Sączek odwadniający - element systemu odwodnienia mostu służący do odprowadzenia wody zbierającej się na izolacji wodoszczelnej. Woda przedostająca się przez warstwy nawierzchni jest za jego pośrednictwem odprowadzana poza most – woda skapuje bezpośrednio pod mostem lub jest odprowadzana do rur odwadniających. Wykonywane najczęściej z rur PVC Ø50, ewentualnie ze stali nierdzewnej. Muszą być wyprowadzone min. 50mm poniżej dolnej krawędzi płyty.

rys.: T. Miłaszewski

Dylatacja – szczelina między elementami, umożliwiająca ich wzajemne swobodne przemieszczenie się względem siebie na wybranych kierunkach. Ma to zapobiegać przekazywaniu sił między fragmentami konstrukcji, które zmieniają swoje gabaryty z uwagi na temperaturę, reologię lub doznają przemieszczeń pod obciążeniem. Dylatacja powiązana jest z projektowanym układem statycznym konstrukcji. Jej brak zmienia ten układ i może skutkować uszkodzeniami. Dylatację stosuje się we wszystkich gałęziach budownictwa np. w mostach, budynkach, posadzkach, poręczach, szynach itp..

fot. T.Romaszkiewicz		fot.: A. Kozakiewicz
Rys. 1. Dylatacja poręczy kładki podwieszonej przy galerii Malta w Poznaniu.		Rys. 2. Dylatacja szyn kolejowych.

fot.: T. Romaszkiewicz		fot.: T. Romaszkiewicz
Rys. 3. Dylatacja między przęsłami mostu T.Kościuszki w Gdańsku.		Rys. 4. Brak dylatacji nawierzchni spowodował jej uszkodzenie.

Estakada - budowla mostowa o znacznej często długości, służąca do wyniesienia drogi ponad teren i zapewniająca przestrzeń komunikacyjną pod sobą (patrz skrajnia mostu). Bardzo często stosowana w rozwiązaniach skrzyżowań bezkolizyjnych, jako dojazd na most, a także w przypadkach braku możliwości wykonania nasypu (którego wykonanie jest z reguły droższe).

fot.: T. Romaszkiewicz

ŁOŻYSKA:

Łożysko liniowo styczne - należy do grupy łożysk stalowych. Stosowane są gdy mamy do czynienia z przesuwem i przechyłem głównie w jednym kierunku. Najprostsze z nich składają się z płyty górnej (płaskiej) oraz dolnej (cylindrycznej). Wersja nieruchoma tych łożysk zawiera również specjalny bolec odpowiedzialny za przeniesienie sił poziomych.

rys.: T. Romaszkiewicz
Rys. 1. Łożyska liniowo-styczne : a) ślizgowe (ruchome), b) stałe.

Płyty łożysk ślizgowych często poddaje się specjalnym zabiegom zmniejszającym współczynnik tarcia – chromowanie, polerowanie, smarowanie.

fot.: T. Romaszkiewicz
Rys. 2. Łożysko liniowo-styczne mostu kolejowego na szlaku Gąsocin-Ciechanów.

Łożysko wałkowe - należy do grupy łożysk stalowych ruchomych. Najprostsze z nich – jednowałkowe składają się z płyty górnej, dolnej oraz wałka. Do tego, aby zabezpieczyć wałek przed stoczeniem stosuje się listwy prowadzące oraz zęby.

rys.: T. Romaszkiewicz
Rys 1. Schemat łożyska jednowałkowego.

Promień wałka zależy od zastosowanej stali – zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do kwadratu naprężeń dopuszczalnych (wzór Hertza). Stosując dwa razy bardziej wytrzymałą stal, możemy zmniejszyć średnicę wałka czterokrotnie. Często chcąc zmniejszyć wysokość łożyska stosuje się większą liczbę wałków. Należy wtedy w płycie górnej wykonstruować przegub zapewniający swobodę przechyłu.

fot.: T. Romaszkiewicz

Łożysko elastomerowe – (inaczej łożyska z elastomerów, gumowe, neoprenowe) wykonane są z tworzyw naturalnych lub sztucznych, posiadających właściwości zbliżone do kauczuku. Charakteryzują się dużą sprężystością i odkształcalnością. Pierwsze tego typu łożyska zastosowano we Francji w 1932 r., obecnie są coraz bardziej popularne ze względu na postęp w produkcji odpowiednich syntetyków oraz ich zalety (są tanie, mają niewielką wysokość konstrukcyjną, częściowo amortyzują wpływy dynamiczne, mogą ulegać przesunięciom i obrotom we wszystkich kierunkach).

				rys.: T. Romaszkiewicz

Rys. 1. Praca kinematyczna łożyska neoprenowego pod wpływem : a) siły pionowej, b) siły poziomej, c) momentu zginającego.

Łożyska gumowe są najczęściej zbrojone. Składają się z kilku warstw gumy (grubości 8-20 mm), między którymi znajdują się blachy zbrojeniowe (minimalnej grubości 2 mm).

rys.: T. Romaszkiewicz
Rys. 2. Łożysko gumowe zbrojone blachami stalowymi zatopionymi w gumie.

Do wad łożysk gumowych należą : wrażliwość na niskie temperatury oraz starzenie się gumy (trwałość szacuje się na 20-30 lat). W związku z tym nie są zalecane na terenach gdzie temperatura spada poniżej -30 0C. Projektując konstrukcję należy również liczyć się z tym, że w przyszłości będzie konieczna ich wymiana.
Podczas badania łożysk gumowych na działanie sił poziomych stwierdzono że ulegają one uszkodzeniu dopiero przy przesunięciu 2,5 ÷ 3 razy większym niż aktywna grubość łożyska tj. suma wszystkich grubości warstw gumy (bez wkładek stalowych).

fot.: K. Sadowski
Rys. 3. Łożysko elastomerowe mostu w Kępkach.

Mostownica – drewniana belka używana jako podkład pod szyny na kolejowym obiekcie mostowym. Jej zadaniem jest ograniczenie wpływu dynamicznego oddziaływania przejeżdżającego taboru na konstrukcję, jak również zbliżenie sztywności jezdni kolejowej na obiekcie do tej na szlaku. Powinna być oparta na podłużnicach lub dźwigarach przy pomocy klocków centrujących.

rys.: T. Romaszkiewicz
Rys. 1. Schemat obiektu kolejowego z jezdnią otwartą.

fot.: T. Romaszkiewicz		fot.: A. Kozakiewicz
Rys. 2. Mostownica z boku.		Rys. 3. Mostownice mostu kolejowego na trasie Gdynia-Kościerzyna w km 163.652

Odbojnica kolejowa - dodatkowy element toru kolejowego lub tramwajowego, montowany na mostach, wiaduktach, estakadach, zakrzywieniach trasy, rozwidleniach lub też w pobliżu peronów (tam gdzie na poboczu mogą przebywać ludzie). Może być w różnej formie – dodatkowa szyna, kątownik lub wygięta blacha. Jej zadaniem jest ochrona przed dalszym poprzecznym przemieszczaniem się taboru po wykolejeniu i wyprowadzeniu go poza konstrukcję.

fot. A. Kozakiewicz		fot.: A. Kozakiewicz
Rys. 1. Odbojnice mostu kolejowego na trasie Reda-Hel (km 163+652).		Rys. 2. Zbliżenie na odbojnice mostu kolejowego.

Przepust – obiekt mostowy wykonany w nasypie, służący do przeprowadzenia cieków wodnych, ciągów pieszych, urządzeń technicznych lub dróg podrzędnych z jednej strony nasypu na drugą. W zależności od charakteru drogi nad przepustem rozróżnia się przepusty drogowe bądź kolejowe. Obecnie przepusty często służą umożliwieniu swobodnej migracji zwierząt.

fot. A. Kozakiewicz		fot.: A. Kozakiewicz
Rys. 1. Przepust drogowy.		Rys. 2. Przepust drogowy na trasie Reda - Władysławowo.

Wiadukt – budowla mostowa służąca do przeprowadzenia drogi komunikacyjnej nad wszelkiego rodzaju przeszkodami lądowymi, np. doliną, wąwozem, inną drogą kołową lub kolejową. Do pokonania przeszkód wodnych służą mosty z tym, że jeśli na dnie wąwozu lub doliny znajduje się rzeka lub potok, używa się nazwy wiadukt. W zależności od rodzaju taboru poruszającego się po obiekcie, wyróżniamy wiadukty drogowe, kolejowe, drogowo – kolejowe, tramwajowe, drogowo – tramwajowe, itp. Na rysunkach 1 i 2 pokazano dwa przykłady omawianego rodzaju konstrukcji.