nową rozprawę stawi się oskarżony i jego obrońca). Jeżeli sprzeciw zostanie przyjęty – sąd wyznacza rozprawę. Jeżeli ten sprzeciw nie zostanie uwzględniony, przyjęty – istnieje możliwość wniesienia apelacji (w terminie 14 dni).

■ POSTĘPOWANIE Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO (PRYWATNO-SKARGOWE) charakteryzuje się tym, że wprowadza się dalsze zmiany do postępowania uproszczonego.

Przesłanki POZYTYWNE postępowania prywatno-skargowego:

  1. sprawa dotyczy przestępstwa prywatno-skargowego

  2. oskarżyciel prywatny wniósł i popiera skargę, czyli ten uproszczony akt oskarżenia

  3. uiszczenie zryczałtowanej równowartości wydatków (czyli zryczałtowane koszty postępowania)- Skarga wniesiona bez uiszczenia tych kosztów wszczyna postępowanie przed sądem, ale uniemożliwia kontynuowanie postępowania sądowego. Jeżeli oskarżyciel prywatny pomimo wezwania nie uiści tej opłaty, wtedy skarga staje się bezskuteczna.

Przesłanki UJEMNE (stany wykluczające możliwość prowadzenia sprawy w trybie prywatno-skargowym):

  1. przedawnienie karalności (art.101 §2 kk- jest to 1 rok od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, a nie później niż 3 lata od czasu popełnienia przestępstwa)- bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu wskutek wszczęcia procesu, czyli wniesienia tego prywatnego aktu oskarżenia do sądu

  2. ściganie przestępstwa prywatno-skargowego w trybie publiczno-skargowym następuje wskutek ingerencji prokuratora na podstawie art. 60 kpk oraz przed sądami wojskowymi (przed sądami wojskowymi wszystkie sprawy prywatno-skargowe od razu toczą się z urzędu jako publiczno-skargowe).

  3. odstąpienie oskarżyciela prywatnego od ściganiatakie oświadczenie jest dla sądu wiążące i obejmuje odstąpienie od oskarżenia w ścisłym znaczeniu poprzez wyraźne oświadczenie (pisemnie lub ustnie do protokołu) lub odstąpienie dorozumiane. W znaczeniu szerszym to odstąpienie obejmuje pojednanie i ugodę.

Ważny jest moment, w którym oświadczenie dotrze do sądu, ponieważ takie oświadczenie wywiera skutek prawny, jeżeli nastąpiło za zgodą oskarżonego przed prawomocnym zakończeniem postępowania. Jeżeli jednak to oświadczenie następuje do rozpoczęcia przewodu sądowego, to wtedy na odstąpienie nie jest wymagana zgoda oskarżonego.

Jeśli chodzi o dorozumiane odstąpienie, to może mieć miejsce na posiedzeniu pojednawczym lub na rozprawie. Jest to rodzaj domniemania prawnego polegającego na tym, że jeżeli na posiedzenie pojednawcze lub na rozprawę nie stawił się oskarżyciel prywatny i jego pełnomocnik, przyjmuje się, że odstąpili od oskarżenia.

Do pojednania może dojść na posiedzeniu pojednawczym lub na rozprawie. Pojednanie jest dwustronnym oświadczeniem woli, w którym strony stwierdzają, że zobowiązują się nie wysuwać w stosunku do siebie żadnych roszczeń z powodu popełnionego przestępstwa i wyrażają zgodę na umorzenie postępowania- to jest pojednanie proste, ponieważ dotyczy tylko jednej sprawy pomiędzy tymi samymi stronami. Jeżeli tych spraw między stronami jest więcej niż jedna i umawiają się, że nie wysuwają żadnych roszczeń dotyczących żadnej ze spraw- pojednanie złożone

Do ugody może dojść wraz z pojednaniem i zawiera ona uregulowanie niektórych lub wszystkich roszczeń pozostających w związku z oskarżeniem Jeżeli ugodzie zostanie nadana klauzula wykonalności to staje się ona tytułem egzekucyjnym.

  1. nieletniość sprawcy (wynika z ustawy o postępowaniu z nieletnimi) przestępstwo prywatno-skargowe popełnione przez nieletniego ścigane jest z oskarżenia publicznego.

Cechą charakterystyczną dla trybu prywatno-skargowego jest OSKARŻENIE WZAJEMNE - jest to instytucja wprowadzona kodeksem dopiero w 1997r. Polega ona na tym, że do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego oskarżony może wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu akt oskarżenia o ściganie z oskarżenia prywatnego czyn, jeżeli pozostaje on w związku z czynem mu zarzucanym (dotyczy to retorsji).

Po wniesieniu oskarżenia wzajemnego, na ławie oskarżonych najpierw zasiada pierwszy oskarżony (ten, przeciwko któremu jako pierwszemu wniesiono akt oskarżenia), a następnie po złożeniu przez niego wyjaśnień zamieniają się stronami (pokrzywdzony staje się oskarżonym, a oskarżony staje się pokrzywdzonym).

Na rozprawie jako pierwszy przemawia i zadaje pytania ten, który pierwszy wniósł akt oskarżenia. Sąd w wyroku musi zaznaczyć, że postępowanie toczyło się z oskarżenia wzajemnego i w jednym wyroku orzeka co do tych dwóch czynów. Jeżeli od oskarżenia odstąpi tylko jeden z oskarżycieli prywatnych, to powoduje to umorzenie postępowania tylko w części jego roszczenia.

W oskarżeniu wzajemnym możliwe jest pojednanie i ugoda. Jeżeli do postępowania wcześniej, jeszcze przed wniesieniem oskarżenia wzajemnego przyłączył się prokurator, to już nie można wnieść oskarżenia wzajemnego. Jeżeli prokurator wstąpił do postępowania, to sąd wyłącza oskarżenie przeciwne do odrębnego postępowania. Jeżeli prokurator obejmie oba oskarżenia wzajemne, to dalej postępowanie toczy się z urzędu, a oskarżyciele prywatni stają się oskarżycielami posiłkowymi.

♦ PRZEBIEG POSTĘPOWANIA PRYWATNO-SKARGOWEGO:

■ POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

Do postępowania nakazowego stosuje się przepisy o postępowaniu uproszczonym (jeżeli przepisy o postępowaniu nakazowym jakiejś kwestii nie regulują w odmienny sposób).

Postępowanie nakazowe charakteryzuje się tym, że sąd może orzec o przedmiocie procesu wyrokiem nakazowym bez potrzeby przeprowadzania rozprawy, jeżeli są spełnione następujące warunki:

  1. sprawa jest rozpoznawana w trybie uproszczonym

  2. istnieje możliwość orzeczenia wyłącznie kary ograniczenia wolności lub kary grzywny (alb do 100 stawek dziennych albo do 200 tys. zł)

  3. sąd na podstawie zebranego materiału w postępowaniu przygotowawczym uznaje, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne

Wyrokiem nakazowym nie można orzec kary pozbawienia wolności! Postępowanie nakazowe nie jest dopuszczalne, gdy oskarżony jest pozbawiony wolności w tej lub innej sprawie. Nie można orzekać co do czynów rozpoznawanych w trybie prywatno-skargowym oraz w ramach obrony obligatoryjnej, ale tylko z przyczyn określonych w art. 79 §1.

Orzekając wyrokiem nakazowym można orzec również co do powództwa cywilnego. Wyrok, który zapada w trybie nakazowym, nazywany jest wyrokiem nakazowym (cecha charakterystyczna). Taki wyrok musi oczywiście spełniać wymagania każdego wyroku: musi być oznaczony sąd i sędzia, który ten wyrok wydaje, data wydania wyroku, określenie oskarżonego, czyn przypisany przez sąd, wymiar kary, może posiadać uzasadnienie (ale nie musi). Oczywiście w wyroku nakazowym musi być wskazany sposób, termin oraz prawo do zaskarżenia tego wyroku.

Wyrok nakazowy wydawany jest na posiedzeniu, bez udziału stron (cecha charakterystyczna). Z tego powodu ten wyrok musi być doręczony oskarżycielowi, oskarżonemu i obrońcy łącznie z odpisem aktu oskarżenia oraz prokuratorowi.

♦ ZASKARŻENIE WYROKU NAKAZOWEGO podobnie, jak przy wyroku zaocznym od wyroku nakazowego służy SPRZECIW. Sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał wyrok nakazowy. Sprzeciw musi być wniesiony w terminie 7 dni od daty doręczenia nakazowego. Inaczej niż przy wyroku zaocznym, do wniesienia sprzeciwu uprawniony jest poza oskarżonym również oskarżyciel. Podobnie jak przy wyroku zaocznym w sprzeciwie nie trzeba podnosić żadnych zarzutów. W odróżnieniu od wyroku zaocznego, który traci moc prawną dopiero, jeżeli na nową rozprawę stawi się oskarżony lub jego obrońca, wyrok nakazowy traci moc prawną automatycznie na skutek wniesienia sprzeciwu. Konsekwencją wniesienia sprzeciwu jest to, że sprawa będzie rozpoznana na zasadach ogólnych, czyli w postępowaniu uproszczonym.

Jeżeli w sprawie wniesiono również pozew cywilny, można wnieść sprzeciw wyłącznie co do pozwu cywilnego. Wtedy wyrok traci moc tylko w części dotyczącej powództwa cywilnego. Sprzeciw ten może być wniesiony tylko przez osobę uprawnioną (oskarżonego bądź oskarżyciela) w terminie. Jeżeli zostanie wniesiony przez osobę nieuprawnioną albo po terminie, wtedy prezes sądu odmawia przyjęcia sprzeciwu i wyrok nakazowy pozostaje w mocy. Sprzeciw może być cofnięty do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie. Skutkiem cofnięcia sprzeciwu jest to, że wyrok nakazowy pozostaje w mocy, pomimo tego, że poprzez wniesienie sprzeciwu tą moc prawną utracił (jest to tzw. odwołanie wyroku nakazowego z prawnego niebytu).

Ze sprzeciwem nie łączy się zakaz reformationis in peius (czyli po wniesieniu sprzeciwu, może zapaść orzeczenie surowsze, niż to, które zapadło w wyroku nakazowym).

■ POSTĘPOWANIE PRZYSPIESZONE (zostało wprowadzone dopiero w 2006 r.); uwzględniono zmiany wchodzące 8 czerwca 2010 r.

Jest uregulowane w rozdziale 54a (czyli art. 517a i następne). Żeby prowadzić postępowanie przyspieszone musza zajść następujące przesłanki POZYTYWNE:

  1. sprawa toczy się o przestępstwo rozpoznawane w trybie uproszczonym

  2. sprawca został ujęty na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub bezpośrednio potem i został w ciągu 48h doprowadzony przez policję do sądu

  3. złożono wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym

Postępowanie przyspieszone toczy się w trybie publiczno-skargowym, ale sprawy prywatno-skargowe również mogą być ścigane w tym trybie – pod warunkiem, że takie przestępstwo miało charakter chuligański.

Przesłanką UJEMNĄ (czyli kiedy nie prowadzi się trybu przyspieszonego) jest postępowanie przed sądami wojskowymi.

Nowość: można odstąpić od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia sprawcy do sądu albo zwolnić zatrzymanego, zobowiązując go jednocześnie do stawienia się w sądzie w wyznaczonym miejscu i czasie w okresie do 72h od chwili zatrzymania (art. 517b § 3 zd. 1)

Wniosek o rozpoznanie sprawy w powyższym przypadku przekazuje się sądowi w ciągu 48h od zatrzymania osoby albo oddania jej w ręce Policji, a gdy termin tych 48h upływa w dniu wolnym od pracy wtedy przekazuje się w najbliższym dniu roboczym, ale tak aby sąd mógł rozpoznać sprawę przed upływem 72h od zatrzymania lub oddania zatrzymanego w ręce Policji (art. 517b § 3 zd. 2)

Powyższy nowowprowadzony przepis można wyjątkowo zastosować również wobec sprawcy czynu o charakterze chuligańskim, jeżeli są warunki do przyjęcia, że stawi się przed sądem i nie będzie utrudniał postępowania (art. 517b § 4)

♦ RÓŻNICE:

Jeżeli policja postanowi przesłuchać podejrzanego to poucza się podejrzanego o uprawnieniach do składania wyjaśnień, odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do korzystania z pomocy obrońcy, a także obowiązkach i konsekwencjach zw. z art. 74, 75, 138 i 139. Ponadto podejrzanego poucza się o możliwości dobrowolnego poddania się karze albo o możliwości zgłoszenia przez prokuratora w akcie oskarżenia wniosku o skazanie bez rozprawy

Po przeprowadzeniu tych czynności musi być sporządzony wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym. Jeżeli są podstawy do ścigania w trybie przyspieszonym, Policja sporządza wniosek o rozpoznanie i wraz z materiałami sprawy przekazuje do sądu, zawiadamiając o tym niezwłocznie prokuratora; wniosek ten zastępuje akt oskarżenia. Natomiast jeżeli są warunki do wystąpienia o dobrowolne poddanie się karze lub skazanie bez rozprawy, Policja po sporządzeniu takiego wniosku przedstawia go do zatwierdzenia prokuratorowi – może odmówić zatwierdzenia (podejmując decyzję co do dalszego toku sprawy) albo zatwierdzić wniosek o rozpoznanie sprawy (do którego sam może dołączyć wniosek o skazanie bez rozprawy)

Wymagania formalne wniosku – bez zmian – musi być sporządzony podobnie do aktu oskarżenia. Wniosek musi mieć formę pisemną.

Jeżeli w sprawie występuje pokrzywdzony, to również on musi być pouczony o przysługujących mu uprawnieniach, w szczególności o tym, że przed sądem musi wystąpić jako oskarżyciel posiłkowy.

Jeżeli już wpłynął wniosek o rozpoznanie sprawy w tym trybie, to prezes sądu doręcza odpis wniosku oskarżonemu i jego obrońcy. Prezes sądu wyznacza im czas na przygotowanie obrony. W tym trybie oskarżony ma od razu prawo do kontaktu z obrońcą bez obecności osób postronnych.

W razie nieusprawiedliwionej nieobecności oskarżonego na rozprawie, rozprawę prowadzi się (kodeks mówi, że „sąd może prowadzić” – przyp. autora) pod jego nieobecność, wydaje się wyrok, ale nie jest to wyrok zaoczny – i w takim wypadku odpis wniosku o rozpoznanie sprawy załącza się do akt.

W tym trybie może być zarządzona przerwa w rozprawie, ale tylko na czas do 14 dni. W razie zarządzenia przerwy sąd rozstrzyga w przedmiocie zastosowania środka zapobiegawczego.

  1. sąd uznaje, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w trybie przyspieszonym

  2. albo też nie można jej rozpoznać z zachowaniem tej przerwy 14-dniowej.

W tych 2 powyższych przypadkach, sąd dalej rozpoznaje sprawę w trybie uproszczonym w tym samym składzie

Sąd też ma krótszy czas na sporządzenie uzasadnienia wyroku, bo jest to termin 3 dni. Sąd odwoławczy w ciągu 1 miesiąca od wpłynięcia do niego sprawy ma rozpoznać apelację.

Zmiany dotyczące przekazywania sprawy do postępowania przygotowawczego prowadzonego na zasadach ogólnych - do przekazania do postępowania przygotowawczego może dojść, jeżeli sąd odwoławczy stwierdzi, że należy uzupełnić postępowanie dowodowe – wtedy uchylając wyrok może przekazać sprawę prokuratorowi do postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych (art. 517i § 1)

Jeżeli sąd odwoławczy uchyli wyrok i przekaże sprawę do ponownego rozpoznania, to ta nowa sprawa toczy się w trybie uproszczonym. Natomiast, jeżeli nie ma przesłanek do rozpoznania sprawy po uchyleniu w trybie uproszczonym, wtedy sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych (art. 517i § 2).

Oskarżony ma uprawnienie (może, ale nie musi) korzystać z pomocy obrońcy w postępowaniu przyspieszonym. Policja ma obowiązek umożliwić oskarżonemu korzystanie z pomocy obrońcy w postępowaniu przyspieszonym, w postępowaniu przed sądem – ale obecnie nie jest już to przymus adwokacki

Pani dr podała jeszcze tak: „Dotychczas: sąd odwoławczy uchylając wyrok mógł rozstrzygnąć co do środka zapobiegawczeg, Po nowelizacji- zrezygnowano z tego; teraz już chuligański charakter czynu nie może być jedyną podstawą do zastosowania środka zapobiegawczego”, ale wg mnie jest to błąd, bo ani kodeks przed, ani po nowelizacji o tym nie mówił, Pani dr chodziło chyba o to, co naniesiono wyżej,, że w razie zarządzenia przerwy sąd rozstrzyga w przedmiocie zastosowania środka zapobiegawczego, gdzie wcześniej było to uzależnione od tego chuligańskiego charakteru. – przyp. autora)

Po ustaleniu, że sprawca podlega jurysdykcji sądów karnych powszechnych należy ustalić, który z sądów jest właściwy do rozpoznania w danej sprawie. Odpowiedzi co do tej kwestii udziela właściwość sądów (ustawa o prokuraturze- tutaj rządzą podobne zasady w ustaleniu właściwości).

Rodzaje właściwości:

  1. właściwość miejscowa- pozwala na ustalenie imiennie sądu właściwego do rozpoznania spawy, czyli który z sądów tej samej instancji ma rozpoznać sprawę (kryteria właściwości miejscowej- art.31 i 32)

  2. właściwość rzeczowa- pozwala ustalić, który sąd ma rozpoznać sprawę w I instancji (art.24 i 25 kodeksu). W I instancji rozpoznają sprawę sądy rejonowe bądź okręgowe. Np. sprawę ma rozpoznać sąd okręgowy, to należy ustalić, który z pośród sądów okręgowych w Polsce ma zająć się daną sprawą.

  3. właściwość funkcjonalna- pozwala określić zakres spraw rozpoznawanych przez sąd np. art24 par 2, art. 25 par2 (Np. właściwość rzeczowa mówi, że sąd rejonowy rozpoznaje wszystkie sprawy z wyłączeniem przekazanych do rozpoznania sądowi okręgowemu. Natomiast przy właściwości funkcjonalnej jest mowa, że to rejonowy rozpoznaje odwołania orzeczeń zapadłych przed sądami grodzkimi, np. stosuje tymczasowe aresztowanie, orzeka o przepadku przedmiotu poręczenia majątkowego)

  4. właściwość z łączności sprawy- (art.33 i 34) pozwala ustalić, który z sądów będzie rozpoznawał sprawę, jeżeli popełniło przestępstwo kilku sprawców lub przestępstwo zostało popełnione w okręgach działania kilku sądów.

  5. właściwość z delegacji (z przekazania sprawy)- (art. 36, 37, 43) pozwala wskazać kiedy sprawę będzie rozpoznawał sąd inny niż miejscowo i rzeczowo właściwy do jej rozpoznania.

♣ WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU - zakres ustawowo ustalonej kompetencji do rozpoznania danej sprawy.

Dzieli się na:

  1. Właściwość ogólną; w jej skład wchodzi:

  1. właściwość rzeczowa

  2. właściwość miejscowa

  3. właściwość funkcjonalna

  1. Właściwość szczególną; w jej skład wchodzą

  1. właściwość z łączności spraw

  2. właściwość z przekazania sprawy (właściwość z delegacji)

Ad. ) Właściwość rzeczowa

Pozwala ustalić, który sąd ma rozpoznać sprawę w I instancji (czyli sąd rejonowy lub okręgowy). Właściwość rzeczowa sądu rejonowego oparta jest na kryterium negatywnym, ponieważ sąd rejonowy rozpoznaje wszelkie sprawy, z wyjątkiem zastrzeżonych do właściwości rzeczowej sądu okręgowego.

Właściwość rzeczowa sądu okręgowego- wyróżnia się:

  1. właściwość stała- sąd okręgowy rozpoznaje wszystkie m.in. sprawy o:

  1. właściwość ruchoma - jest to właściwość sądu okręgowego zależna od decyzji sądu apelacyjnego,

Ad. 1. b) Właściwość miejscowa

Pozwala ustalić, który z sądów tej samej instancji jest właściwy do rozpoznania konkretnej sprawy

Mamy 3 kryteria ustalania właściwości miejscowej:

  1. Wg kryterium pierwszego stopnia sądem miejscowo właściwym jest sąd w którego okręgu przestępstwo zostało popełnione.

  2. Wg kryterium drugiego stopnia (jeżeli nie można ustalić sądu miejscowo właściwego wg kryterium I stopnia) – jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa to bierze się pod uwagę wg tego kryterium :

  1. gdzie ujawniono przestępstwo

  2. gdzie ujęto oskarżonego lub

  3. gdzie oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał

  1. Jeżeli w żaden sposób, wg tego pierwszego czy drugiego kryterium, nie można ustalić sądu miejscowo właściwego, wówczas w grę wchodzi kryterium trzeciego stopnia- sądem miejscowo właściwym będzie sąd właściwy dla dzielnicy śródmieście miasta stołecznego Warszawy

Ad. 1. c) Właściwość funkcjonalna

Pozwala określić kompetencje poszczególnych sądów, czyli zakres czynności, do których wykonywania uprawnione są poszczególne sądy.

Ad. 2) Właściwość szczególna

Właściwość z łączności spraw- pozwala na łączne rozpoznanie sprawy ze względu na jej złożoność i ekonomikę procesową. Jest ona zarazem wyjątkiem od właściwości miejscowej. W ramach tej łączności wyróżnia się łączność :

Właściwość z delegacji, czyli z przekazania sprawy-

KPK przewiduje 4 wypadki przekazywania spraw:

  1. sąd przełożony nad sądem miejscowo właściwym do rozpoznania sprawy może na wniosek sądu właściwego przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, gdy większość osób które należy wezwać na rozprawę zamieszkuje w okręgu innego sądu

  2. SN, który na wniosek sądu właściwego może przekazać sprawę ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości;

  3. możliwość przekazania sprawy przez sąd przełożony ze względu na wyłączenie sędziów danego sądu

  4. przekazywania spraw pomiędzy sądami powszechnymi a szczególnym / wojskowym . Sąd wojskowy może każdą sprawę przekazać sądowi powszechnemu do rozpoznania; sąd powszechny po przyjęciu sprawy jest obowiązany do jej rozpoznania; sąd wojskowy może nie przyjąć sprawy przekazanej jej przez sąd powszechny.

SPORY KOMPETENCYJNE O WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU

Te spory mogą dotyczyć tylko właściwości miejscowej równorzędnych sądów. Spory mogą być:

Spór o właściwość powstaje dopiero wtedy gdy sąd któremu inny sąd przekazał sprawę nie przyjmuje tej sprawy i zwraca się o rozstrzygnięcie kwestii właściwości do sądu przełożonego. Jeżeli sąd przełożony zdecyduje który z tych sądów ma rozpoznać sprawę to tą decyzją sąd jest związany.

WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO OD UDZIAŁU W SPRAWIE

Przepisy te stosuje się odpowiednio do prokuratora, tłumacza, protokolanta, biegłego.

KPK przewiduje 2 rodzaje wyłączenia :

  1. bezwzględne - z mocy ustawy

  2. względne – na wniosek

Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie jeżeli:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
na karne, II rok prawa, IV semestr
prawa dziecka, pedagogika AJD, IV rok, Pedagogika porównawcza
04 Teoria prawa - JĘZYK PRAWNY, PRAWO UŁ, IV rok, Teoria i filozofia prawa
wykłady KPK Jeż- Ludwichowska, III rok, postępowanie karne
Postepowanie karne, studia prawnicze, 3 rok, post karne
Wykład-13-postępowanie-karne, PRAWO UŁ, III rok, Kodeks postępowania karnego
02 Teoria prawa - OGÓLNA REFLEKSJA NAD PRAWEM, PRAWO UŁ, IV rok, Teoria i filozofia prawa
TEST POSTĘPOWANIE CYWILNE, Studia, rok IV, semestr letni
Postepowanie administracyjne W IV Wyklad 16, administracja, II ROK, III Semestr, rok II, sem IV, pos
Kodeks postępowania karnego uzupełnione, prawo, Prawo 3 rok, Postępowanie karne
POSTĘPOWANIE KARNE – wykład 2005 BULSIEWICZ, III rok, postępowanie karne
Wyklad-9-postepowanie-karne, PRAWO UŁ, III rok, Kodeks postępowania karnego
Teoria prawa- dobry skrypt, PRAWO UŁ, IV rok, Teoria i filozofia prawa
prawa dziecka, pedagogika AJD, IV rok, Pedagogika porównawcza

więcej podobnych podstron